^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^
26րդ ՏԱՐԻ - 26^ յ\նո€6 ք^օ. 6221–՚Սռր շրջան թ ի լ 1632
ՄԵՐ ԽՕՍ՚քէԸ
ս րւՀաաէ< Չսօււօաիյ ^^ատւ^ Թւ աէ^օք՚ը
նՄ6
€է6ա՚–1՚քօթհ6է&ւո : ՏՇ11. Ա1ՏՏ^^ՃԱ11
17. 1Հս6 Օօաշտաշ ֊ Բ ա Տ
(13)
Վհցաւքս–
800
ֆ ր – , Տար–
1600,
արտ–
2500
ֆ ր ՛
էէ1. €06. 15-70
Գի6 7 ֆբ – Շ.€.Բ.ԲտքԱ 1678-63
ԱպաԽվոդնաԱ
Իոք
՚Խւդը
ՄԵՐԺ-ԵՑ ԽՈՐՀՐԴԱՅԻէւ ՕՐԱԿԱՐԳԸ
1950
Շաբար֊ 5 ՕԳՈՍՏՈՍ
ԱՀՈԻ.ԾԼԻ
ՀԱՅՆԱՍՈԻՆԸ
Հեռագիրը
անցեալ
օր Հաղորգեց
թէ Ա
թալին
նոր տեսութիւն
մր Հրատարակաձ՝
է « Բո լշեւիկ
»
ամսագրին
մ է ք , լեզուագիտութեան
մասին։
Գարձ
եալ ի պսւաասխան
իրեն
ուզզոլաձ՜
Հարցումներու
(28
յուլիս)։
ինչսլէս
յունիս
20ի յօզուածին
մէք,
Գ՛՛Բ
Հբ~
րաաա րակեց
կուսակցական
սլա շտօն ա թ ե ր թ ր ,
Փրաւլաա ,
Ա սլա րասլե տր այս աոթիւ
ալ քարեր
կր
Գքբէ
անոնց
գէմ
որ « վարգապետ
» եւ « վար
ժապետ
» կր Հոտին
((1օտաՅէ1Տէ6Տ
եւ
թտճ&ոէտ) :
Կ՛ րսէ թէ
կուսակցոլթե
ան
ժ էք կան անգաժ
֊
ներ
որոնք զոց
կը
սորվին Ա՝արքսի
վ ա ր գ ա պ ե տ ո լ ֊
թեան անքատ
րանաձեւերր
եւ ժէքաեզ
կր
նետեն
« աք ու ձախ » : Տեզի
եւ անտեղի
։ Այն
ենթաղրոլ–
թեաժր
թէ
« վասւյբական են րռլոր ժամանակնե–
րու համար,
բ ո լ ո բ երկիրներու֊ն մէջ եւ կեանքի
բոլոր պարացանեբուն տակ
» :
Այսպէս,
ալ
մեր սովետաՀար
,
սովետագար
գպիրներն
ու ժամկո^երր։
կարմիր
գիծէն
ներս
թէ
գուրս
յ
Այգ
նոյն
տարրերը
չե՞ն
որ աւելի
քան
մէկ
աարի
խա
չեց
ին վաստակաւո
ր ակագե մականր
,
Հրաչեա
յ Աձառե ան , յանուն
Ա՛ արքսի
եւ. \քիկոլա
Ա՛աոի :
Անոնք
չէ ի՛՛՛ն որ տգիտօրէն
անուանարկեցին
•.Աճաււեանր,
Ո ւ ս ո ւ ց չ ա պ ե տ
Գ՛ ՚Լափանցեանր
եւ
ուրիշներ
, իրրեւ
« ոչ - մսւրքսիստ
,
կոնտր—ռեւո–
լուց իոնէ ր , րուրժոլա—ռէակց
իոնէ ր » :
Ալ
ղ եո սլիտի
շա րունակէ
ին « սեւացրէք
՝^ր ,
անխուսափելի
Հետեւանքներով,
երր Աթալին
ինք
պարտք սեպեց
յա յտարարե
լ
Հ րապա րակւսւ .
