կը գովեԱ
կւէ կհԱաԱ
ՀԱԼԷՊԻ
ՀԱՅՈՑ • • - « ԹՐԲԱՍԻՐՈՒԹԻԻՆԸ
»
ԱՊՏՈԻԼԼԱՀ
ԹԱԳԱՒՈՐԻ
ԿԵԱՆ՚ԲԷՆ
Բ՚րքակաւ^ւ
Եէնի Իզ
շսւբաթ-աթ-երթին աշիա -
Ա^»ւկՒցԸ) Համիա ՚Սուբի Ըբմ ա ք , որ վերջերս պր–
ա ոյտ մր կաաարած է ր Սուրիոյ ե ւ Լիբ1անանի
մ է ջ , եե տ եւեա | « գ ո վ ես տները» կը շ ո ա յ լ է Հա լ է պի
Հ ա յ ո ց մասիլլ —
Հալէսլէ
մէջ Հէնգ օր մնացինք եւ աեսանք
որ
կարեւոր
Համրանք
մր կր կազմեն
Հոն
նաԼսկին
թրքաՀսլաաակ
Հայերր,
որոնք կր զրազին
րազմա–
թիլ–
գորհերով ել արՀեսաներով
, ինչպէս
մ անր
ձարաարարուԼսար,
մեքենաներոլ
յզկււլմ
,
նորո
գութիւն ել ի Հարկին
չիէութիւն
, ելեկարագոր -
ծութիւե , կօշկակարութԼէւն
, Հ իւսուած-ագո
րձ՜ո
լ–
թիլն,
բմշկութիւն,
երկրաչափութիւն
,
ճարտա -
րապետութԼււն
, գերձակութիւն
,
Հանգերձափաճա–
ււութիւԱ
,
շին ուահ– ա՜ն
Լւլ
թ
, ոսկեր չոլթԼււն
, եւն.
է
Այնքան ոբ երբ Հալէպի
մէք արար թրաքթէօր
մր
կամ՛ երկրազորքէական
մեքենայ
մր աւրուի եւ նո–
բոզութեան
ոլէտք
րլլայ
, կր գիմեն
Հայերուն,
/է–
րոնք
այս կերոլոփ կր նոլասաեն
.Աուրիոյ
անԱէե -
սութեան
: Արտանզ կր զո բհ՜ակցին
իրենց ա յմմ
ու
Հայրենակիցնե
րոէնւ՝ Ա ուր իաց ինե
բու Հետ : Հա -
չէոլԼւ Հայերր
սո
բփաձ՜
են աբարե րէ նր Հա յերէ նԼւն
չափ
, իրենց տզաքն ալ ւԼա րմոլահ՛ են ա յգ
լե -
զուԼւն
%
ԱյսոլՀանզ
երձ , չգաա
յ Հայ մր որ ԹուրքԼւ
մ ր
չափ լաւ չփւօսէ ր թու րքե րէնր
, զաւաէ^ե
րն աք
նո քնպէս : Անոնք սորփած
են ն ո բ թուրքերէնր
եւ.^
կբ կա րգան
թուրքերէն
թերթերր % Այս
հ.^Ս*Ղ՚"1. ՝
Հարէպի
Հայերր
ասլացո լցբ կուաան
իրենց թՐՐ՜–1
քսւսիրութեան
, եւ, որեւէ Թուրք երբ այցելէ ի –^Հ
րենց
, Համակրանքոփ եւ աւլնուութ եամ
ր կր փե –^^
րաբեբուին է
Ա ենք
ուրաԼոացանք ա յս երեւո յթին աոքեւ
ե ւ
պարտք կր
զզա1ք
սաո
րեւ
յիշաաակել
իրենց
Լսօս–
քերր.
«.Թուրքիա այն Հայրենիքն է ուր
ծնա1է–
ու
ւք
Լհցահ՜
ե հ մեր Հա յրե
րն ու սլա սլե բ
ր
, մ ասամ բ
ալ
մե
ր սերունզ
ին
մ արզ իկր • Թուրքերը
կաթնեզ–
բո՛յր են մեզի ել Հոգեկան
վայելք
մր նէ Թուր -
քիան վեր յիչե
լ , "իրել
Թուրքր : Աեր
զաւակներն
տլ ալս զզացոլմներով
կր մեծ՛ցնենք ^։
ՀալէպաՀայերու՚ւ.
