€6
ԱՌԱՋ»
300
Հայե^ կը ւէկքտոնին
ԱՄԱՍԻՈՅ ԵԻ ԹՈՔԱՏԻ Մէ^
*1)ռլսռյ « ժամանակ » թերթին թղթակիցը հե ֊
տեւեալ մանրամասնռւթիւն ներր կր հաղորդէ կե֊
ււարիոյ հոգեւոր հովիւ Հայկացուն քահանտյի այ
ցելութեան մասին, որուն աոաջին լուրը տուած
էինք անցեալ շարթու. —
Աիմ Հաճի
գէ՚֊ղէ
՚ք-ո ղովո
լրդ
քլ ծխախոտի
մչ–
շակութեամր
կր զրաղի եւ րնդՀանրասքէս
րարե–՛
կեցիկ վիճակ
մր ունի։
Եկեղեցին
փլած է ու կա1֊~
դուն կր մնայ
փարժարանի
չէնքր։ Ե կե ղե ց ա սլա սէ~
կան
րաղնիքր
թաղասլե
տութենէն
փարձած է էբ
ղրում
ցի Խաչիկ աղա
յ
$եղւոյն
Հայութիւնր
կր
խորՀի
փարժարանին
սրաՀր
մատուռի
մր փերա
֊~
ծել, եթէ կարենայ
մնայուն
կերսլոփ
ունենալ քա
Հանայ
մր, ՂՐՐ Կրնայ
ասլրեցնել։
Բաղաքր տա
րածուած է դաչտի
մր վրայ՝
կանաչո ւթետն
մէ1։^
Հունձքր առատ է այս տարի :
Ամասիա
քաղաքր
լեռներով
չրքապատուած
է
եւ
երկու
կողմերր
կիրճեր
ունի,
ուրկէ
կ՝անցնի
Եչիլրրժագ
գետր։
՛Բաղաքին
ամէն
կողմերր կա
նաչութիւն,
այգի եւ սլտղաաոլ
ծառեր կր զար -
դարեն։
Տեղւոյն
Հայերր,
առանց
բացառութեան
,
արՀեսաաւոր
եւ առեւտրական
են : Արմտիւքի
Հ ը–
րասլա բակր
անոնց
ձեռքն է :
Շատեբ
գինեգո րծութեամ
բ կր զբաղին։
Ա–
մէն
կերսլոփ դոՀենիրենց փիճակէն,
միայն
աղօ
թատեղի
մբ ելքաՀանայ
մր ունենալ կր փափա–
քին։
Հայկաղուն
քՀնյ • տեսակցութիւն
մ՛ր ունե -
ցած է միւֆթիին
Հետ, որ լուսամիտ
մէկն
է–
ալ փափաքած
է որ Հա յ Հա յ ր ենա կի ցն ե ր ր
ունե
նան
եկեղեցի
մբ եւ կրօնաւոր
մր։
Ամասիոյ
րարեկեցիկ
աղգայիններր
իրենց
մի
քեւ
120
ոսկիի
գումար
մբ Հանգանակած
են ի նբ–
ւղա
II111
Գա յոէրիի
Հա յոց
Անկելանոցին
: իսկ Ա իմ
Հաճի
զի՚-զի
աղդա
յ իններր եւս խոստացած են
Հունձքի
քագում
էն ետք պէտք եղած
օժանգակո
ւ–
թիւնբ
լ ն ե լ եւ այդ իժաստոփ գիրժր յանձնած
են
ուղղուած
Գա յոէրիի
թաղ • խորՀուրգին
:
թոքատ
քաղաքր
որչափ որ լեռներով
չրքա -
պատուած
է , կատարեալ
րացաստան
ժլ^ւ է , ո–
բուն
մէքէն
կ՝անցնի
Եչիլբրմագ : Այս գետին պատ–
մ ական
կամ
ուր
քին
մ օտ կբ գտնուի
Լէնկթիմ
ուրի
գերեղմ անր ;
Հռս ալ բաւականաչափ
Հա յ ա րՀեսաաւո
րներ
կան : Ոսկեր չութ իւնբ
Հա յ փա րպե անե բո
լ
ձեռքն
է : թոքատ
ի եօթբ
եկեղեցիներն
ալ ներկայիս ա– ,
ւերա
կ են։ Աղօթ աւոեգիի ու կրօնաւորի
