«ՅԱՌԱՋԷ
ՍԵՐՈՒՆԳԻ
ՓՐԿՈՒԹԵԱՆ
ՀԱՄԱՐ
4 - օ տ ււրսմուոԻւՅէ Ան
ԱԻՏ Ը
ՄիտԽթ փաչափ գւխատուՎը
Փ՚փադրուելով
Արեւմուտքէն
Արեւելք,
պիտի
տեսնենք
որ,
նոյն
շրքտններուն
այնտեղ
ալ
կ՝իչ–՛
իւէր աղղամե
րմ մ աա
յնութիւնր
Հ
կ՛ Պոլսոյ,
Իղմիրի եւ
ուրիշ Հայաշատ
կեղ
-
րոններոլ
մէք Հասաաաոլաձ՜
երկսեռ. օտար
Վտր
–~
մ ա ր տննե ր ր
ա յնպիսի
շաՀաւո
ր ղորհ՜ կաաա րահ՜
են , ղ՛ւ ր երրեք
՛ւլիաի չկատարէին
իրենց
բնիկ
եր
կիրներուն
մէք
՚.
Այո
կեղրոններու
մէք
տլ.
Հայ ունեւո
ր ղասա–
կա րղե ր ր , ա յղ Հասաաաութեանց
արաաքին
փա
յ–
լէն
շլա ց ահ՜ , իրենց
՚լաւակներր
՚լունգաղունգ
նոյն
կրթարաններուն
մէք տեղաւորեցին,
անոնց
ղրա
—
մարկղներր
տարուէ
աարի
ճոիւացուցին
՛քի լիո՛նա
ւո ր ղումարներոփ,
փճարումներր
կաաարելոփ
օ -
րինակելի
ճշղասլաՀոլթետմր
:
Թող
ղարմ ան՛ալի
չե րելի
, ե թէ
րսեմ , թէ
օ -
աար
՛լ պրոցնե րոլ
յաքողութեան
՚լլխաւո
ր ՛ղաա
-
ճա ՛ւնե լ՛էն
մէկ^ւ
ալ
ա չակե րտնե ր ու տա
րե թո
չա
կին րարձր
դինն
էր , ոբ այդ
գպրոցներր
Հբապու–
Բէէ
Կռ գարձնէր
։
ԱՀա
տչք
հ՜ա կող
օրինակ
մր
;
1903/՛
Յունիսին
էր,
որ Վենետիկէն
կ. Պոլիս
ղրկուեր
էի^
ւ՚Բւ՛^՛՜
ուսումնասլետ
Գաաբ՚լիւղի
Ա խիթարեան
փարմարանի՚1ւ
:
Գե՛լ
ոչ մէկ
Հայ
չէի
ճան^աբ;
՛Օր մր, չոդենաւին
մէք,
ղիմացս
նստահ՜
տեսայ
երկու
Հալ առեւտրականներ
, որոնք
տաք
փիճս՛րա՚էւութեան
մր րռնուահ՜
էին :
քՍօսակցոլ
-
թհտ՝1։
նիւթր
փ՚՚խելո՚է,
սկսան
գպրոցներու
փլ՛այ
ճառե
լ :
Ականնե
րս սրեցի
:
« Ամբակում
ա՛լա, րսալ
մէկը
միւսին,
՛որ–
ղտղ
ո՞ ր դպրոցր
սլիտի գրկես
» ;
Ամրակում
աւլան , խոմ
ո՛ւ
՛լ էմ ք մր ա
էւնե
լո՛փ
րսալ
4
« Զարմանալի
մարգ
ես.
Համբարձում
ա—
ղա , ատ
ալ Հարցնելու
բա՞ն
է
:
Տ՚լաս
սլիտի
դնեմ
Մօ՚ոտյի
3)Ո–էւՆներ11Լ
ւիաբմաբանին
մէք,
ինչ՚ղէս
որ ա՚լքիկս
ալ դրեր
եւէ՛
Գատր՚լիլ՚լի
՚1|Ոթ–ր
Տ՝֊Ա–մ
աը
Աիոնի
փարմարանին
մէի
:
« Զարմանալին
՛լուն
ես, Ամբակում
ա՛լա
,
միթէ
Հայկ
. գսլրոցնե՞ր
կր սլակսին
, որ ՚լաւակ
-
ներղ
Հոն չես գրկեր
»:
գ
« Րարեկամ ,
րսաւ Ամբակում
աղան.
