ԿՈմ. ԿՈԻՍԱԿՑՈհթեՍն
ՀԱՑՈՑ ԼԵԶՈՒԻ
ԾԱԳՄԱՆ
ԵՒ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ
ՀԱՐՑԸ
Ատա
լինք, իր ծանօթ
յօղուածնե
րի մէք
լօշափեէ
է
նաեւ
լեղուի
ծաղման
եւ
ղարղացման
Օրէնքներէ
Հարցերր,
րայց ղրանց վրայ կանգ է առել
լաս՛
թռււլցիվ
կերւղով եւ ճլգրաուած
ւղաաաոխաններ
չէ տուել այղ Հիմնական
Հարցերին;
« Ես |եղոլ.ա–
գէ-Աւ
չեւք,
սլատասիւանում է նա Համեսաօրէն
երի–՜
սէասարղ
կոմո
ւնիսաներին,
եւ ի հարկ է չեմ կարոզ
լիովին, բաւարարել լււ(ւկերներ՚|յ(1» :
ի)օոքր այն րն ֊
կերների
մասին է , որոնք
գիմել
են իրենց Առաշ՛
նորղին եւ
խնգրել
« արաայ ա յ տուե լ լեգուագիաւււ––
թե ան հարցերի վ ե ր ա ր ե ր ե ա լ » ։
է լ սաՀմանափա -
կել է իր սլատասԼսանր
մարքսիղմի
եւ լեղուագի
-
տութեան
միքեւ եղած աղերսի փերլուծոլմոփ •
Հակառակ
վերոյիչիալին
, իւորՀրղային
բոլոր
գիտնականներն տւ գրողներր
այսօր
խօսում են
Ատալինի
լե ղո ւա բան ա կան ամրողքական
,
ներ -
ղաչնակ
եւ Հանճարեղ
ուսմունքի
մասին
Լորի ղէմ
Ատալինր չի առարկոլմ)
ել յայտարաբում
են , որ
այնտեղ
կարելի է ղտնել
լեղուի
գիտութեան
Հետ
կասլուտծ
բ-ո լո ր Հաբցերի սլատասխանր
յ
Այո
սլարաղան
սլարտաւոբեցնում է նաեւ
լեղ
ուի
Հաբցերի
չուրքր
ելոյթ
ունեցող
կոմունիստ -
ներին չօչավւել
այգ Հարցերր
ամրողքռլթեամր
,
իրենց լայնքով
ու երկայնքով
%
կոմ
•
կոլս-ի
Համ աւլում ա րո ւմ Ա • կարասլետ -
եանր եւ Զ ՝ Գրիգո
րեանր
կատարել
են իրենց
տյգ
սլ արտ ականէն ւիմ իւնր ու բա ր բաոներ
ի ել
արեւ -
մտաՀայերէնի
թն՚լիրր
«կա ր ղագրե լուց»
յետ՛ոյ ,
շօչափել են նաեւ Հայոց
լեղուի
ծագման,
նրա
սլատմութեան
ու Հեաաղտյ
ղաբգացման
Հար -
ցերր՛.
