ՀաՎպԱավւսէԱեդ
քւԱլպհ%ւ
կը գործեԱ^ ԱմԱբիկաւի մկ
1
ՎերԼեըս
Գէսշնաղցային
ՀԼս,ախուղու.թեան
Գրսւսենեսւվէ
պեաը՝
էսէկար
Հ"*֊վշր
, քանի
մ
յլ
հ
^երավոււոականներու.՝
իրեն
ուօլղսւհ
Հարցումնե ֊
երկրին մէջ
գործող
Համայնավարներու֊
զործոլՆէութեան
մա
սին
քանի
մչլ
աեզեկութիէ-ններ
,
որոնք
չափազանց
Հետաքրքրական
են ;
Հոլվրր
րսած է որ ամենավերքփն
ստոյգ
թի
լերու. Համաձա
յն Համա յնավարներու
թիւշ
Մ •
՛Լքա Հանգնե
րոլ մէչ
54,174
է ։ Ոմանք, րսած է ան,
իրենք
զիրենք
կ՝օրօրեն
այն պատրանքով
թէ ,
թուական
տեսակէտէ
անոնք փ"քր Րցաւով
, ա ֊
ոանձին
վտանղ մր չեն ներկայացներ
: Սխալ է
սակայն
այսպէս
մաածել՛
անոնք չատ
աւելի
են
քան իրենց անգամներու
թիւլլ • անոնք
ունին
իրենց
Հետեւորգներր
եւս։
Մի1փն Հաչուով մէկ
Համայ
նավար
իրեն Հետ ունի
ա
ուղեկից։
Այս
Հաչուով
աւելչ, քան կէս միլիոնի
Հասնող
ստորերկրեայ
թչնամի
բանակ մր ղո յութիւն
ունի այս երկրին
մէշ,
ինչ որ երբեք
արՀամաբՀելի
ում մր չէ ։
ԵԼ
այս երկրին
մէք անոնք
ամէնէն
աւելփ չատ
են բնակչո
ւթեամր խիտ նաՀանղնեբու
մէք։
Օրի
նակ, Մ– ՆաՀանզներու
Համայնավարներու
գրե
թէ կէ՛՛ււ՝
25,000
Հոգի, կբ գանուի
Նիւ Եորքի նա
Հտնղին
մէք։ Ապա կուգան
•Բալխֆոբնիա՝
որ ունի
6977
անգամներ,
Իլինոյզ
3361,
Փենսիլփանիա՝
2876,
ՕՀայօ՝
2834
եւայքն։
Ամերիկայի
Համայնափարներու
մէկ
կաբեւոր^
մասր
գբսէն
ներմուծուած
ումեր
են •
անոնցմէ
չատերր
յանցանքի
փյ՚այ
բոնուած,
գատուած
ու
յանցաւոբ
գտնուած
են : Աեոնք պէաք է
գուբս
Հանուին
այս
երկրէն,
ՈրովՀեաել
անոնց նպա -
տակն է բռնի աապալել
այս երկրի
կաբգերբ։
Բայց
ոուս
կառավարութիւնր
կր մերմէ
անոնց
վ|պա
աալ։
Այս կերպով
անոնք չեն կրնար ետ գր
կուիլ՛ կր մնան
այստեղ եւ
կր
ղառնան
վտանգ
երկրի
ապաՀովութեան
Համար։ Աեր երկբի օ -
րէնքներուն
Համաձայն
անոնցմէ
չատերր
չեն ար–
գելափակուիբ
, այլ ղրամական
երաչիաւ
որու -
թեամբ
ազատ
կ՝արձտկուին
: Հ"՚–փյԼՐ կր գանէ որ
ասիկա չփտակ չէ • այսպիսի
օրէնքներ
մեր ապա
Հովութեան
գէմ սպառնալիք
են :
՚իաչնակցային
գազտնի
ոստիկանութեան
պե
տի
յայտարարութեան
Համաձայն,
անցեալ
տարի
1 1
յայանի
Համայնավարներու
Նիւ֊ Եորքի գաաա–
վա րութենէն
ետք , Հ ամա յնավա րնե բ գազրած են
անղամ՚ատետրէր
տալ իրենց
անգամներուն
՚ ա —
նոնք քնքած կամ գագտնի
պաՀած
են նաեւ
իրենց