— « Ն • Մաոր լեզուագիտութ-եան մէջ մացր–
բ ե ց սխալ, ոչ-մաբքսիստական ֆ ո բմո ւ լ ա լհ ց ո ւ հ ,
որպէս վերնաշէնք ի մասին, ե ւ շփ ոթո ւթե ա ն մէջ
գ ցեց իրեն, խհողեց լ ե ց ո ւ ա գ իս ա ւթիւնր
»:
Գեռ
աւելի
կծու
գաս
մ ր .
— « 1ւ • Մաո-ը լեզո ւ ա գ ի տ ո ւթե ան մէջ մտ ցբեց
մաբքսիզմին ոչ յա տ ու կ անհամեստ, պարծենկոտ,
մե ծ ամի տ տոն (շեշտ) , որր յ ա ն գ ո ւմ է անհիմն ոս
թ ե թ ե ւ ա մի տ ժխտմանր ամէնի,
ինչ որ եզել է
լեզո ւ ա գ ի տ ո ւթե ան մէջ , էւ • Մա ոից աոաջ
»:
Երկու
վկա
յո ւթի էննե րն ալ կ՝ արտատպենք
Ե–
րեւանի
^ Ա ովետական
Գրականութիւն
եւ
Ար -
ուեստ
^ ամսագրի
\
950
յունիսի
թիւէն
, ուր Հը–
րատարակուած
է Աթալինի
յօ գուածին
թարգմ
ա–
նութիւնը.
Հետեւեալ
խորագրով՛
«
Աարքսիզ–
մի վե րարե ր յա
լ լեգվազիտոլթյան
մեք
% :
ինչպէս
կր տեսնէք
, խորագիրն
անգամ
թու–
թակարանոլթիւն
է,
տառական
թարգմ անու
-
թիւն
ռուսերէնէ
: Բառր
րառին
եւ տողը
տռզին :
^»
յն աաւ։ ամ ոլ եւ ձախաւեր
մ ա րզանքնե
ր ր
լնկերա
յին եւ քազաքական
կեանքի
մ էք :
Անշուշտ
երկաթեա
յ թաթ
մ լն է որ կր
ճնշէ
ա յնտեզ : Կբ փ՚"բէ
"ւՐ^ելռվ
, թեւատե
լով
, տրո
րելով։
Ա իեւնո
յն կաղապարին
մէք
թափելով։
իսկ
ա
յստե՛^ զ է Եւ
Բ"
է" Ր
ա յն
ե
րկիրներուն
մէք , ուր կարելփ
է մտածել
, գրել , գործել
ամե–
նւփւն ազաաութեամբ
...
Մ արգիկ
րառերր
, նշանախօսքե
րն
անգամ
ա յնտեղէն
փոխ
կ՚առնեն
, օրակարգը
ւլ րական
-
գեղարուեստական
ՐԱա
յ թէ քազաքական
-
կու
սակցական
:
Այս
անոպայ
, մոլեռանգ
ստրկամտութիւնն
է
որ խժալուր
ազժ
ուկ
ժ ը կր յարոլցանէ
պարբե
-
րարար , ա յս կամ
ա յն գազութին
մ էք , ժանգս
-
տած
սլաքներ
արձակե
լու
Հաժ ար
Գաշնակցու
-
թեան
գէմ։
կը տեսնէք արգէն,
մարզիկ
խազազութեան
գատն
անգամ
փերածեր
են խեղկատակս
ւթեան
:
Գարձուցեր
են
մարտակոչ։
Եղկելիներր
փոխանակ
լրքօրէն
փերլուծելու
կացութեան
ելեւէքներր
, վւոխանակ
պա րկե
շտօրէն
լուսաբանելու
Հանրայփն
կարծիքր
,
անձնատուր
եզած
են անարգ
խուժանափարոլթեան
ժ ր : Կ՛ու–
ղեն այն տպաւորութիւնը
ձղել թէ
Հայերն
ալ ու
նին
« պատերաղմի
Հրձիղներ
, ամ երիկեան
աշ -
խարՀակալութեան
ղործիքներ
» ;
իրենց
բ"լ"Ր
ելոյթներուն
մէք, ամէնէն
ղրգ–
ուելին
պիտի
մնա
յ այդ վա յնասոլնր
, որ կր
ձգտի
աղգել
ոչ միայն
տարաղիր
րաղմ ութեանց
, այլ եւ
օտարներուն
վրայ :
իրենք
ալ գիտեն
որ կր սաեն :
Եւ սակայն
, ուրիչ
զբամազլոլխ
չունին։
ի^նք–
պէս պիտի ապացուցանեն
իյ՚ենց
Հ գործունէու
-
թէէձշ
Շ՛
Խմբագիր՝
Շ.