« է ս ո ւզ ո ւ մ եմ համայւօաակի կանզ
առնել
նմս^ւ՚ւ՚ապէս Հքյւյռց լեցուի զարգացման
հարցերի
վ ր ա յ^ ,
յա յաաբարե
լ է Ա • կարաւղետեանր
եւ այգ
մասին
իւր ասելիքր սաՀմանափակել է
Հետեւեալ
տողե
րոփ ,
« Բացայայտ ելո վ Մաոի լեգուարա)նական եւ
տեսարա՚ն|–սկան կոպիտ սիյալԸերը , րնկեր Ստ,ալի–
նր ստեղծել է ամբողջական, այրդաշնա.կ մ ւ ^ ք -
սիստական յււսմոմն՝ք լ եղո ւ աղի տ ռ ւթե ան ,
լեղէււի
ծ աղման ու զարղա;ցւ11,սն նե^րքին օրէնք նեբի մ ա
ս ի ն ։ Ընկեր Ստալինի գիտական դրոյր-նեբի լ ո յ -
սով սոցիալիստական աղղերի լեղուների զաբղաւց–
ման ուղի1[^՝երը եւ օրէնքները գսւռյնում են պարզ եւ
որոշ : Խ Օդիրն )այ ժ մ ա յ ն է ,
որպէսզի ա նհաշա
պ այքար մղենք ամէն կ արգի թալմուտականների ,
դ պիբնե բի ե,ւ լ եզո ւ ի ծ ա գման ու զարգացման օ -
րէնքների հե տ կապուած հա բց ե րի սիալ մեկՐ։)աւ -
րա1Տ՝ողների դ է մ
» ։
Եւ էՈրովՀետեւ
Ատալինր,
ինչսլէս
ասացինք
վեբր, ոչ մէկ ամրողքական
ղիտութիւն
չէ ստեղ––
ծել
լեղո ւա բանո ւթեան
մասին
եւ
լեղուի
ծագման
ու ղաբգացման
օրէնքներր
լուսաւորել է այնսլիսի
մի աղօտ լոյսով,
որ նրանով չատ է լ
խոՀեմոլթիւն
չէր
էԼ՚նի
սլա
րղա բանե լ
Հա
յոց
լեգուԼյ ծագմ ան եւ
«, Համ տմ ողովր գական » թ՚գուի գտրգացման
Օ –՜
րէնքնե
ր ր , ուստի Ա . կա րասլետեանր
բարւոք է
Համ աբել ա յս
մ ի քանի խօսքով
էլ ղոցե լ Հարցր %
Զ՛ Գրիգորեանր
մի քիչ աւելի է կանգ
առել
յիչեալ
Հարցերի
վյւտյ,
րայց մօտեցել է
նրանց
քննո ւթե ան
նո յնսլէս չատ ղգո
ւչո ւթե ամբ ել խու–
սավւել է ո րեւէ անձնական տեսակէտ
յա
յտնելուց
Հիմնական
Հարցի նկատմամբ
՚.
Խօսելով
Հայ Հին լեղուի ծագման
ել սկղրնա՛
կան չրքանի
նրա նչանակոլթեան
մասին, կենա -
կոմի քարտ՛ուղարր
յայտ՛նել
է, որ այղ մասին Հա
յա ս տանո ւմ եբեք տա
ր րե ր տեսակէտներ
կան եւ
կամ եղած են
Տ
« էեզուաղէաաւերի մի խ ո ւմբ
հէսմարում է
(ուշադրուր-ի՚ւն ր ա յի մամանակին) , որ հ1նՅււմ ե–
ղել է համաժողո վրդ ա կ ան լեղու եւ որ նրա մտ -
հա ց ո ւմից յ ե տ ո յ ծաղել են
է
^սւնաւզան դիալեկտ -
ներ»
(բարբառներ՝)
;
« է եզու ա գ է տների մի այլ խ ո ւմբ (պրոֆէսոր
Ղարիբեան) , մեկնելով Մա ոի հակագիաակսւը րլս.
մո ւնքից լեզուի մասին, համալա ւմ
Է Ր
(փերր՝ Հա
մարում
է, իսկ այսաեղ
Համարում
էբ) ,
գրաբ^՛^՛—
ՐՐ՝ ֆ է ո տ ալնե բի
(ալատապետների)
դասակաբ -
գ|սյին լեզուն » :
Զ– Գրիգորեանի
Համար
րնգունելի
չեն Հաւա–
սա րասլէս ա լգ երկու աեսակէաներն
էլ ;
« Ես կ ա ր ծ ո ւմ ե մ ,
ասում է կենտկոմի
ներ ՜
կայացոլցիչր,
որ ե թ է ե ա բցը քննե1նք ընկեր ԱաԱւ–
լինի լեղուարյօււնակաէՅ ուսմունքի
լոյսով, .ապա
ա յ դ երկու ըմրոնումներն էլ գրաբարի մասին
պի
տի համարել հակադիտակսւն եւ սխալ » :
^
իսկ այս երկու «Հակաղիտական
ել
սխալ »
տեսակէտներից
ղատ
կ՛՛այ արղեօք
ուրիչ ^^^^ -
կէտ :
« 6 ԱՌԱՋ
ք -
–
Այո,
կայ։ Րայց կենտկոմի
«
իղէոլոզիական
Հարցերի գծոփ քարտուղարը » չի
«կողմնոբոչ
-
լում՝» այգ երրորգի
նկատմամբ։
Զաաորոչելոփ
Հանղերձ
այն վերի երկու «Հակագիտակտն
ել սը–
խալ» տեսակէտներից
, Զ • Գրիգորեանը
սլարղ եւ
որոչ կերպով չի ասում որ այգ երրորգ
տեսակէտը
Հակագիտական
չէ , ուղիղ է եւ բիսում է Ատալինի
ուսմ ունքից եւ ա յղ
պատճա§լով
էլ
ո
րգեղրուած է
կենտկոմի
կողմից :
Եւ
"Րպէ՚՚՚ւԻ
երրոբգ
տեսակէտը
չեչտոլած
կեբսլով
չՀ ակա
ղրո լի վերի «Հակագիտական ե ւ
ոխալ ՝» տեսակէտներ
ին , ճառախօսը
ղսւտ՚ում է գը–
րանք միմեանցից
Հետեւեալ
րնղՀանուր
ղատողոլ֊՛
թեամբ,
առնուած
, ի գէպ,
«
Լիտերաաուրնայա
• ե ազէթա »ից :
« Հ ա յ ո ց լեզուի ծաղմ1ան
, գ ո յ ւ ա ւ մ ա ն
եւ
գար–
գացման հարցերր,
ասում է Զ՛ Գրիգորեանը,
պի
տի
քննել մի ա յն հայ ժողո վ ր դ ի կ ազմալորման ե ւ
զարգացման կապ|ակցութեամբ »:
(Համ.