Հայ—
կակ՚սն
ղ պրոցնե ք՛ չաա
կան
:
Ր՛ս
յց ի՛՛նչ
է
ան՛ոնց
պ՛ս Հ ան քահ՜ աարե թո չակր
գիշերօթիկ
աշակերտի
,
մր Համար
: Ամէնէն
շատր քսան
օս՛ք անեան
ոսկի ^
է,
այն
ալ շատերբ
չեն փճաբեր;
Մինչղեռ
այղ
օ~ •՝
տար
՛էա
րմ ա
բանէնե
ր ր
գէ՚չե
բօ՜թ իկ
ա շակե րտի
մ
ր
Հա՚քար
կր պաՀան քեն
40
օսմ անեան
գե՛լին
ոսկի է
Ամէն
բան
Հոս
չէ՛ ւէել՚քտնս՚ր
, մունր
ոլ մունլ՛
հ՚սխ–
քԼրու
Համաբ
ալ քսան
ոսկէ։
կր
ւլանձեն
յ
Այսսլէս
ամէն տաբի գրպանէս
Հաբէււր
քսան
ոսկի
Կ՝ելլէ
երկու ղաւակներուս
Համար
: ԱՀա
ասոնք
են փաբ–
մարաններ
, Հասկ՚լա՞
բ
Համ րա բձում
աղա
:
Աենք
երկուքս փաճառական
մարդիկ
ենք,
եւ դիտենք
թէ
լալ
աւղբ՚ռնքնեբբ
սուղ
՛լինե րոփ
կր
հաիսուին
։
Ուրիշ
շաՀ
մ
ըե
ալ կայ,
որուն
փլ՛այ
չես
մտահեր
է
Տ՚լաս
երբ աւաբաէ
ա յ դ
փա բմ տ ր ան ր ,
շուտ
ոփ
՚լ
-Ոբհ՜
կլ՛ գտնէ՛
իսկ աղքկանս
Համաբ
ալ
շուտոփ
փեսայ
կր դտնեմ
» ;
Համ բարձում
ա՛լան , ի ր բարեկամ
ին
("ե ԷՔԸ
տուն
կանչելու
Համար,
փրայ
բերաւ։
« ինծի
նայէ . ե ս շատ
՛իա ս աեր
ո ւն ի՛մ , ո -
րոնք
կր Հասաաաեն
թէ օտար
փտ բմա
րաննւ
ե րէ
ե–
լահ
Հայ եբիաասարղներր
իրենք
ղիրենք
երքանիկ
կր
Հ ամա
րեն , եթէ
յա քողին
օտա
ր գրամ աաան
մ ը
մ էք ե բկրո րդական
պաշտօնեա
յի՛ մր ՚լորհր
ձեռք
ձ՚լել
, եբկար
տարիներ
Համեստ
թոշակ
ս՚ոանա
—
լուէ։
իսկ
Հայ աղքի՛կր,
երբ օտաբ
՚իսէրմաբանի
լ՛ն–
թացքն աւաբտե լուէ գառնա յ
Հտ յրենի
աունր
,
շատ
ցաւալի
աեսաբան
մ բ կլ՛ սլարղէ :
Այս՚ղիսի
շատ
մ ր Հայ
ա՛լ քի՛կն՛ե ր կ՝ ապրին
ի՛րենց
տան
մ էք
իբրեւ
օ՚ոարներ
: Նախ
աբՀամարՀ
անք
մր
կ՝ունե
նան
դէւղի
իրենդ
ծնողքբ
, ղորս
տ՛լ էտ
ու
քե տտ
-
մնաց
կր
Համ արեն , անական
ւլո րհե բով
չեն
Հե
-
տա քբքրո
լիր , կր ՛լրա ղի՛ն դաշնակ
կամ
քութակ
նուա՛; ե լոփ , եւ շատ
անդամ
ալ օտաբ փէպեր կար
դ՛" Լ՛՛՛է. * •
Ա՚էբակռւմ
աղան,
ոբ ուշի՛ ուչո՚է
մտիկ
կ՚՚է^՚էր
իր բարեկամ
ին խօսքե րը , էուրք գէմք
մր առնե
-
լոփ
րսաւ՛
« Գատաստանղ
շիտակ
է
: Ես
ել կինս
մ իշտ
կր
յորդորենք
մեբ
աղքիկր,
ոբ
իբ այղ
ուղղու
-
թիւնր փոխէ
եւ
Հա
յ
աղքկան
մր փա
յել
կեանքի
մր Հեաեւի
:
Ոչ
մէկ
օղուտ,
ան միչտ
կր պատաս
խանէ
մեղի
«Գուք
նոբ
կեանքէ
բան
չէք
Հաս
-
կրնար
, արդիական
աղքիկ