ՄԻԱԱԲԵԱՆ
ԳհՍ դիՎաց
ոյսզմափաձ
ՍԵԻ ԾՈՎՈՒ Մէձ>
Պոլսէն կը հեո ա գ րեն տեգական թ ե ր թ ի մը
Բրիտանական
եւ
ամե րիկեան
տո բմ իղներ
բ
յաքորղ արար
կ՝ ա յցե լեն
Ա իքերկրականի
գլխաւո
ր
նաւաՀանգիստնե
րր : թրքական
տո րմ իզը ռազմա
-
փորձեր
կր կատարէ
Ե՚էէական
ծռփուն
մէք :
0 -
գ՛ո սաո
սին պիտի
վերսկսի
զանոնք
Ա արմ արա
յի
մ էք , յետո
յ պիտի
անցնի Վ^ոսփո բը , ռազմ ափոր–
ձեբ կատարելու
Համ ար Աեւ ծռփու
մ էք :
Գրեթէ
նո յն թուականին
ռուսական
ամ
բոզք
տո րմ իղբ շատ
կաբեւոբ
ռազմ ափո
րձե բ պիտի
կա
տարէ
Աեւ ծովու
մէք, ցամաքային
եւ
օգանաւա
յին ում երով,
ինչպէս
եւ պուլկարական
եւ
ռու–
մ անական
բանակնե րով : Ա յժմ էն իսկ ղփնուոբա
-
կան
շարժումներ
կը նշժարուին
Պալքաններու
ժէք
ուր
ճաժ բո րգնե բու կառախոլժ
բե րը սաիպուած
են
կանգ
առնել
օրե բով
, ճաժ բա
յ
բանալու
Հաժ աբ
զինուորներու
վա խազր
ութ եանց : Անշուշտ
ռազ
-
մափոբձեբոլ
եզանակին
մէք ենք։
Աւ սակայն
կա
րելփ չէ Ժխտել
թէ այս տարի
շատ
են ռաղմա —
փորձերը
եւ կր կատարուին
այնպիսի
շրքաններու
մէք
որոնք Պալքաններու
եւ աբեւե լեան
Ե՚֊րոպայի
ամէնէն
փափուկ
կէտեբն
են :
Ծ իքաղգային
Հանգարտոլթեան
ատեն , րոլո
-
րոփին բնականոն
պիտի
Համ՛ արուէր
ա յս
ամբող^
զինուորական
իրարանցում
ը։ Բայց
այժժ
խազա
զութեան
շրքան
մ ը չէ որ կբ
բո լո րենք
եւ ատոփ
իսկ
այս չափազանց
բազմաթիւ
ռազմ ափո
րձե
ր ը
Ք1՚է
ս. ՎբԳ"ՎԻէ
Հանգամանք
կբ ստանան
։ Ա՜բ
-
քան
ախտանչաննեբ
• խԱւտումնեբ
Եուկոսլաւիռ
յ
եւ Տունաստանի
սաՀմ աններուն
վրա
յ ,
ՀետղՀետէ
յաճախագէպ
սաՀմանա
յին
մ իքագէպեբ
, Պ ՛՛ւլկա
-
րիո
յ եւ Ա՛ում անիո
յ կոզմ է ամբաստանո
ւթիւննե
բ
Եուկոսլալիոյ
եւ Տունաստանի
գէմ ,
արտակաբ՚է
մ իքոցնե
ր Հունգարիո
յ եւ քիում անիո յ սաՀմ անա–
մերձ
շբքաններուն
մէք։
Տունական
խնգիրը
չէ
վւակուած
եւ Եուկոսլաւիոյ
կոզմէ
կոմ ինֆորմ
ի
մէք բացուած
վէրքր,
կր կոտտայ
աւելի
քան
եր–
րեք :
Ե՛– յետոյ,
խորՀրգային
տէրմ իգր
մինչեւ
այ
սօբ
երբեք
ա յնքան
րնգարձակ
ռազմ ափո
րձե բ
կա–
տարած
չէր Վոսփռրի
Հարեւան
շբքանին
մէք, ;
այնքան
բազմաթիւ
գօբքոփ
։ Անշուշտ
քց • Ա իու -,
թիւնը
կ՛ուզէ
ապացուցանել
