26ւպ ՏԱՐԻ ֊ – 26«
ք յ օ . 6 2 2 3 – ՚ 0 ո ր շրջան թիէ. 1634
ԼԸ ԲէՀԼ\ւււ։է^ ց ս օւ ա ա ^յ ^\ւտըւտււըւ^ ա ւ ա օ ր տ
ՕՄ
«էէ61ււ
–Րքօբո6է
&Մ6
: ՏՇՈ. աՏՏ^ւՕ^Ո
17, 11ս6 Օւաէտաշ -
(13)
Վեյամո. 800 ֆՐ ՚ ՚ Տտր– 1600, արա– 2500 ֆ բ ՛
1էԼ 006. 1Տ-70
Գին 7 ֆ բ – Շ.Շ.Բ.ԲՅա 1 6 7 » ^
1950
Երեքշաբթի 8 ՕԳՈՍՏՈՍ
Խ-քրագիր՝
շ.
ՄԻԱԱԲԵԱՆ
՚ ^ ՚ Ե Ր հյՕՍ֊ւ^Ը
ք^ՈՒՐքէիԱՆ հԱՆԳԻՕՏ Զէ
Ինչպէս
ղգրէ
լայ,
Բորէայի
ան
. -
լ ^ «լ
ցուգարճր
(սոր
աղղեցութիւն
գործաէէ է թուրքիոյ
վրայ։
Ապացոյց՝
Անգարայի
վերքին
գիմռւմր՝ ան–
գամակցելոլ
Համար
Աալանաեանի
գաչփնքին։
Անղեա, աարի ալ կաաար ուե ցաւ ա յս փո րճ ր ,
Բ՚^յց "է այնքան
սաիսլոգական
ձեւոփ
մր :
Այն ատեն կր
է
ուսա
յին
Մ իքե
րկրականեան
գաշինք
մր կնքել,
իրրեւ
լրացուցիչ
մասը Հաւա -
քական
ասլաՀովութեան
:
Մ– ՆաՀանգներր
եւ Անգլիա
, ամէն րարեա -
ցակամոլթիւն
ցուցնելով
Հանգերձ,
անՀրամեշա
չգտան
այս Նրագիրը
յ
Այգ
օրէն ի վեր , առա
քին ր կը շարունակէ
ղօ–
րացնել
թուբքիան
, զինուորական
թէ տնտեսական
աեսակէտհվ։
իսկ երկբորգբ,
Աեհն Բրիտանիա ,
Անգարայի
զինակիցն է \939էն ի վեր, Ֆրանսա
յի Հետ (տարարա՜իտ
Աանճաք՛՛՛)։
Այս
ե րկու
սլա րագանե
ր բ չկրցան
փարատել
Թուրքիոյ
մտաՀողութիւննե
բր։
Ա ամ ուլր սլարբե բաբար
գանգատներ
կր Հրա
տարակէ Ա՝ . ՆաՀանգներուն
զէմ,
անբաւական
գտնե լոփ անոր տրամ ագրահ՜
օգնութիւնը
:
Վերքերս , ծան օթ Հրապարակագիր
մբ, Ապի
տին Տավէր
, նորէն կր տրտն քաբ յարաճուն
գառ–
նութեամբ
.
