ԺԸՆԵՒ . ֊ Աղգ
աձղսւհսչանումի
իրաէւբանցոլ. -
մի
մէշ, վերշապէս^
գսւն՚ււեցաւ. քաւութեան
նո -
թաղյլ,
— Հայերէն
աառերր
՚.
Ոլ ոք մաածած
էր թէ՝ նոր սերունղին
ուծա -
նալու– վաանղր կուգար
Հայկ. աառերէն :
Հաղար
Հինգ Հարիլր տարուան
այս ղիրերր
,
որոնց Համար
1913/2՛
Հայութիւնր
մեծաշուք
Հան֊
ղէսներ
կաղմակերսչեց
ել որուն Համար
Եղիչէ
Գուրեան Ա . Մեսրոպի
գերեղմանիՆ
վրայ
կԳրղէր
« Աղուոր
Ա. բ. Գ-էգ գաս մր տուր ինծի »
այսպէս 5րգ ղօրասիլնի
ղեր կր կատարեն
եղեր,
ուղղակի
սպառնալով
մեր նոր սերունղի՜ն
ղոյոլ -
թեանր :
Որո՛՛ւ միտքէն անցած էր մինչել
այսօր։ Բա
րերախտարար
միշտ աք կրղտնուին
աչալուրք
ան
ձեր, որոնք յարմար
աաենին
երեւան
կր Հանեն
գաււաղիր
թշնամ ին : Փա՜ռք ԵՀովա
յին ։
Հիմա որ գիտենք
Հայ նոր սերունգին սպառ -
նացող վտանգին
աղրիւրր , ալ կրնանք
Հանգիստ
շունչ
քաչել եւ անմիքապէս
գործի
ձեռնարկել,
չէզոքացնելով
Հայկական
տառերր,
զանոնք փո -
խար ինե լռվ լաաինւաՀայ
տառերով
%
Ւ՚^նչ զարմանալի
անուն,
«լատինաՀայ» աա -
ռեր • • • , «չունկատուի» պէս իսօսք մր : Ա իա յն մէկ
մեզագրանք
ունիմ
այն ՀՀլատինաՀայ^
տառերուն
Հեղինակին
1910
^5՛
ի վեր այգ րանւր
գիտնալով
Հանգերձ , մեղսւակցարար
ձա յն չէ Հաներ
մ ինչեւ
« այսօր» : Ե՛– իր « կռ թ» ո զա կան գործր
չարունա
կե ր է գրել այս ան պիաան տառե րով : Ներելի է
այս ՚.
3)րանսացիներր
կ^րսեն թէ՝ ՚ լաւագո
յն կատա–
կր տյն է որ կարճ կր տեւէ
ւ
Արգ՝ « լատինաՀա
յ» տառե րոլ կատակր , որ
քանի
մր օր տեւեց , անՀամ գռւրս եկաւ
յ
Արա
րա
կան տառերուն
նմ ան
«իլս
թի ւն՛» եւ «,էօթրէ»նե -
րով զարզարուն
այղ ղփրե րր կուտան
իրենց
Հեղի
նակին
մտա յին կա ր ո զո ւթ եան ր չ՚ա՚վւր՝.
վարեան) :
Ո՞վ կր հարցնէ
իր վվւճակի
մասին։
Հ
/աա
քի
չեր անձնաւզէս
. • •
Ողք րլլան իր աղղս՚կաններն
որոնք
անկարելին
կր փորձեն , նիւթապէս
ել
բարոյապէս։
Ողք ըլլայ,
Կ՚ըոկ ^ «Տառաք»ն ալ որ ամէն
օր
կռւղայ
զինք տեսնել , տարիներէ ի վեր.։ Ւ՚ԿԼպէո
եւ «Արեւմուաք»ր։
կապոյա
ել կարմիր
քցաչերուն
որոնք չեն մռռնարաքակցիլ
անձամբ կամ թղթա
տարով :
Գառնօրէն կր տրտնվայ.