մբ ա քդւ՚լէս պէտք
է
չարմի»
: Ես
եւ կինս չուարած
ենք : Աստուած
ո–
ղոբմի
մեղէ՛»։
Աբղար
չէ ամէն
մեղք
բեռցնել
ամ իրա
յական
«Տտռաք
» Պոլսոյ
թերթերէն
առնելով
կր
գրէր թէ ՄիտՀաթ
փաշայի ղադաղր,
Արաբիայէն
Պոլիս վ՚ոխա՚էրուելոփ,
բացուած
ատեն կր
տեսնեն
որ գլուխր
չկայ։ Ասիկա, թուրք
մամուլին
մէք
ղանաղան
մ՛եկնո ւթ իւննե րո
լ
առիթ
կուաայ
եւ
վեբքասլէս
ծերունի
մր իր յուչերով
Հանգոյցբ
կբ
քակէ :
Աարգ ափ ի բերտն
կր մնայ տեսնելոփ
թուրք
Հրապարա կագի բնե րոլն
անՀ ոդո ւթի ւնը
այսպիսի
գէ՚ՂՔ
՚^Ը֊ ^չգրաօրէն
պատմելու
Համար
:
Աիթէ՞
ադբիւրներ
կր պակսին : Առ նուաղն
երկու
գէրք
կայ դրուած
ԱիտՀաթ
փ՛աշայի մասին
թուրք
Հե
ղինակներու
կողմ է (Աէի Հայտար
Ա իտՀաթ
պէյ
եւ. Հիւրաիւպէն
էֆէնտի)
: Ֆրանսաց ի մր օդտր -
լած է այս երկու
գիրքեբէն
, ղրելու
Համար
իբ
գիրքը ^ որուն
շուրք կր խօսիմ քիչ վաբր։
Աիթէ՞
մատենադարաններ
չկան
Թուրքիս
յ մէք ւ
ԱՀա թէ ինչպէս կր պատմէ
011165 8.0^,
որ ե ր–
կար աարիներ
Թուրքիա ապրած
է Ապտիւլ
Հա -
միտի
շրքանին,
\936ին Փարիղ տպած
իր
« ^ ե ճ ս 1
1–1տա1(1,
16
Տս1էԶՈ
1Հօս
§6»
գրքին մէք :
ԱիտՀաթ փաշա, կր գրէ
Հեղինակը,
երկու
կայսե րակ՚սն փեսաւ՛եր
Ա աՀմուտ
եւ Նուբի ել ու
րիշներ
մաՀուան
կր ՛րա տապա րաո լին
29
3"ւնիս
1 883/՛^ ;
Գաաասլարտեա
լնեբր
վե բաքնն ո
լթ
է՛ւն կր
պաՀա՜նքեն ել միեւնո
յն ատեն անգլէ՚ական
կա՛ւա–
ւէարոլթիլնբ
գիմում
մը Լլր կատարէ Ապաիւլ
Հա
միտի՛ մօտ անոնւց ի նպաստ :
Համիտ
կբ
Հաւանի
մաՀապատիմը
մշան քեն ական
աքսորի
՚էերածել
:
Կ ր գրկուին
Հիճադ
եւ Մէքքէի
մօտ Թ՛ս յիֆ
բեբ–
՛լ ին մէք կր բանտարկուին
;
Ա ակա
յն
կարմէ՛ր
Աուլթանր
մտատան ք է : Կր վաէսնայ
որ Ա իտՀաթ
վւաշայի
մ ո ,լո վր՚լա կանո ւթ ի ւն ը եւ միւս կողմէ եւ
րոպական
մ ամ ուլին խիստ ,^նագատո
լթ իւննե բ ը
գուցէ
օրին մէկը
գլխուն
վ՚որձանք
կը
բանան •
ուստի
կր Հ րամ այէ բո լո րն ալ բնա քնքել :
Ն՚՚ւբի
տառասլանքին
չդիմա՛նալով
կը մեոնի
խենթեցած։
ԱաՀմուտ,
որ յաղթանդամ
եւ ումեդ բլլաքոփ մեծ
դիմ ադրութիւն
ցո յց կուտա
յ գաՀիճներոլն
, Հա–
միտի
քրոքը
ճէմիլէի
ամուսինն
էը։ Երր
ճէմի՚լէ
կ՝ է՛մ անա
յ ամ ուսնո յն ս սլան ո ւթ ի ւն ր , կ^երթա
յ եւլ–
բօրր մօտ : Ասլա իւլ Համ ի՛ո կր կե՚լծէ