չգո
յու -
թեան
Հետեւանքով
կրօնական
պաչտամունքբ
ե—
րեսի
վրայ
ձգուած է : Ղւնքեցեալի մբ թաղում
բ
ոել է անՀատի
մ բ կողմ է արտասանուսւծ
« Հա
յր
Աեր »ով մբ տեղի
կ՚ունենայ : Պտրագան
նոյնն է
միւս
քաղաքներուն
մ էք :
Հայկաղուն
Ա> քՀնյ
՚ թոքատէն
Ա վաղ
ուղե
ւորած է եւՀոն Հաղիւ
քանի մբ ժամ մնացած : Ա–
Ո
-իթր ունեցած է տեսակցելու
Նչան
էվճիւգեանի
եւ Տակոր
Պալեօղեանի
Հետ։ Տէր Հայրր
այցելած
է նաեւ թաղապետութեան
տնօրէնին
Հրամանով
քանդուած
Աայբ
Եկեղեցւոյ
վայրբ։
Բարերբ կբ–
տոր կտոր եղած կր վաճառուին : Աւէաղի մէք
նեբ–
կայիս
300/
մօտ Հայ լնտանիքներ
կան,
որոնք
ԹՈԻՐ-ՐԻՈՅ ՃԱՄՐԱէւԵՐԸ
« ՛Ս– Ե– Թայմղ »ի թ-զթակիցը կը գրէ Ատա -
նայէն. ֊ –
Անգարայէն
Աաանա
Հեռաւո
րութիւնր
400
մր–
ղոն է– ինքնաչարժր
10
ժաԺէն կբ Հասնի։
ճամ
բանե րր բարելաւուած
են ամերիկեան
ճաբտաբա–
գէտներոլ եւ մեքենագէտներու
օժանգակութետժր
ել
^որՀիլ
Թրումրն եւ Ատբչբլի
օգնութեան ծբ–
րտղիրներուն։
194745»
ի վեբ ճամրաներու
ճար–
տարաղէա
Լէոլի Աաբչ
թուրքիա կր գանուի։
Ան
կր թելադրէ
Հին ճամբանեբբ
բարելաւել
եւ ոչ թէ
ծախստլից
նոր ճամբանեբ
^ինել։
Այգ
կերպով
ժաժանակի
40 5^ճ
խնայողութիւն
կ՝ ՐԱա
յ : Հին
ճամրաներու
վրայ կան Հռոմէական
կամ
ուրդեր
ել
կամարներ։
1 94
1
ին երբ Հիթլէրի
րանակներր
թուր
քիո
յ
սաՀմ անաղլուխին
մօտեցած
էին, անգլիացի
ղին
ուորական
ճարտաբաղէանեբ
օգնեցին
թուրք կա -
ռավարոլթեան
, նոբողելոլ
Համար
Հին
Ալկքսան–
՚որէթի
ճամբան՝
Տալրոսեան
լեռներու
մէք,
մ
ին–
չեէ– կիլիկեան
գռներր։
Եթէ
Հէթլէր
նուաճէր
Թուբքիան
, թուրք
բանակբ
ել
Գաշնակիցներբ
պիտի
գիմադրէին
Ատանայի
մէք։
Գանակիցներր
օզնութիւն
պիաի տա
յին
Ալէքսանտրէ
թ
նաւա -
՝>անղիստէն : Ատիպողական
պարադաներոլ
տակ
,
ւ՛նչպէս
նաեւ պատե բաղմնե բու ժաժ անակ ,
Թուր–
քէոյ
ճամբանեբբ
անղո րծածե
լի են անխնամ
թոգ–
ուե լու պատճառով : Ամ աոր
երթեւեկ
կայ , րա
յց
ձմեռբ,
ձիւնի ելցեխի պատճառով,
եբթեւեկր կր
գո^Գրի՛ • ճամրաներու
նորոդումր կր
կատարուէր
ձեռքի
աւելով ելքակուած
տեղերբ
միայն կր լեց–
ուէին։
Ամերիկացի
ճա րտա րաղէտնե
ր ր
ցոյց
տուին
Թուրքիո
յ
Հան րօղուտ
չինո ւթ ե անց նախաբարու -
թեան
ճամ բաներու
նորոգման
մ իքոցնե
րբ , եւ