թէ չէ
մ ոռցած
Նե– ,
գուցներռւ
իսնգիբր
ել թէ ի փիճտկի
է
արգիլելու
որ եւ է նաւատորմի
մուտքը
Աեւ ծոփու
մէք։
Անզարան
մ իեւնո
յն ատեն
կատարելոփ
իր
ռազմ ափւորձերր
, պատասխանե՛^
լ
կ՛ուզէ
Ա ոս -
կոլայի։
Պոլսոյ
մէք կը կարծեն
թէ Ա •
ՆտՀանգ
նեբուն
խորՀուբգոփ
է որ թրքական
սպայակոյար
ո բո շած
է այս ռաղմ ափո
րձե բր : Ամ էն պարագա
յի
մէք , թրքական
ել
խորՀրգա
յին տորմ իղնե
բուն
նե րկա
յութիւն
ր
միեւնոյն
թուականին
եւ
միեւ —
նոյն
մայրին
մէք
չ ի կրնար
յա րա բե
րութեանց
մեղմացումի
նշան
Համարուիլ։
Աւ կարծես ապա—
ցուցանելու
Համար
թէ
իք . ՆաՀանգներր
Թուրքիոյ
Հետ
են միշտ,
նոյն
շբքանին բազգատաբար
Հզօր
ամերիկեան
տորմիգ
մլն ալ խարիսխ
պիտի
նետէ
Պոլսոյ
քուրեբուն
մէք։
ԽոբՀրգային
տորմիղին
ռազմափորձերուն
ՀԷՀՈ
միաժաժ անակ
տեղի պիտի
ունենան
ռուժ անական
եւ պուլկարական
բանակնե
րուն
ռաւլժ ափո
րձե
բր
խոբՀրգային
Հ
րամ անատա րութեամ
բ ՚ ինչ որ
ան–
գամ
մ ր եւս կ՚ապացուցանէ
թէ ռուսական
սսլա–
յակո
յար
ա յժժ էն իսկ աժ բռ ղ^ո վվն
իբ ձեռքն
ա–
ռած
է այգ
երկու
բանակներբ
, ինչպէս
մառեշալ
քիո ս ոքովս
կիի
գերագո
յն
Հ
բամ անա տարութիւնր
լեՀական
, եւ Հաւանաբար
Հռւնզաբական
եւ չոխե–
սլովաքեան
բանակներուն
:
Հակառակ
այս
՚1րգ՚"1փԼ
երեւոյթներուն
,
Ա թամ պուլի
եւ Անգարայի
Ա՚օտալոբ
Արեւել
քի այս
երկու
պաաչզ ամ՚ներուն
քաղաքական
չբ քանա կներ ր չեն Հաւատար
պատերազմ
ի վտան
գի
մր մօտաւորութեան
: ԸնգՀանրապէս
կբ կար
ծուի
թէ Աոսկուա
կ՛ուզէ
օգտուիլ
՛Բորէայի
պա–
տերազմ
ին աղգեցո
ւթենէն
, սաստկացնելու
Հտ
-
մ ար քլամ արտր , ս պառնա
լռ ւ Թիթո
յի ,
Հասկցնե
լու թէ չէ վերքացած
Տ ո ւնա
ս տան
ի քազա քաց
իա
կան պատեբազմր
ել թէ Աեւ ծովր ռուսական
լիճ
մրն
է. Հակառակ
Գաչնակիցներու
ընգգիմու
-
թեանց
։
Եթէ
Մ ոսկուան
Հոգեբանական
աղղեցութիւն
մբ գործել
կ՚ուզէբ
, մասամբ
յաքոզած
է ։ Արգա–
բեւ,
այն Հանգւսբտոլթիւնբ
ոբ կբ տիրէր
վերքին
ՈւՈՐԷ՚ն ԾԱՆՐ ՐԱՌԵՐ ՓՈԽԱՆԱԿՈԻԵՑԱՆ
ԱպաՀովութեան
ԽորՀուրգր
Եշ– օր (Գ • նիստ)
բուռն
վիճարա
նութիւններէ
վերք
մերժեց
Խ - Մի֊
ութեան
պատուիրակին՝
նախագաՀ
Ա ալիքի
բա
-
նաձեւբ
, որ կ՛առա քաբկէր
