ւ ւ ^ բ ա ա ւ ւ Հ ց ս օ ւ տ ւ ա ճ ւ ա ^ ւ ը ի | ա
ըսք^օրը
^ ւ \ 1 ւ ^ x ^ ^ ^ ^
«^^^
ւօՁօ,
&.շ.տ
Յ76.շտ6
17, ք^սշ ՕՅատտաշ - Բ>\աՅ
Հ
\3)
ա^^օ:
10Լ81^€
Վեցամս. 1100 ֆր • , Տար. 2200, Արտ– 3000 ֆ ր •
161. €06 . 1Տ-70 Գին 10 ֆր • Շ.Շ
.Բ. ՐՅՈ
* 1678-63
Ո8^ճ^ 31 յսւււըւ
1951 Ե րեքշարթի 31 ՅՈԻԼԻՍ
Նախագա1ւ ԹաւԱըԱխ ճառը
ԽՈՐՀՐԳԱՅԻՆ
ԾՐԱԳԻՐՆԵՐՈԻՆ
ԳԷՄ
27րդ ՏԱՐԻ - 27 ձււո6^ Ւ(օ.6521–՚Սււր շրջան թ ի ւ 1932
ամթազիբ՝
Շ.
ՄԻԱԱԲԵԱՆ
ՄԵՐ հյՕՍք՝Ը
ԱԶԳԱՊԱՀՊԱՆՈԻՄ
Գպրոցական
աբձսւկուրգի
այս օրերուն
կրկէն
Հրապաչւակ գլաւաէէ է նոր սերունգէ գասաէարա -
կութեան
Հարցբ :
V փէւռքի
մէք աղղա յէն ր" էո ր կաղմ ակերպու
թեանց
գլխաւո բ մ աաՀ ո գո
լթ
իւնն է օաա բ ասա–
ղերւոլ աակ Հասակ նեաոգ մեբ ղաւակներուն
փբբ–
կութիւնր
:
« ԱղգապաՀպանում » բաււր շատ գեղեցիկ
կեբ–
"(ո՚Լ կր բացաարէ այգ մտաՀողութիւնր :
Ի նշպէս
լնել, որղանաղան օտար եբկիբնե -
րոլ
մէք տարտւթւուահ՝ եւ ամ էն կողմ –^էէն փոք
րամ ա սկո
լթ իլն
մր կաղմող
մեբ
Հ ա յրենա կի ցնե բ ր
կաթիլ
մր քուրի պէո չկլանուին
Ափիւռք
կոշուահ՝
անՀուն ոփկիանոսին
մէք ;
՛Րա ղաքական
կուսա կցո ւթի
ւնն եր էն
սկսեա
լ
մինչել
ամենա յետին Հայրենակցական
Մ իութիւ -
նր , կապ\ո յա ել կարմիր /Աաչեբ
,
Համ աղգա յին ,
ՐաբեւէՈ բհ՜ական
, քյկեղեցի
, կրթասիրաց
Մ իու
թիւննե ր եւայլն աշխատանքի
լհուահ
են՝ *Համ -
բանք մբ աւելի փւրկե լու Համար մեր Անացո րգա -
Արեւելեան
երկիրներու
մէք շատ փաանգ
չկտյւ
Հոն կեանքր
կ^լնթանայ
այնպէս՝
ինչպէս
երբեմն
մեր
հննգափայրերուն
մէք % Թուրքիա
, Պարսկաս
տան
, իրաք, Աուրիա - Լիբանան
,
Պաղեսաին,
ԵգԼ՚պոէոս
Կիպրոս՝
Աերձալոր
Արեւելքի
այն եր
կիրներն
են ուր բնակչութեան
սաոլար
մեհամա/ք~
յ
նոլթԼէւնր
իսլամական
կրօնքԼն կր պատկանի :
Հայերր
այղ երկԼւբնեբոլ
քաղաքացիներն
ր/~
լալով
Հանգերձ
, կրթական
մարզին
մէք կրփա -
յելեն
լայն առանձնաչնորՀներ
: իրաւունք
ունին
բանա լէո լ մյսնկապարտէղներ
, նախա կրթա
րաններ
ել