յանձնարարեցին
մեքենաներ։
Այգ
ճամբանեբբ
խճաքարէ կամ
ասֆալթ
չեն : կան ճամ բաներ ո–
րոնց վրայ
կարելի է վա յրկեանի
մէքմէկ մղոն
երթալ
: Անատո լուի
բա րձբաւանգակր
3000
ոտք
բարձր է ել ունի
անանցանելի
ձորեբ :
Թուրքեբր
քար կոտրելու
Համաբ ամենանախնական
ղործիք–
նեբ
ունին ել ճամ բանե բու
՛Լրա յ ձիւնապատնէ
չ–
ներ կբ չինեն , որոնք երեք ոտք բաբձբ եւ
18
մատ—
նա չափ
թանձր
են :
ճամբայ
չինու^երր
ներկայիս
ունին
ձիւն
Հա
ւաքելու
մեքենաներ–։
Նիյտէի
ճամրաներու
ճար–
տաբաղէտր
էլ րսէ , ռր Տաւրոսի
փրայ
ամբողք
ձր–
մեռր
ճամբանեբ րաց էին :
կիլիկեան
գաչտին
մէք
Աերսինէն
Ատ անա
,
.անցեալ ամառ
90
օրուան
մէք ճամ բաներու
թուրք
ճարտաբագէտներր
, ճտմ բուն
մ ակե բեսին
փրո
՚Տ
ասՓալթՀ
իւաւ մր դրին
60
մղոն
ե րկա յնութեամ
բ :
իյ՚սյծղանբ
բերուած էր Անգարայի
Հիւսիսր,
՚Բտրապոլքի
պողպատի
գործարտնէն
: ք՚սկ
աս -
ֆալթ^՝
Տիդբանտկերտի
քարիւղային
չրքանին
Րամաւոան
լեռնէն։ Այս ամառ
թուրք
ճարտաբա
գէտներր
ճամբան
պիտի
երկարեն
մ ինչեւ
Ալեք–
սանտրէթ
:
ճտմբաներռւ
փրայ
քարիւղփ
^ ^ Հ ^ ^ ՚ ՚ ^ / ՚ ^ ^ Տ ^
ԱՅՍՕՐՈԻԱ՚Ս ԹԻՖԼԻՍԸ
(Ամվափուած խորհրդսւհայ թերթերէ)
րնգՀանբապէս
արՀեստաւռր
են եւ խանութպան
:
՚Բաղաքր նոբ շէնքերոփ ու ծառուդիներոփ
զար -
դարուած
է ։
կեսարիայէն
աւելի
յառաքացում
կայ։
՚Լրաստանի
մայրաքաղաք
Թբիլիսի
(Թիֆլիս),
ասի$ւկան
քաղաքր
այժմ
գարձած է առաք աւոր
կեղ լոն , լայն
փողոցներով,
ճարտարապետական
բաղքայաբկ
տուներով,
թաղուած
մշտադալար
բոյէհրու
մ էք : Թիֆլիս
ունի
լնդարձակ
Հրապա–
րա1^եր , բաղմաթիլ
պաբտէղնեբ
, ծառուգիներ ու
այգիներ : Հանրա
յին
պարտէղ
, որ կր
տարածուի
ֆ է
^ \ ՚ 0 1
" – լ է ր է
բարձր
սարաՀարթին
, կուրի գետա
փին
վրայ :
^բ1
՚էէսր
արդիւնա բերա կան մեծ քաղաք է ։
Արուարձաններու
մ էք կան առաքնակարդ
գիաա
կան ա րգիւնա բե րական
ձեռնարկնեբ : Բաղդատ -
մամ չ
1913/,
արգիւնարե
բական արտադր
ութ
իւ
նբ սճած է
39
անղամ
, նոյն
Համեմատութեամբ
մ էկ մէսբդոլ
ինկող
արտադրանքի
ծաւալր
աճած
է
30
անգամ :
^բէէիսի
մեքենա շինական
ձեռնարկնեբր
կ՝ար–
տադ^են ա յնպիսի
սարքաւորումներ
, ո րոնք
նմ անր
չունթ։
ամբոգք
աշիարՀի
մէք։
էնցե ալ տարի ասֆալտապատուած
է
125
Հա–
՚րսր քադ.
