ՏՈՄՍԵՐ
Աալանսւեստնփ միւս ափին
փյւայ,
ԱմեյւիկաՀա–
յչւ կչչ նկատուի
Հարուսա
Հօրեղբա
յր մր, որ էայ–
նօրէ՚ե րացահ– է իր քսակր , իր
աղղականնե
րուն
Համար:
Երբ ազգին
զումարներր « քուրը կր քաշեն »
Ֆ րտն սա յիք Տունաստանի կամ Ս ոլրիա֊Լիբա
՜Լ
անի
մէք՛, Լսնգրազիրներ կր Հասնին ԱմերիկաՀայ տզ -
ղա յիե Հիմնարկռւթեանց
:
Շ"՚՚" կր թնղրենք,
Հազար տոլարի
պէաք
ոէՁւի՝–ք
մե ր ղպրոցին
Համ ար ...
Երեք Հազար տոլարի զ ո ւս
ա
ո
ր օր Հ նո
լ -
թիւն պիտիւ րչլար... կրնայի՞ք
Հանգանակութիւն
մը կատարել ...
ԸնգՀանրապէս
, ԱմերիկաՀա
յութիւն
ր յուսա -
թար
չը^՚եր արտասաՀմ անի մեր
կազմ ակե րպո լ ՚
թիւնն եբր
I
մեր եղրա յրներն
ու քո յրերր : Տաճախ ,
իր տո լարներոփ
ղնուահ
են գպրոցի
մր գրասե -
ղաննե րր , կամ Հ իլան ղանւոցի
մր փի։ր ա րո ւմ ա կտն
ղորհիքներր
: իր տոլարներուն
չնարՀիլ է որ ագ՛
քատուԼակ
^տանիքի
մր անսուաղ
երե խան
պնակ
մ ր տաք ապուր
կը խմ է ղպրոցէն
տուն՛
չփերա–
գարձահ ։
,
Այո , Հարուստ է
աոնուազն
բարեկեցիկ
Ա իացեալ
՛Լք աՀ անււլնե ր ո ւ մեր սլա տուա կան
զաղու–
նաւոր կառափարութենէն
աոանց
սլայքարի
լքուե–
ցաւ,
աւարի տրուեցաւ
եւ Հրկիւլոլեցալ
միանգա
մայն թէ Ֆրտնսացինւերոլ
եւթէ քիուսերու
կոզ -
մէ : հքնգիրը, մէկը անմեղ
Հանելոլն եւ միւսը
ամ–
րաստանեէուն
մէք չէ : Ամէնքն ալ քիչ թէ չատ
պատասիսանատու
են ։ Առանց
կիրքէ տարուելու ,
կր թուի թէ արգի պատմաբան Պ • Պետր կովա -
լեւսկինւ է Ոքէ ամ՛ էն։ էն մօա է ճչմ արտ ութեան
երբ
կր ղրէ
« Իրականութեան
մէք , Աոսկուայի
Հրկիզու
մը Հետեւանք է մէկ կողմէ
քաղաքին
փիճակին,
եբբ բնակի չներր կր էքէին քաղաքը , թողլուէ
իրենց
փառարաններր
էիառո ւահ , իր պարունակահ
մ եհ՜
քան ակո ւթեամ բ ղի ւրա փառ
նւիւթե րոփ , միւս կող
մէ ֆրանսական
բան ա կին
զօրքին կրակին՛ ,
ռուս
եւ ֆրանսացի
աս սլա տակնե րո ւնէ ոբ առաքին
օրէն
րհո լեց ան իւրենց սիրական՛ դո րհին՛:
քիօստօփ չինի
կո չերէն
աղզոլահ՝
անպա տ ա սիսանատո ւ տարրեր ,
փորձեցին
Հրկիդեէ
տուներր , չատեր
Հայբենւասի -
րութենւէ
մղուահ , ուրի չ^ւեր իրենց
կո ղո սլո ւտ ր
հ՜ահկե լու Համար : Աոփոբական
սլա լմաններու
մէք
III
յս կրակր կրնա յին
մարել , սակա յն
Մ ոսկուան
որ փայտաշէն
քաղաք
մր՜ն էր, աքղ միքոցին կր
նե րկտ յացնէ ր,, ղինաւո րական
բնւզտրձակ բանրակա–
տեզիյ մր ել բոցերու
ճարակ
կ^բլլար։՝»
Ֆրանսա ցի
Հրապճէբակաղ
ի՛բբ
կ՝ եզրա կացնէ
թէ
ոզքմ տութիւնւր
է լ անկեղհ ու թիւնն է որ խօսի
կօփալեւսկիի
բերնափ : Րայց
ինչ պիտի
ըն՛է Պ •
Տարլէնւ .. Պիտի պատասխանէ"
«Րոլչեւիկ » թեր -
թին , սլա շտպանե լու Համ ա ր իր զիտտկան
Համ րա
ւր ,թէ չատ չատեբու պէս խոն.արՀաբար
սլիտի
խոստոփանի
իր սայթաքումնէե
րր ,«ի ր պաամական՛
սխալներր»
մեղա յաղիր
մը ստո րաղրե լոփ :
թ. Ա. թ.