մեծաղոյն
մասր ծնած ու
մեծցած է Աարաշ
, Ատանա
,
՛Բիլիս , Գոնիա ,
Անթսւքիա
, իսքէնաէրոլն եւ չէ մոռցած
Թ"ւր ՜
քերր :
^
ԱՀսք թէ ինչու բարոյական
պարտք
մ ր նկա–
աեցինք
անզամ
մր ելս չ^ԽոըՀալո րե լ ղիրենք
՝. Ո՚~~
բաիս
ենք իրենւյ այս
աւլէւիւ ղգա ց ո
ւմնե
ր ո ւն
եւ
անկեղծ– թրքասիրութեան
Համար :
ԼՐԱՏՈՒ
ԱՐՈՒԵԱՏԻ
« ճ ք է Տ »
թերթին
մէք Ռոպէր
Վրինա
Հետեւ -
եալը կր ղրէ
Կ՛
Առմճեանի
ց ո
լ
ց աՀ անզէ սին առ -
թիլ.–
• « Ողորկ եւ իսնամ ուած
նիւթ մր,
յաքռղապէս
քնա բակո լած
, բաւականին
Հ ա կա կչռո լած նկա -
րումով՝. ՆերղաշԴւաքլ
երանղաւոբում
ել ճչղրիտ
բաղակց ո ւթիւն։ կանանչութեան
, եբկնքի
, յարա -
շարմ քուրերու,
ցոլքերու
նրբին
թոյրերուն
մէք.
Տեղական
թերթերը կր շարունակեն պատկե -
րաղարգ
պատմութիւԼներ
Հրատարակել
Տորղա -
նանի թագաւորի
մ՛ասին , պարղելով
անոբ նկա -
րագիրը։
Բոլորն ալ կր շեշտեն թէ Համ՚արձակա -
խօս էր , «կատուին
կաաոլ
կ՝րսէր
2> ,
առանց բա–
ււեբը ծամծմելու։
Րայց
միեւնոյն
ատեն
գիւանա
գի՛" Բ/լաւով , միշա կը յիշեցնէբ
լրագրողներուն .
Մի մոռնաք որ եթէ ոեւէ րան գրէք մեբ
տեսակցութեան
մ ասին
, պաշտօնապէս
պիտի
Հեր–
քեմ
։
« Լը Աոնա –»ի արեւելագէտ
աշվսատակիցր ,
Աապլիէ
, կր պատմէ թէ
\947ին
Հանգիպ։։ւմ մը
ունեցան
, ուր Ապտո ւլչա Հ
(^ղ երի Աստուծո
յ ) պար֊
՛լեց իբ ծրագիրները
, առանց
կեղծելու
: Արարո -
ղապետր կը գմկամ ա կէ ր թա րգմ անել
ղանաղան
որակումներ՝
այս կամ այն վեՀապետի
մասին։
Րա
յց
մ իւենո
յն ատեն կր յիշեցնէբ թէ պիտի
Հեր
քէ , եթէ Հրաաարակեն
իր
յայտարարութիւններր։
՛Լեր քերս Թուրքիա
այցել։ւ։ծ
ատեն
, րսած էր
թէ Տորղանան
չէզոք պիտի
մնայ, եթէ պատե -
րազմ ծաւլի Աուրիոյ եւ Ի որայէ
լի միքեւ։
Րայց,
մ իեւնո
յն ատեն
կը յԼ՚չեցնէր
թուրք
թղթակիցնե–
բուն
• • Րնականաբար
սւիտ ի Հերքեմ
անմ իքապէս
,
եթէ րսածս Հրատարակութեան
տաք։
Ա պանեալ արքան շատ կր սիբէր ա յլա բանա -
կան
ոճեր գործածել
: ԱՀաւասիկ իբ տեսակէտը
Արաբական
Գաշնակցութեան
մասին.