«Լիտ .
Գագ^թա»յի,
«Լեղուների
ղարղացման
ներքի՛՜ն օ–
րէնքները
սաՀմանււում
են մո ղո վուբգնե
բ Լւ պատ -
մութեան
կապակցութեամ բ ») ;
Այս
«ի՛նքնուրոյն»
Դ թ Ո յ թ ը
պարղելոլց
յետոյ,
յայտնում է, որ
« նմ՛ան փորձեր ներկայիս կատա–
ր ո ւ մ են մի քանի լեզուագէտներ , որոնք համա րո ւմ
են, որ գրաբարը սկգբ՚նապէս եղել է հ ա յ Ժողովր
դի աղդ եցիկ րարբա ոներից մ է կ ը , ոբ ն(սւ եղել է
բ արբ ա ոը
(գիալեկտր)
հայա սնե բի ց եղ ա յին խմ -
բ ի , որոնք 1աոաջատաբ (ղեկավար)
դէգ^֊ք է ին
գ ր ա ւ ո ւմ հայկական ցեղերի շարքում
հ ա յ
Ժողո ֊
վ բ դ ի կազմաւորման շրջանում » ;
Այս է աՀա եր —
րորգ տեսակէտր :
Ա բանով
էլ Զ ՚ Գրիգորեանր
վերքացնում է
Հա
յոց
լեղուի ծագմ ան ու պատմ ական ղարգաց -
մ ան քննութ իւնր , եթէ
չՀա չուենք
մեբ
անցետ
լ
յօգուած
ի մէք նչուած նրա մոլեգնոտ
ու չՀիմնա -
ւորուած
Հաստատումներե առ ա^ , թէ Ե • գարից
սկսած գրաբարր
մ աՀանում՛ է եւ գառն
ո ւմ է գէնք
Եկե
ղեց
II լ ձեռքում
րնգգէմ աչփսարՀա բարի ;
Զ ուղե լով վճռական
կե րպով
մ իանա
լ երբո րգ
տեսակէտին
եւ սակայն
առաքին՛ երկու տեսակէտ–
ներր չատ կտրուկ
կերւղով
մերմելոլց
յետոյ,
կենտկոմի
նե րկա յացուց
իչր «ա յղ
կա րեւո րագո
յն
խնգիրնե
ր ի լուծումր»
յանձԿւսւմ է
վեՀանձնօրէն
Հայ բաղմա չարչաբ
լեղո ւաղէ տնե րին :
« Պէտք է ոբ մեր լեզուագէ–տ|ներր,
ասում է
Տյա, կագմակերպեն ա յ ս հարցերի լ ա յն ք ն ն ո ւ թ ի ւ
նը եւ կ արծիք նեբի գործ|աթար
փոխ անակո ւ թ ե սւ1ն
պայմաննւերում լ ո ւ ծ ե ն հ ա յ լեղուի պ ա տմութե ան
այս կ ա րե ւ որ աղոյն պրո բլ էմնե րը
(խնղիբնեբը)
ստալինեան լեզուաղիտական
ո ւ սմո ւնքի հիման
վ րայ » :
« ԼVսIյն
քննութիւն » եւ
« գՈրծարաքբ
փոխանա
կութիւն
կարծիքների»
:
Ազատ
ածականը,
ինչպէս
տեսնում է ընթերցողը
, րացակա
յում է :
Երեւի
մ ոռացուել է պաաաՀաբար :
Ա յս գո բծր
, որ կենտկոմ
ր յանձնում է
^այ
՛լ իտնականնե
ր ին , ղերծ չէ վտանղաւոր
Հետե
—
ւանքներից,
եթէ մանաւանղ
կատարուի
աճասլա -
րանքով
ու առանց Աոսկուայի
ոբոչումները
ձեռ—
քի աակ ունենալու ;
հքնգիրն ա յն է , որ , Հակառակ Բ"լչե ւէ կն ե ր ի
Հաստատումնե