^Ր՝
Հարուստ , մանաւանգ , իբ սրտոփ ; Եւ Հայ -
րենասէր :
Րայց աղքատ
էր ան,
ասկէ
5 0
6 0
տարի
առաք :
Երբ Խարբերգցի
Արամն ու Տակոբր,
Աչեցի
Աերգ օն ու կարօն , Ատլանաեանր
կը կտրէին՛,
Հա
զի՛ւ
5
10
տոլար
ունէի՛ն իւրենց էլբպտնր :
ինչեր,
ինչեր լսե ր էին ա յս Աւետեաց
երկրին
մասին ;
Երթամ , քանի
մը
փալւյւս
շինեմ . . . նորէն
կուգամ ...
Այո, կուգային
աչիատելու,
քրտինք թափւե -
լու
^շուտոփ^
Հա յրենիք
փե րագաոձա
լու ակնկա
լս ։ իմեամբ ;
Եւ ինչ նեղ օրեր, ինչ ւս՜նօթի օրեր տեսահ
էի՛ն
ան ոնք
I
ինւչ չարչարանք « վւափձիքա»նեբու փա -
աառող^
մթնո լո րտ ին մէք :
իմւսցեր
եմ սլաակե րաւլսւրգ սլաամ ո ւ թ իւննե ր է
Աչեցի
Աեբղօն է ոբ կր պատմէ ,
•—- Երբ Նիւ Եորք Հասայ
1896/՛՛/՛,
՚լրպանս կար
մէկ Հատիկ կարմ իբ ոսկի
• • •
Րե բանս
լե՚լսւ
չկար
. . • Նաբե կէն անղին բան
կտրղացահ
չէի • • •«Փափ֊
էիքա» մր մտա
յ • • ՚ Հքաբաթբ կ՝առհէ ի փեց աոլար՜\
չորսր
կ՚ուտէի,
մէկր երկիր
կր ղրկէի,
մէկն
ալ կր սլաՀԷ ի • . տարիներ
անցան • • • Խանութ
մ ր
Բ՚՚՚ՅԻ
՚ ՚ ՚
չերկհցնեմ
•
. .
Հիմա քանի մր ւլրուչ ու
նիմ . • . տուն տեղ, կառք– • ազզին աչ
կուաամ
• . • մենք չտանւք ո՞՛ւէ պիտի տա յ . . •
Տտրրեբ չէ Տակո բին կենսա
՛լ րութի՛ւնր
՚
1901/1՛
չա բաթ ականս
չորս տոլար էր • • •
Հաբսևիքս պարաքոփ
ըրի • • • այսօր, փառք Տի ՜
րոքբ
•֊.
Ոբ մէկր
յիչել :
Տասնւեակ
Հաղա րնե բու կր Հասնի
Համ րանւքը
այս աննմ ալ– ւլե ղա ցինե ր ո լն։ որոնք , անօթի - հա
րաւ, Հասան
այս երկիբր,
բայց չարքաշ
ս լ պատ
ուաւոր
աշիսատանք՛։ փ , յաւլթեց իե. կեանքին վ՛ո -
թորիկներուն
ել այսօր գի՛րք
ունին։ :
Ա ալոնի կամ
տօնւակաԼ
օրերու
Հա յրենաս ի -
րութիւն չէ իրենցր :
Եւ,
այո,
բոլորն ալ կ^րսեն •
Աենք աղւլին
չօզ/նենք , ո՞փ պիտի օգնէ . • .
