Բ Ա Ց Ա Ս Տ Ա Ն
^ Պ 1 ՚ ձ ^ ^ ք՚^ԳԳ՚ք^ՏԱԿԱՆ
ՏՈԻՇԱՐԶԱՆՆԵՐԸ
(Ամփոփուած Սով. Հայաստան ամսագրէԱ)
նբեւանլ.
մզ
լոյս .ոեսահ է
ճարաարասլե–
աական
թեկ1աՆոլ.
Վ. Տարոլթէլնեանի
«
Գուինի
5–1բ՚1 դարերու ճարաարապեաական
Տուչարձան -
ները » խորագրով
աշիաաոլթիւնը։
Գրքին
մէք
Հաւաքուած,
նկարագրուահ
եւ
ուրոլագհուահ
են
Հի՛ե Հայասաանի
մայրաքաղաքին՝
Գ.
ի.–է. գարերու
ճարտարասլեաական
յոլլաը
նեբը ՝•
Հին եւ միջնագաբեան
Հայասաանի
մայրա -
քաղաքին՝
Գուինի
յուշարձանները
յայանաբեբ -
ուահ
են գլխալորաոլէս
ԱՍ ՌՄ Գիաութիւննե
բու
Ակագեմ իայի
Հայկական
րամնի
սլաամութեան
ինսաիաուաի
կողմէ
1937-39/
կաաարուահ
սլե -
ղումներոլ
րԿւթացքին : Պեղումներու
մամանակ
ե–~
րեւան
ելահ աբմէքաւոր
Հնագիաական
նիւթերը
^"Ր Լ՛՛յ՛* և1Լ ոփո֊են Հայասաանի
ել ղրալյի
երկիր
ներու պատմութեան
վրայ, որովՀետեւ այգ ճար
աարասլե տական
յուշարձանները
կրնան
ղգալա -
պէո
օղնել, Հայասաանի
եւ ղրացի
մողովուբգնե–
րու
մշակութա
յին յաբաբեբո
լթեանց
խնղիբնեբը
լո ւս ա բան ելո
լ
Համ աը ;
Մ էքա եղ ե լահ ճարտարապետական
բեկո րնե -
բը,
որոնւլ վրայ
նշմարոլահ
են Հելլենական
ճար
տա բասլե տո ւթեան
ղիհե ր
9" 39 կուտան թէ
Գոլին ի ամ էնէն
Հ ին մամ անակա շրքանին ճարտա–
բասլետութեան
վրայ
աղղեցութիւն է ունւեցահ
Հա
յաստանի
Հ ին մա յրտքտղաքին՝
Արատ շատ ի ճար
տա րապե աո
լթ
իւն ր :
Այ" •Ռր1Ւո^
ւ՚նչպկո
յայտնի է, եղահ է
եբկրոբղ
ղտրու ԼԲ՛ ա •) բարգաւաճ
Հայկական
մ շակո յթի
կեգրոնր;
Առանձին ճարտարապետական
բեկո րնե բո
լ
ձե–
լաստեղհման « մոթիֆ
•»ներր
ցոյց կուտան
ոբ
Գուինի
մէք ղո յութիւն
ունէր ճարտարասլետա -
կան
ինքնուրո
յն ղպրոց
մը ;
Գուինի պատր իարքական
ապարանքի
մնա -
ցորղներու
յայտնուիլը
մեհապէս
Հետաքրքրական
է իր յտտակաւլիհեբու
, խոյակներու
եւ խարիսխ
ներու ման,րամասնիկնեբով.
• •
Գուինի
եւ շբքականերու
մէք գտնուահ
ճար
տարապետական
բեկորներր
կը վկայեն
որ աակա
ւին կան վպեղո ւահ շէնքերու
մնացո րղնե ր , որոնք
շտտ
մեհ նշանակո
ւթ
իւն ր ունին Հայկ. ճարտարա–
պեաոլթեան
ուսումնասիրութեան
Համար %
Այ" գիրքին
Հեղինակր, Վ.