ա
՚1
։զ ամնե բու
անո ւանա ց անկե ր ր • անոնք ա յմմ րս–
տեզծած
են իրարու Հետ յարաբերութեան
նոր ձե–
ւԼ ր : Անոնք
իրենց
Հրապա րակա
յին Հաւաքո
յթ -
նեբր եւս Հասցուցած
են նուազագո
յնի : Անոնք ա–
մ էն ճիգ կր թափեն որ իրենց
մ էք
չթափանցեն
գաղան ի ոստիկանութեան
գործա կապերբ
:
էակար
Հո
լ
փր ր ի յա յաարարութեանց
Համ ա -
ձա յն , աչփսաբՀ ի փրա
յ չկայ
կազմ
ակերպութիւն
մ բ ո բ ստեզծած
ՐԱա
յ փրոփականտի
ա
յնպիսե
կատարեալ
մեքենայ
մր, ինչպէս
ստեզծած
են
Համ ա յնափա րներր
աչիարՀի
ամէն
կողմր։
Անոնց
գլխաւո ր զէնքբ
խօսքր եւ գրիչն
են • անոնք գի
տեն մարգոց
փրայ
ճնչում
բանեցնելու,
մարգիկր
իրենց ցանգին
մէք առնելու
բոլոր
մ իքոցներր : Այս
նպատակին
Հասնե լու Համար
անոնք չատ լալ գաս–
տիարակած
են ինքզինքնին
:
Հուվրբ
կ՝բսէ որ Ամերիկայի
մէքՀամայ -
նավաբներու
մէկ կաբեւոր
մասբ յաքոզած է թա
փանցել մեբ երկրի
Հիմնական
ճարտա րա րուե ստ–
ներուն
մէք.
պողպատի,
ծանր
մեքենաներու
արտաղբութեան
, Հագորգակղութեանղ
, փոխա -
գրակական
միքոցներոլ,
ելեկտրական
եւ ծոփա -
յին ճարտարաբուեստներոլ
մէք եւայլն։
Երկրի
տագնապալի
մէկ րոպէին,
անոնք
կրնան
մեզի
Հասցնել չատ ծանր փնասներ : իրենց
նպատակնե
րու Համար
անոնք յաքոզապէս
կ՝օղտագոբծեն
ե–
րիտասարգութիւնր,
փեթերաններր
, օտաբ աղ -
գութեանց
սլատկանոգներր
, սեւամորթնեբբ
եւն՛։
Անոնք չեն նեգուիբ
նիւթական
միքոցներէ
եւս
է
կանոնաւոր
կերպոփ
անոնք գբամ կր ստանան
ի–
բեց անգամներէն,
ուղեկիցներէ,
Հարուստ
գասին
պատկանոզ
անՀատներէ : Զանազան
ձեւերով
նիւ
թապէս
անոնց կ՝օգնէ
նաեւ
Աոսկուան։
Հուվրբ իբ խօսակիղ
ծերակուտականներուն
յայտնած
է նաեւ, որ այս երկբի
ամէն
կոզմր Հա
մայնավարներ
ստեզծած
են լրտեսական
աՀաւոր
ցանգ մբ։ Անոնք կ՚՚աչխատին
տեզեկանալ
մեր
Հիւ
լէական
Հիմնտրկութեանց
ամբոզք
ղոբծունէու
-
թեան,
մեր ղիտնակտններոլ
զանազան
մարզերու
մէք կատարած
զործերուն
, մեր պատ ե րազմ աելւսն
ղազտն իքնե բուն , մեր Հաբսաոլթեանց
աղրիլբ -
ներուն : ժոզո վրգա պետա1լս,ն
Ամերիկան
ել անոր
չուրք խմրուած
արեւմտեան
պետութիւննեբր
Հա
մարելով
Համայնավարութեան
գէմ
պայքարոզ
վեբքին
ամ բոցր,
անոնք կ^աչխատին
զայն
ներսէն
գրաւել
ապագայ
պատերազմի
մ ր
պարագային
"Մեծ\
կօշիկով
տղսւև
ԹՈՒՐԲ
ՈԻՍՈԻՑԻՁ
ՄԸՆ է ՈՐ ԿԸ ՊԱՏՄԷ
ՄԽՐ
գիւղը.–֊
Թ.
