ԸՆԳՈԻՆԵԼՈՒԹԻՒՆՆԵՐ
ՄԱՐԱկՅԼԻ
ՄկԶ
Ի ՊԱՏԻԻ ԿԱՐԳԻՆԱԼ
ԱղԱՋԱՆԵԱՆԻ
ԱարսէյւԼն
ստացահ– ենք զոյգ մշ
թղթակցոլ–
թիւննեբ
կարղինալ
Աղաշանեանի
այցելութեան
եւ
անոր ի սլատիւ
կատարուահ՜
լեղունե
լութեանց
մասին : Թղթակցութեան
մէկր ստորաղրուած
5՜
լեղունե լութեանց
կարգաղիր
մարմնի
անղամներ
Պ՛ Պ– Ա–
Եակորեանի,
Ն– Մինասեանի,
Տ
Գա ֊
ղանճեանիք
Գ. Հալաճեանի , Տ– Անակեանի ,
Պ՛
ֆաֆթանճեանի
ել Հրաչեանի
կողմէ ։
Կիրակի առաւօտ
կր գրեն անոնք
պէաք
էբ գտնուիլ
Մարսէյլի
մայր պողոտային , կ՝աննր -
պիէոի վրայ,
տէ,;նելոլ
Համար, թէ ինչպիսի
պա
տիւներով
կարղինալ
Աղաքանեան
գիմ աւո
րոլե
ցաւ
^օոսաշոէ «^65 1\1օեւ16տ/
յուշարձանին
առքեւ, բաղ—
մաթիւ
ֆրանսացի
բարձրաստիճան
անձնաւոբոլ
-
թեանւց
կոգմէ, որոնց կաբղին
յիշենք
կքսի
եւ
Աարսէ
յլի աբքեպիսկոպոսնեբր
, նաՀանղապետր
,
հովակալր,
ղինուորական
Հրամանատարի
նեբկա–
յաց
-էԼցիէր,
ինչպէս նաեւ Հայ նաԼսկին կամաւոր
-
՛ներու եւ ռազմիկներու
Միութեան
նաիսադաՀր
,
եւն՛։
Ինքնաշարմէն
իքնելով,
կաբզինալր
հազկե–
վւունք մր զրալ
Յուշարձանին
վրայ եւ
աղօթեց
պաՀ մր։ Ապա
ուղղուեցաւ
Լ^Տ քՀշքօՈՈՇՏ
եկեղե -
ցին, որուն մուտքին
առքեւ
իրեն կր սպասէին
ֆը–
րանսացիւ վեց կղերականներ
: Երգեցիկ
իսումբի
կոգմ է երզո ւահ
« Հրա շավւառ»ոփ
կարգինալր
–ա -
ռաքնորգուեցալ
ղէպի
իւորանւր
:
Ու
այնուՀետեւ
տաճարին
կամաբներր
թնղաց ին մեր զմ այլե լի շա
րա կաննե րով ու մեղե ղինե բով,
զորս
ա յնքան
զմայլելի
կերպով
երւլեց
^Արմենիա»
եբղչաիսում–
րր
1
Պ • Վարզ ան Ա
Ա
՛րզ
ոեան
ի ղե կավա բութ եամ բ •
եւ ա յնքան սիբա յօմար պատրաստակամ
ութե՛ամ բ :
Միեւնոյն
օրը կէս օրէ վերք , յատուկ
մա -
մերգոլթիլն
տեղի ունեցաւ
Հայ
կաթողիկէ
^ա -
մայնքին
Համար Ապանեը
վ՚ո՚լոցի
Լ^կեղեցիին
մէք^ք
իսկ մամը
\&ին , ներկայ գտնուեցաւ
նաՀանգապե–
տարանի սարքահ
ընգոլնելութեան
յ
Մուրատ
Լիափայէլեան
նախկին աշակերտնե
-
րոլ Միութիւնը
եւս րնգո լ^,ելո ւթ իւն մը
սար -
քահ էր նոյն իրիկունը
մամը
18.30/՛^՛ Տբ1
^ո<^^^^
պանգոկի