« Արաբական
Գաշնակցութիւնբ
ազազակ
մ ր1է է որ ա րձ ա կո ւե ցա լ
ի րաքի վար չապետ
՚\յ"ւբի
փաշա Աայիտի
կողմէ։
Աղաղակր
թռած
ատեն
բռնուեցաւ
Եգի՚պ՚ոոսիւ փարչապետ
ՆաՀաս փաշա
յի կոզմէ եւ զօրացաւ
Անգլիոյ
արտաքին
գործե—
բու նախարարին
կոզմէ։ Եթէ կ^ուղէք
ըմբռնել
Ա—
րաբական
Գ ա շհ ա կց ո ւթ
ի ւն ր , երեւակա
յեցէք
պարկ մր ուր եօթր
ղլուխներ
թխած
են :
Աւրլամ
փաշա
( րնգՀ • քա ր տ ո ւղա
ր ր՛) Օսմանեան
ռաղմ
իկ
մ լն է, լիրիական
ղինուոր
մր եւ եզփպտացի
աղ -
ղայնական
մր : Աարգ մը որ երբեք չի վարանիբ :
Ան պատրաստ է իսորտակե
լու
ամէն բան,
մինչեւ
անղամ
իր ղաւակր,
իր երկրին
աււլաՀովութեան
Համ ար
•» :
ԱպտուլլաՀ
միեւնոյն
ատեն ճատրակի վար —
սլեա մրէ։ էր եւ նոր , աւելի բարձր ձեւ մր Հնարած
էր։ Աովորական
64
աչքերուն տեզ
(Ը
ՅՏ6
Տ)
144
Հատ Հաստատած էբ , երեք կտորներ եւս աւել
—
. ցնելով
,–~–~ Հրասա
յլը
, որսկան
օղ։ւ՚նաւր ել Հիւ
լէական
ռումբը ;
թեթեւ ռւ թափանցիկ ; Բոլոր այս
յատկանի^եբը
1լազուորցնեն
ել կը գերազանցեն
զԼ՚նքր,
Մոմ -
ճեանի
գործերուն
տալու Համաբ կիբառման եւ
կառուցմ ան լաւորակ
լրքութիւն
մ ը :
Փ՛ա ր իղե ան
գաշաանկարներ
,
ր1ւղունակ
Հառաչանքր
իսլելոլ
փարիղցիւ
սիրաՀարին
, ինչպէս ել ղո Հ ա ցնե
լո
լ
քաղաքին
տեսարաններու
պաՀան քկոտ « ամ տ -
թէօր »ր :
ԿԱԽՕՐՐԱՆԻՆ
ՇՈՒՐՋ
«Յառաք^ի
մ էք կախօր րան
յօգո լածով
(17
Յուլիս) Պ՛ Ջիթունի կր գրէր թէ կախօրրանը
մի
նակ պարտէզի եւ այգիի
մէք կր լարեն,
ել ոչ թէ
գա չտ ի
մ էք՝
ին չպէս գրած էր Ն՛" րգռւնին
: ՚
կախօրրանր,
այո, գաչտերռւն
մէք ալ կը լա
րեն
ու Նա րգո
լ)։ ին իրաւունք
ունի՝՛ երբ ^՝ րսէ
« գաչտ » :
Մեր չրքաններուն
մ էք (Փոքր
Հա յք)
ամառ
եղանակներուն
քաղուո
րնե
րր
իրենց Հետը կը տա
նէ ին ծծկեր
երե խանե րր
, մ իասի՜^է ունենալով
նաեւ
պղտիկ
պաՀնորղ ներ՝ ազքիկ կամ աղա
յ : ի1ւ երբ
ս։ բտին
բո
լո րտիքր կամ մ օտերր ծառ կամ անտառ
չրլլար
, կա խօ ր ր ան ը կըլարէ ին
մ ասնաւո
ր փա
յ -
տէ եռոտանի
զործիքի
մր վլւայ Լտաղան) , ու
չուք կր շի՜նէին կտորով
մը, կապերտ
, չուլ
կամ
սաւան :
Աովճրոլթիւն
չէր կամ գէթ մեր ^նողքր
մեզփ
կ՝ արգիլէին ա յղին ե բու եւ պա րտէղնե
րոլ
մ էք
կա խօր րյսն ձգել
, ո րովՀ ետեւ
կա խօ ր ր ան ր
վնաս
կր Հասցեէր պտղատու ծառե բուն
է
Ն– ՇԻՆԱԿԱՆ
ա Օ • Ո 9 • • • • & տ 9 9 9
§^.9
