€6ԱքԻԱԶ>
Հայկակաճ
աւաճ
Սը
ԽՄԲ
•
— Պաղտաա1ւ մեբ պւսշտօնակիցը,
ԳՈ–
•ՅԱՄԱՐՏ
, հեսնեԱքէալ տեզեկւււթիւԱներբ կը եա -
զ Թ բ դ է
նորաշէն աւանի մասին քաղելով Պ– Յո վ
հաննէս Սեմէբճե անէ , ո բ իբ ա քի գ իւզա պ են է, մի
ե ւ ն ո յն ատե|ն անդ ամ Ագգ • ընդհ • ժողովին եւՔա.
դաք.
ժողովին (9 օգոսաոս) .—
1938/.1.։
Այգ
թուաքչս,նթ
, Պագաաաի
կից
Կէ–
լանի
ք է մ փ ^
Հողասյէրը,
կսււլԱէվսւ
րսւ
կսւն
ՀրսւհաՆ֊
գով
,
ստի սլո
ւեցաւ. վ՚լցնել տալ տուները
,
Հոգյլ
բարձրացնելու.
Համաբ
։
Այդ օրերուն
շարժում
մը կտբ
Հտյոց
քէմվւՀ*
փոխագրելու
գէպի
քաղաքին
արեւմտեան
կողմը,
Սլեխ.
ել
այգ, Ալե խ ի պատուար
թումբէն
անգին,
(նէ
որ
մեհ
-ագոյն
սխալը
պիտի
րլլար
, քանի
ոբ
ղետի
յո
րգում
ի
ժամ անակ
յաճախ
թումբէն
ան–
գին
ղտնուող
Հողամասը
ողողածի
կ՝ենթարկոլի
։
էքբ"՛ գրին տէրերն
ալ
հ
րաժա
րեցան
թում
բին
ա
յն
կողմը Հաստատելէ
ալանը^
ե.
Հաստատեցին
թում
բի
այս
կողմը,
ներկայ
Ալեխի
Հայկական
թաղա–
մ ասր
Հ
յ՚ոկ
մ ե՜նք
Հա
յբենա կցական
գետնի
վյւա յ
Հա
մա
խմբուեցանք
, Զէձթ՚՚՚-^Աիները
,
նաեւ
Հաճըն -
ցիներր
,
ել
որոշեցինք
Տիկ • Աաււա
թաղէոսեանի
պատ կանո ղ Հողամ ասին
վրա
յ , արեւելեան
կողմը
Պաղտատի,
Հիմնել
նոր թաղամաս
մրէ
1930
մ
ա
յիսին
շինեց ի
իմ
տունս
,
երեք
ամ
իս–
մ խւ. ակո նստեցա յ ա յնտեղ
, ՀետղՀետէ
չինե ցին
ի–
բենց տուներր
ուրիշն
եր
ալ , մ ռտ
25-30
տուն ։
Գժուար
օրեր էին,
լոյս չկաբ,
քուր
չկաբ։
ինր
ամիս
լոււինեբով
քուր բերել տուի
նոր Հաս
տատուահ–
կա
յանի րնակի
շն երուն Համար
,
մինչեւ
որ
վերք ի վերքոյ
, քաղաքապետութիւնը
քր
՚-րԱ
Հասցուց
եւ
Հոն :
Մեհ
ղժո
ւա րութեամ բ ունեցանք
եւ
ելե1լտբա–
կանութիւնր,
լՐւկե րութիւնր
կր
պաՀանքէր առ -
նուա։^
ամ իոր
՛էե
ց ւոինարի
ս
՛գա
ռում
, ե
լե կտ
րա
կա
՛ն
ո
ւթ
ի
ւէ՛
ր Հասցնե լու Համ
ար
7/"
բաշէն : Պարղ է
որ
20-25
տուԼ
ր ա յղքան
չէր սպառեր
, ստիպո ւե
ցա յ յանձն առնե լ տար րե
րո
ւթիւն ր ինքս վճարե
լու
, որսլէս
ղի ելեկտրականութիւն
ունենանք : Ի
Հաբկ-Է վերքր տուներր շատցան
եւ
սպառումը
ըն
կերութիւնը
ղոՀացնող
աստիճանի
Հասաւ
։ \
70
տուներ կան ներկայիս
: Օտաբ ղրեթէ
չկայ
,
Հա
ղիւ
4-5
տուն
, վասն
ղի ներւլաղթի
առթիւ
մ եկ
նո ՛չներր հախեց ին– իրենց տուներր ; Ունինք ներ -
կայիս
շՕՕ Հայ լնտանիքնեբ
Նորաշէնի
մէք։ Ո -
մանք կ՚ապրին
ղրացնաբար
, իբրեւ վարձակալ
ու
րիչներու տան մէք ։
Ուբե՚էն
մօտ
1,000
Հայեր
կը բնակին
Ն"–
րաշէնի
մէք։
77-77–.