Եղբայր
եբկար
տեւեց , քաչելիք
ունինք
եղեր
• • •
Ամէն մարղ քաչելիք
մր կ՚ունենայ,
մէկբ
այս–
պէս ^ միւսբ
այնսլէս։ Բախտի
անիւն է միչա ոբ կր
ղարձնէ
մեզ... Եւ առռղքր՝
Հիսանգ,
Հաբուստբ
ազքատ կ^ԸԱա
յ մէկէն •••
Եբէկ՝ ղոբծատէր - վաճառական
, այսօբ՝
ան
գործ , մուրացկան
:
Երէկ՝
գիտուն, փաստաբան,
այսօր խոՀա -
բաբ , ղազթական
• • •
^ ձձ ^
բտն չէ Հիւանղին
ուզածր,–
՛այցելու -
թիւն մր, երկու տաք իսօսք ։
ՄԷՆ Աէ
Անցեալ տարի,
նոյն բանղէտբ
այս սիւնակ -
ներուն
ձ՚էքէն կ՝առաքարկէբ
Հայ–
Եկեղեցւոյ
սուրբերու
շարքէն
ղուրս
նետել
Ր"Լ"Ր Հայ
սուրբերբ :
Երկաբ տեւեց ին պարրե րաբար
իբ արաա յա յ -
տած
արտառոց
ղաղափարներր։
Ւբ կեանքի վեր
քալոյսին՝
իր վբայ
խօսեցնելու
մարմա^ք :
Ւնչե^ բ չի խոստանա ր ան՝ իբ «Լատինա֊,ա
յ »
տառե բով : « Բարո յական» եւ «աննիւթ»
յազթա -
նակներ– • • : Աեր պատմութիւնր
լեցուն է « րարո
յական»
յազթանակնւեբով։
Բ՛երելս ատոր
Համաբ
է որ այսօր այս վիճակինւ ինկած
ենք։
՛Րիչ մբն ալ
նիւթական
յազիքանակնե
բու մասիև մտածենք :
Զիեացի՜հ,
ձ՚ափոնցին , Հրեան,
ՀապԼչր, Ա -
բարր,
իրենց
ղիրե բսւն
ղմուար
ուս անե լի ՐԱալր
չեն աեսներ
ե ւ մ՛տքէն չեն անցլներ
փոիսել
ղա -
նոնք։
Աենւք ենք միայ՛ն որ չենք Հաւնիր
մեր ղա -
րաւոր տառերուն
:
Կ ովկասօսՀայե րր իրաւունք
չունի՞ն
«•էՈսՀոս»
կոչելու
մեզ ։
Ե՞րբ պիտի Հնարուի
Հայելի
մր, որ ամէն
մէ
կուն
ցոյց տայ իր մտքի պաչարր :
ՊԵՐՃ
« ՀՐԵԱՆԵՐԸ ԿԸ ՏՒՐԱՊԵՏԵՆ
ԻԱԹԱՆՊՈՒԼՒ ԵՒ ԹՈՒՐԲ
ՄԱՄՈՒԼԻՆ»
Պււլաւյ
«ճիւմՀարիյէթ
» լրագիլւը կը գ րէ այս
իոր ա գ ըս վ լսւքրագրակա1ւի մը մէջ (28 Սեպա–).^—
Ա իքիս ոբՀ րղա բ անա կան
ՀամամոզովԼւն
մաս -
նակցելու
Հաձ՚ար , ի սթան պո ւլ եկաւ
լիբանանեան
ե բե սվա իսանական պատուիբակո
լթիւն
մր
ո բուն
նախազաՀ ր , Հասլիսլ
էսլոլ ^է Հլա , իբ երկիրր
վե–
բաղառնալէ ետք Հակա թուրք
յա յտարարութիւն -
նեբ րրաւ
մամ ուլին ։ Տեսէք թէ ինչ րսաւ • իս
թանպուլի
մէք անՀրամե չտ
է արաբա կանքա րողո ւ–
թեանց
Համար ղրասենեակ
մր բանւալ ել առաքքր