Տ ^ ^ 61 տ
ԳէսղոՆթ^
գաղոՆթ
ԿԱՐԳԱՑԷ՛Բ ԵՒ ՏԱՐԱԾԵՑԷ՛Բ
* 3
Ա Ռ Ա Ջ > Ը
ՀՆԳԿԱՍՏԱՆԻ,
ՐՐՄԱՍՏԱՆԻ
եւ
Ջալայի
Հա յկական
գաղութներոլ
մ ասին Հետեւեա
լ աեզե–
կսւթիլԼնւերը կր Հաղորղէ Ար ՚քՀնյ . Աիրզա
յ -
եան, « Նոր Աղղ֊տրար^ի
մէք
կալկաթա–
915
անձ,
3
եկեղեցի , երկու քաՀանայ,
երկու գսլրոց
^
Ասանսոլ
102
անձ, Պոմպէյ
53
անձ, մէկ եկեզե–
ց ի , մէկ քաՀանա
յ , Ա աղբ աս
32
անձ , մէկ եկեզե—
ցի , մէկ քաՀ անա
յ , Գաքքա
75
անձ , մէկ եկե
ւլե -
ց ի , մէկ քաՀանայ
, Ուն գուն
1 38
անձ , երկու
ե կե–
•լեցի
, Աինկավալբ
22
անձ, մէկ եկեղեցի
, Սու -
րարայա
630
անձ, երկու
եկեղեցի
, մէկ քաՀանայ
,
մէկ
գպրոց : Ընղամէնը
\
967
անձ , \
1
եկեղեցի ,
՛Լեց քաՀանայ եւ
3
Գ՚Ղրսց •
Հնղկա Հա յ գաղութի
կաղմ ալո րմ ան
շբքանը
կը Համարուի
1630
40
թոււսկանը։ Եթէ ՛գայ -
մ տննե բ ր նպաստալո
ր րլլա յին
300
տարի
վերք
գաղոլթը
սլիտի ունենար
150 –– 200
Հաղարէն ա–
ւելի թիլ մը։ Իսկ այս թիլերու
նուաղումը
Միր -
ղա յեան քա Հանա յ կր վերաղրէ
«Ա պիտ՛ակ քաբ -
գ»ին ինչպէս եւ արմէքներոլ
նաՀան
քին
, լեղոլի
եւ
մ շակո յթի
ուրացմ ան , մ անաւանգ
քե րմ օտսքրա -
" իլ՛ ո ւթ ե ան : ՛Լէր քեր
որոնք օրէ օր կր խտա
՜Լ
՚ան
վտանյգելռվ ապագա
յ սերունգի
գո յութիւնր :
ՏԽՐՈՒՆԻ
Տ-քթ–
Պօղոս
Գա լստեան մե -
ռած է ԹէՀրանի
մէք։ Ծնած էր Գուլթան
ղաւառի
Փարակա
՚լԼ՚ւղը
1866/քՏ՛;
Մեծ Հռչակ կր վայելէր
իբրեւ ակնաբո
յմ ամ րողք ԱտրպատակաՂ
ի
մ էք :
իբրել
Հ ւււյբենա սէր
մ արղ
, կասլեբ ունեցած է յե
գափոխական
զո րծ
ի^։ե
րէն
Յո՚Լնան
Գաւթեան ի ,
Գ՛ Ալո յեանի
, Ն՛ Գումանի
,
3՛
Աբղռ
լիւք
եան ի ,
Տիկին
Աաթենիկի եւ ուրիչներու
Հետ։
ԱաՀէն
վերք իր տիկինր
նուիրած է
370
Հազար
րիալ
, ո -
բուն
300
Հազա րը վւա վւա քած է որ
յատկացուի
Հայ
Օղն ՚ Ա իու թեան
Ատր պատա
կա՜հ
ի
մ ասնա -
ճիւղին : - Հինգեբոբղ
տարին է որ Օգն • Մ իու -
թիւնը
Թաւբիզի
Արամ եանւ գպրոց
ին
մ՛ էք
Հ ա յեցի
կրթութիւն
կուտայ
200Հ՜
աւելի
պզտիկներոլ
է
Գսլրոց ր կր պաՀուի
Հա յ Օքն . Ա իութեան Թաւ -
րիզի մասնաճիւղին
աքակցութեամր ;
«6ԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(105)
կ. ՊՈԼՍՈՑ ԳՐԱԻՈէՎքԸ
ԶրաՀապատ
պաչապանները
որմ
ածակերէն
վար ծռած, առանց վայրկեան
մը Հանղիստ առ -»
նե, ու
, կը
՛լա
րնէ
ին
Տ
անգի պած
ին
, իրենց սո ւրե -
րսւն թէ ծայրով