նախ
քննել կարժ իր Զի
նաստանի
րնգունե
լութեան
խնգիրր,
յետոյ
Բո
-
րէայի
Հարցր։
Աէկի
գէժ
ԼԽ • Միութիւն)
ութ
ձայնով
քուէարկուեցաւ
Ա • ՆաՀանղներուն
բա
-
նաձեւբ,
ոբ կր Հաստատէր
թէ
Հիւս •
Բորէան
յարձակուժ
կատաբած
է : Եուկոսլաւիա
եւ
Հընգ–
կաստան
ձեռնպաՀ
մնացին :
՛Բո ւէա րկո լ թենէն առաք, Պ– Աալիք
յայտա
-
բաբեց
թէ ԽորՀուրգր
պարտաւոր
է րնգունիլ
եր
կու
եղանակներէն
մէկբ,
կա՛մ Խ–
Միութեան,
այսինքն
խաղաղութեան
ճամբան
եւ կամ
« նա -
խա յարձակմ
ան ճամրան
որուն
ղլուխր
կր գտնր–
ու
ին Մ–
Ն աՀանղնե
ր ր » : Իր տեսակէտով
, նախա–
յարձակում
չէ կատարուած
Բորէայի
մէկ
մասէն
միւսին
վրայ,
այլ պարղապէս
քազաքացիական
կռիւ
մրն է որ կր մղուի։
« Զզենք
որ
Բորէացի–
ներր
իրենք լնտտնե բաբ կաբղագբեն
իրենց
կռիւ–
չ թէ յարձակում
կատարենք
ծովէն
նե բր.
ել ո
ցամաքէն
ել Օգէն , ինչպէս
կ՝ լնեն
Մ–
ՆաՀանգ–
ներբ
»:
ԽորՀրգային
պատուիրակր
միեւնոյն
ա -
տեն
ամբաստանեց
Մ - ՆաՀանգներր
թէ չարք
մր
« գա յթակղե
լի » տնօբինութիւննեբ
պարաագրած
են Ազգաժողովին
, լնգարձակելով
թշնաժութիւն–
ները եւ ուրիշ
պետութիւններ
ալ խառնելով
Բո–
բէ՚ոյէ
կռիւներուն
: « Աժերիկեան
ծբագիրը
ուրիշ
նպատակ
չունի
եթէ
ոչ երկարաձգել
կռիւբ,
զայն
սաՀմանափակելու
պատրուակոփ
» յ
Ամ ե րիկեան
պատուիրակր
, Պ • Օսթին , ա րւ
մեզագբանքնեբուն
պատասխանեց
ռւժզնօրէն
:
« Այսօբ,
ժինչ
այս , կազժ ակե
րպութեան
անգամներուն
զալա1^երր
կը ժեռնին
Բ՚՚րէայի
ռազմագաչտին
վբայ,
1
^ԱԿի
գրօշին
տակ,
եւ
մին*
մ ենք
բանաձեւ
մ ը առաքարկած
ենք վերք
տալու
Համար
աւերին,
աՀա նախագաՀ
մր որ այս
ժոզո–
վասրաՀր
կ՚օգտագո
բծէ
ճառ
խօսելու
Համ ար , ա–
ռանց կապ
ունենալու
ոչ նիւթին
, ոչ ալ
օրակար
գին
Հետ : Մենք յոգնած
ենք այլ եւս
եւ կար
ծեմ
ամրողք
աշխաբՀբ
յոգնած
է
իրականու
—
թեան
այս բացայայտ
եւ ամօթալի
խեղաթիւրում—
ներէն
I
Միչտ
նոբ սպառնալիք
մր, նոր գրգռոլ
-
թիւն
մբ, նր զրպա րտո
ւթիւն
մր։ Այլեւս
ժամա—
նակր անցած
է այս
կ"՚րգի
ե լո յթնե
բու
Համար :
Մեր
քննած
Հարցերր
այնքան
եղերական
են եւ ի–
րական
, որ չեն կրնար
ծառայել
քտ բոզ չական
խե
ղաթիւրումներու
; իմ կառավարութիւնս