առնւել Աի ոն ա կանն ե ր ո ւ՛ քա բ ողռ ւթ ե ան : Արաբա -
կան
Լի կան ա յգ գրասենեակր
Հիմնե լու եւ յար -
զա րե լու Համ ար րնգունած է Հի՛՛՛գ Հազար եգիպ
տական
ոսկիի
վա րկ մ՛ր : Ներկա յիս
իսթան սլո ւլր
եզած է Միքին
Արեւելքի
սիոնակա՚հ
քարոզու -
թեան
մեծազոյն
կեղրոնր։
Հրեաներր
ամ՚րուլ^ո ՚
վին կր աիրասլեաեն
թուրք
մամ ուլին : Նո յն
Լակ
թ ուրք թե բթեբր
չա րտվւոխե լով
Հրաաա րակած
են
արաբ սլատո ւիբա1լևե րո ւՍ իսօսածներր
Համամո -
զովին
մ՛էք ել յարձակած
արար սլա աո լի րակնե բու
վրա
յ : «է լ Գատ
էս»
թերթբ կր Հրաաարակէ ա յս •,
տողեր ր , Հետե
է
ե տլ վերնա ւլր ով •
իսթանպուլ
, ^
ռր երէկ
իսլամ ոլթեան
կեղրոնր
եզած
էր , այսօր՛.
եզած է սիոնական փբոփականտի
կեգրոնր » ;
Շիտակր
ւլարմ անւքով
կա րղաց Լւնք այս գրու -
թիլններր
: Աանաւանգ
որ Լիբանան. անցեալին
մէք
մ եր մէկ նաՀ անգն էր եւ Հոնկէ
եկոզ քանի
մ ր
«սիւտիւ
պօղոււլ»եր
երբ կր յանգւլնին
մեր ա՚րմա–
նապատոլո
լթիւն ր վիրա լոր ել եւ թուրք
մամ
ուլր
վարկարեկել,
ղարմանալու տեղ կր
զայրանանք
ա յս անղ ամ ։
կ րնա I ՐԱալ որ իսրա յէ լաց ինե րր իրենք զի -
բենւք ծանօթացնելու
Համ ար մեր երկրԼւն
մէք
լ
կարգ մբ քաբոզութԼււնէնէեր կր կատարեն ,
Րր"* ՜
ւունք ալ ոլնինւ։ Արարական
երկիր մրն ալ օրԼւնա–
ւո ր ամ էն/ միքոց Լ՛ կրնա յ գիմ ել , լաւաղ ոյն կասլ եր՝
Հաստատելու
Հ ամ ար տարրերու
միքեւ :
Մի"՛ յն
թէ անպատիւ
ել անպատասիսանատոլ
գործ է , ել
լել
Ա
^ղել թէ իսբայէլացիք
իսթանպուլր
վերա
ծած
են սիոնական
մեծ քա բոզութեան
կեղրոնի
մր։ Մ՛վ
կրլլայ
եղեր սա էպոն
ՇԷՀլա
րսուած
մարղր,
որ թուրք
մամուլին
ղէմ այգ տղեղ վեբա–
ղրումներր
կ^լնէ ել կր յագգնի
արաբ քարոզու -
թեան. կեգբ ոնատ եղի մր Հաստատել
իսթանպուլի
մէք :
Ամբոզ9
թուրք
մտմ ուլր զերծ կր մնա յ Հրէա
կան ա իրա պետո ւթենէ
ել ուրիչ
ամէն
ազղեցոլ -
թիւննեբէ
: Թուրք
մամուլր
աշվսարՀի
ամէնէն
պատուաբեր եւ աղատ
մամուլն է եւ ամ էն բանէ
առաք, թրքական
շաՀերուն
ամէնէն
անկեղծ
սպա.