մի քնա կարգ վաբմաբաններ
է
Տեգ տեղ "Ր"^
սեղմ ումնեբ
կան , սակա յն լնգՀանուր
առմամ բ
մ եհ ազա տութ իւններ
ունին
, պա
յմ անալ
ան չո ւչտ
որ յարգեն տեղական
օրէնքներն ու պետական
հր–
բագիթեեբբ %
Տ՛ունէն վերք մանուկը
իր առ՛ա՛քին ղաստի՛ա -
րակութիւնը
կը ստանա
յ
մ անկապարտէղին
, յե -
տո
յ ալ նտխակբ թարան
ին
մ էք ;
Արգ,
յիչեալ
երկիրներուն
մէք մենք
ունինք
մանկապաբաէզներ
ել նաԼսակրթա՚րաննեբ :
Հայկական
նաԼսակրթաբան
աւարտող մեր
պատանիներն ու աղքիկնեբր՝ եթէ նոյնիսկ
ետքէն
Հայկական
միքնակարղ
վարժարան
չյաճախեն
փրկուահ
կարելի է նկաաել
Հա յո ւթեան
Համ ար ւ
Նա Լս ա կբ թա ր ան ին
մ էք բաւական
պաշար .ամ
բար ահ կ՛՛րլլան
անոնք
արղէն
Հայերէն
լեզուի ,
Հայկական
գրականութեան
եւ Հայոց
պատմու —
թՍ՜ան մասին : Անոնց միտքն ու Հոգին
ղարբնուահ
կ՝ րլլա յ արղէն
Հա յկականոլթեամ
բ :
Աղգա
յին
զգացումն ու Հա յբենաս ի րո ւթիւն ր
բոյն
գբահ՜
1լ՝ըլլան անոնց
Հալիին
մէք^ մատղաշ տարԼւքէն՝,
Ուստի ել փախ չկա
յ որ ան՛ոնք
ղի ւր ո ւթե ա՛մբ
ուհանան ել Հա յո լթեան
Համաբ
կոբսուին % Տե -
ղական տարրերուն
մէք
ձ ո ւլո լին ու լո ւհո
լին :
Րայց այգ փտանզը կայ Արեւելքի
երկիրներէն
գուբս՝
Աւբոպա՚յԼւ եւ Ամերիկայի
մէք՝. Մշակոյ -
թով
մեզմէ
աւելԼ։ բարձր եւ մեղէ նման
քբիստոն
եա
յ երկիրներու
մէք :
Րացի
մ չակո յթի եւ կրօնքի խնգի
րնե
րէն
, կա
յ
նաեւ
այն ցաւալի պարաղան՝ որ
արեւմուտքի
բազմաթիւ
երկիրներուն
մէք օտաբականնեբր
ի —
րաւունւք
չունին
մ անկա պարտէղ եւ նախակրթա -
րան բանալու
X
Այգպէս է պարազան
Ֆրանսայի
մէք, ալբ ե–
րԽւԼսաները պարտաւոր
են ֆրանսական
մանկա -
պարտէզ ելֆրանսական
նա Լսա կբթա բան յաճա -
խել
։
1901/
օրէնքով եբբ եկեղեցին
պեաութենէն
բամնուեցաւ
, կառավարութիւնր
որոշեց
շաբաթը
մէկ
օր
Հինգշաբթի
արձակուրգ տալ ղըպ -
րոցներուն
, ՛որպէսզի վւավւաքող
հնողներր այգ
օ–
բր կրօնական
գաստիարակութիւն
տան իրենց
ղա^
ւակնեբուն :
Հա յերս
կ՚օղտռլինք
այս օրէնքէն
,
Հինգշաբ