ինչպէ
II
չհափաՀաբել
ա յս Հարուստ
Հօբեղ -
րայրր,
որ ունի եւ սիրտ, ել անխարղաիւ
Հալբե -.
նասիրոլթիւն
:
ԵԻՐՈՊԱՅԻ
ԼՐԱՏՈԻ
ԱՐՈԻԵԱՏԻ
1ԱՏԿ-
ԹԱՏՐՈՆԻ
ՇՈՒՐՋ
ՄՈՈ-ՑՈՒԱԾ
ԷՋԵՐ
( 3 )
Ս Կ Զ Բ Ո ԻՆ Ք Ի
ՄԱՐԴԸ
Լսիր, Աաբօ, մեր բարեկամր
փող է ուղում
^այ թատրոնի
Համ ար ; Ղ՚ԷՀ , ՛լու պատասխանիր \
իմ փոխարէն
:
յ
կարմ իր ու կուշտ Ա արօն , ոբ լալ կե բակրուահ՛՛.
Հ ե գկա
Հալի
էր նմանում , չգիտէ բ ինչ սլատասիսա
նե լ.. Ասել, որ թատրոնին
չի Հարկաւոր
օգնել, կր
նչանակի
Հիւրի
աչքում
երեւալ
ա՚լէտ , անկիրթ :
Ասել , որ Հարկաւ։։բ է օգնել կր նշանակէ
ղայրա–
ցն։ել Րաղղասաբին ; իսկ նրա Համաբ չկար
աւելի
սոսկալի
բան,
քան
զայրացնել
մի մաբղու,
որին
ամրողք
քառորղ դար Հպաաակուել
էր
Հլու
ստրուկի, պէս յանուն ա յն թանւկա րմէք աղամ անղ
նե րի , որոնց պաշտում էր նա
է
Նա Լ"ե լա ցի Համա
րեց երեսի
մի կողմոփ մպտալ
Հիւրին , միւսոփ նւր–
չան անել ամ ուսնո ւն՛, թէ բոլորոփին
Համաձայն է
՚նրա Հետ ինչ որ էլ ասի :
Պարոն Րաղղասարն
ասաց .
Գիտես , բարեկամս , ես հիՆազեցի , ոբաի -
Հետեւ քո առա քաբկութիւնն
ինձ Հ ամար
հիհաղելի
էէ Ես Հայոց թատրոնին
մի սեւ կոպէկ անղամ
չեմ
տա յ :
ինչո"լ
յ
ՈրոփՀետեւ ես ինձ ճաչակից
զուրկ
մաբգ
չեմ Հա՚քաբում
: իմ սկզբունքն է երբեք
չօզնել
այն
գորհին
որ լաւ չփ տա բլում % Ջեր թատրոնր թատ
րոն չէ , այլ կրկէս
կ՝իմանանք թէ Հոկտ
• 5
/5՛
պիտի բացուի
նր–
կար
չ՚՚ւՀ ի Տ իկին ԱնաՀիտ
Աս ա ա րճ ե ան ի։ ցուցա -
ՀաԼղէսր՝
Շ
Յ16116 ԸՅք(1օ - Ււ13է1§ՈՅՈ/
(32,
^ V ^ Ո ս 6
ա
&է1%ՈՅ.ռ)
.սրաՀին
մէք։ Պիտի տեւէ
մինչեւ
Հոկ -
աե՚քբեր
1 9 ։
^ Ո Յ հ ւ է
կր ստոբաւլրէ , իր
Հայկակ՚սն
եւ ե ւր ոպական
նե ր^չում
ոփ նկա րնե բ ր ,
արղէն
ցուց աղրահ է Ջուիցերիոյ
ել ուրիշ
երկիրներու
մ էք , ուր քերմ ասլէս
ղ
՜Լ
աՀատահ
են իր նուրբ տա
ղանղր, եւ արուեստաղէտի
շնորՀր։
Այո ցուցա -
Հանգէսոփ կր նե րկա յանա
յ նաեւ մեբ ՛լաղո ւթիւն ,
ռր անշուշտ
ուրեմն
պիտի
փութայ
քաքալերել
զա/ե։
Ա. Ա.