— « Ամերիկեան իշլ ս ա ն ա ֊ թիՆնբ ո ՞ ր օրուան
կբ սպ ա ս է , թ ո ւ ր ք նաւատորմր զօրացնելու հ ա -
մ ա բ ։ Կիսամիջոցներուն հետեւանքը մէջտեղն է ։
փ ոբ է այի պարտութիւնները մ ե ծ ա զ ո յն ա պ ա ց ո յ ց ը
կը կ ա զմ ե ն » :
Ա յս աոթիւ
բաղգատելով
ռուսական եւ թրր–
քական
տորմիդներր
, գիտել կուտար թէ
՚ա՚հաշնա–
կիցներբ
սիւալ մբ գործեց
ին , իտալական
մարտա–
նաւեր
քիուսերուն
յանձնե
լով եւ կբկնապատկե
լով
Աեւ
^ովոլ
կարմիր
նա^յպււքց^^0/1ք1^10ք111^ր՛^– *
Տարրեր տեսակէտէ
մբ
.Անելով
կացութիւ -
նր , մ տաՀոգութիւն
կբ յա յտնէր
նաեւ
Հանրապե
տու թեան
նախկին
նախագաՀր,
իսմէթ
ինէօնիւ
•
— « ՚ Ս ե ր կ ա յ ի ս քորէական ՜նակուտ, մր չ կ այ •
այլ կայ ճակաա մր որ Ատլանտեանէն կ ՚ ե ր կ ա րի
մինչեւ Խաղաղական : Պէտք է միացեալ սպայա
կ ոյտ մ բ կազմել ե ւ հասարակաց ճակատ մը ստեղ
ծ ե լ ։ Այս կերպով մի ա յն կարելի է ա պ ահո վ ութիւն
ներշնչել Թ ո ւ ր ք ի ո յ ։ Հակաոակ պարագային, ե թ է
Թուբքիան յարձա կման ենթա ր կ ո ւի, ի ՞ ն չ պ է ս պի
տի կրնան օգնել մ ե զ ի » ։
Նախորգ
նախագաՀր
ա յս
յա յաարա
րութիւնր
կ՝լ^՚էր
էրրե՛– անուղղակի
րոգոք
մբ կառավարու -
թեան գէմ , որյանձն առած էր
4500
ղինուոր
ղրկել Բորէա
, Համ աձա
յն Ամերիկացինեբու
թե -
լա գբո ւթե ան ։
Շատ
չանցած
, աւելի
կա բ ե
լո
ր
իրողութիէն
մ բ ա րձանագրո
լեց աւ ,
թուրքիա
( եւ Տունաս -
տան)
պաչտօնապէս
գիմում կատարած
են , ան -
զամակցելու
Համաբ Ատլանտեանի
զաշինքին :
Աղգամոզոփին
թուրք պատուիրակն
ալ Հաս -
տատեց
այս տեղեկութիւնբ
, շեշտելոփ թէ ան -
գամ ակց ութե ան
անՀ րայ՜ ե չտո
ւթիւն
բ , յանուն
իր
երկրին
ապաՀոփութեան
:
Պոլսո
յ վերքին
թղթաբերր
Հզգա յացունց »
մանրամասնութիւններ
կր Հազորգէ
այս^
ձեռնար
կի մասին, որ պիտի
քննուի
միացեալ
Եւրսպա
յի
խորՀուրգին
մէք ՀԱթրազպուըկ)
:
Համաձայն
Հրատարակուած
տեղեկութեանց
,
թուրքիոյ
վարչապետը,
Ատնան
Մենտերէս ,
Տուլիս
ՅՕի առտուն
կանուխ
իր
պաչտօնատռւնր
երթալով,
ունկնգրութեան
րնգունած
է
ամերիկ
եան գեսպանր :
Իյօսակցութիւնբ
տեւած է երեք
մամ : Ն " յ ն
միքոցին
արտաքին
նախարաբր
, Ֆուատ
Բէօփ -
րիւլիւ
, կր տեսակցէր
ֆրանսակտն եւ
անգլիական
գեսպտններուն
Հետ։
Այս երեք
տեսակցութիւննե–