Ոչ՛, աւելի մէկ լնտանիք.
Հինգ Հողի,
Հա–
չէւր չի Համապտտասխաներ
Հայութեան
, մանա -
ւանգ
Զէյթ՚՚^նցինեբուն,
չաաեր
6-7
Հոգինոց
լն–
տանիքներ
Խն, ոմանք կան որ
12
ղաւակ
ունին,
որով
1380
անձ Հայ կ՚ապրի
Նորաչէնի
մէք։
Աւանր Պաղտատէն
Հեռու է ութ
քիլոմեթր
։
՛Բաղաքապետաբանի
Հ ան
բ
ա կա
ռքե րր Հաղիւ
տարի
մլն է որ սկսան
անցնիլ Նորաչէնի
մօտէն,
ել
այղ–
պէսով
ղիլբացուցին
փւ։ խաղրո
ւթ
իւնը ։
Զէյթուն–
ցիներ մեհամասնո
ւթիւնր
կր կաղմեն,
75-80
աուն
ապա
կոլգան
Հաճրնցիները
45-50
տուն ։
Գ՚գրո ցը Հ ի՛էն ուեցաւ
աւան ի
Հ իմնա ղրո
ւթեան
տարին
իսկ : Աենեակ
մը վ՛սրձեցինք եւ
54
աչա–
կերտներով
սկսանք ղասաւանղութեանց
;
Տաքոբղ
տարի աւանը
մեհցահ
էր , աչակեբ–
տութիւնր
աւելցահ
էր, տուն մր վարձեց
ինք,
110
ա շակե րտ
ունէ ինք
։ Արեք տար
ի ետք ա յղ
տունն
ալ
նեղ կուգա բ , Նորաշէնէն
գուբս , բա յց մօտ
,
մ եհ
չէնք մը վարձեց
ինք
։ Մ
Օտ
\
70
ա չտ կե ր տնե ր
ունէինք, եւ վեբքապէս
1944/1»
ներկայ
ղպրոցին
չէնքը
չինեցինք
։ ^
Այգ
մ եհ
չէնքր
կրկէն
վա
րձե
լու գժուա
րու
թե անց Հանղիպե
լով
, ժողով
մր ղումա րեց էնք
եւ
վճռեցինք
սեվւական
չէ^ք ունենալ :
Ժտմ տնակը կարճ
ՐԱա
ք՛Լ
) քՈւնթ՜րաթ/
ա ր -
լինք
չէնքի
շինութիւնր
: Ակղբնական
հախքերր
,
մօտ
3 յՕ
տինա ր ղր պանէս տրամ աղբեցի
,
վերքր
Հանգանակիչ
յանձնախումբը
ղորհի
անցաւ,
այ—
սինքն ես եւ Աարգիս
Զ՚՚ւէումեանր
գլխաւորաբար
ել
1200
տինարի
գումար
մր
գոյացաւ։
Շինարա րութե ան ա չվսատանքնե րը մեհ ոգե -
ւորութիւն
պատճառեցին
, գիշեբներն տլ կ՚աշխա
տէինք,
երբեմ՛ն
մինչեւ առտուան
երեքր։
կարելի
եղալ
ա
յղ
կա րճ մամ անակին
մ էք աւա րաե
լ
չէնքր
ել
գպրոցներու
բացում ր Հաւլէլ
\
5
օր ուչացաւ ։
Գպրոցր տասը սենեակնոց
լուսաւոր
շէնք մլն է
եւ Հոգր աղղասլատկան
է։ Այմմ
ղսլրոցր սլէտք ու
նի
ն՛ւ ր։։ գութ ետն : Շ ին ո լթ ե ան ՛իրա յէն