X
Ծանօթ քութակաՀ ար Տ՝ոռմ Աինէսնեան , որ
Եւրոպա կբ զանուէր ատենւէ մր ի փեր,
Ա՚քեբի՚կա
փեր՚սղարձալ
անցեալ
չաբթու;
ինչսլէս կր
յԼ՚չեն
լնթե բցողնե րր, ամառր Ա Լ՛քինւ Արեւե լք ալ այցե
լահ եւ քե րմ ապէս
զն աՀ ատո ւահ՜ էբ
է
-
Րայց––
Այո , կրկէ" ՜. Գե րասաննե րր անկիրթ , կո
պիտ , Լ՛ոկ գերա սանո Հ ի՛նւե բր Հաւլնւում
են
ինչսլէս
աղա իսիններ : Այնպէս
չէ" , Ա աբօ
Տ
ճչմտրիտ է :
ՈՀ,
»
բարե կամ ս , ի՛նղ բիբ ում Համ աբ ել ին
չի Համ ար
ուզ՛։ ւմ ես , բա յց մի ստիպեր
սկղբունք–
քիո
՚էէ՛^ րան
անւելւ Եո բ՚սրերարութիւէւն
անւում
եմ էլ իտակցաբաբ
• • •
Հիւրր
ւլ.նալ"ւց յետոյ՝՛
պաբոն։
Րազզաստրր
յէԺՅ
1
"Ր Ւբ այմմեան
այնքան– չքեզ
Հաղնուահ՜
Կի՚^ւլ նոյնպէս
Հաղնւում էր «ինչպէս
աղաիսին» ,
այ՜ե մամանակ , երր ինքր փող չունէր ;
Եկան
իսնղ րեց ին էքմ իահնի փան։քի վեր ան որո–
ղոլթեան
^ամար , պաբոն
Րաւլգաս՚սրն
ասաց թէ
ոկղբունքուԼ
՛լէմ է Հնութի՚ւնէներր
սլա Հ պան ե լ ո ւն։ :
Աոաց թէ ազւլ ի։ անցեալր
նւբան չի Հետաքրքրում
:
Թ՚՚՚լ իսնղրեն ն,որ , մամանւակակից
բանե րի
Համաբ
եւ ն.ա պատրասա է օղնել :
Ե կտն
խն՚լ րեց ինւ ղիւղա կանւ ղսլրոցնե րի Հա -
մաբ,
սլարոն Ր՚սզգասարն՝
ասաց, թէ առաք պէտք
է կրթել քաղաքսէցի
երեիսաների
, յետոյ
ղիւղ ՚Լա–
գել : Եկան
Լսնղ րեց ին
ւլ րականութեան
Համ աբ , ա–
սաց , թէ բո լո ր ազզ երԼ՛ ՛լ րականո ւթիւննե ր1։ ա սլ -
րում ենւ աււանէց կողմնակի
նւպաստների , թող Հա յ
զ րակ,սնա լ թիւն։ն
է լ իր աչխա տանյքով ապրէ : Ե–
կան խ՛. ղրեց ին ուրիչ չատ ու շատ բաների
Հա -
մար , Հ իլան գանո ց ի ,
ո րրանո ց ի։ , Համա
յնական
գանձարանի , ա չակե րտական
ճաշարանի , եւն • ,
եւայլն,... բոլոբի գէմ ցցուեց պաբոն
Րաղղասարի
ոկղրունքր :
7Վերջ)
՝
ՇԻՐՎԱՆԶԱՏԷ
« Տտռաք »/ Աեպտ.