սբաՀներուն
մէք։
՚Հյեբկայ
էին ֆրանսա–
ցի ել Հայ Հրալիրեալներ
: Յաքորղաբար
իսօսք ա–
ռին կարգինալը,
Միութեան
քարտուղարը
Պ–
ՖՒ
րապ , Հայր Զուիսաճեան եւ Պ՛ ԱւլուՀոճեան
( Հ ա ՜ –
մ ա յնքին
կողմ է ) ։ Հաւաքս
յթը վերքացալ
մամ ը
աին
է
X
իսկ մեր թգթակիցր,
ընկեր ՅովՀաննէս
Տէօք
մէճեան
կը գրէ՛
Յուլիս
^ի կիրակին,
Աարսէյլի
մեհագոյն
ե–
կեղեցիներէն
\՝՝է^պւՎր կր յորղէր
Հայ եւ
Օտաբ
ա–
մէն ղալտնանքէ
խուռն
բազմութեամ
բ : Պատա -
րագեց կարգինալ
Աղաքանեան,
լ^կերակցու
-
թեամբ Պաթանեան
եպիսկոպոսի
եւ
Աիսիթարեան
Րվստէն
Հայր կարապետ
Ամատունիի
: Աոյն Հան–
ղիսութեան
նա խաձեռնո
ւթի ւնր
ստանձնահ
էր
Մուրատ
իհաֆա յէլեան
նախկին
աշակերտներու
Մ իութիւնը,
Հրաւիրելով
անխտիբ
բոլոր
աղղային
,կաղմակերպութիւններր։
Զի՛նուորական
ել քազա
քական պաշտօնական
անձնաւո րութեանց
կարղին ,
իրենց պտոլոյ
տեզր զրալահ
էին նաեւ
տարբեբ
յարանուանութեանց
կրօնական պետերր եւ ի մաս
նաւո րի Ա աբսէյլի
ֆրանսական
եկեղեցինե
բու
սլեա աբքեպիսկոպոսր։
Ներկայ
էր նաեւ
Յոյներու
կրօնասլետր։
Ցաւով
նկատեցինւք
Լուսաւորչական
Եկեղեցւոյ
քաՀանաներոլն
բացակայութիւնը
, մե
ղի/ անծանօթ
պատճառներով։
Ներկայ
էր
նաեւ
Մաբսէյլի
Ազգային Կեգբ . վարչութիւնը
իր կազ -
քաղաքականութիւն
վարել
վւոխագաբձ
Համա -
ձա յնութեամ բ :
Միքաղգայինի
ղորհերր
վարող
մարմին
-
ներն են՝
ա)
Հաւքագուլքարը ,
որ ղերաղոյն
իշիսանոլ -
թիւնն է : Կը Հռչակէ
սկղրունքներ , կ՝որոչէ
հբա~
Դ ւ՛ւ՛ր
^՚՜ ^րկու
երբսրգի
մեհամ ասնութեամ
ր
կը
քուէարկէ
նոր անգամներոլ
ընղունելոլթիւնը
:
Կ՝//րոշէ թէ ո՛ր անղամ
կուսակցութիւններր
մ աս
պիտի կազմեն
Րիւրոյին։
1ցոբՀոլբգին
Հրաւէրով
կր գում արուի երկու տարին
անզամ մր : ԼՀնկերվ •
Մ իքսէղգա յինի բո լոր կո ւս ա կց ո լթ իւ%ն եբը
էրա -
ւունք
ունին նեբկայացոլցի^եր
զրկելու
Համա -
գում արին :
բ)
Խռրհուրդը ,
որո ւն կ ր մաս նա կցին
բացի
կուսակցութ
իմււնե բէ՝ մէկ - մէկ նե րկա յացուց ի չ–
ներ կանանց Րնկերվարական
Ա իքաղղա յինէն
եւ