րբ
այնքան
իրարանցում
պատճառած
էին որ ,
պաՀ
մբ զրոյց
չրքեցաւ թէ
Հանրապետութեան
նախագաՀր կամ փարչապետբ
Ամերիկա
պիտի
երթան
։
Ամբողք
անցուգարձր
կապ ունէր
եբկրին ա -
պաՀոփութեան
Հետ ։
Այս
տեսակցութիւններէն
փերքն էբ որ Հեռա
գիրներր
Հաղո րգեց
ին թէ գիմում
կատարուած
է
Աւո
շինկթրն,
Փարիզ եւ Լոնտոն,
տնգամակցելու
Համար Ատլանտեանի
զաշինքին։
(Միշտ
Համա -
խորՀուրդ
նոյն
գիմռւմր
կատարած էբ
Աու^–
նաստան)
;
Ի պատիւ Կիւիկիպ
կաթողիկոսիԱ
Շաբաթ կէս օրէ փերք գեկոյց
մը
ստացանք
Փաբիզի
Հա յոց
ե կե ղե ց ւո յ կրօնական
փար շո ւթե
նէն ,
ՀՀ
րատա րակո ւթեան
խնգրանքոփ՝^
:
Նոր
կ^իմանանք թէ վտրչոլթիւնբ
րնգունե -
լութիւն
մր սաբքած է ի պատիւ
Կի/փկիոյ
կաթո–
զիկոսին
, անցեալ
չորեքչաբթի
օբ
, 2
Օգոստոս ,
ժամբ
5 7.30,
Պուա տր
Պուլոների
Լշտ 03503^65
Հաստատութեան
մէք, մասնակցութեամ բ Հ ոգա -
բարձութեան
: Ներկա
յ եզած
են Արաաւաղգ
արք •
ել
երեք֊ քաՀանաներ
, վա
ր չո ւթե ան եւ Հոգաբաբ–
ձութեան
անգամներուն
եւմասնաւոր
Հրաւիրեալ–
ներոլ
Հետ։
Բաբի
գալուստի
ճառերէն
վերք,
կտ—
թողփւկոսին
Հրաւէրով
խօսեր է ՛իե բենիկ
եպիս -
կոպոս , տեզեկութիւններ
տալով
Անթիլիասի կբ՜
թական եւ մ շակութա
յին գործին եւ ծրագիրնե -
բու
վյրայ :
« Ամէնէն
վերք խօսք առաւ
Նորին
ՎեՀափա–
ռոլթիւնը
որ քերմ
պե րճ ա խօս ո ւթե ամ բ ներկա -
յացուց
Հայ ժողովուբգին
ժ շակութա
յին
բարձր
կոչուժր,
շեշտեց
անՀ րաժե շտո ւթ իւնբ ժեր ժտա -
ւորական
կեանքին
անխափան
ղաբգացժան
, եթէ
կ՝ո լզենք Հաւատարիժ
ժնա
լ մեբ նախնիքներուն
եւ
փո խանցե
լ անոնց թանկագին
աւանգրմ
ե ր յաքո
րգ–
ներուն
: Արագ ակնարկով
մր մեր
պատմութեան
կարեւոր
գա բագ
լու խներուն
վրա
յ , ցոյց
տուաւ
թէ ինչպէս
ոմ
Ա
՛նց բախտո
րո շ գերր
յաքողած
է
վ՛րկել
Հա յ մ իտքը կորուստէն եւ խաւարէն ճբգ -
նաժաժ ա յին պաՀե բու
մ էք : Հրաւիրեց
կրօնական
Ընկերակցութեան
վարչութիւնը
ստեղծել
եղրայ—
րական
ւլո րծակցո
ւթիւն
գաղութին
եւ
նուիրուիլ
իր ստանձնած
բարձր
պարտականութիւններու
կա րգին
նաեւ
Ան թի լիա ս ի օժանգակութեան
գոր -
ծին :
Անժ իքապէս
տեզւռ
յն
՚1յ՚ս՛
յ
կաղմ
ուեցաւ
յանձնախումբ
մր որյառաքիկային
պիտի
րնգլա
յ–
նէ իր կաղմր եւ նպատակ
պիտի
ունենայ
աքակ -
Ց
1
Ղ