ր ին , Ա տա
լինի
«Հ անճ ա ր ե գ
ուս -
մունքի»
մէք, ինչսլէս մատնանչեց
ինք վերը, պակ–
սում են անմիքական
եւ ուղղակի
ցուց՛ումներ
լեղ
ուի ծագման
եւ ղաբգացման
Հարցի
մասին : Խո -
Հեմ ութիւն
ր պաՀան քում է , ուրեմն
«կոգմնո
բո -
չում » չունենալ
«այս կա րեւո րագո յնւ պրոբլէմնե -
Բ Լ՚Ֆ Հանգէպ
եւ առայմմ
յանձնել
նբանց
«լայն
քննութիւնր»
սովետաՀայ
լեղո ւաղէ տնե բ ին : Աինւ
չեւ որ . . . Հասկացոլի
թէ Ա ոսկուա յում
ինչպէս
են լուծել
այգ Հարցերր ռուս ե թե րեւս նաեւ
միւս
լեղուների
նկաամ ամ բ :
կ ա բապե տե աննե րն ՛ու Գ ր ի ղո ր ե անն ե ր ր , ան ֊-
չուչտ
, կարգում
են , Ա ոսկուա
յի
թերթերր եւ
«Լիտերաաուրնայա
Գաղեթա»ից
(թ,
65, 1950
թ ՚)
ղիտեն
, որ Աով.
Աիու թեան
Գիտ • Ակաղ եմ իա
յին
կից
կազմուել է լեղոլաղիտական
յ՚նստի՚տուտ
, ՛ո—
բի վյւայ
« դ րո ւ ա ծ է պատասխ(օւ։նասաւ եւ ա նյե տ ա ֊
ձղելի խնւլիր՝ շլխաւորել խոր
եւ կոնկրէ տ
ու -
սո ւմնա սի բու թի ւ ն ր Սավեաական ՄիութեսՏն րազ–
մ ա թի ւ լեցուների» :
Նոյն թերթից
Հայ
կենտկոմի
բիւբո
յի։ (Պ ո լիտ բիւրո
յ ) անղամներր գիտեն նաեւ
,
որ ի՚եսաիտուտր
իր «խոր եւ կոնկրէտ»
ուսումնա-
սիրոլթիւնր
սկսել է ռուսերէն
լեւլոլից
, ձեռնար -
կելով
կաղմել
« բ ա րձբ ազո յն դ արոցների հալ1
(Ա,|բ
Ռուսաց լեցուի պաամական քերականութեան,
ոուս գրական լեզուի պ ա տմութե ան եւ հին-սլ՚ա -
ւ ե բ է նի ծրագիրներ »:
Պէտք է , ուրեմն
, սպասելայգ
աչԼսատանքնե
րի աւա րամ ան :
Այգ սպասում
ր պատճառ է գառել
որ «կաբե ֊
ւորաղոյն
պրորլէմների»
(խնգիրների)
քննոլթիլ.^
նր
Համ ագ
ում աբում կատա րուի
ոստումներով
,
մէկ
Հարցից գէպի
միւսր եւ
« պրոբլէմնե
րից »
մի
քան
իսն է լ մատնուին
լռ՛ութեան ;
« Հայ մււղովոլրղր
ունի, յայտարաբում է Զ՛
Գր Լ՛գո րեան ր , մէկ Հատ իսկական
լ^ղՀանուր
( Հա
սարակաց)
ել մողովրղական
լեզու։
Այղ
լեդոլն
բոլորին
Հասկանալի
աչիարՀաբարն
է, ոբի
Հիմի
բ՛
չէ ինակը մեծ տազանգով
պատկերացուցած
I֊
էուներու
Հարուստ
բնակիչներր,
արեւել ,
եանԴեղկ^յ^–^
՚ - ^ ւ ՚ - Օ ք ^ ք ՛ ^ – ^ ՚ ^ Ա Բ՚^^ա ,
լոզ այն մարգիկր. "Ր՛՛կ
ք ք հ ք
՚-՚-Ր՛"–"՛^^
իրենց
առեւտրական
գ՚՚րէ^՚՚վ.