եւ իր ցալր
կը յ՛ս յտն է ըսելով , որ «ի՛ր Հրամ անր սխալ Հաս -
կցո՛ ած է » ։ Կինր Հ՚սնւլաբտօրէն
կր պատասխանէ :
« Եդրայրս , գուն
կր կարծես
որ
կայ
սրութեան
տէրն ես, բայց
դուն
միայն ամբարտաւան
դաՀիճ
մըն ես : Ես ^ոս չեմ եկած առքեւգ
լալոլ
մաՀուան
Համար, իմ սիրելի
ամուսնոյս , ղոր դուն
սպաննել
տուիր ^ այլ ղլէսու՚է
Հրաւիրելու
ԱլլաՀին
բարկոլ–
թիւնր։
կ՝անիծեմ
քեղ ե ւ դիտեմ, որ դուն ալ ոլշ
Լլամ կանուխ
Հաչիւ պիտի տաս կատարած
անի -.
րաւոլթիւննեբուդ
Համար
։Այն ատեն
աչքերոլգ
մէք բաւական
արցունք պիտի
չ՚լտնուի
լալու
Հա–
՛քաբ տխուր վախճանդ
»•••
Այս խօսակցութեան
պատաՀաբաբ
ներկայ
էբ
Համիտի
Հաւատարիմներէն
Հիւսնի վ՛աշտ։
Հա -
մ իտ , քրոքր
մ եկնե լէն
՚է^ րք փաշա յին
՚լառնալով
Կ՝րսէ
«Եթէ
քէէ՚^Ռ
կասկած
ունէի
ԱաՀմուաի
սպանութեան
մասին,
այմմ վստաՀ եմ որ
Հտշիլը\
փակուած
է, իսկ ո՞վ կրնայ
ղէ՚ս ապաՀովցնել,
ոբ՛
սա
միւս ս՚ստանան
(Աի՚ոՀաթր)
իրաւամբ
սպան
նուած
է :
Հիւսնի փաշա ճամբայ կ^եԱէ գէպի
Հիճադ ել
կը Հասնի՛ Թայիֆ
բերդը։
Հոն
բանալ
կուաայ
Ա իտՀաթ ի էլերե՚լմտնր
եւ կը տեսնէ նեիսած դի՛ա–.
կր։ Այո,
նոյն
ինքն ԱիտՀաթն
է, բայց
ինչ՚ղէս
Համողել
իր տէրր, թէ ՛թ՛աց ու տեսաւ
Աէ՚տՀաթի
մ արմինր : Այս մտածում է՛՛ի, ՚լէ՚նոլորի
մր
սոլրր
կ՝աոնէ , ձեոքովլ՛ գէուխր
կր կարէ եւ ծրար մր շի
նելով
Պոլիս կր ճամբէ : Երլտրւլի
պա լատին
մէք,
Համիտի
ներկայութեան
, կը քակոլիծրաբր
,որուն
վրայ սապէս դրուած
էր
—
«
ճափոնական
փը
-
ղ ո ս կ բ յ գեւլաբուհստական գ ործ , ՛Սորին կ այսե -
րական Վեհափաոութեաւն
»:
Ծ րաբբ
Հետ՚լՀ եաէ
կր մեր կանա յ դէ՚նքր պա
-
ա՛՛՛լ
յալ՚ղէն՛
ու բուրւլէն
եւ մի՛եւնոյն ատեն
գէչ
Հոտ մր 1լ՝՚ււսլականէ
մթնոլորտը։
Վեբքապէս
ւլր–
լուխր մէքաեղ
կ՚ելլէ։
Համիտ
կբ ծոփ՛ ւիրան , ա չ–
քեբո՚էր
կբ էլննէ եւ կր ճանչնայ
իր ոսոիսին
ղլոլ–
էսր– ԳոՀունակու
թեան Հառաչ մր 1լ արձակէ եւ կր
Հրամայէ
որ անմիքապէս
վերցնեն
ղա լն՛ : Այնու
-
Հետեւ տիվանի
՛քր վրտյ կր բազմի,
ն՛արկիլէին
ծխտփողր
րերանր կ՝առնէ ել ան՚լե բա՚լանց ե լի Հեշ
տանքով
մր կուլ Լլուտայ այդ
օր
թ
ԷՍ՛պէք
ի/ւ1՛
ծուէսը , , •
ՎԱՀՐԱԱ
ՄՈԱԿՈՖԵԱՆ
ՓԱՐԻԶԻ
արուարձաններէն
Վէզինէի
մէկ
վ՚ոզոցին