Ցարութիւնեան
աբմէքաւոր
աշխատանք
մր կատարահ է։ Ան իբ
ղոբհին
մէք տուեր է նախ
Գուինի
մասին
եղահ
ենռ , ^ա
էի
ուշանա
յ այնքան պիտի խրինք ու պի
տի գմոլաբանայ
մեր
ելքը։
Եղբակացնելով
ել անցնելով
ընգՀ • հրաղրին ,
եթէ մենք յաքողինք
կեգրոնակս/ն
Ֆրանսայի
շըր–
քանր բաղձալի կաղմակեբպոլահ
վիճակով
օղա -
կաւորել. Մարսէ յլը ոբ աբղէն
իսկ պաՀահ է իր
շրքանային
կաղմակերպեալ
վիճակը,
կրնայ վե –|
բանորողուիլ
ւ
կաղմակերպական
ողի՛ շարմում
եւ կամք կր–^
նան Հրաշք գոբհել։
կատարենք
մեր պաբտքը։ \
ՅԱԿՈԲ Պ– ՎԱՐԺԱՊԵՏԵԱՆ
I
Գաղոէթհ
Գազոնթ
ԿԻՊՐՈՍԻ ՀԱՅ ա-ԼՈԻԹԸ
Աթէնքի
« Աղատ Աբ »ին թղթակիցը , Պ • Տիգ
րան Աբշակունի
վեր քերս կիպրոս
այցելահ ըԱա -
Լ՛՛՛Լ։
Հետեւեալ
տեղեկութիւնները
կր Հաղորղէ .
Գաղութր
մեհ մասով Հաստատուահ է \
921 ՜
ին : ԸնղՀտնրապէս
Կիլիկիոյ
շբքանէն
բլ/ալով^ շա
տեր թրքախօս
են , ինչ որ Լլաղղէ նաեւ
նոբ
սե
րունղին
վյւայ։
Կգզիին
Հայութիւնը
բարեկեցիկ է մեհ մա -
սով
I
կան ճոխ տուներու
ել ինքնա շա րմե րու տէր
բաւական
թիւուԼ
Հայեր,
որոնք կ՝օգեեն
ղպրոցին
ոլ
եկեղեցիին։ Աօտ
4,0005</՚յ
այս գաղութր
տըն–
տեսապէս ապաՀով է եւ աղքատներուն
թիւր
ան
նշան ;
Կիպրոսի
գլխաւոր
չոր"
քաղաքներուն
մէք
կան
Հա յկական
գպրոցնե
լ։ : Նիկոսիո
յ եւ Լառնա–
քա յի դպբոցները
ունին ^ական ղասա րան : Եսկ
Լիմասոլի
եւ Ֆտմակոլսթայի
կրթաբանները ա -
ւելի պակաս ;
Աղգ • վարմարաննե
րէն վե րք
ուսանողնե բ օ–
աաբ
վարմարաննեբոլ
մէք
կ՛ուսանին
յունարէն ,
անւլլե րէն ել ֆրանսերէն
: Գպրոցնե բու ելեւմ ո ւտ–
քին
75
առ Հարիլրը
կը Հողայ
կառավարութիւնը,
յ
նացեալ
25
առ Հարիւրր կր ճարուի աշակե րտնե–
բու թոշակներէն
: Ո ւս ուց իշԿւե րր լալ վճարուահ
են
12
ամ սուան
Համար։
Երբեմն բացառիկ
նուէրներ
եւս կը արուի ;
Նիկոսիայի եւ Լառնաքայի
եկեղեցիները
ու
նին մնա յուն քաՀանանեբ
: Րսկ միւս երկու քա
ղաքնե րը իրենց
Հողեւոր
պէ տքերր կր Հոգան
ա
յ–
ցելու քաՀանաներով
: Եկեղեցւո
յ պիւտճէն ապա–
Կովաահ է Ա • Աակաբ
վանքի
կալոլահներոլ
Հա
սոյթով,
տարեկան
2,(XX)
սթեբլին ։
Այո կա լու տհնե րէն ղատ աղղ ր
արմէքաւոբ
տուներ
եւ խանութներ
ունի Նիկոսիո
յ ել Լառնա–
քայի
մէք։
« Երիտ. Միութիւն
»Հ
7
եւ « Հտյ Ակումբ
»ը
որոշ Համ ակրանք
ունին Գաշնտկցու թեան
Հան -
ղէպ : կանոնաւո րապէս կր տօնեն
Ա ա յիս 2&ը |
Ապրի՛լ
24
ել ուրիշ աղղ.