խարբերգի
առաքնոբղաբանէն
մինչեւ
եկեղե
ցի, մեր ամէն
օրուան
ճամբուն
վրայ,
պղաիկ
" ւ
աւերակ
աուն մ՝բ կար ;
Գիւտ
եպիսկոպոսին
կարգագրութեաՍ
–.ա -
մաձայն,
խումբ
մր որբեր,
գլխաւորութեամբ
եր
գեցողութեան
ուսուցիչ
կոյբ Պ– Աարգիսին
, ամէն
իրիկուն
մամեբգութենէն
քիչ մր առաք
ճամբայ
կ՝եԱէինք
, եկեղեցի
երթալու
Համար :
Այ՛էն օր Վարի
Փայտի
Հրապարակին
ազրիւ–
րբ անցնելէ վերք, կանգ կ՝առնէինք այգ փլած եւ
աւերակ տան առքեւ, որ պզաիկ
Հբապտրակ
մբն
ալ ունէր, քիչմր աչքէ
Հեռու,
իրրեւ
խաղա ֊
փայր ;
Մեր խազեբր
թէեւ չավաւած
- ձեւուած կա
նոն մր չունէին,
բայղ եւ այնպէս մեծ Հաճոյք կր
զգայինք։
Մանաւանգ
գմբախտ
Աարգիսն ալ բր–
նազգաբար
մեր չարմումնե
բուն
Հետեւելոփ, մէ
կուն եւ էքիւսին
անունր տալով, կր քաքալեբէր
,
գէմքր
միչտ
արեւին գէմ
տուած։
Օր մրն ալ նորէն մեբ խազի
պաՀուն
, տե -
սանք ոբ ա յղ աւերակ
տունր
պզտիկ
մ ուտքի
գուռ
մր ունէր եւ ղուռ
մլն ալ տանիք
բաբձրա֊
նալու։
Մինչեւ
այղ օր այգ ամայի տան
կտուրին
փրա
յ առաքին
անգամ
րլ լա լոփ երկու
ցնծուՀ
ինե
բու
ե րեւում բ մեբ ո ւչւս գբո
լթ
իւն ր գրաւեց : Ա -
նոնք մեզ գիտելոփ
իրարու Հեա կր վւսվւսային
:
Այգ
օրէն սկսեալ
ամէն
օր , երբ տունին
աււ–
քեւէն
կ՝անցնէինք,
երկու
ցնծուՀիներր
վազելով
կտուր
կուղային
, օրէ օր աւելի
Հետաքրքիր
եւ
անՀամբեբ
:
Օր մրն ալ խնգրեց
ին մեզմէ ոբ կանգ
առնենք,
* Ը."^ԼՒՔ
ունինք »,
րսելով։
Բայղ
մենք
ամէն
անզամ ալ տռանց
ուչա -
գրութիւն
բնելու արագ արագ,
մանու/լներու
յս՛–
տուկ
ինքնաՀ ա ւանո ւթե ամբ , մերճամբաԿւ
չաբու–
նակելով
կ՚անցնէինք
։
Օր մր սակա
յն լսեցինք
մ էկուն
կրկնակի ա–
զա չանքնե ր ր ,
Աստուծո
յ սիրո
յն , եգբա յրնեբս...
Պ • Աարգիսբ
ինքգինքբ
անակնկալի
մբ աոքեւ բգ–
գալով
, գարձաւ
մեզի եւ խորապէս
յոլզոէած
,
« կեցէ՛ք աղաք » , րսալ :
Երբ
կանղ առինք , Պ • Աարղիս
գէմքր
անոնց
գարձնելով
Հարցուց
.