(է^ւ կեր վար ական ԵրԼ՚տասաբգաց
Ա իքազգ • միու -
թենէն : ՏաբԼւն առԱուաէ^ եբեք անգամ կր գոլ -
մ արուի ել կր ղբաղի րնթացիկ
քաղաք • խնղ իբ -
ներով : կր պատրաստէ
Հ ամ աղում արներր
:
կը
քննէ անղամակցոլթեան
ղիմումներր։
Կ՝ր^ւտրէ
Րիւրո
յի նախագաՀն
ու երկոլ փոխ - նախագաՀ
-
ներր • կը քննէ քարտուգարութեան
տարեկան
տե -
ղեկագիրը
յ
կը քուէարկէ տարեկան
ելմտացոյցը
ել կ՝որոչէ սակերը։
Կը նչանակէ քաբտուղարու
-
թիւնը եւ քարտուղարութեան
վայրը։
գ
)
(^|ւ1
–յա
||1՛ ,
որ կր բաղկանա
յ աասը անղամ է :
Պաշտօնն է ՝ մողովփ։
Հրաւիրե
լ
հքորՀուրգր
եւ
պատրաստել
անոր օրակարզը։
Հրաւիրել
մասնա -
գէաներու
եւ այլ խորՀրգամոզովներ
:
Հակակշռել
քաբառւզարին
գո րհունէութ
իւնր : Նշտնակել
քաբ–
տ
/1
ւղա բութ եան պա շտօնեանե րը ել քննե լ
անար
ելմտացոյցր
: Տեւական
կապ
սլաՀել անգամ կոլ -
սակցութեանց
Հետ : Նաիսաձեռնաբկ
ըլլալ
լ^գլայ՛
նե լու (Ընկերվարական
Ա իքաղղա յինի
կազմն
ու
ղ /• րհո ւն էու թի ւնը :
գ)
ՔալւսււււղարոՆթիՆԹը,
որ պատասխանա
-
տոլ է Րիւրոյին
առքեւ։
Պաշտօնն է՝ Ընկ՛
Աիքաղ–
ղայինի
ղումաբումները
կազմակերպել
ել պատ
րաստել։
հւ ոբՀ րղամողո վնե բու եւ Համաղումար
-
ներոլ Համար տեղեկազիրնեբ
պատրաստել– : Ան -
զ ամ կուսակցութեանց
միքեւ տեղեկատուոլթե
անց
վւոիսանակոլթիլնն
/ւլ տարահումը
ա՛պաՀովել
:
՝Ր արտ ու/լա րութե ան
հ տիւ քերր կր Հոզա
ցուին
անգամ կուսակցութեանց
վճարահ տարեկան
ան —
գամ ավճարնե բով ե ւ ն ո ւի րա ա ո ւո լթ ի ւննե ր ո վ
յ
\քրագիրր
փոխելու
իրաւունք
ունի միայն
Հա–
մ ագում՚արր , ձա յներու
երկու
երրորգի
մեհամ աս
նութեամ^
I
(2)
Հ.
Ա–
մովէ գլիաւո րութեամ բ թմիչկ
Ա իվրիՀ իսա րլեա -
նի։
Կարղինալփն
քարոզր,
նախ ֆրանսերէն
, ապա
Հայերէն
, փառաբանութիւնն
էր Հայ
մոգովուրղի
անցեալ ել ներկ այ անուրանալի
աբմէքներուն
,
քրիսաոնէոլթետն
ու քաղաքակրթութեան
մ ատու
ցահ իր զնաՀատե լփէ հառա
յ ո լթ ի ւնն ե բով։
Ցալով
գիաել
աուալ
, որ ա յսպիսի փառապանհ
ան ց եա
լ
ունեցող աղղ մր, շատ անգամ անտեսուեցաւ