ը, թէ սուր կողմովը, եւ յար -
ձակողները ա յնքան չատ ուքով քովվւ սեղմ ուած
էի՛ն ոը միւս ծեծելու պէս կը ՚լաբնէին
անոնց
մէք,
իրենց
թեւերուն
ումով վար կը տապալէ
ին այգ
կատաւլի պատե բաղմ ի1^ե րով
Համբիժերու
՛գէս
բեռնաւորուած
սանղուԼսներյւ
, 1լ տբձակէին
իրենց
Հրացաններն ու պղտիկ
թնղանօ
թն ե ր ր , մ եծաքա
-՚
նակ վար կր թափէին
խոշոբ քարեր ոլ
մայռի
կտորներ
, որոնք քով քովփ՛ սեղմուած
անՀամար
Թուրքերուն
մէք աՀռելի աւե րնեբ կր զո րծէ
ին :
Վերք իւ փեր քո յ այսքան կատաղի
զիմագրոլ–
թիւնր
յոզնե ցուց առաքին
յարձակողնե
բր
, բա
յց
Լւրենց պետե բր
զանոնք
մ իշտ
նո րէն
կռիւին
տեղր
հր ԴՐ^Է Լ՛ն
I
որովՀետեւ
անոնց նպատակր ա յս կբ–
կԼ՚ն յտբձակումներոփ
պարղասլէս
յողնեցնել
րէն -
ցնե
լ է ր պա շտ պաննե րր :
Թ " ւր քե բ ո ւն
ամ էնէն
յանգուզներր
, իրարու կտռչելով,
երբեմն կբ յա–
քողէին
միւնչեւ պատնէ չին գագաթ
ր բարձրանալ ,
րայց անխուսավւելի
կեբսլով
ամէնքն ալ կր սպան
նուէին
Հոնէ Ո՚լք մնացո ղնեբր փաիսչի լ ուղեց
ին ,
բայց
թուրք
«չաւո ւչ՝»նե բը , տեսակ
մը մանտաբ -
մաներ,
որոնք Աո ւլ թան
իւն կողմէ յատկապէս ա —
ասր Համաբ Հոն գրուած
էին, մեծկակ
երկաթ
գա—
ւաղաններով ռւ մտրակներով
ստիպեցին
զէրենք
կռիւի գա չա ը գաոնալ; Այգ չալոլշնեբուն
ալե -
տին արգէն
Ենիչէրիևերոլ
կարգ մը
պատրաստ
կեցած էր առա քիննե բուև ձեռքէն
փախչո
ղնեբր
թուրի
Հարուածներով
քարգելոլ : Հետեւաբար ա–
ռաքին ղօրաբամինին
այս զինուորներր կամ յաղ
—
թելու կամ մեռնելու
էին : « Գթալ չկաբ բնաւ ,
կ՝ ըսէ կբիաոփուլոս
, կը զա
րնէ
ին , կր
զարնուէին
կատաղօրէն
: Աեծ ճիչեր ու աՀաւոր
ՀայՀո
յոլ -
թիւններ ու սպառնալիքներ
կըլսուէին :
Այս
նաիսնական
ղարՀուրե
լփ կռիւը մէկ երկու
մամէ ի վեր կը տեւէր արգէն եւ Հակառակ քա -
քո ւթեան
Հ բաշա լիքնե րուն
, Հակառակ
իրենց թի -
լին ու արմէքին
, թուրք պատերազմ իկներու մեծ
մ ասր
քա րգո լած կամ ռրեւէ կերպով
կռուե
լու
անկարոզ վիճակի
մէք գբսւած էր, երբ Առլլթա -
նր վե րքապէս
Հրամ ան տուաւ ետ քա շո ւե լո լ : Հա
կառակ
ամէն րանի ա յս
յարձակողկւե
բը
իրենց
պա շաօն ր
լԼ՚՚՚ւլԼ՛ կաաա րե ր է ին
, ել իբենց րաղ -
մ
աթիլ
անգամնե
ր կրկնուած
խիղաիս յարձակում
-
ներն ու սարսափե
լի կռիւր
բո
լո րոփին
սպառեր
էին
աբղէն ա յնքան
քի՛ չ պաչտ պաննե բու
րո
լոր ոլ.