Ւ՚^նչ
կ՝ոլղէք :
Այգ պաՀուն
աղքիկնե րէն մէկբ , երեսին
քօզր
կիսով
մր բանալով եւ ցոյց տալով
իբ
տմզոյն
ղէմքն ու լացէն
ուռած
4ւէ|^|^^|լՏ|||||լ|||||^
մաւք1Ո.վր
մեզմէ
մէկր
ցուցնելով
Հարցուց.
Այգ մեծ կօչիկով
աղուն
անունր
ի՛՛նչ է ։
Երբ
մ ենք
մ եծ կօչիկով
ազուն
անունր տր–
լինք , ան իր գէմքր
զ ոցելով եւ գլուխր
չաբմե–
լով Հեկեկաց
:
Մենք իրարու,
աւելի չատ «մեծ կօչփէկոփ տլա–
ղուն » նայե լոփ, կր սպասէ ինք
լուռ ու
ախուր։
Աղքիկբ այս անղամ չատ ցած ու մարած
ձայ
նով մր եւ /լէս Հարցական
չեչտով
մր ուղեց Հաս–
ւ
կրնալ թէ Տբապիզոնցի՛^
է :
Մ եր Հաստատական
պատասխանին
վրա
յ , ան \
փլաւ
Հովէն
չբ քուած
ծառի մբ նման :
•
Այղ
երեկոյ
մեբ խումրբ
եկեղեցւոյ
պազ խո– |
բանին առքեւ,
ամէն
օրուան
իր գոց բրած
ազօթք–՝\
ներուն
բառերբ
Հազիւ
կրնար
ծամծմել :
\
Աե՛՛ւ
օրերու
րազմտՀաղաբ
ճղակաոր
ծառե– ՚
բէն
երկու
ծիլեր,
քոյր եւ եղբայր
րարի ու չար
ճամբու մբմէք իրար կբ խաչաձեւէին
:
...–Աաքոբգ օրր այգ աւերակ տան աոքեւ չարա.
խինգ
բազմութիւն
մր իրարու
կ՝ալետէր « անՀա
ւատ
՝»ի մբ աղքկան
անձնասպանութ
իւն բ ։
ԱՐԱԱ ՏԷՐ ՎԱՐԳԱՆԵԱՆ
ղայն կատարեալ
անղործութեան
գատապարաելու
Համար:
Համայնավարութիւնբ
այս երկբի
պտուզբ
չէ^
կ՜՛րսէ էակար
Հուվրբ. տն միքաղգային
գաւագիր
ում մբն է, ոբ չարունակ
իր
գոբծունէութեան
ներչնչումր
կբ ստանայ
Մոսկուայէն։
Ան մեր
կարծածէն
չատ
աւելի
լուրք վտանգ
մրն է . ան
այմմ ս/լսած է ապա կեգբ ոնա ցնե լ իր
զործունէոլ–
թիւնբ՝
աւելի
գիւրութեամ
բ խ ուսաւիե
լու
Համար
գիտող
աչքերէ : Անոր Համար
գոբծունէութեան
ամէն
միքոց
ներելի է, միայն թէ Հասնի
իր
բո՛ւն
նպատակին։
Ւբաւունք
ունի էակար
Հուվրբ
, երբ
կ՝րսէ որ մեր անկումր
պիտի պատրաստենք
, եթէ
միաՀամուռ
ումեբով
չպայքարինք
միքազգային
այս
լուրք վտանգին գէմ :
(Խմրագրակսւն
Հ
ՀԱՑՐԵՆՒԲ
Արիւն - քրտինք մտայ, պաշտօնավարած
գիւ–
զիս եւ ծննդավա
յրիո
մ տՀ ադրութ
իւննե ր բ եւ ծր–
նունգնե
բու
ցուցա կագբո
ւթիւնր
պատրասաե
լու
•> ամ ա ր :
Զորս տարի
տքնեցայ
, այս
վիճակաղրոլթիւն–