Ի"Կ.
ԻրԻև՚"^^Կւլ
–"՚էփո՚ի–.
ուած ԻԺԿ
Բ՚"^^ւ՛
՚/^/՚"՚/՚4"^*՛՛՛/""֊
՚՚^ք^ Կււ չ՚ոա^
պեն իրարու այցելովմիււ՛
տալ,
թգթաիսաղի
Ա/, ^
ղանի
չ՚՚՚^բք
չաբս՚^^ակել
ցել՚եկուան
րնգՀատ
ուած խարերայական
գործերը։
Անոնք
անտաբբեր
ել անՀոգ են Հանրայի՛ն
կեանքի
Հանգէպ։
Անոնց
Համար
չԿ"՚յ
"է Հանրային
կեանք, ոչ ալ րետանե–
կան սբրո՚-թԻ՛–՝^ ՚"– բարոյական
չափտնիչ
(նսր ,
մա)։
թղթաիսազի
սեղանի
չուլ՚ք կր նստին
իբրել
բարեկամներ,
սլս՚Հելոփ
Հիւլ՚ասիբութեան
աւան -
գոլթիւն՚եերբ,
եւ սեղանէն
կ՝եԱեն
իբրել
ոխերիմ
թչնամինեբ
, աթոռ
, սեղան իրարու
գլխոլ
գաբնող
ստաՀակներ : Պատճառը չարաբաստիկ
ոսկին է որ
մէկւււ գրպանէն
կը սաՀի
միւոինր : իսկ
յաքորգ
օրը իրարու ձեռք կը սեղմեն եւ կը նստին խաղա -
սեղանի
չուբք ••
Այս մարգիկր
՚էրպանով
Հարուստ
են ,
Հողիով
աղքատ, մտաւորապկս
սնանկ։
՜Ծերունին
կը քաչ–
քչէ իբ աննպատակ
կեանքը,
երիտասարղը կը
խամրի մամանակէն
առաք, առանց օգտակաբ
ըլ ^
լալու ոչ Հանրութեան
եւ ՛ոչ ալ իր րնաանիքին .
Այս
միքավայբին
այր մարղիկը
եւ
կիները
աղէտ են , ամբարտաւան
, բարոյական
րմբռնոլ–
մը կեղծ է, Հիմնուած
նիւթական
չաՀոլ
վբայ :
Ն՚քան ա յլասե րած
մ իքա՚Լա յրի ծնունգ երիաա–
սար՚լութիւնը
կանղնած է կործակւման
ափը։
Այգ
ե բիաա սա րգո ւթ իւե ր չունի
յառա քգիմե լոլ
ձը՚լ -
տում, բարձրանալու
ցանկութիւն
, ուսում՛ը, ղաս–
աիարակութի՚ւնր,
մչակո
յթը աղեուական
ըէւտա -
ն իքնե բու ա քգ ե ր ի տ ա ս ա բգն ե բ ը կը տեսնեն բացա
ռապէս եւրոպական
քաղքենի
կենցաղին
կասլկօրէն
նմանելուն
մէք։ կը սիրեն
Հազուիլ
փւարիզեաննո–
րաձեւոլթեամբ
, յաճախ
չգիտնալով
թէ
Փարիղփ
մէք տարուան
որ եղան՛ակին
ինչ ղո յն
՚էազ ուստ
յարմար է
;
Չտիրանալով
ֆրանսերէնին
, կր սի -
րեն
խօսիլ ա յգ
լեւլուով
, աղաւաղե
լով
ամ էն՛
բսսլ
ու արտայայտութիւն
: Անոնց իտէալր
վւարիզեան
ստաՀակի ել Գօն էիուանի կեանքն է , որու տիբա -
նալոլ
Համ ար ոչ նիւթ ա կան
, ոչ ալ
րարո
յական
ւլո
՛է
ոզո
ւթե ան ա՚ւքել
կանղ չեն առներ : •>
Փարիզեանին
նմանելու
արղարացումն է ՚
իրաւունւք կուտա
յ աղնո լական
ա յգ
մ իքավայրի
աղքիկնե բուն
, մոռնալ
տոՀմիկ
առաքինութեան