անցեր է
եօթր տա րի , եւ շէնքն ալ չինո ւահ է չին անի ւթե–
բու պակասի
շրքանին
, պատեյւաղմի
նե՛լ
Օրերուն։
կարօտ ենք նաեւ մատու՚ւի
մր։ Այղ մասին
խօսահ
եմ Պ • ճորճ Մարտիկեանի
, երբ Հոս էր , խոստա
ցաւ մաաուռի
մր
ել
գպբոցի
շինութե՚սն
Համար
օգնել
եւ նախագիհ
մը ուղեց, զոբ
սլատրաստելով
զրկեց է : Գա լով
աւանին առոգքա պաՀ ական՛ վիճա
կին
, գլխաւո ր պողոտան
կուպբուահ է , սակա
յն
կողմնակի
բոլոր
փոզոցներր
Հողէ են , որով ա–
մառը վաչի է եւ ձմեռր
ցեէս
։
Բաղաքապետաբանի
նախա՚լհահ
հ րագր ով երեք տեղ վե րապաՀ ուահ է
պա րտէւլի
չինութեան
Համ ար : Ատեն
մ ր նո յն իոկ
12,000
տինա ր պիտի յատկացուէ
ր ա յւլ
հրագիրր
ի րա ղո րհե
լո լ , վե րքր սակա յն– ղորհը
մնաց առ -
կախ :
ԲՈՐԷԱՅԻ
ՄԷՋ սպաննուահ է Հայ տասնա -
պետ
մ ը , ճօն Անտոնեան
, ամ երիկեան
բանակէն
է
Մ
ա
յրը ուչա թափ
ինկահ է էո րէնսի՛
փողոցներէն–
մէկուն
մէք (Մ • ՆաՀան՚էնեբ)
, երբ իր մէկ բտ–
րեկտմուՀին
կը պատմէր
մաՀուան
լուլ՛ը։
ԻԱՐԱՏԷԼ
հանոլցաղիր
մը սւղղելոփ
Ազղա -
մողոփին
,
իբրեւ
նախա յարձակ
ամբաստանեց
Ա ուր իան ։
ԱՄԵՐԻԿԱՑԻ
ԶՕՐԱՎԱՐ
ՄԸ ,
Պոլտուին
,
անձնասպան– եղաւ
Հռոմի
մէք, վար նեաուելով
իր
րնակահ
չէնքին
Տրղ յարկէն :
Գաղսէթե
Գատւթ
հ
Հ Ա Յ Ե ՐԸ Յ Ո Ր Դ Ա ա ՚ ՍԻ
ՄԷՋ
Մերձաւոր
Արեւելքի
մէք Տորգանանի
մայ -
ր ա քա ղա քը Ամմ ան արագ զարգացում
մ ր
ունեցաւ
ել աստիճալարար
րնղա րձա կո ւե ցա լ , ինչպէս
կր
Հաստատէ
Սիոն :
Իր պատմական
անունն էր Ֆի՜
լատելֆիա
ել ունեցահ է փայլուն
անցեալ
մը։
Մինչեւ
այսօբ ալ իր մնացորղ
յուշարձաններով
կը
՝>եցա–քրքրէ
֊,՜լախո
յզները : իր ղեղաքանղակ
աւե
լէ ակնե րը կրնալ
մրցիլ
Պո՚ալպէքի
աւերակներուն
Հետ։
Տորղանանի
ղանաղան
քաղաքներէն ա—
մէնէն
կարեւորը
Ամմանն է ուր ամփոփուահ
են
Հայերր։
Պաղեստինի
հանր ղէպքերուն
պատճառոփ
,
Ամմաւն/
Հա յկական