*
՜՚՚ւ
^^^^^^^է/^ւ
^^^^^^^^է^^^^^՝
էր ձեռնտբկներուն՜ծ
:
ԱԱափս (ԵէփխՍհ
ԱէետիսևաԱ)
ԲանաստեզծոլՀի
Անայիս
(Եւփիմէ
Աւետիս -
եան) , որուն
յուզարկաւո
րութիւնբ կբ
կատարուի
այսօբ , երեքշաբթի
, ծնած էր
1872/5՛ ,
Պոլիս : կր
սերէր
Ակնայ
Ջօպանեան
լնտանիքէն
, որ տուած
է չտրք մր մ տաւո րականնե
ր , ինչպէս եւ առեւ -
տրականներ
:
Մ անկութեան
օրերէն
իսկ , ցո յց կուտա
բ բա—
նաստեղծական
յատ կութ իւննե ր , որոնք
զարգա–
ցան
շնորՀիւ
մտաւորական
շրքապատի
մր
(Խորէն
արք • Նտրպէ
յ , թովմ աս
թէբզեան
, Տ - ԶուՀա -
ճեան , Տակոբ
Գուրգէն
, քհ . Պէ րպէ րեան ,
Եղէա
Տէմիրճիպաշեան
եւն՛) :
ինչպէս կբ պատմ է իր (ձՏ ո ւչե րֆո
ւն մէք, որ
Հրատարակուեցանք
անցեալ
տարի , առաքին
նորա–
վէպր,
^Խրճիթի
մր մէք»,
զբած է
16
տարեկա
նին, ՀՄասիս»
շարաթաթերթին
մէք, « Անայիսֆ
ստո րագրութեամ
բ :
Գրական
ա շիւատանքին Հետ
ղոլգլնթաց ,
մասնակցած
է Հանրային
գործունէութեան
, իբ —
րեւ
գործօն
անգամ
Գպբոցասէր
Տիկնանղ Ա իու —
թեան եւ ուրիշ
կազմ ակե րպութետնց
, Պոլսո
յ թէ
Փաբիղի
մէք :
Աշիլատակցած
է զանազան
թերթե՛րու
տ իր
րանաստեղծութեանց
առաքին
Հաւաքածոն
« Ա յգ
ե
լ
Վեբքալո
յս
՝Տ>
, Հ րա տրա կուեցաւ
1942/^ ,
Փա
բէզ
1
Հրատա րակե լի
ունի
պատմ
ուածքնքերու
Հաւաքածո
յ մր, ^ճամ րու^ւ վրա
յ» եւ թարղմ ա -
նութիւն
մբ՝ ^Կրակր»
(կապրիէլէ
տ՚՚Անո
ւնց իո յ ի) :
Անցեա
լ տարի
Հանգիսաւո
րապէս
տօնուեցաւ
էր գրական եւ Հանրա
յին գործունէութեան
()Օամ–
եա
յ յոբելեանր
, Աորպոնի մէկ սրաՀին
մէք :
Պոլսէն
մինչեւ
Պուքրէշ եւ Փարիղ
Անայիս
Հաւատարիմ
մնաց
ՏՕա կան
թուականներու
գրա
կան եւաղգային
աւանզոլթեանց
, ոբոնց
կենգանի
վկայարանր կբ կաղմեն
իր
Յուշեր^/,
ղժբախտա -
բաբ կցկտուր
ել անխնաժ՝
վերքին
ժ ասե բուն
մէք։
ԲԱՆՏԱՐԿՈԻԵՑԱԻ
Մ– ՆաՀանգներու
քարա
փի բանուորներու
մ իութեան
նախագաՀ
ր Պրի^ս
,
իրրեւ
Համայնավար
կուսակցութեան
ամենաղօր
գէմքերէն
մէկր։
Պատիժր
Հինգ տարի
է ։
Հարցա
քննութեան
ատեն
մ երժած էր խոստո
ման եւ թէ
Համայնավար
է :
ԱզգաժողովիԱըԱդԼ
տոպսւդ
ձաԱէ
կը
գտԱհ
կացոՆթիէնը
ԳԵՐԱԳք)ՏՆ
կքէԶ ՄԸ ՄԵԾ
ՊԵՏՈԻԹԵԱՆՑ
Միացեալ
Ազգերու
կազմակերպութեան
ըեգՀ -
քաբտուզաբբ,
Գէ
. Թրիկվը
Լի, իր Հինգերորգ տա
րե շրքանի տեղեկագիրր