ոչ պէտք
ո լ 1 ւ ի , ո չ ալ կամք՝
նռ ր բառերով
լեցնե լու այն աՀա—
գին
անգռւնգր
ոբ կը գտնուի
խորՀրգային պատ—
• ուիբակին
յտ յտա բա րութեան
ել բուն
իրականու—
թեան
միքեւ
» :
Պ • Մ ալիք
պատասխանե
լով
Վ
քգագարու
-
թիւն
»
եւ
^ շանթաժ
» վերադրեց
ամ
երիկեան
պատուիրակին
: Ա յս անգամ
ֆրանսական
պատ
-
ոլիրակր
, Պ - Շովիլ
խօսք առնելով
, պաշտպանեպ
Աղգաժոզովին
գիրքր
՛Բորէայի
Հարցին
մէք,
եւ
բողոքեց
« այն րոլոր
փռրձերուն
գէմ
ոբ կր
ձրդ–
տին խանգա րե լ ԱպաՀոփութեան
ԽորՀ ուրդին
Հա–
մ երա շխութիւնը
\
՚ՒՈՐԷԱ6Ի
ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ
Վերքին
լուրերու
Համաձայն
,
Ամեբիկացիներր
25
քիլոմ
եթր
նաՀան քած
են լնգՀանուր
ճակատին
փրայ;
Հիւս Բորէաց
իներր
կբ շարունակեն
աՀա—
գին
ուժեր
թափել
Զինկռւ
- Ֆուզան
առանցքին
՛իրա յ , կտրելու
Հաժ աբ Ամ երիկա ցիներու
Հաղոր֊
գակցռւթեանց
գի^երր
եւ
գրաւելու
Աազանի
,
ԶինՀայի
եւ Յէուզանի
նաւաՀ անգիս անե րը : ի րենց
յառաքապաՀնեբ/ո
Հազիւ
\
5
քիէոմեթր
Հեռու
են
Ա ազանէն
, որ ամ էնէն
կարեւո
բ գիբքն
է , 3)ու -
գանի
ճամ բուն
ւԼրա յ ;
կեգրոնական
ճակատին
փբա
յ , Գաշնակից
ու
ժերբ
քաշուեցան
Բումշոն
— թակու
գիծէն,
եւ
այժժ
ամուր կառչած
են նոր գիրքեբու,
Հաքթանկ
գետին
արեւելեան
կոզմր։
Արեւելեան
ճակատին
փբա
յ , Հարաւ - ՛Բորէաց
ինե րր
ետ
առին
Եոնկտո–
քր, աքակցութեամր
դասակից
մարտանաւերու։
Մ ասնագէտներ
կ՚ըսեն
թէ Հաքթանկր
փերքին
^տկան
ամ րութիւնն
է գէ՚գի
ամ երիկեան
գլխա–
լոր խարիսխր
, կուղան
:
Հիւս •
Բոբէացինեբու
անթե լր կր յայտարարէ
թէ փերքնական
յազթա՝
-
նակբ
ութ - տասր
օրուան
խնգիբ
է ։ Իսկ ամե
-
րիկեան
շրքանակնեբու
մէք կր Հաւաստեն
թէ Գաշ
նակի ցնեբ ր ՀետզՀետէ
կր շաՀին ճակատամ արտր
,
տաբածութիւն
կորսնցնելոփ
Հանգերձ
:
Աւստրալիա
որոշեց
2000
զինուո
բ ղրկել :
Կը Հեբքուի
ա յն լուրր
թէ Ֆրանսա
ալ
զինուոր
պիտի
զրկէ։
(Լուրերու շա րո ւնա կ ո ւթիւնը կարդալ
Գ-էտ)
շարա թնե
բու
լնթացքին
,
թուբքիո
յ ել
Հարեւան
երկիրներու
մէք, տեզի տուած
է տեսակ
մր քղա–
գրգռութեան
, ինչպէս՛
եւ ամերիկեան
շրքանակնե––
բու
մտաՀոդութեան
։
Fonds A.R.A.M