տօներ։
Միւս ղաղութնեբոլ
նման Հոս ալ իրարու
ղէմ\
լաբուահ
Հոսանքներ
կան , ^Համա՝» կամՀՀակտ՝^
է,;
1945/՛
ներգաղթի
օրերուն
Հիմնուահ
էր <1.Հա^–
յաստանի
բարե կամներ » ՛անունով
կաղմակերպույ–
թի՛ւն մր, որուն նսլատաէլն էբ պայքարիլ
Գաշ -
նակցութեան
ղէմ եւ ձեռք առնել եկեղեցական
եւ
տաաաաւո
ո ւհէ՚ււււաււււ ււ ււ»ււ՜ւէււ»
ոաաօաա-ա-ւ
ոա աւ
ո աո–
ղրական
նիւթեբր , Գուինի
ղարգացմ ան պատմ ա–
կան Հանգրուաններր
, որոնք կապ ունեցահ
են քա
ղաքին
շինաբարոլթեան
Հետ,
Գուինի
գիրքը ^ ա–
նոր աւերակներու
վիճակր
եւ պեղո ւմնե բր եւ յե
տո
յ նկա բաղրահ է ճարտարապետական
յոլշար -
ձաննեբր,
Ա.
ԳրԼ՚՚ւոբի
կաթողիկէն,
պաարիար
քական
ապա
րանքր , Հսկա յական
յուշարձանները
եւ ճա րտ ա ր ս։ սլե տտկան
բաղմ աթի՛ւ բեկորները
:
Գի՚բքին
մէք ղետեղուահ
են Հեղինակին
կողմէ
կատարուահ
չափագրո
ւթիւննե
բոլ
նկարներր
ինչ
պէս
նաեւ
Հայկ . Ա .Ա .Ա • Գիտոլթիւններոլ
Ակա–
ղեմիայի
պաամական
թանզաբանի
բոլոր այն նը–
կա րները ոբոնք կր վե րարե բին
Գուինի
պեղում -
ներուն :
« ՅԱՌԱԶ »Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(1)
Ա է Ն Օ թ Ի Է Ւ
Գրեց՛
Գ՛
ԵՒԱՆԳՈԻԼԵԱՆ
Այգ առաւօտ ես արթնացա
յ թարմ , պա
յհառ
գլխով։ Աի տարօրինակ
թեթեւութիւն
էի զղում \
ՆաԼսորղ
օրր ղրեթէ
ոչինչ էի կերել,
ի՛նչւգէս
նա
եւ ամբոգՀ այս չաբաթուայ
ր)։թացքին
: Աուրճն
էբ
եզել մեհ մասով
իմ
սնոլնղը։
Կէսօրին
ինձ սպասում
էբ մի նոր անակնկալ :
Հարկա ղբո ւահ էի ձւլել սլանգո կս : Պ անգո կա տէրը
երկար մամանակ
Հանղուրմե
լ էր իմ նեբկա
յոլ –•^
թիւնը պանգոկում
։ՀքՕչավէելի՛ մէկ ղումար
պաբտք
էի իրեն
իբբեւ
յետնեալ
վարձք :
Այն ինչ երկար
մամ անակ
ակ՚նղէտ
սպասում
էի՛ , պատաՀեցաւ
այսօր : Ոչինչ
ունէի ղրաւ
ձգե–
լու Համաբ։
ժամանակի
լնթացքին
ինչ որ արմէ–
քաւոր
է բ՝ հախել
էի աբղէն ,
մամացոյց
, վե–
րարկոլ,
ճամպրոլկ,
գրքեր։
Յատկապէս
ղմուար էր եղել ինձ , բաման -
ուել
ղրքերիցս։
Անում
էին այմմ
միայն
յոլ -
չեբիս տետրտկներր
: Նրանք
էլ եւս չէի ցանկա -
նոլմ տանել Հետս
թ"՛Դ պսձնգոկապետը տէր
ղաոնա
յ անցահ , երբեմնի
երքանիկ
օրե րիս
յիչո–
ղութեա՛նց :
Պանգոկի
սպասաւորը
անարմէք
չիչերի
Հեա
կրթական
ղորհր։
Այ" նպատակով
ալ լոյս
լնհա
յեցի՛ն
Հ Նոր Արաքս » անուն շաբաթաթերթ
մր,
որ քանի մր տարուան կարճ կես/նք մր
ունեցաւ։
Անչուչտ <^ ներգաղթ
1^ի պատրուակով
շորթուահ
գումարներր
ցամքահ