Հրատարակեց
կիրտկի
օր ,
շատ
յոռետես
եզրակացութեամ
բ : իր
կարծիքով,
ներկայ
միքազգային
տագնապին
գլիաւոր պատ -
ճառր այն է որ մեծ պետութիւնները
չկրցան
Հաշ
տութեան
գաշնագիր
է^քել
Գերմանիոյ եւ ճափո
նի Հետ։
Տետոյ,
Հիւս • Բորէայի
կողմէ կատար
ուած
յաբձակումր
^ամ ենավե րքին ը եւ
յոռեգոյնր
կը կազմէ
այն վտանգաւոր
տագնապներուն
ո -
րոնք Հետեւանք են Հաւաքական
ապաՀովութեան
ցանցին
ձախոզմանֆ
:
« Այն պաՀուն երբ այս տեղեկագիրր
կր
խմբագրեմ
, կարելի չէ լիովփն
վստաՀութիւն
ու
նենալ ոչ Աղգաժոզովի
ապագա
յին , ոչ ալ Հա -
մաշխարՀային
խազազութեան
վբայ՛
ր՚"յց
նոյն
քան
. անկարելի
յուսաՀատիլ
: Բորէայի պատե ~
րազմ բ ամենածանբ
սպառնալիք
մլն է
խաղաղու
թեան,
աւելի
զէ շ քան
Պերլինի
անելր,
ուր
զինեալ
ուժ
չգործածուեցաւ
է Բա
յց ե թէ
Աղգաժոգոփր
կարենայ
անվթար եւյաքող
գուբս գալ
ներկայ
տագնապէն
, իր ուժը եւ ազգեցութիւնը
անժ իքա
պէս պիտի
րաբձրանան
ել աշփսարՀբ
աւելի մօտ
պիտի
ըլլայ տեւական
խազազութեան
մը քան ոը
եւ է ատեն
\945էն ի վեր»։
Տետոյ
նկարագրելով
ել արգարացնելով
Ա -
սլաՀովոլթեան
քՅոբՀոլբգին
անմիքական
զոբծո ֊
՛լութիւնբ
Հիւս՛
՛Բորէայի գէմ, լնգՀ
՚ քարտռւ -
գարը կր յայտարարէ
.
« Այն պաՀուն
երբ տա րեկան
տեզեկագիրս
կը խմբագրեմ
, ղինեալ
ուժերր կր կռուին
յանուն
Աղղաժողովին
, օգնելու
Հաժ ար ՛Բորէա
յի
Հանրա
պետութեան
որ ետ
մ զէ յարձակումը
եւ վեբա -
Հաստատուին
խազա ղութ իւնբ եւ
ապաՀովութիւնբ
Բորէայի
մէք:
Զինաստանի
պատուիրակութեան
մ ասին ծա
գած
վէճին
առթիլ
,
րնգՀ
՚ քարտուզարին
տեսա -
կէտն
այն է
թէ
ներկայացուցիչը
պէտք է
ՐԱ՛"յ
այն կառավարութիւնը
որ տէրն է երկրին
% Տետոյ
ցաւով
գիտել
կուտայ
թէ
Ազգաժոզովր
կատար
եալ քլատժան
ժատնոլեցաւ
1950^
առաքին
վե -
ցամսեային
վիճելի
Հտրցերու
կարգագրութեան
Համար։
Հքքչ միայն
որեւէ
յառաքգիմռւթիւն
չկա–
տարուեցաւ
Համտձտյնութեան
գետինր
լնգար -
ձակելու
Համ ար , ա յլեւ
կոզմ երբ
նո յնիսկ
մ իասին
չնստան
ժողովի
սեզանին
առքեւ»
։
Տեզեկագրին
Համաձայն
, անցեալ
տարի
կա—
տարռլած
գործերն
են •
1
Անկախութիւն
է
>^ալ •
Լիրիոյ՝
երկու
տարուան
, Աոմալիլէնտի՝
տասր
տա րուան
խնամ ակա
լութենէ
մր վերք
՚
2 •
Գե -
ր իշխանո
ւթիւն
ինգոնեգիո
յ,
3.