մերր։
Շ՚ոբաթւեբէ
ի ՛Լեր Հազիւ Հանգիստ
առած
էին : Ու երբ տեսան առա քիննե բու ետ քա չո լի լր ,
յուսացին որ գոնէ
մ ինչեւ արչալո
յս Հանւգիստ են
ալ
, չատեր
ր
նռ յնիսկ
, կ՝ րսէ Փիրս
, ա յնսլէս
կա ր–
ծեց
ին՝ թէ ա յս առաքին
յարձակում
ը
զի րենք
յան
կարծակիի
բերելու
փորձ
մ լն էբ միայն
ել ոչ թէ
ղերագոյն
յարձակման
մր առաքին
փո՚֊լր
՝• Աւաղ,
չուտով
պիտի
Հաս1թ։ային
իբենց
սխալը ;
« Ցարձակոզ
բանակին
երկրորգ
բամնին
՛լին–
ուո բներր,
այսինքե Անատո լուի
թուրք
զօբաբա
—
մինր
, կ՝ըսէ Պարպարօ
, իրենց կարգին
կատղած
առիւծներու
նման Լսոյացան Ա էն Ռօմ էնի
ղբան
չբքականերու
պատնէշին
յարձակելու եւ երբ ա յս
սարսափր տեսանք
, յանկարծ
ամբողք
քաղաքին
մէք, եւ բոլոր
սլա րսսլագո
ւռ՜ն ե բուն փ րա յ ղան –^
զ
ա1լներր
Հ՜նչուեցան ել ամէնքս ղթառատ
Տէրը
մ ե ր
օղ նութեան
կանչեց
ինք
այս Թուրքերուն գէմ ,
ա յնպիսի կերպով
մ ր որ ամ էնքն ալ վազեց
ին ա
յՍ
Հեթանոսներու
գէմը,
որոնք գուրսը,
ոբմածակե–
րէն
անգին երեւնալ սկսեր էին :
Ա արգոց այս նոր Հեղեղր, որ գիչե րուան
խոբ
մ թո
ւթ
իւն
ր
լո
լսալո
բոգ արչա լո յսին առաքին մա
մե բուե ա յսպէս
յա րձակմ ան կը խո յանա
ր , մ ա բ–
ղուած
, իսիսա ումեղ եւ ղբաՀապատ
կանոնաւոր
մ արղոցմ է կը բաղկանա
ր
, կ՝ րսէ
ՊարպարՕ
: ճչ -
մարիտ
լ^ւգՀանռլր
յարձակում էբ որ արչալռյսը
ծագելուն։ կը սկսէր ;
« Այս երկրո
րղ ղօրա բամն
ի
մ աբղիկր
սոսկա
լի ա չխ ա տ ո լթ ի ւն տուին
մեղ ու անՀունօրէն
յող–
նեցոլցին
, կր չարունակէ Պտրպաբօ : Ասոնք աք
քանացին
սանզոլխները
պատնէշ ի ՛Լեր
տնկելու,
բայց քաք պաշտպաններր
գետին
տասլալեցին
զա—
նոնք եւ բաւական
մաբղ. սպաննեցին : Աիւս
կող–
մ է մեբ
ռմ բաձիգներր
շարունակ
կ՚արձակէին ա^
նոնց վրայ,
այնպէս որճշմարտապէս
անւՀաւա —
տալի մեծ քարգ մը տուինք
անոնց »:
(Շար–)
Fonds A.R.A.M