թի օրերր օգտագոբհելով
Հայերէնի
գասլնթացք -
ներուն
Համար :
Տաւալի է դէաել
սակայն, ար այս
գասլն -
թացքներուն
Հետեւող
երկսեռ աշակեբտնեբր
մեհ
թիլ
մո չեն կաղմեր
֊. Պատճառներր
յա լտնի են :
ՀՐԱՆՏ -
"ԱՄՈԻԷԼ
Օ Ր Ը
Օ Ր Ի Ն
ԾՈԻՌՆ ՈՒ ՇԻՏԱԿԸ
Ամբողք աչվսաբՀ կր ԼսոնարՀի
ֆրանսերէնի
կատարելութեան
առքեւ։
Լեղու
մր ուբ իրար կը
գերազանցեն րառ, քե րա կանո
լթ
Լււն ել շաբագ —
բո
ւ թ
իւն :
էքԼ սակայն
Ֆրանսացիներն
ալ ունին մասնա -
գէտներ
, բհախնղիրներ ել պրպտուլնեբ
,
որոնք
Հրապարակաւ կը մ ատնանշեն
վր ի պո ւմնե րը ։կամ
Հա րցումնե բ 1լ ուղղեն
, մ ութ կէտեբ լոլսաբանե -
լու
Համ ար :
ինչպէս
Հանգուցեալ
«թան»ը,
՚^Լբ Մոնտ»ն
ալ
ունի մասնագէտ
աչխատտկԼւց
մը, որ տեսու -
թիւններ կր պարղէ ամէն չաբթու :
Ա իւնա կ
մ լն ալ յատկացուց
ահ է
ղանաղան
ղիտսղութեանց
եւ ճշղումներոլ։
ինչպէս
«Ֆիկա–
ռօ»ն եւ ուրիշ թերթեբ
:
Շաբաթաթերթ
«ՖԼ՚կառօ^ն
նոր յօգուահա -
չաբք մր
սկսալ
այս շարթու
, «Լեղոլն
եւ կեանքր» ՝.
Ա ենւք ալ երբեմն
ունէինք
րհա խնգի րն ե բ ,
« գրական
ոստԼւկաններ»
, \ռրոնք բան - գորհ՜ ր -
բահ
է ին ղասեր տա լ
Հրապա րակա
լ
տ՝
Շատերը
մ եռան :
Պո լսո
յ
մ էք
մ ասնաւո րապէս
թաբգմ
սնո
լ -
թեանց
ել լեղուի
ճոԼսացման
կրՀսկէր
Հոռոյ
(Նշան ճիվանեան) : «Աարգբիտներ»
կը մողվէր
ՅովՀ. Ասպետ
(Ջիֆթէ Աարաֆ)։
Գեռ անցեալ
տարի սաստեր
կ՚՚ո՚-գգէբ
իննսուն տարեկան
ուսու–
ց Լ՛չ
մ ր , 3 ո վն ան Փալագաշեան
, ա յմմ
Հանղուց -
եալ :
Հ • Արսէն
՚ԼազԼւկեանը գրքի
վերահեց իր
գասընթացքը
« Գրեցէք
• • • Աի գբէք
՚ֆ :
« Յառաք »ի
Տարագ^յ>
(Եր՛ Տ՛
Անգրէասեան)
զասերն ալ սաուաբ Հատոր մր կրնան
կազմել;
(Իր աշակերտներէն
մէկը
՝փւո
սաացահ
է ր
ղրքի
՚Լեբահել,
պաաերազմէն
առաք) :
ք
Նարգունին
այս
ճիւ՚յնւ տլ մշակեց
, տարիներ
առաք,
Ասողէւկ
ստո բագրութեամ
բ ,
«8առաք»ի
բեմէն ;
Գեռ կրնա յի
յիչել տարաբախտ
ԱԼ՛ր ունին ,
ուրիշ «կոր ուսեալէն երո
լ
Հետ
է
Պարբերաբաբ
ձա յներ կը լսոլԼն
ինչպէս
Յա»–
ւառդի
,
"եոյ1ւպէս