՛է՝ է ք ինկած
է օ՚լանաւ
մը, ուր
նստած
էիւ՛
^ին՚լ
ե րիտա
Ա
՛ս բգն եր , տօնե լու
Հ ա՛ք՛աբ օդա՛
՝ւ*
նաւին տիրոքը դալկին՝
օ՚լաչ
՚ւլ
իիոպէըի
Հք)ամեա–
կը. Հինգն ալ մեռած
են ։
Հովեր առած մարգոց
եւ առեւտրական
՚լասակար–
՛լին վրայ :
կան մտքի ու գրչի մարգիկ
ալ, ոբոնք ոչ մի—
այն օտարամոլութեան
Հոսանքէն
տարուած
են ,
ա յլեւ նիւթական
շաՀու աեսակէա
ը ամ էն
բանէ
վեբ կր Համարեն
:
Ջաիսքաէսիչ
օր ինակ
մը ունիմ , որուն ական -
քալո լր եղա ծ եմ ;
1935
/.1՛
էր։ Գործով
մը Հ. ր. Ը.
Միութեան
կեգրոնր
գացեր
էի։ Ա՚ւիթն
ունեցայ
տեսնուելու
Մ իո ւթեան
Հ իմն աղի րնե բուն
մէկուն
Հետ
: հքօսքէ
խօսք , Հասանք ԱրտասաՀմ անի
մ էք
Հա յկական
բարձրագոյն
վարմարաննե
բու կաաաբելիք
գերին,
ագդապաՀ պանման տեսակէտով
յ
Ի՛՛նչ կ^ուղէք որ րսէր ինձ իմ յաբ՚լելի խօսա—
կէ՚ցը։
ԱՀա իր խօսքերր
բառ առ բառ
•
« Ես սկզբունքով
Հակառակ
եմ օտար
երկիր
ներու
մ՛էք Հա յկական
երկրո րդական
վա րմա րան
նե ր Հիմնե լոլ գաղափա
րին :
ԱյԳ
ե րկի րնե բուն
մէք Հտյ աղան պէտք է յաճախէ տեղական
գըոէ —
բոցներր,
որպէսղի
չփուելով
բնիկ տարրին
զա —
ւակնեբուն
Հետ, բարեկամական
կապերով
կապ —
ուի անոնց Հետ, ել օր մլ՛ն ալ երբ այղ ղաւակնե—
րէն՛ մէկը նաի՚արաբ
կամ՛ պետական
բարձր պաչ—
տօնեայ
դառնայ. Հայ եբիաասար՚էր
կարենայ դի՛
մել իբ մանկոլթեանւ
բարեկամին
, ել անոր միք —
նորգոլթեամբ
գիրքի
եւ պաշտօնի
Հասնիլ
»:
Այս պատուական
Հայր,
այսօր
Հանգուցեալ,
սովորական
աէւեւտրտկան
մը չէյ՛ : Ունէր մ՛տաւո—
րական բարձբ մչակոյթ,
երէլար տարիներէ
ի՛ վեբ
գրիչ չարմած,
՚լրադէտ
ել ւէփպասան , տէր
նի՛ւ -
թական
նախանձելի
գի՚ոքի • Ոչ մէկ կասկած , ոբ
իր Հոդեկան
եւ մտաւոր պաշարր քաղած
էր ան -
կասկած աղգա յին Գ՚գրոց ի մր մէք :
Ուրեմն , րստ
իրեն. Հայ պատանին, տեղա —
կան գսլրոց ր աւաբւտւելէ ՛էերք , պէտք է սպասէ ,
որ իր օտար մտերիմ բարեկամր,
բախտի
Հար —
ուածոփ
մր, օր մը նաիսարար կամ բարձր պաշ
-
տբ՚նեա
յ գառնա
յ , ո րպէ սղի իր զ աս լնկե լ՛ր գո րծի
^Շ. ՂԼ"՚–Ի՚քԼ Գ^է • Պարզ է , պէտք է որ Հայ տղան
իր աղգէն
ու ^՚իկ մշակոյթէն
Հեռանայ,
նիւթա—
կան շաՀ մը ապաՀո ւէելու Համաբ
է
Առանց
մե 1լնոլթեան :
Հոս ակամայ
մեր չր թուն քնե բուն վրայ Հաբ -