նեբր
լրացնելու
Համաբ։ Մեր ձեռքր
ունինք
ցու–
ցակներ
, ուր րնտանիքի
պետերուն
անուններր
արձանազրոլած
են : Անոնց
չուրք
չեմ ուզեր
մ ան
րամ ասնութիլննեբ
տալ , ուգզակի
կր
գոՀանամ
արզիւնքներով
:
5 . . •
գիւզբ
ունի
350
տուն , չորս
տարուան
մէք 11ե ծնունգ
ունեցած է, երաիսանե րէն \^ր մե֊
ո՚՚յծ
են ,
145Հ^
/լ՚ապբին
, բայց
աւելի առաք
ծնած–
ներէն
53
Հոգի մեռած
են , որով
2Զ.ե ծնունդի փո֊
խաբէն
134
մաՀ :
Նորածիններէն
չատեր
նոյն տարին
մեռած
են,
ոմ անք ե րկո ւնք ի մամ անակ , ուրի ^ ե ր ալ
ինամ–
քի , Հոգածութեան
պակասէն
:
ԱՀա
նաեւ Ն–՛– գի՚-ԳՐ*
135
տուն,
708
աբն֊
ւոր : Զորս տարուան
րնթացքին
1 63
երախայ ծր–
նած է, ե1 ր մեոած, Գեր ողք. գարձեալ
նոյն ժա
ման ա կա չր քան ին մէք, մեծերէն
40
Հոգի
մեռած
են , որոփ
163
ծնունգի գէմ
107
մաՀ։
Զորս տար
ուան մէք, գիւղին
բնակչութեան
վրայ
54
Հողի ա– ՝՝
ւելցած է :
Տ ՚ ՚ • գիւգին մէք չորս տարուան
լն՛թացքին
մաՀերու
Համեմատութիւնն
է Հարիւրին
36,
գիւգին
մէք Հարիւրին
41 :
ինչպէս կբ տեսնէք,
մաՀադբոլթ
իւննե ր բ չատ
բարձր
են : Ր՚ոլրք
գիւղր
բաղմածին
է, եթէ տսւ–
րւսվախիկ
Հ ի ւանգութ
իւննե ր Լրլլան ,
Լ
չաա կան
մեբ
ւլ իւղե բուն
մէք) , ՝ ծնունդնե
րբ դարձեալ
կ՝ա–
ւել^ւան , ի Հեճուկս
կեանքի
ամէնէն
անձուկ
պայ–
մ աննե բուն :
Այս
յաւելում
ր կրնայ
աւելի արագ
րլլալ, եւ
ասոր Համ ար անՀրամե
չտ է առաքքբ
աոնել
տղոց
մաՀ/,բուն
:
Գիւգին
մէք, գրեթէ ոչ ոք գիտէ թէ ինչպէս
կբ իսնամ են , կբ Հոգան
եբախան։
Մանկատածոլ–
թ/ւսւն
մ ասին նախնական
ծանօթութիւն
մ բ ան -
գամ
չունին։
Եթէ ունենան իսկ, կեանքի պայ -
մանեբր
այնքան
գմնդակ ենոր չեն կրնար
կիրաբ–
կել իրենց գիտցածներ
բ :
Ծննդաբերութեան
առաքին
օրերուն
իոկ , ե–
րախան
կրնա
յ մանրէներով
վար ակո
լիլ ել մ եռ -
նիլ, իսկ եթէ չմեոնի,
անսուազոլթեան
Հետե -
ւանքով
ակւ^1թքք10թ/է^^1^թ^^
Զմեռր
ցուրտին
Հետեւանքով
ել կամ
ծուխին
կամ
մաքուր
օղի պակասէն ալ կբ
մեռնի։
Ամ առը կուգա
յ • եւ մ ա յրր
մամ անակ
չունե
նար իր զաւակով