«Տուսաբեր»ի
, «Հայրենիքֆի
եւ ^
ուրիշ թերթերու
մէք: Պ՛ուէնոս
Այրէսի
«Արմե -
նիա»ն գեռ կր շարունակէ ;
Աբղէ՞՚ւնքր։ Այգ մասին է որ պԼւտի խօսիմ
,
շարունակելով
լնգՀատուահ՜
չարք մր
է
Հայկաբանութեան
գասընթացք
մը չէ որ կը
բանամ
, ա յլ տեսակ
մ ր յուշարար
:
ՎԱՀԷ
ԻաԱասաի տօԱակատաքՈՆքխԱը
ա
կիրակԼ՛ օր գեղեցիկ
օղով մը Խանասոբի աբ -
շա լան
քին
54լ՚գ տարեգա
րձր
տօն ուե ցաւ
Շա -
փփլԼ՛ ան տառին
մ էք : կանուխէն
րա՛զմ աթիլ
Հտյ -
րե նակԼւցներ եւ լն կերն եր լնտանեօք
եկահ՜
է Լն
Հանղփ՚սափա
յրր
Հ
Ժ՛ամր Յին տեղի
ունեցաւ աւանգական ուխ -
տ տ զն ա ց ո
լթ
Լւ ւն ր Ար շա ւանքԼւ
Հ րամ անատար
իշ -
Լսան Արղոլթեանցի
եւ լնկերոլՀ
ի Ա աթենիկի
շի
րիմին :
Առաքին
խօԱուլն
էբ լնկեր
Հրաչ
Հանտալեան,
•որ պատկեբացուց
արշալանւքին
շա րմառի
թնե րր
եւ անոր ներկայացուցահ
խո րՀ րգան չան
ր։
Խօսքն
ուղւլելոփ նոր սե րնղականնե
բուն
, կոչ րրաւ
անոնց
ներչն չուի
լ մեբ Հերոսամ ա րտնե րոփ եւ տոգո ր՛ո լի լ
Հա յրենաս իրոլթեամ
բ , վառ
սլաՀել
յիշատակը
մեբ
աննման
Հերոսներուն
ել վաղր անոնց
նուիրա֊
կան աճիւնները փոխագրել
աղատ Հա յրենիքի
Հո–
ղփն փրայ :
Յետոյ
խօսեցաւ
ընկեր Հրանտ - Աամուէլ
, որ
ԻչԼսանԼւ եւ րնկերուՀի Ա ա թեն
իկի
յեղափոխական
գոբհունէութեան
պատկերր տալոփ, անոնց
չԼ՚րէ—
մր նմանցուց
մեր « Անհանօթ
Զինուոր»ի
յուշար
ձանին
, որ կը խո րՀ բդանշէ
մ իան
զամ ա յն աղա -
տութեան
ճանա պա
րՀ ին ՚Լբա յ ինկահ
մեր
բո
լոր
մ արտիկներն ու Հերոսները
ո րոնցմ է շատե ր գե
րեզման
չունեցան
: () իշա տակի տ յղ օրուան
առթիլ
կոչ ուղղեց
ներկաներուն
չյուսաՀատիլ
երբեք ,
անսասան
պաՀել
Հաւատքը
Հայութեան
լաւագո
յն
ապագային
Համար, եւ սլԼ՚նղ վ՛՛արիլ այն
նուիրա
կան իաէալին,
որուն Համար ղոՀուեցան
մեբ ան -
Համ ար Հերոսները
ւ
Ե րղչաԼսում
բբ
երւլեց՝ ղեկավարութեամ
բ լնկ •
Ա. Տո՚ԼՀաննէսեանի :
Յեաոյ
թափօրը
ուղղուեցաւ
գէպի
Բ ՚ ^ Է Լ ^
ՆախաղաՀ
Թրումըն
կիբակի
օր
Տիթբոյթի
մէք
ճա՚լ
մր Լսօսելով, ըսալ
.