քբիս–
ւոոնեայ ել քաղաքակիրթ
մեհ աղզերէ եւ տառա–
ոլեցալ ու անճիտուեցաւ
, Հաւատարմօրէն
փարահ
ըլլալուն
Համար իր կրօնքին եւ ազգութեան
: Շեշ՜
տեց Հայ մո ղո փո լրգին Հաւատարմ
ութիւնը
ֆրան
սական
մեհ֊ մողովուբղին
Հանղէպ։
Իսկ
Հայերէն
քարոզով
րրաւ Հայրական
յորգորներ
ու թելաղ -
րութիւննե բ ղիրաբ
սիրելոլ
ել Հասկնալու
Համաբ։
«Բոլոր ղա լան անքնե բէն ել Համ ողոլմներէն
վեբ
կայ մողովուբղր։
Հպարտ եմ որ Հայ եմ , Հպարտ
եղէք որ Հայ էք : Աղօթենք
մեր ազգի յաբաաեւ
-
ման ել յառա քդիմ ութեան Համաբ :
Նոյն օրր մամր
(^ին կա/լմակերսլւ/ւահ
էբ րն —
գո ւնե լո լթ ի ւն մր Ա արսէ յլի ամ ենա բարձ ր պան -
գոկնեբէն
մէկուն
Տթ16Ո^^^Ճ//
մէք։ Թող նեբուի
ինձ
առանց յետին մտքի
ըսել, որ
այդ
խոլռներամ
բազմութեան
Հարիւրին
25
տոկոսը
միայն կր կազ
մէր Հայ կաթողիկէ
Համ՛ա յնքր : Ա եղի Համ ար ազ–
դային
աբմէքն
է մղիշ ումը այս կարգի
ձեռնաբկ
նե բու մէք ել ոչ թէ կրօնական Հատո ւահա
կանու
թիւնր :
Օգտո ւելով
իր բարեացակամ
ո ւթենէն
«Յա -
"•աք »ի անունով
ներկա յացայ
իրեն եւ ըր ի քանի
մ ր Հարցումնե ր , ո բոնց ի պատասիսան
րսաւ .
« Լալ է որ չիսօսինք–»։
Նոյն պաՀուն էր որ մօտե -
ցան կարզ մր մարդիկ ել հնրազԼւր
Լւր ՛աքը Համ -
բուրեցին , մ ոռնալով որ գիշեր ցերեկ եւ Հրապսւ–
բակով
կ՝անաբ։լեն
ղայն։
Ի՛՛նչ րտրքեր
•••
Տե -
սա կցո ւթիւն
մր ունեցաւ
նաեւ
կապո քտ
քւ/աչի
Ա աբսէյլի
մասնաճիւղի
վարչութիւնը
:
կատարուեցան
ուղերձներ ,
որոնցմէ
վերք .
խօսք առաւ դարձեալ
կարգինալր
եւ րսալ ի միքի՛
այլոց՛
« Աեր պանհալի
ազզ իւն նուիրական
՚քէկ
գո լամ արտին՝ Վարգանանց
\
500՛"»/՛
եակն է
այս
տարի : Վարգանանց
օր ինակր
թ՜՚՚Գ
առա քանորդ
դառնա
յ ձեզի , ոբսլէսղի ուր եւ ինչ
պայմաններու
տակ
ալ ասլբիք , ան՚իթտբ
պա՚Հէք մեր
սրրոլթիւն–
ներր։ Անոնք մեռան վասն
կրօնի եւ Հայրենեաց
:
Գուք ալ ձեռք
ձեռքի
Համ երա չխօրէն տարէք մեր
դոյութեան
սլայքարր։
Պիտի գայ օր մբ, որ այս
պանհալի
ազդր, բոլոր մեհ ազգերու
կարգին պխ՜.