զբագելու
:
Ան ալ ամէն
գիւղացիի պէս պարտաւոր է ա՛րտ
վազել
ամէն
օր, մասնակցիլ
կալի, քաղի,
ցանքի
աչխատանքներուն
, առտուբնէ
մինչեւ
իրիկուն
տատիլ ու
րանիլ։
Մայրր այս պայմաններուն
տակ կբ շա լկէ ե–
րախան եւ արտ /լր տանի , Հոն անկիւն
մբ կր ձգէ ,
մինչեւ
իրի/լուն
արիւն—քրաինք կր մտնէ, ման -
կիկն ալ գաշտին մէկ անկիւնբ կր թզկայ
տնդա–
գար : Կինր սանկ ոտքի վրայ կաթ կուտայ
անգամ
մր, եթէ /լաթ մնացած է ծիծերուն
մէք։ Շատ մը
մայրեր
սնունդի
պակասէն
կաթ չեն ունենար :
Ւ՜նչ կ՝ուտեն որ կաթ բերեն՛
սոխ—Հաց ,
վարուն
գով
Հաց
։
Ամբւրն
տաքեբուն
, տղոց
փորՀարութիւնր
կր
սկսի , եւ մ անուկնե
բուն
տասնէն
ինր կր մ եռնին
այս
Հիւանգո
լ
թ ենէն : Երախայ մբ եթէ փորՀա -
րութենէ
բռնո
լի , կբ Հաս/լնան թէ մեռնելու
դա
տապարտուած
է :
կր նչանակէ թէ մ՜աՀեբուն
մեծագոյն
պատ -
ճառր
անսուաղութիւնն
է , թ շո
լաո
ութ իւնն է :
Տզեկր
փ՛ոթթելու
, խանձարուրելու
Համաբ
երկու
մեթր կաաւ անգամ
չեն կրնաբ գտնել,
մայրական
կաթր
փոխարինելու
Համ ար
ո՜ւր
պիտի
գանեն
անարատ կաթ , կամ ազոց
յաաուկ
սննդաւոր ու
տելիքներ։
ինչպէ՛^ ս Հոգանք
սլաՀ պանեն
մանուկր։
ՄԱՀՄՈՒՏ
ՄԱԳԱԼ
ԿԻՆԸ Լօգանաւոփ
ճամբոբգած
աաեն) . -
Ի'^1
Կ՝Ը.1Լ՚*՚յ՝
է՚^է է/ԼԱ՛"/"
Բ՚^էէԿ մբ
տանինք
մ իասին :
ԱՄՈՒԱԻՆԸ– -
Աւելի լաւ չէ" ոբ
քաՀանայ
մր տանինք
• • • է
ՓԱՐԻԶԻ
ՀՐԵԱՆԵՐԷՆ
(Ռոչիլա
եւն.)
յափչ^
ս,ա/լուած
ղո յքերու
ղ ատին
աոթիւ
,
տասնական
տարի թիապարտութետն
գատապարտուեցան
եր
կու փախստական
նացիներ
, Շոլց եւ Վոլթրբ Հո–
ֆրր , իոկ մէկ աարի բանտարկութեան՝
կէորկ ^
•ղէրԲ՝ "Բ ^ ^ ր Կ ՚ " յ էւ՛– Ամբաստանազիրբ
կ՝րսէ թէ
քիովէնսլէրկի
ել կէօրինկի
Հբամանոփ
Գերմանիա
փոխաղբուած
էին
11,000
ն/լարներ,
583
արձան -
ներ,
օթոցներ,
2477
թանկագին
կարասիներ,
5185
յախճապակիներ
,
550,000
Հատոբ
գիրք,
4174
սնաուկ
ուբիչ
աբմէքաւոբ
իրեր ; Գատափարու
-
թեան
աաեն
իրրեւ
փկայ
լսուեցաւ
բանտարկեա
լ
գեսպանր
, Ապեց ;
ԿԸ ԽՆԳՐՈՒԻ
ԳՐԵԼ
ՄԷԿ ԷՋԻ ՎՐԱՑ, ՄԵ -
ԼԱՆՈՎ։
ԿՏՈՐՆԵՐՈՒ
ՋԲԱԺՆԵԼ
ՋԵՌԱԳԻՐԸ ւ
Fonds A.R.A.M