Գեռ չենք գիաեր որ
Համ ա յնաւԼա բնե
րը
՝Րո րէա
յի
մ էք իրապէս
խաղաղութթ
Լն կ^ուղեն
թէ պարզապէ ս կը փորձեն բանակցութեանց
ճամ
բով
չաՀիլ ինչ •որ չէին կրցահ յաղթանակով
ձեռք
բերել : ԽորՀրղա
յին Ա Լ՛ութիւնը
չարունակ նոբ
ռաղմ անԼւլթ կըՀա յթա
յթէ
ՀԼ՚ւս •
՛Րո րէաց ինե -
բուն ել Համա յնա՚Լա րնե րաւե ցամաքի
ել օղի մէք
օղաագոբհելոլ
Համաբ ։
« ինչ որ ալ պատաՀի
՛Րորէայի
մէք,
մենք
սլէտք չէ պակսեցնենք
մեր ՛ումը։ Ազատ
աչխարՀը
՛այմմէն
/՚"^ "լէաք է ունենայ պաՀեստԼ՛ գէն -
ետլ
ումեր
ղփնուոր
, մ արտանալ
, օգանալ
, Հ ը–
բասա յլ ել ռումբ
անմ իքականօրէն
կա րենա
լ Օգ–
՛րագո րհե
լու Համաբ -
^ Արբանեակ
եբկիրներր
առաւելագոյն
չափով
սպառա
՛լի
ե
՛ո ւահ
են : ԽոբՀրգա
յին Ա Լ՛ո ւթ Լ՚ւնն ալ
առանձԼւն աւելի քան չորս
մԼ՚լիոն
զինուոր
՛ունի
գէնքի տակ՝ Եւրոպա
յի եւ \յա յրազո
յն
Արեւելքի
մէք :
ՆաԼսագաՀը
յետոյ
յիչեց թէ՝
1)
ՊոլլկաբԼ՚ա
,
Լիոլմանիա ել Հոլն՚լաբԼւա շատ աւելվ՛
ղփնուռրնեբ
ունին քան \
947/
՛լա
շնա գբե րոփ իրենց
տրուահ–
իրաւունքը
:
2
)
Լիումանիա
վեբքերս
որոշեց
Ե՛՛ւ ~"
կո սլալԼ՚ո
յ սաՀմ անագլոլխի
ե րկա յնքին
48
քէէ"~
մ եթբ
խ " րո ւիմ եան ՛Լրա յ
գանուող
բնակիչները
արտաքսե՜լ
, նո յնր
ըրին
Հուն՚լարիա
ել Պոլլկա -
րիա : Այս չրքաններուն
մէք
ա մբո
՛լք
սաՀմանա–
՚լլոլխի
երկայնքին
ւլինու"րական
պատբաստու -
թիւններ կը տեսնուին
:
3)
Աանչուրէոյ
սաՀմանէ
երկայնքի՛ն
, ճավ՚ոնի եւ Ալասքայէ
Հան՚լի՚պակաց
ռուսական
նաՀանւլնե
րո ւն մէք ԽորՀրղային
Մ էու
թի՛ւն ր Հսկա յ ումեր
կեղ րոնացուցահ է :
Եղրա կացնե լո վ, նաիսագաՀր
չեչաեց թէ էբ
ամ բողք ճէղբ պիտի
րլլա յ ազատ աչխարՀի՛
մ էք
ա յնպիսի՛ ղինեալ
ում մը կեղր ոնա ցնե
լ , որ Կրէմ–
լին պարտ աւո րուահ
րլլա յ լքել էր յա րձ ա կո զա -
կան եւ ա չխ ա լ՛ Հ ա կա լա կան
հր՚սղէ բներր : « Երբ
Հ ասն էնք ապաՀո վութեան
կէտէն
, ա յն ատեն
մ է–
այն
կրնայ խագազա
թէւն
տիրել
ԽորՀրղայի՛ն
Մի"
ութեան եւ աչխարՀի
մնացեալ
մասին
միքեւ» :
Թիթոյի
ՍեբկացոէՍ&եդ
Պատասխանելով
Ե ո ւկո ս լալիո
յ ղէմ Ա
"լոթո
վի ի-օսահ վերքփն ճառին,
՛ք արաքախտ
Թիթօ
յայ–
տ տրա րեց .