ցո՚-մ
մր կուղա
յ :
Օտաբ ղպրոց
մր աւա րտած
քանի՞ Հայ պա
-
տանիները
յաքողած
են լնկե բային
բարձր
գիրքեր
ղրաւել
եւ օգտակար
րքլալ իրենց աղդին , որ ի -
բենց արեւ տո ւած
է *
Հաւանական
է որ ա յդպիս ինե ր վաքր թէւ մ ը
կաղմ են , չըսելու
Համար՝
թէ մատի
վրա
յ
կը
Համ բուին : ԱպաՀով
եմ որ ատոնք ալ իրենց նախ
նական
կրթոլթիւնր
ստացեր են Հայկ. գոլրոցի մը
մէք, որ անոնց ղոնէ ա չփսատաս իրո ւթիւն սորվե -
ցուցած
է :
,
ԸնգՀակառակն՝
բանակ
մը կը կաղմ են
այե
Հա յերը , որոնք իրենց
կրթութիւնն
ու
ուսում
ը
ալսՀրտեր
են ազգա յին
ղ պրոցնե բու
մէք :
ՇնորՀիւ
այգ
Հանզամանքին՝
անոնք յաքողած
են
չաա
բարձր
դիրքեր
գրաւել
ե
՜լ
մեծապէս
օգտակաբ
Հանդիսացած
աղդային
մչակոյթին,
գրականու
-
էմեան եւ Հանրա
յին
գոբծունէութեան
,
առանց
պէտք
՛՛ւն ենա լու
օտար նաիսարարի
մը պաշտ -
պան.ութեան , աթոռ մը գրաւելու
Համար
;
Ա յս ի՛ր ոզո լթի՛ ւնր կը ստիպէ զիս մ ատնանշե–
լու ց ա լ ա լի՛ պարագայ
մր :
ի՞նչ
եղան ա յգ
մարգոց
՛լա ւա կնե րը , ո րոնք
զրոլեցան
օտար վա րմա րաննե ր ո լ մէք։
կարելի
է
կենդա՚եի
ւիաստերով
ապացուցանել,
թէ
անոնք
աննշան
անձնաւո րութիւններ
եղան, ոչ մէկ նշա
նակելի՛ ղիրք
ղրս՚ւեց
ին եւ ոչ ալ կարեւո ր ղեր մը
կատա րեցին աղգա յին կեանքի
մէք : Եւ , որ ամ է–
նէն ց աւա
լին է , անոնք իրենց
ցեղէն
բո լո բովին
ուծացած
են , Հայրենի
աչքերուն
աակ
;
Անուններ
չեմ տար , ղիւրաղդածո
ւթիւննեբ
չվիրալս
բելու.
Համար
:
Աակայն , ոբո՞ւնն
է յանցանքը
, Հօ՞րը,
թէ
ղաւկին։ ԱպաՀովապէս
Հօրը, զաւակն
անոր ան -
մեղ
զոՀն է :
ԱյԳ՚ԳԻ"Ի
հայրերն
ալ , անսալով
փառասիրու
թեան
ձա յնին , պզտիկութիւն
Համ արեցան
իրենց
ղաւակնե րր դրկել
սւղւչա յին Հա՜մ եստ
դպբոցները ,
անչուք
չերեւալոլ
Համար
իրենց ծանօթ
մեծա
-
տուն Հա յե բու քով , որոնք աՀագին
էլո ւմարներ
վճարելով
իրենց ՚լալակնեբր
զրկեր
էին
այնպիսի
օտար վարմարանները
, ուր կբ տիբէին
պերճանք
եւ զուարճութիւն
, առանց խորՀելու
իրենց
զա -
ւակնեբուն
ապաւլայի
մասի՛ն :
Գմբախէոտրար
, ա յս ցաւալի
մտա
յնութիւնր
տարածուած
է Վոսփորէն
մինչել
Գանդէսի ափե–
Հ.
ՍԱՀԱԿ ՏԷՐ
ՄՈՎՍԷՍԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