ղա ղո ւթ ը շուտոփ
աճեցաւ ։
Զորս տարի աււաք Տո բղանանի
մ էք կտ
յին
մ օտ
I 40
լնտ ան ի քն ե բ , մ ագապո լբհ աղաաահ
թրքա -
կան սարսափէն,
եւ եկահ Հաստատուահ
, օգտուե
լով
ել վա
յե լե լով արար
աւլնիւ մողովուբղին աս–
պւն քականութիւնը
։
Մ աանի
մէք կան , իբրեւ
յիշատակարան
եւ
յաւիտեն ական
նա իսատ ին ք Ր՚ուրքին
10-15
Հ ո–
ղակո յտեր
, անօթութենէ
ել թ շո լա ռո ւթենէ սո -
էէամ աՀ Հա յերու ;
Վերքին մարգաՀամարը
ցոյց կուտայ
թէ
այմմ
Տորգանանի
մէք ունինք
590
լնտանիքներ
, Հետեւա
եալ ստորաբամումնեբով
՚
Ամման
465,
Իրպիթ
24,
Զարկա
23,
Ռըսէյ–
ֆա
\6, Բէբաք
13,
Մտֆրաք
10,
Աալթ
5,
Շու
նէ
5,
Վօր Ասսաֆիէ
5,
Ագապա
5,
Էյք-Ֆօր
4,
ԱուէլիՀ 2, Հոսն 2, Աճլուն 2, Մէտէպա
2, Աա
ան
2,
ճիսր Ալէնպի
2, Վօրմըղբաա 2, ճէբաշ
\
յ
Այո
590
րնտանիքներէն
50ր Հււոմէական
են ,
1
Տը
բողոքական
, իսկ էքնացեաինեբը
Հայ.
Եկեղեցւոյ
ղաւակներ։
Ասոնցմէ
125
լ^ւտանիքնեբ
իրենց
սե
փական
տոէձներն
ունին ;
Բաղաքին
մէք բնակող
Հայերը
կը ղբտւլփն ար
Հեսաներով
եւ առեւտուրով։
Ամմանի
Ր՛՛Է՛՛Ր
Հ՞՛՜—
սանկար ի^ե
րր Հա յեր
են ։ կան նաեւ
վաբպեա
գերձտկներ
, կօշկակարներ
, մեքենաղորհնեբ
: Ու
նին. երկու
բմիշկ
, ղեզաղորհ
մը եւ
ատամնաբոյժ
մը։ իսկ ղիււլե րոլ
մէք բնակող
Հայերը
կը դբաղին
Հողաղորհոլթեամբ
ել պարտիղպանոլթեամր
,
կարգ մր տեւլեր նաեւ քա ղտ ց պանո ւթե ամ բ : կ՚աբ–
մէ յիչել
իհըսէյֆա
գի՚ւզր
ուր
16
մաբաշցի
Հայ ըն
տանիքներ անապատ ր վերահահ
են գբտխտի
,
իէ–
րենց պարտիգ՚սմ
շ՚ս կութ եամ բ :
Գէ
՚֊ԴԸ
ունի
\
5
տաբի առաք րացուահ
հաղկոց
մը, (Երուսազէմ
ի
Պատրիարքարանի
կողմ է « Գուրեան » անունով) ,
20
աշակերտներով
: Եկեւլեցին
, ղպրոց
ին չէնքը
եւ
2017
ք– մ . արտ մր Համայնքին
սեփակսնոլթիլնն
է : Աա յրաքաւլտքը
, Ամ մ ան , որ կապուահ է Երու
սաղէմի Պատբիաբքաբանին
, առանձին– թեմ մլն է.