2 7 /
Համարին
մէք,
րնկեր
Գուրղէն
Պօյաճեան
յօգուահ
մը ունէր,
՚ձՀայկ–
թատրոնը»
;
Ջեմ ուղեր վէճի
բռնւոլիլ
իրեն Հետ եւ ի զուր >
պարտականութիւններր
կր յի՛չէ գաւառի
թ՚լթա -
կիցներու ;
Աենք ալ եթէ ոշ աւելի
Հաշտ աչքով
նա
յահ
ենք «եզահներուն»
վրայ, աչք ղոցեր ենք
բազմաթիւ
ու բազմազան
երեւոյթներու
յաԼ՚ուՖ
«սերունղի
փ բ կո ւ թ
ե
ան»
ազգա պաՀ պանմ ան
Հ
Րայց ել այնպէս , Արուեստն ու արՀեստր
չր -
փոթելու չավ, յետաէէնաց
չենք։
Ան։՚եք որ բեմ կր բարձրանան
, եւ միչա գովա
սանական տուլե բու կր ս սլա ս են ,սլա ր տաւո ր են էսել
նաեւ արղար
ղիտ ոզո լթ իւննե րր :
Մենք ալ լիաէլեր , քաքալերեր,
հափաՀարեր
եւ
գոփեր ենք բո լոր անոնք որ կր փ,՛։ րձեն բան
մբ
տալ
այս ց ան ո ւց իր
իաէլմ ութեանց ,
բեմ ական
գո բհո ւնէ ութե ամ բ : Աեր խանզ ազատանքր
էենք
՚չլացեր , ոչ արտասանուլին
, ոչ եր՚լոզին , ոչ սլա
լւ ո ւլին
–ել
ոչ ալ իւ ա զա ց ւ։ էլին։ : Րայց եթէ ատեն ա–
տենւ կր մատն ան չեն՛ք թե րիներր , իրենց ել
մ եբ
օղտին. Համար , ինչո՞ ւ անմ իքապէս
տանիլ
ղտ յն
կասլե լ ^՜ան րա րե խզճո ւթեան»
• • •
Միթէ
մենք պա ր տաւո
ենռ
մե I
՚չքերր
գոց գիտել
ամէն ինչ, որ կր ցոլցաղրուի
բեմերու
՛Լրա յ , առանց
խօսքի կամ կտ բհիք
յա յտնե լու :
Ա խա"
լ էր երբ րսինք
Օր
մր թէ , «մէկ
քութակա–
Հարոփ «Ղ,տրաբաւլի Ա ելիքներ»
օփերէթ
չի յա -
էլացոլիբ : Ախա"լ
է բ երբ
"ւբիչ
առիթոէԼ
յիչեցոլ
-
ցինք թէ Վ,տրւլ անր կամ Վաս ակր
խ ազազողը
պէտք
է այս կամ այն յա րմա բ ութ իւն ր ունւենա յ : Ախա"
1
էբ երբ ատենին պաՀանք եցինք որ Հայկական բե -
մերէն փտարեն
օտա բատ
ի , քրտաբարոյ
գրութիւն
ները -
«ԼէյլԼ՛
Աէճնուն՜ւերը» ել «ԹաՀար
Զորա–
ներր»:
ԱԼոա՞՚լ էին այսօր , «Ր՛էւ իստ ին Անիւ»ի ներկտ -
յացման
աոթիւ
եզահ քանի մր սրացաւ
գիաոզու–
թիւնւները :
Ոչ գմուարին
պա
յմ աններր
մեղի
անհանօթ
են–, եւ ոչ ալ ուրիչ մանրամասն՛ութիւններ
:
Գալով
այս տողերր
՛է ր՛՛գբ
1 երբեք
յալաէ^ու–
թիւն չէ ունեցահ
«եղահն եր» ուն մօտենա լու իբ -
ր ել Հմ ուտ
քնն աղատ , ա յէ իբրեւ պարզ
գիտոզ
ւ
Փաււք Ալլա Հի՜ե մենք ալ աչք եւ ականք
ունինք ,
հոլռն– ու չիտակր
էլանազանելոլ
Համար :
Աեր պարտքն է յի չե էլն։ել կա րւլ մր տա ր րական
ւլիտե լիքնե ր , .որեւէ ա՚՚ւիթոէԼ , եւ ոչթէ
միա
յն
հավււսՀարե
լ կամ օրօր կար ւլա լ , երես՛ուն
աարի
Ա
ւր ո սլա բնակելէ
.լերքէ
ՊԱՊԼԷ
ՎԱՐԳԱՆԱՆՑԸ ԵՒ
ԱՄԵՐԻԿԱՑԻՆԵՐԸ
« Ասպարէ ւլ»ի ԼսմրտւլբութԼււնր
սաացահ
է
նամակ
մբ ՚Րալիֆորնիոյ
Օրէնսգիր
Աարմ՚ւին
կուլ
մէ \ որ ներւիակելով
թիւ
153
բանաձեւր,
կը ղնա -
Հատէ բոլոբ
Հայերր , որոնք \
5 0 0
տարի առաք Ա–
ւա րա յրի՛ ճա կա տ ամ ա բ ււ։ին մէք կռո ւահ են Պաբս–
կաստսւն։ի գէ՛ք՝
կրօնի։ ազատութեան
Համար։
ԱՀաւասիկ ա յւլ բանաձեւր
.