Տաքոզ
պաՀ սպա
նում ղինագագարի
արաբական
պետութեանց եւ
իսրա
յէլի
միքեւ
եւն
. է
Տեղեկագիրր
Հետեւեալ
խո բՀ բգածո
ւթիւն -
ներր
կ՛՚ընէ
Ասիոյ եւ Ափրիկէ
ի մոգոփո ւրգնե
բուն
կենցաղի
բարւոքման
մասին .
« Ասիոյ եւ Ափրիկէի
մոզոփուրգներբ
ինչ
պէս
աշփւարՀի
ուրիշ յետամնաց
շրքաններու
ժո -
զովոլրզներր
կբ գտնուին
լնկերային
եւ տնտեսա—
կան ստիպողական
կարօտ ութե անց առքեւ
ո րոնք
աՀագին
ճիգեր կր պաՀանքեն : Որ ել է յապա -
գուժ կրնա
յ գիւբաւ
սպառել
ժ իլիռններու
Համբե–
րութիւնր
. Համ բերս ւթիւն
մր որ չարաչար գոբ -
ծածուած
ԷՀՒ ;
^
Իբրեւ
եզրակացութիւն
,
տեղեկագիրր
ան -
Հրաժեշտ կբ գտնէ որմեծ պետութիւններր
իրտ -
բու քով գան, լուծելու
Համար
վիճելի
խնղիրնե–
ՐՐ՛ Տեզեկագրին
Հրատարակութեան
առթիւ
ձայ—
նասփիւռ ճառ մր խօսելռփ,
րնգՀ •
քաբտուղարր
յայտարարեց
.
« Ազգաժողոփին
պարտականութիւնն
է իր
կարելին
փորձել,
կանխելու
Համար
երրորգ աշ -
խարՀամ արտ
մր , Հաշտարար
եղանա կոփ
ամ էն
ուր որկարելի է, բռնի
ուժոփ
երբ անՀրա -
ժեշտ է»
յ
Ֆքանսայթպայւէաճնեդ
ՎեքափԱՎաԱ
ՎասիԱ
Ֆրանսական
կառավարութիւնը
Հրտաաբա -
կեց այն յուշագիրբ
որով կբ պարղէ
իր յանձնա -
ռութիւններբ
եւ պա
յժ աններր՝
վերազինմ
ան
մա–
սին :
Տոլշագիբր
Փարիզի
ամերիկեան
գեսպանին
յանձնե
լէ առաք
, վա
ր չապետ
ր մ ասնաւո
ր տեստկ–
ցութիւն
մր ունեցաւ
Հանրապետութեան
՚Տւախա
—
զաՀին Հետ :
Տ ո ւշագի
ր բ որ պատասխանն
է
նախագաՀ
թրումլնի
Հա րցումնե
բուն , կ՝րսէ թէ
Ֆրանսա
պատրաստ է յաւելուածական
ճիգ մ ր
կատարել
արեւմտեան
Եւրոպայի
պա շտսլանո
ւթե ան Հա —
մար,
^ՕՕմիլիառ
ֆրանքէն
աւելի ծախսելով
1951–
ին : Ֆրանսա
մասնաւորապէս
կըՀաւանի
Հինգի
վախարէն
երեք տարիէն
իրագործել
ղինու ո րական
( Լ ո ւ բ ե ր ո Ն շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ թ ի ւ ն ը կ ա ր դ ա լ Գ– է|()
I
Fonds A.R.A.M