մեթր
մայթ,
այս աարի
աւելի եւս պի
տի սսֆալտապատուի
։
Ւ րէ էիսի ներկա
յ կա յար անբ
ամ էնէն
դեղեց
իկ
ճարւաարապետական
շէնքեբէն
ժէկն
է ։
Գմբէթի
12
մհթր
բաբձրութեամ բ ծայրր կր պսակէ
շէնքին
ճակատր ել Հոյակապ
տեսք մբ կուտայ
անոր ։
0
• Վրաստանի
մէք կան
19
բարձրագո
յն ու
սո ւմ\ա կան Հաստատութ
իւննե ր , ուր կ*ուս
անին
25
Հաւղար ուսանող : Հաստատութիլններր
կեգրո–
նացւած են մ ա յրաքագաքին
մէք
։
Տոփետական
իշիանութեան
տարիներուն
,
բարձրաղո
յն
ուսումնական
Հաստատութիլններր
եբկրին տուած են աւելի քան
50
Հաղտբ
մասնա–
գէտ
երկրաչափ
, Հողագէտ
, բժիշկ,
մանկափաբժ
եւայխ
:
^ԲէւՒ՚՚է
Աթալինեան
պետական
Համալսարա–
նր
ունի
12
բաժիններ
, որոնք կր պատրաստեն
39
տեսակ
մասնագէտներ
: Համալսաբանր
եբկրին
արդէն տուած է աւելի քան
13
Հագար
մասնաղէտ–
ներ ։
1949 1950
տարեշրքանին
Համալսարանին
Հետեւած են
5200
ուսանողներ
,
550
գասախօսնե–
բու
առաքնորգութեամբ
։
Պետական
Համ ալսա րանբ
հրկրէ
գիտական
մեծաղոյն
կեգրոնն
է ։ Ունի
411 դիտական
աշխա
տանոց ,
56
ուսման
աշիատանոց
, օղերեւութա
-
բանական
կայան
, մոլորակացռյց
,
4
թանգարան
,
Հ իմնական
գրագա
րան մօտ մ էկ
մ իլիոն
Հատոր
գիբքոփ
, սեփական տպա րան , եւա
յլն
։
Ա ովետական
փյիանութեան
տարփնեյւուն
շինուին : Թէեւ
թուրք
շա րժափյս
րնե
րբ կր նախ–
լնտ
րեն , որ քարիւղի
կա յաննե
րր
րլլան
Հ ին ձե
ւով
ճամբաներու
՛Լրա յ գտնուոգ
խաներ ր կամ
սրճարաննեբր
;
Թուրքիո
յ ճամբաներու
շինութեան
ծրագիրր
փոքբ է, բայց
նոբ
Հորիղոննեբ
կր բանայ։
Փոքր
ծախքերով,
կ՚ուգուի ոբ գիւղերր,
աւաններր եւ
քաղաքնե
բր
իրարու
կապուին
քաղաքական
, տն
տեսական եւ մ շակութա
յին
յարա բե րութիւննե
րր
աւելի
սե րտացնե
լու Համար
։
«ՑԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
ԵՐԿՐՈՐԳ ՄԱԱ
Ա.