Նկատելով , որ
2 6
Աայիս
\
9 5
\ ր
1
3^)ամեա1լե–
է Աւարա
յլ՛ի ճակատամ աբաին , ուր մեհ Հայ զօ
րավար Վարգան
Մամիկոնեան
կռուի
մէք
ինկաւ,
երբ ի՛ր քր ի ս ա ոնե ա յ Հետե լո րգեե րր կ առաքնոբ -
ղէր Պ՛ս լ՛ "Լ՛ կնե րոլ գէմ, կրօնական՛
ազատութեան
մեհ
էէլ՚Աէոե
րազմ ին
մէք,
Նկատե լով , որ Աւարա յրի ա յգ ճակատամ
ար
տր եւ Վ^ա րղ տն։ Ա ամ իկ՛՛ն եանի
նաՀ աաա կութ
իւնը
ներչնւչմ ան աւլբիւր
ե ՛լահ են Հայ
մ ո ւլո լիոլր գխհ
չար ուն ակե
լու իր պա յքտբր
կրօնական աղատու -
թեւսն՛ ել քր իս ա ոնէ ո լ թ ե ան Համ աբ եւ այգ քան -
քերր էզսէսկուեցան։
4 8 4 / 1 ՛ ,
ակատտէէ աոտ1
Նկատե լով , որ Աւարա յրի ճակ
) ՏՕՕամեսէկր պիտի
տօնյոլի
Հայահի՛ն
Ամերիկա -
ցիներու
կողմէ ի յիշատակ
կրօնական
աղատու -
թեանէ ել քբիստոնէո
լ թեան
՚քեհ
յաղթանակին
,
ուստի
Որոշուեցալ
՚Րսէլիֆո րնիո յ ՂւաՀանգի
Օրէնս -
՛լ իր Ա աբմ՚նէին կողմ է , Աւարա յրի ճակատամ արտի
տաբեէլաբձի
այս նշանակալից
աօնակատարոլ -
թեան
տոթիւ,
չնւորՀալորել եւ քաքալերել
Հայա
հին Ամ ե րի՚եաց ինե րլ՛ , որ կր տօնեն այգ մեհ
^էպ–
քր.
նէ ա ե
լ
Որոչուեցաւ
Հ րաՀանւլե
լ Օրէնսգիր
Մ արմնի
ւլլիսաւո ր քարտուղարին
պատրաստել ա յս որոչ -
մ ան– քարմ էսր պաաճէնն եբ ել յանձնել
ղանոնք ա յն
անձերուն,
որոնք ձեոնարկահ
են տյղ պատմական
գէպքր
տօն։ ելո լ :
Րանւաձեւր
կա րղա– ց ուեց ալ եւ րն՛գո լնո
ւեցաւ
միաձայնութեամբ
2 6
Աայիս
1 9 5 1 / 5 ՛ ։
ՀԱՏԱԱՏԱՆՒ
Կեղր • կոմիտէին
քարտուղարր,
Պօէլոսո՚Լ , «Փրտվաա՜^ յի
միքոցաւ կր հանուցանէ
թէ կարեւոր
փոփւոխո ւթիւններ
կատարուահ են
կուսակցութեան
կազւքին
՛քէք , «Հաստատոահ
սր–
խալ^հեբր
ղարմ անե լու Համ աբ» , Համ աձա
յն կեղ -
րոնի
Հ բաՀանգին : Ա ՛սն րամասնո ւթիւննե րը կը
պակսին
է
Fonds A.R.A.M