սաբկուն
: Աանաւանղ
արտաքին
քաղաքականու -
թեան
վերարերեալ
խնղիբներու
մէք, թուրք
մա–
մ ուլր իր մաքուր
դբ Լ՛չով եւ պա յծառ
ճակատով
յաբզած է ամէն պատիւ ե. աբմանւապատռւռւթիէն^
ամէն բարեկամութիւն
եւ աւանղոլթիւն
1
Ար արա կան
Լի կան ան չուչտ չատ մբ գատեր ,
նսլատակնե ր ունի ել Արարներու եւ իսրա յ էլա ցի
ներու
միքե՛ւ ստե՛ղծ ուած վէճր կրխանգարէ ամ -
բոզք Մ իքին
Այ։ եւե լքի անգո րբութ իւն բ ։ ԱնՀրա
մեչտ է Հարթել
այս վէճր եւ
վերաՀասաատեէ,
ամրողք
Աիքին
Արեւելքի
անգո րր ո ւթ իէն բ։
Այ" ՝
ո ււլւլո ւթե ամ բ կարեւոր աչիսատանք
մր կբ վիճա -
կի թուրք եւ արաբ լբագրէււլնեբռլն
ել
գբիչնե -
բուն ։ Ա ենք Հնուց ի ՛Լեր անՀրամեչա
նւկատած
է– •
ի՛ւ՛ք ոգեււ։ րել թուրք - արար բարեկամ
ութիւնր
եւ
կարեւոբ
իւնգիր մր կբ նկատէինէք
զայն։ Եթէ Ա -
րաբներբ
Ւ ս թ ան սլո
լ
լի մէք քարողչականւ
գրասեն
եակ
մր րանւ ան , ԳաՀիրէի
եւ Գամասկոսի
մէք ալ
թուրք տեղեկատու
էլիւան մր պէտք է բանալ։
Այո
է մԼւակ մք՚քոցր
էիո
իսաւլա րձե լու Համ ար
Հապիպ
էսլռլ
ՇէՀլայի պէս մարղոց
Աենք ալ կրնւանք
էք
Լւեւնո լն բաոերաի եւ միեւ -
նոյն
ամ րա ստանւ էէւթիւննե բո վ պատաս իսանե լ ի -
րենց , բայց կր խոբՀ Լւն^ք թէ փո խագարձ
ՀայՀո -
յանքնէե բուի անկարե լի է Հասկացողութեան
մր
յանէւլի լ : կբ բաւա կան անք րսելով թէ
Լիրանանցի
ե րեսփո իէանւԼ։ն իսօսքե րր բւսցաբձակ
բարբանքա\նք
են ։
ԱՑԱ ԱԼ ՈՒՐԻԾ
ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ
Թ՚՚ւրք
Լ^երթերր կրղրեն թէ քհուսերր սաստ
կացուցած
են Հակա թուրք
պայքարր
կովկասի
մ էք : վրացի
Հեղինակ
մր «Ընկղմ
ուլ Բարր»
անուն
թ ա տե րա Լսա զո
էի
մր կր նւկա բաղրէ այն սլա յքարբ
՛Լ" բ վրա ցինե րր մղած
են Թուրքերուն
զէմ ։
Ն" յն աղրիւրին
Հաւք աձա
յն ,
«Հայաստանի
լեռնա
յԼ՛ն չրքաններուն
մէք» անուն ղրքով
մրն ալ
կր նկայւագրուին
թրքական
ՀարստաՀարութիւն
-
ներր ել աչքսաբՀ ա կալո ւթիւնբ
։
Հա կաթռ ւրք չարմում բ կ՝ ուղեն տարածել
նա
եւ ԱտրրէքանԼ։ , Հիւս • կովկասի
ել
Թուրքեստանի
մէք :
Թուրք