կինր
աշիարՀ
կառավարող
չէ • • • Երէկ մեր
Պօգոսր արտասունք
թավւեց
, երբ տեսաւ
մեր սա–
բերր : Հինգ
ամսոլայ
կարօտր
նրան
գարձրել էր
՛քէ երեխայ
, որ յանկարծ
տեսնում է իր
մօրր։
՝Բ տրա
գլո
լիս գիւգի մօտ Հանդիպեց
ինք
մի
քանի
մարգկանց
. նա մոռացաւ
ամէն
զգուշութիւն
, եա
մնաց եւ սկսեց խօսել
նբանց
Հետ։ Մէկ է լ տեսայ,
Պօզոս
ս ձին քշում էր իմ ետեւից ել կանչում է
ինձ,
կարծես
մի դժբախտութիւն
է
պատաՀել։
Մ օտեցաւ. նա այլ եւս Պօզոսր
չէր– յուսաՀատ
,
տխուր, կ^ասես թէ թխոցի
միքից է գուբս
եկել։
ճիչտն
ասած
, ես չՀաւատացի
եւ,
բարկանալով
Պօղոսի
վրայ , սլաաուիրեցի
առաք
գնալ ել աչ–
խատել
ժ ինչեւ
երեկոյ
Հասնել
Տ ոզ ու իմ աց տալ
քեզ
իմ գալուստր։
ք՚նքս բաւական
ուշ
Հասայ
այստեզ,
Համարեայ կէս գէչեբ էբ։ Պօզոսր վերա–
գարձել
էր
. վտզելով
իմ ձիու առաք
, բոնեց
սան
ձր,
յայտնեց որ ճիշտ էր Բաբագլխի
մօտ լսածր
եւ նորից պատմեց
Աւետարանոցի
գէպքեբր,
ապա
միայն ասաց թէ դու առաւօտն
այստեզ կր լի -
նես՛՛՛
Պակասն այգ ս իրաՀա
բո ւթիւնն էր՛ մեր
(137)
ողբալի
գրութեան
մ էք պակասում
էր այն , որ
Մ^ԺՔ
Հո՚֊ոէինի
աղքիկր
Թիւրք
Բէկին
գնայ...
Նա
միայն
Աելիք
Հուսէինի
աղքիկր չէ , իմ
քրոք աղքիկն էլէ, ասաց
Մելիք—Աւանը
մի
խուլ
եւ ՚ տխուր
ձա յնով
։
-
Ե՛. ի՛՛նչ կր լէնէ,
Մելխք...
Ես էլ տյգ Հարցն եմտալիս ։ Ես է լ քեզ
պէս
երէկ եմլոել , ճանա պա ր Հ ին , երբ գալիս էի
Ջրաբերգից
։ Աւետտբանոց
չգնացի
, ուզում էի ի–
մանալ՝
ինչ լուր կայ քեզանից : Ես սպասում էի
քեզ։
Վ^արանգան կորած է ։ Աելվւք
Հուսէինի ժա–
ռանգր կր գաոնայ
Աիւլէյման
Բէկբ։ Աա, ի Հար
կէ,
ոչինչ բան է սիրաՀարուած
ազքկայ
Համար,,,
Գու չատ ուռցրիբ
մի փոքրիկ
անցքր, ար–
Հաճութեամբ
պատասխանեց
Մ ելիք Աւանր , թո
յլ
չտալոփ որ ե րիտասա րգր
վե բ քացնէ
իր խօսքր
:
Զափաղանցելբ
յատուկ է վախկոտ
մարգկանց
•
իսկ գոլ դրանց
ից չես : Ես Հաւատում
եմ այգ
պատմ ութեան
, որովՀետեւ
ճանաչում եմիմ քրոք
աղքկան : Պտպերի
խօսք է , ոբ անսովոր
երեխան
կ՚ուտէ
իր, գլուխբ
։ Եւ իրաւ , զարմ անալի
խելօք
,
շնորՀալի
երեխա
յից պէաք է սպասել կամ
երեւելի
դործ, կամ մեծ յիմարութիւն
: Թողնենք
երեխտ
յին
• նբա արածր բնտանեկան
պատուի
Հարց է եւ
ոչ աւելի, այդ րնտանիքում
ներկայ ենեւ իմ րս–
պիտակ
մաղերր...