տի ունենայ
Լ՛ր մեհ ու ազատ
Հայրենիքր
» :
Հաւաքոյթը
վերքացալ
զուարթ
մթնոլորտի
մէք :
ՏՈՎՀ՛
ՏկՕԲՄկճԵԱՆ
՚աէաա^՚օ՚ա՚ք
աաէք աաա՚աւա^^^ա*
աա^»
>ւ« «>»^^^«՜^^^^՜«'^^^''՜^'''՜''ք՜
ՏԽՐՈԻՆԻ
Ընկեր Գաբրիէլ
Խուսլէսէրեան
մեռահ
է ԳաՀիրէի
մէք։ Պատանի Հասակէն
մտահ֊
է Հ • Տ • Գաչնակցութեան
չարքերր եւ եղահ զոր -
հօն ել զոՀարերոզ
ընկեր մր։ Իղմիբէն
ԳաՀիբէ
գացահ
էբ։ Աղեքսանղրիոյ
մէք տարիներով
եղահ
է եււանղուն
վարիչներէն
մին «Յառաքգիմասէրի
»
եւ «Բնարի–» :
ււ*»«*ս, ^
^
^
^
^
-
ԿԱՐԳԱՑկԲ
ԵԻ ՏԱՐԱԾԵՑկԲ
« 6
Ա Ռ ԱՋ > Ը
«ՏԱՌԱՋԺ
ԹԵՐԹՕՆԸ
(100)
կ. ՊՈԼՍՈՑ ԳՐէ1ՒՈԻՍԸ
Եւ չնորՀիւ
Բրիստոսի
պաչտպանութեանր
, ՝
քանի ան՛ղամ արդէն
ամօթալի կերպով ետ
մղուե
ցաւ մեր պարիսպներէն
: Ուստի եւ
եղբայրներ
,
այս անգամ ալ անձնատուր
մի րԱաք,
կ՝ աղա չեմ
ձեղի . թ է ե ւ թչնամի
մեքենաներր
ասդին
անղի՛ն
մեր ւգարիսպնեբր
քանգահ
են , բայց մենք
զանոնք
անմիքապէս
նորոգեցինք։
Թուրքերը
իրենց Հրե -
տանին
ունին , իրենց ձիաւորներր
եւ իրենց բանա
կը։ Բայց
մենք Աստուահ
եւ Փրկիչը
ունինք մեր
Հեա
ծ :
Այս ճառը չատ եբկաբ է՛ աւելորգ է Հոս ամ -
Բ՚՚ղքովին
դնել
ղայն։
Րոլոր ինչ որ
զինուորական
պետ
մը կրնայ
րսել իր ղի/նուո րնե բուն
քաքութիւ–
եր ել կորովր
ՀրաՀրելու
Համար,
կայսբր
ըսաւ
պերճախօսոլթեամբ
: Անցահ
մամանակնւերու
մեհ՝
յիչատակներր
յիչեց՛
րսալ թէ իրենք Աթէնքի
եւ
Հռոմի
մեհ Հերոսներուն
սերունդէն
կ՝իքնէին : իր
մասին՝
րսալ թէ պատրաստ
է իր
մոզովուրղին
Համար անոր Հետ մեռնելու
: փ^ենետ իկց ինե բուն եւ
ճենովաց
իներուն
ալ յուզիչ , եղբայրական
եւ սր–
"՛ագին
կոչ մը ուղ՚թ՚ց
որ այս անղամ ալ չթերա
-
նան քաղաքին
պ՛ճ չտպանո է թեան
դորհին մէք ;
Այս Հիանալի ճառը Հիանալի ալ
վերքաբան
մը ունեցաւ՛
բոլոր այս մաբդիկբ
որոնց սիրտր կը
բտըախէր
իրենց կայսեր
սիրտին
Հետ
միասին
,
բսլոր նչանաւոր թէ իսոնարՀ անձերը
որոնք
ապա
իրենց կեանքր պի՛տի
՚լոՀէին՝ արտասուել
սկսան
ել խոստովանիլ
մեզքեբնին
իրարմէ
ներողութիւն
խնդրելով
իբենց
յանցանքներուն
Համայ։։
«ՈւրԼ՚չ
բան չէին մաահեբ
ալ, եթէ ոչ իրենց
Հայրենիքին
Համար մեռնիր , կ՝րսէ Ֆրտնցէս ։
Այն ատեն պատմութեան
ամէնէն
եզերական
ոլխտադնացոլթիւնը
տեզի
՛ււնեցաւ : ԱնՀուն
բաղ–
մութիւն
մբ յանկարհ
լեցուց վեՀաչուք
շբքափակը\
Այա Աոֆիայի
:
՚
Այ՛լ ճակատագրական
օրուան
իրիկունն
էր ,
Արեւե լքի քրիստոնեաներուն