թերթերր արտատպելով ա յս
լուբեբբ,
կ՝ եզրակացնեն թէ քհուսե րր կ՝ ո լզեն կովկաս
Լլ մո–
ւլռվուբղնւեբբ
զրդէւել
Թուրքերուն
ղէմ, ի նախա
տեսութիւն
պատերազմի :
ԱՆԳԱՐԱՅԻ
նախորգ
ղերման գեսպանր , Ֆօն
Փաէիէն , որ եօթր աարիէ ի վեր Հեռացած էր
Թուրքիայէն,
Պոլիս Հասալ Աեպտ– Ոին։
Ըսաւ
թէ որեւէ քաէլաքական
պաչտօն
չոԼնի ել թէ
« Թուրքիան
իր երկբորգ
Հայրենիքն
է » ։
ՄՈՌՑՈՒԱԾ
ԷՋԵՐ
(1)
ՍԿԶք^ՈԻՆքԻՄԱՐԴԸ
ւնողր ձեր
՛յ
զգա կա՞ նն
Պարոն Բազգասաբ , ^եղ Համար
րացատբելն
աւելորգ է
յ
Գուք
լուսամիա
մարգ
էք , չատ լաւ
գիաէք
ինչ ասել է աղքատ
ուսանողի
վիճակր :
Պարոն Բաղգասար , զոՀութիլն
Աստուծու,
գուք
մի լիոնատէ ր էք : Տուէք
մԼւ ա չխատասէ ր , խելօք ,
ալ^իւ եբիտասարգ1է
ուսման վարձր : Նա լաւ ա -
պագայ է խոսւոանում
: Նա՝ կբ լինի աղգի օգտա -
կար անգամ : Երգւում
եմ կտբգովս
յ
Պարոն Բաղգա սա բբ նստած էր իր չքեգ կա -
րինետում , որի առաստազր
ծածկուած
է ր իւգա–
նեբկով,
որի մոգեռն կաՀ կարասին
Բեբլինից
էր
բերել տրուած
եւ որի պատե բի վրայ
կային մի
քանի նչանաւո ր Հա յեր ի պատկերներ :
Պ՛աբոն Բաղգասարր
նեղն րնկաւ ; Նրան խնղ -
րում էին անել տ յն , /ւնչ որ երկնա յին պատիմ էբ
նրա Համար
բանալ քսակր;
Ողորմած
Աստ -
ուած, այգ ինչ աներես
աւլղ է Հայ աղգր։ Գեռ մի
ամիս չկայ՝
՛նա
25
բ - "ւգ՚^Ր^եց
ՀայոլՀեաց
թէկե–
րոլթեանր
, որպէսզի
իր անունր տպուի
լրազիր -
ներում , ել գեռ չի տպուել,
ու գարձեալ
սլաՀան–
քում են։ Ոչ, երբեք,
չի կարող տալ։
Բայց
թնչ–
պէս
մերմել,
քանի որ խնզրռզր
քաՀանայ է; Զէ"
որ նա պատարագ
անւելիս սուրբ
սեղանԼւ
առաք
կաբոզ է անիծել
նրան :
Պաբոնէ Բազղասարր մտածեց, մտածեց
ել ղբ–
տալ
ելք ։
Տէր
Հայր, այգ
է ••
Բրոքս որգին է ; ՚
Տէր
^այր , ցաւում
եմ , որ ձեբ քրոք որ -
գին է ։
~
ինչո՛՛ւ
;
ՈբովՀետեւ ես սկզբունքով
ուսանո ւլնե րի
չեմ օգնում ։
Այգ Ի՞^չ սկզբունք է ։
Եբախտամ ոռն ե րին պատմելու
սկզբունք ;
Գիտէք Տէր ^այր , ես երախտամռռութիւնր
Համա
րում եմ մեծ անաւ^ուութիւն։
, իսկ Հայ ուսանող
-
նե բնէ ե րախտամ ոռ են տ Նբանւք Հէնց որ