Նա թափ տուեց
ձեռքբ,
մի կտրուկ
նշան ա–
բաւ, որ Հասկացնում
էրթէ նա ինքբ լաւ կ՝իմա
նա
յ պաՀպանե
լ իր մ ազերի անարատ
գո յնր : Եւ
Ասլանր
չՀամարձակուեց
խօսել։ Նա
րաւաբարու
թիւն ստացաւ,
որովՀետեւ
գիտէր թէ ով է կանգ
նած
իր առաք
։
-
Ջուր է նաեւ
խօսել
այն սխա^եբի
մասին
,
որոնք տեզփ են ունեցել եւ որոնց
այժժ չէ
կարելի
քնքել,
չարունակեց
Մելիքր։
Իյեղգռւռզր
յաբգից
էլ է րոնոլմ
• մենք է լ պիտի
բռնենք
ամէն
մի չփւ–
՛լէց , որ կաբոզ է օգնել
մ ե զ ։ Հասկացրո՚լ
այս բո—
Լորր՛
մտի՛ր ԹաՀմազփ մօտ, անձամբ
խօսի՛ր
նրա
Հետ
իմ անունից
, խօսիր
Համ արձակ ; Մ ի ժամ ա–
նակ
ինքր ԹաՀմազն էր մաբգ
ուղարկում
ինձ մօտ,
ինքն էր առա
քար կո ւմ
մ իանալ
Օսմ անցիների գէժ ;
Այժմ. • . յաքոգութիւնր
մարգուն
գոռոզութիւն
է
աալիս , ես ոչինչ
չունեմ գրա դէմ : Ասա՛ , ոբ մենք
կռուարար
եբեխաներ
չենք, իսկ նա մեբ մեծր չէ ,
ոբ Հա շաութեան
խբաաներ տայ : թո՛ դ օգնէ
գոնէ
ՇաՀսեփանների
եւ ա յլ թափառական
ցեդերի
մ ի–
\ոռո
փ։
ԹաՀմաղին
նբ անք
լսում
են ՚ ՚ ՚ Բաւական
է որ մի քանի արշաւանք
գործեն
Օսմ
անցիների
գէմ , մեր գործր կր Հեշտանա յ։ Պէաք է մի կերպ
դուրս
անել
0
ոմ անց ինե ր ին
մեր տնեբից
• . • Այ
նուՀետեւ
մենք
է լ կր կռուենք
• ՚ ՚
Բայց այգ վայրենիներր
վտանգաւոր
գաշ–
նակիցներ
են ՚ նրանք
կոզոպտոլմ
են մ իմեանց եւ
մեզ
է լ չեն
խնայի։
Ջուրն
ինկնողբ
անձրելից չէ վախենում
։
Աա վերքին
ժիքոցն
է. չեմ կարծում
, որ գոնէ այդ
^չին
օզնութիւն
ր Հասցնեն
մեղ , բայց
՚դէտք է
փորձել։
՚Լարաբտզբ
ինձ է նայում
, ինձանից է
Հարցնում թէ ինչ կբ լինի վերքր :
Լկ9
Fonds A.R.A.M