րոլոբ յատկանի^նեբն
ու բարոյական
բոլոր չա -
փանիչնե
րը եւ ամէնէն
ամ բա րտաւանկեանք
վարել
երիաասարգներոլ
Հետ
, միասին
նստիլ
,
ծխել ու
չաղակրաաել
նորաձեւութեան
մասին
յ
ԱՀա այս Հիման
վյւայ են ՚լծաղրուած
վէպին
կարգ մը Հերոսները։
Յտկոբիկը
շագակրատ
,
ագ^տ
ու անբան արարած
մրն է, շնորՀիլ
Հօր Հա
րստութեան,
կ՝ապրի ապարանքի
մը
մէք,
ունի
չքե՚լօրէն
կաՀաւորուած
սենեակներ
, ծառաներ
I
Այլասերած
այս երիտասարգի
բնորոչ
գիծերն
են
թեթեւամտութիւն
, կնամոլոլթիլն
եւ խ աղամո -
լութիւն,
ղո ւա րճաս իրութիւն
ել կանացի
ծեքծե–
քում
: Անոր սենեակը ղաըգարուած
է
Հարուսա
կաբասիներով,
նկարներով,
որոնց
մասին
գաղա–
փար
չունի :
Ռուբէնիկ
աղայի
Համար աչխաբՀ
ա յ դ սեն -
եակի մկք է եւ այղ սենեակը աշփսարՀի
մ անրա -
նկաբն է ;
Ռուբէնիկի
Համողմո ւնքնե րն ունի նաեւ
Ֆու^
լիկ Տուտուն
: Այդ երիտասարդ
ազքիկը ապակա -
նած ու կործանած է Հարուստ, փճացած
րնտանի
քի միքափայրին
մէի
Ֆ՚՚ւլիկ
չունի կանացի ա -
մօիմիսածութիւն
, Հեզութիւն,
մեղմութիւն
,թղթա–
խազի սեղանի
Լերմ յաճախորդ
է , մոլի ծխող :
Ռուբէնիկի
ել Ֆոլլիկի
ծնողները՝
Աարղիս
եւ
Անտոն ազտներր,
թերե՚լա
ել Հալ՚ղենի
տուտու ՚
ներր, անոնց թ՚լթասե՚լանի
մչատկան
յաճաիսորգ–
՚Լբայ
կազմուել է մամանակակից
, Համամողովր -
դակ-սն եւ ղրակա
՜և
լեղուն։
Նրա
Հիմքն է կաղմում
Արարատեան
դաչաի գիալեկտր
Լբարբառը)»։
Այս ՛որեւէ ձեւով
չՀիմԱալորուած
յայտաբա -
րութիւնր
աւելի չուա գԼկրԼաի
(Հրամանագրի)
տպաւորութիւն է թոզնում
, քան
բանավաբու
՜՜
թեան վրայ Հիմնուած
ղիտական
եղբակացու -
թեան :
ի՞նչսլէս
կազմուեց
արդի
Համամոգովրգական
լեզուն՝
արեւելաՀայ
ա
շվսա
բՀա
րա
ր ը։ Որո՛՞նք են
նրա
զարգացման
վ՚ոլլեբր
ւ Պատմ՛ական
ի՞նչ պայ՛
մանների
աղդեցութեան տակ կատարուեց
արեւ ՜
մտաՀայերէնի
եւ արեւե րսՀա յե րէնի ղմբախտ
բա^
մտնումր։
Արանք
ճիչղ այն Հաբցերն
են որ կապ
՛ուած են մեր լեղուի
ծաւլման ել ղարղացման
Հեա
եւ
որոնց
լուծումր
դեկբետանմա|ն
յայտաբարու -
թիւննեբով
չէ որ պիտի տրուի :
Հայաստանից
մենք իրաւունք
ունինք
աւելին
ակնկալելու
ւ
Ա.
իյԼ)ՆԳԿԱՐԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