աւարտում
են իրենց ուսում ր , իսկո յն մոռս^նում
են
իրենց
բարե բաբն երին
I
Բայց պարոն Բազգասաբ
• • •
Րչ^
՞^է
՚^ի
ՎԻ^ԷՔ–>
Տէր <–այր, ես իմ սկղ–
բունքր իսաԼստել չեմ կարող : իմ ասածն ասած է :
հյնզբեցէք
ում Համար
ել ինչքէ Համաբ կամենաք
,
բայց
ոչ ոլսանոգների ;
Նե ր ո զո լ թ իլն , պարոն Բազղասաբ , ես ձեբ
սկզբունքր
չ՚ւիտէի
։ Անացէք րարով
I
Հոգեւոր
Հա յրբ
ւլնալոլց յետո
յ Պ • Բտղղասա–
բր ուրախացաւ
, որ քսակի բերանր բաց չաբաւ
։
Բայց յեաո ք մտածեց , ո բ չավւազանց ութ իւն
աբալ
բո լո բ ուս ան։ ուլն։երին ե րախտամ ոռ
Համ աբե լով
է
ԵԼ քւսկո յն յք՛չեց իր ե բախտւսէլ իտո ւթ իւնն իր բա -
րերարի
վերաբեբ։քամր
: Այգ բարեբաբբ
նրա Հօ -
բեզրայրն
էբ, որի պատանր
էիազոլց էբ մաչուել ;
Հանգուցեալր
խնամել էրնրան,
մեծալ^յւեյ^, ^ե -
տո
յ րնկե րաց բե լ իր գործեբին
։
իսկ ես ի՞նչ արք։ ն։րա որգկեբանց
։
Զըր՜
կեցի
իրենց բամնից
։
ԵԼ Պ - Բաղղա
ԱՀա
րն իր անցեալի
վյւայ
նորից
վարազո
յբ ձգեց
է
Մի շաբաթ անցած՝ եկաւ մի ուրիշ այցելու ;
Այս անզ ամ ա չխարՀական
։
Պարոն Բաղղասար , գուք լաւ գիտէք՝
ինչ
ասել է մամուլ։
Գուք մեբ վաղեմի
բամանւորղն
էք
ել մեր գաղաէիարակիցր; Աեբ
՛Հնամեայ Ա՚ագիրր,
որ ա յնքան ծաէւա յութիւններ է մաաոլցել
աղգին ,
այսօր տպարա՜նին վճարե
լ չի կարողանում
1
Տուէք
՚լէէնէէ մի
1000 /՚ • ,
ւիրկե ցէք ձեր սիրած
լբագիբր
վւա կո ւե լո լ վաանգից ;
Պար։ւն։ Բաղգասարր
նստած էբ իր
փառաՀեղ
սալոնում , որի
ոսկեզօծ կաՀ կարասին յատկա -
պէս
ինքն էր պատոլիբել
Պարիղոլմ
Լուգովկիոո
ԺԳ –ի ոճով ։
Գարձեալ
նեղր ձգեցին
նրան։
Գարձեալ պա -
Հան քում են , որ ն.ա քսակի
բերանր բաց
անի
է
ինչպէս
մեբմել ;
Նա մտածեց , մտածեց եւ գտաւ
ելք
X
Ներեցէք , ես վճռել
եմ սկզբունքով
Հայ Լր– \
ր ա ղի բն ե բին չօղնել :
֊
ինչո՛՛ւ ։
ՈբովՀետեւ
նրանք միմեանց
միսն են ու–
տում : Նրանք ոչ մԼ։ րանում Հաչտ
չեն
իրարու
Հետ : Աղգր
՚ինասւում է ղրանից
։
Բայց գա
։։ ւղղո ւթիւննե րք։
տարրերու
*
թիւն է ։
ՇԻՐՎԱՆԶԱՏԷ ,
Fonds A.R.A.M