Հոգեւոբ
Հովիւով ել տեղական
խորՀ ոլրգ
մը։
Ունի մատուռ
մր Ա • Աստուահահին
ել
գոլրոց
մը
Հեթումեան
։
Ա. Շատ ալ Հոգ մի լնէք
մեր օրերուն
սը–
նսնկութիւնը չատ սոլվորական
բան է :
^ ԱՆԱՆԿԱՑՈՎԸ– - Ար՚լէն
Հոգ չեմ րնեբ. սր–
նան կութ իւնս նախատեսելով
ամ էն ինչ
1լնոքս
՚Լը–
րայ
գրել տուահ
էի • րաց ի պատիւէս
• • •
ԿԻՊՐՈԱԻ
Լիմասոլ
քաղաքին
փոքրաթիւ
Հայ
՚լաղոլթը
որոշահ է ղսլրոց
մը չինել :
Ծախքր
Հ աղար
սթեբլին
: Վերքերս
ի պատիւ
առա
քնո
րղ
Վեւո-նղ եպսկ .ի տրուահ
թէ յասեղանի
մ ը
առթիւ
ներկաները
500
սթերլին
նուիբահ
են :
« ՏԱՌԱՋ
»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(132)
կ. ՊՈԼՍՈՅ ԳՐ^ԻՈՒ^յԸ
Հիմա պատմենք
թուրք
Օրիսան
իշխանին
ոչ
նուաղ եզերական
մաՀը :
Օրխան քաքաբաբ
վաբահ էր տրղի Աարայ -
Պոլբնոլին
մօտ պարիսպին
մէկ Հատոլահին պաշտ
պանութիւնը
։
Շատ
լալ ղիտէբ թէ եթէ
երբեք
ղերի
բռնը–
ւէր,
Աուլթանը
դի՚նքը անմիքապէս
պիտի սպան -
նել տար ։ Այս վերքի՛նր
Ղ"*^(Լ
ելլելուն պէս արղէն
քսնացահ էր վերքացնել
Օրխտնի
գոբհը։
Ատոր
Համ աբ էր որ գժբախտ
իչխանը փախեր
կա յէէեր
քով էր ապասաանահ
: կա յսբը ոչ միա յն
մ եբժեբ
էր
զայն
յանձնել,
այլ նոյն ի՛սկ անոր Հետ
բաբու–
թեամբ
էր վարուեր :
Երբ
ո՛՛լ ամ էն պաչտպանո
ւթի
էն անօգուտ ե–
ղալ տն ալ իր քո՚է կէւոււ՚ղ
միւսներուն
Հետ
միա
սին անձնատուր
եղալ յաղթականներուն
:
իրենց
մէք
կը էլտնուէր
նաեւ վանական
մր
որուն Հեա
՛Օրխան փոխեր էր իր Հաղուստնեբը
:
Ամբոխին
մէք
կորսուահ՝
այս հպտռւմին
չնորՀիւ
Օրխան
յաքողեցաւ
առանց
տեսնուելու
մօտենալ
մ եհ -
ղոլքս
Նօթա րասին եւ երկուքը
միասին
կրցսւ-ն՛
պարիսպէն
ի^՚ել
ղաչտին
մէք։
Րայց Հոն ձերբա
կալուեցան
Թուրքերէն
եւ նալոլ
մը ՛իրայ փոխա–
ղրուեցտն։
Օրթանի
ղժրս՛ խտո
ւթենէն
այղ
նաւուն
՚էրայ
բերին նաեւ իր Հետը
միասին
կռուող
միւս
Տո յները։
Ասոնց
մէքէն
մէկը
երկու
նչանաւոր
փա խսաա կաններ ը ճան^ալոփ
պայման
ղրաւ
ոբ
եթէ
Թուրքերը
ղինքր ագատ
արձակեն
, ինքն ալ >
երկու
նչա՛նաւո ր անձերուն ով
Րէէա
լր կը ճանչցնէ :
իր պաՀան
քը անմ ի՛քապէս լնգո լնուեցաւ
ու ան ալ
մատովը
նախ
մեհ - ղուքսր
ցուցոլց
, յետոյ վա
նականի վերարկու
Հաղահ
անձը որ Օրիսան՚ն էր՛՛
հյե՚լճ
ղժ բախտնե
րը անմիքապէս
գլխատուեցան
:
Իբ գլուխր
աաբին Աո լլթան
ին :
X
ԱնՀուն, փառաՀեղ եւ Հարուստ
քաղաքր,
որ
քիչ առաք տ յնքան
մ եհ րաղմ ութեամ բ մը
լեփլե
ցուն էր , երեք
օրէն սարսափե
լի ել ա րիւնալի ա–