պատմ ութեան
ամէ -
նէն տխուր ը : կա յսրր , աւաղանին , պա լատական
-
նեբը , ամ բո՛ւք 3" յն ել Լատին
կրօնալո բներր ,
Ր"լոբ
Յոյն եւ իտալացի
ղօրապետներր,
քաղաքա–
ցԼ՚ներոլ
աՀաւլին
րաղմութիւն
ր ՛Լերք Լ՛ն
անդամ
՛է ըն ալ հունկի եկան այս սքանչե լի Աայիսի
իրի՛ -
կո՛նը
՚ԼեՀաշոլք
կամարներուն
աակ։
Վերքին
քրիսաոնէական
արարողութիւնն
էր որ տեւլի
կ՚ու
նենար Այա Աօֆիայի
մէք :
Ա՚քէնքն
ալ ի՛րենց աղօթքներր
իբար խաոնե -
ց Լ՛ն քեբմեռանգոլ
թեան
անսաՀմ ան
պոռթ կումի՛
մր մէք : ԱշխարՀիս
տաճարներուն
ամ էնէն
գեղե–
ցիկին, այգ Հրաշալի
եկեղեցիին
մէք այգ
Հ իէն ու
Համբալալոբ
կա յսրութեան
Հոգեփարքի
ա յս
՛Լա յր կ ե անն երր ա յնքան պատկաոե
լի
դե՚լեցկու
-
թիւն մր ունին որ Հելլէն ադդր յաւիտենապէս
կր
նայ պարհիլ
անոնցմով։
Աղաչանքի
եւ ւԼստաՀոլ–
թեան այղ ՛Լեր քի՛ն բարե պաչտ ու եբկիւղահ
մեղե–
գիները
զորս
կերւլէի՚ն
բո լո Բ այգ մարղիկը,
ո -
րոնց՝
մօտալուտ
արչալո յսր
մաՀ պիտի
բերէր , ՜
յաւիտենապէս
պիտի
Հնչեն
ամէն
ՀեԱէնի
Հոգիին
մէք :
Երբ Ցոյն ու իտալացի , ամէն մաբգ իբ կռիւԼք
տեղը ւլնաց արտաքին
պարիսպին
անՀուն
երկայ
-
նութեան
՛Լրա յ , ներքին պարիսպր
իրենց
ետին
ձ՚լելուէ , բոլոր
դուռներր
որոնք արտաքին
մարտ
կոցներէն
գէպի
քաղաքին
ներսր կր տանէ ին Լսբ~ |
նամ քով
՛լոց ուե ցան եւ փականքով
կղպուեցան
, •)
որպէսզի
թշնամիին
առքեւէն
փտիսչելու եւ նաՀան
քի ամէն
յոյս
միանդամայն
գագբի
իրենց
մէքէ
Մի՛տկ սւյս տիսուբ մանբամ ասնութիւնբ
կր
բաւէ
ցուցնելու
Համ ար ա յդ մարդոց
պա ւլար իւն քաք ու
թի։ ւնը , ոբոնք ա (նքան պարղոլթե ամ բ որոշահ էին
յաղթել
կամ ՛քե ոնի լ՝ սուրբ քաղաքին փլատակ
-
նե բուն տակ
:
Գիշեբուան
մնացեալ
մամե րո լն այգ քաք պաչտ–
պաններր պարիսպին
ամ բողք երկա յնութեան
ը ՛իր–
բայ
լսեցին
յա րձակում ին վե րքին պատբաստու
-
թիւններ
տեսնւ/ւղ թշնամիին
ՀայՀոլլր
եւ աղմոլ
-
կր։ կայսբր Այա Աօֆիայի
մէք լալո՚Լ եւ
աղօթելով
Ա • Հաղորղոլթ իւն աոնելէ ետքը ձի Հեհալ եւ Պլ՛ա–
քէոներոլ
պալատը
ղնաց։
Հոն քանի մբ վայրկեան
մնաց եւ այգ
կարճ
մԼւքոցէն օգուտ
քաղեց անդամ մլ^ ալ ներողոլ
-
թիւն
խնղրելոլ
ներկաներէն
, անոնցմէ
զորս
ոեւէ
առիթով
մը վշաացոլցահ
էր։ «//՞՛/ կրնար տակ
-
նուվրայ
չրլլալ
այսքան
յու՚լիչ տեսարանէ
մր,
կ՝րսէ Ֆրտնցէս , ո՞ր քարէ սիրտր կրնար իր ար -
ցոլնքնեբը
զսպել » •
(Շար.)
Fonds A.R.A.M