Րարոյական
ի^նչ իրաւունք
ունի մեզ
իբբեւ
•ոճբաղորհ
ամբաստանե
լու Ա՛ո լոթուի^
վարի ^ե -
բէն
մէկր երկրի մը, ուր աղգեբ կորսուահ՜ են ամ
բողքովին
։Ո՞ ւր է գերման
իսորՀրէլային
Հանրապե՛
տութիւնր
Աիպերիա։
Ո՛^ւբ է «Խրիմի
թաթար
Հանբապետոլթիւնր»
. գոյութիւն
չունի
այլեւս ,
Աիպերիա
ղբկուահ է : Ո՞ւր են կովկասի
Օսեթ -
ները.
Աիպերիա։ Այս է ճակատագիրը
այն բո
լոբ
մոզո փուր ղնե բուն՝
ոբոնք
կ՚լնղունին
ռուսա—
կան
լուհը
I
Ե •լրա կացնե լոփ , Թի՛թօ րսալ թէ արեւմ տեան
պետութիւննեբր
ամէն կերպ պիտի
օ գնեն Եուկ Ո—
սլաւիո
յ եւ թոյլ
չոէիաի տան՝ •որ Աոսկուայի տի–
րապետութեան աակ
ի յնա
յ : Այլապէս
Եուկոսլա -
ւի՛ո յ պարտոլթիւնը
Եւրոպա
յի պարտութիւնը
պի՜
տի ՐԱար
I
Արելմ-ուտքը
կ՝օղնէ
մ ե՛լի առանց նկատի
ա՛լ–
նելոլ որ մենք Համայնավար
՝- լնկերվարական
եր–
(Լութեթւ»ս շարոՆնակու-թիւ-նը կաթդտ|
Գ • )
Յովսէփ Տէբ - Գաւթեանի
չիրիմր։
Հոս ալ լնկեր
Հ
,րանտ - Ա ամոլէ
լ պատկեբացուց
ողբացեալ փե —
թեբան
լնկերոք կեան^
>ոլ
ղորհունէոլթիլնը
կոփկասի, ԹրքաՀա յաստանի ել
արաասաՀմանի
մէք։ ԽոնաբՀե
լով անոր մաքուր
յիշատակին առ -
քել
Հ րաւիրեց
լնկե րնե րը օրինակ
առնել
՛անոբ
անձնաղո
Հ ութենէն եւ Համ ե ստո ւթենէն :
Ե րգչախում
բի « Հայ Ա եր»էն
վերք ,
վերսկսաւ
գեղարուեստական
բամինը անտառին
մէք, երգե
—
բով
, արտասանութիւններ
ուի եւ պարերով :
՛Րիչ վերք Հանղիսավա
յրր Հասան
Վենետիկէ
Մխէթաբեանց
աբրաՀա
յրր
Հ. Արապէոն
վրղ՛
Ու֊
էուՀոճեան
, որ քանէ մը օր աս֊աք եկահ՝ էր Ամե -
րէկայէն,
ել Սէ՚Լբի Մուրատեան
՚Լաբմարանի տե
սուչ Հ. ԱաՀակ
վրղ՛
Տ է ր—Մովսէսեան :
Ներկաներու
փափաքին
՚Լյ՚տյ
Հ. ԱաՀակ քա
նի մր Հայբենաչունչ
խօսքեբ
րբաւ, չե շտե լոփ նը–
մ ան Հանղէսնե
րոլ
օգտակարութիւնը
,
յի
շեցնելով
նոր
սե րունղին՝ որ Հա յե րս
Հ ին քաղաքակր
թու -
թեան ել մշակոյթի
մր մառանգորզներն
ենք եւ
թէ վաղր բոլորս ալ պի՛տի երթանք
մեր
Հայբենի
երկիբր երբ ղուռները
լա յնօրէն
բացոլին :
Օրուան
տօնին մասին իսօսեցաւ
նաեւ
ընկեր
Յովիկ
Եղի աղար եան :
Հանղէսր
չարունակ՚՚ւեցալ
մինչեւ
ուչ ատեն՝
երգերով եւ պարերով ;
Fonds A.R.A.M