նապատ
մը ղարձաւ։
Գրեթէ
րոլոր այգ բնակչու
թիւնր չատ քիչ ատենուան
մէք կամ
փտարուեցաւ,
կամ
Հեռու տեղեր հախուեցալ
եւ կամ Ասիա
աք
սո բ ուեցաւ : Ա եր աբգի
ե րեւա կա յութիւններր
չեն
կրնար
րմ բոնե
լ իոկ ա յսքան
յանկարհական
, ա–
Հաբկու
եւ անսաՀման
աէլէանեբ,
այսքան կատար
եալ
ղմբա իստ ո ւթ ի՛ւննե ր : Պոլսոյ
մէք, ոբ քիչ ա—
ռաք
ա յնքան
Հ րա չա լի եւ փառաՀեղ
էր , մ իմ իա
յն
չէնքերոլ
քարերը
մնացին։
Բոլոր
մամանակակից
Հեղինակները
միաբերան
կր նկարաղրեն տյգ տիե
ղե րակւսն
աւել՚ումր
: Աանաւանւլ
թուրք
նաւաւլնե
բր այղ քանգումի
գորհին
մէք մեհ ղեր ունեցան :
Բաղաքր
նոր տեսնող
մը չէբ կրնար Հաւատալ
թէ
Հ ոն մ արգկա
յին րնւա կչո ւթիւն
մ ր կար ատենօք
,
թէ– Հարստութիւն
, առատութիւն
, կամ որ եւ է
կարասիէ կամ ղարգ ճոիս էի՛ն Հոն։ Անացահ
ամայի
ս՛ո ւներր
իբենց
ղերեղմ անա
յի՛ն երեւո յթոփ սար -
սափ
կ՚աղգէիէն
գիտողին
։
Կրիտոփուլոս
Հետեւեալ
Հետաքրքրական
պատմութիւնր
կ՚ընէ
Աուլթսնին
տպալո բութ իլն
նե բուն մասխե
քաղաքը
մտահ ատեն
•
-—- « Ան, Հիացաւ,
կ՚ըսէ,
քաղաքին տարա -
հութեան
եւ Հրա շալի ղփրքին վրա
յ : Հիացաւ
նա
եւ իբ շէնքերուն
, տաճարներուն
, պալատներուն
,
Հանրա յին եւ մ ասնաւոր
տուներուն
արտաքին
փա
յլին ել գեղեցկո՚.թեան
, թիլին
եւ
մ եհութե
ան
ւիրայ , ինչպէս
՛նաեւ
նաւաՀա-նգիստին
գիրքին
,
•նաւա րաննե
լաւն
եւ բնութեան ու գետինին
իրեն
տուահ
առա
ւելո ւթի ւննեբուն
վրա
յ : Տեսաւ
նաեւ
Ա՛ւերներր,
քանղումր
ել ամայի
տուներր
եւ բո—
լո ր ինչ ո բ կ" րհտնտհ
էր
եւ
աւերակներու
փոխ
ուահ։
Այն ատեն մեհ ցաւ մը զղաց եւ
չափազանց
՚լղքահ
բոլոր այս կողոպուտին
ու քանղույքին
փը—
րայ։
Աչքերը
լեցուեցան
արցունքոփ
եւ
Հեկեկալով
իր
ց՚ս-լր արտայ՚սյտեց
, - « ի՜նչ քաղաք է եղեր
ոբ
ա
յՍէէլէս
աւել՛եցին » , գոչեց : Հոգին ցաւով
լեց
ուեցաւ։ Եւ իրաւ ալ ասի՛կա չատ բնական
էբ,
կա
ցութեան
սարսա՚իր
ա յնքան
կր գլէր կ անցնէր ա–
մէն սաՀմա՛ն
՝ծ :
Ա ա յրաքաղաքը
ամ այի
էր : Րնակի
չնե րր քար
գուահ կամ հաիսուահ
էէն. Հազիւ
քանի մը Հո
գի թշուա
ռօր
էն կ՛ ա պր է ի՛ն տ յս
անՀուն
, ամ ա
յի
միքոցին
մէք։
Նոր
կրօնք
մ ր կր տիբապետէր
Հոն Հ իմ ա : թոգ
կարդան
կրիտոփոլլոսի
եւ Գուկասի
այդ նոր Երե–
միանե բուն
, ո գբե րուն
մ էք անՀուն
յուսաՀատու
թիւնը պատմ ութեան
մ էք աննա խ րն թա ց այս աղէ
տէն ետքր ողք մնտցու^եբոէն
։
Թարգմ.՛
Ա.Ա.
կ.
ՇԼՈԻՄՊԵՐԺԷ
( Վ Ե Ր Ջ )
Fonds A.R.A.M