Ր
//ալով ;
Այս « րա ր ե կամն ե ր ո
լ
»
չարքերր կր լեցնեն
Ա ե լքոնեան
Հաստատութեան
ո ւս ո լց ի չնե րր , ղա -
նաղան
քո լեճական
՚՚Լ
եբ եւ « ֆա լճ ի ՚^ներ , ո րոնք
կը շարունակեն
իրենւց աւլատ պա յքա րր։
Ոմ անք
նո յն իոկ Հանեցին
իրենց զաւակները
տղղ • վար
մարաննե րէն , ա պա ց ո ւց անե լո
լ
Հատմր
> իրենց,
<յ։
Հայաստանասիրութիւնր
» :
Ե ե լքոնեան
Հաստատութեան
չէնքր
մ՛իայն
կ՚արմէ
80,000
ոսկի, իսկ տարեկան
ելեւմուտքր
10,000 " " ^ / ։
Անղլ. կառավարութիւնն
ալ իր կող
մէ պատկառելի
ղումար
մր կը վճարէ
անղլիական
մշակոյթի
ղարղացման
Համար։
Մ ա րղական
կեանքը
լալ կազմակեբպուահ
է :
ի ՊԱՏԻՒ Ա • ՇԱՀԽԱԹՈՒՆԻԻ
երեկոյթ
մր տեղի
ունեցահ է Լոս Անճելէսի
մէք (Բալիֆոբնիա)
,
նախաձեռնութեամբ
Հա յ ղե րա սանո
լՀ
ինե բու : Տի՜
կին Ա՛լն ի
՛լ
Անգր ան իկ ուղերձով
մր իր Հիացում
ը
յայտնահ է վաստակաւոր
արուեստագէտին։
Խօ—
սահ է նաեւ Պ • էքմի՚տհնեցի
, իսկ
գեղաբուեստա–
կան
յա յտա
՛լի բ ր ղեղեց իկ կերպով
գոբհաղրոլահ
ներկայ
արուես՚ոաւլի՚տուՀ
ինեբու եւ
նոր
Հտ —
յաստանեան
եբղոէթւերոլ եւ պարողներու
կողմէ։
Ներկայ
եղահ
են
200
Հոգիէ
աւելի արուեստա -
սէրներ.
Որոնք
միշտ ալ գիտցահ
են
գնաՀատել
թատրոն
ին եւ ս/ն որ հաոա յողներուն
կա րեւո բ բա
մինր Հայ մշակո յթի՛
ղա րղացմ ան
մէք ,
որոնց
կաբղին
Աշօ ՇաՀխաթունիի
պատուաբեր
բամինը։
ՎԵՐԵԼՔ ՅԱՅՐԱՐԱՏ
Պոլսոյ թ ե ր թ ե ր ր կր գրեն. (20 օգոստոս) • —
Տ ե՛լակա
լ ճէվատ
կէօքմ էնօ՚լլուի
Հրամ անա
տա բութ եամբ տեղակալ
Ա իւն իւր Բըսա յէ ,
բմիչկ
Հարիւրապետ
Բէմալ
Կիւմիւչճիւէ
եւ
105
ղինուո–
ներէ բաղկա ցետ
լ արչա
լախ
ումբ
մր ա յոօր
մամ ը
5.45/՚5՛
ճամ բա յ ելալ Արա բատ
լերան
սառնապատ
կատարը
բարձրանալու
Համար %
Մ– ՔԷՄԱԼԻ ԱՐՋԱՆԻ1ւ
ԱՉՔԵՐԸ ԿԸ ՓՈՐԵէ,
Թ իճան Լ՛նեբու
ձե րրա կա լութ ենէն
վե րք ատե
նէ մր ի վեր ղաղբահ
է Լ՛ն Աթաթիւրքի
կիսանղր ի–
ներուն
՛լ էմ ղորհոլահ
յա րձա կո լմնե րր :
ԱյՍՕբ
Ան՛ւ արա
յԼւ
մէք
նո ր յարձակում
մր պատա
Հեցաւ։
Հալքի
չէնքԼ՚ն պատին
աղբիւրին
վբայ
քա
րէ շինուահ
Աթա թ իլրքի
կիսանգբիին
աչքերր
ւլտ–
մով վարուեցան
եւ ղանա՚լան
տեղերն
ալ խորտակ–
ո լեց ան : Գէ՚զքը
մեհ
յո ւղո ւմ պաա&աոեց
ել իս
կոյն
Հաղո րղուեցալ
իշվսանո ւթե անց :
կ՝ րսուի՛ թէ այս յա րձա կում ը գո րհո լահ է ոչ
թէ Թիճան ի ազանղաւո
րնե բուն , այլ
հա յրա
յեղ
կուսակցականներու
կողմէ :
ԿԱՐԳԱՑԷԲ ԵՒ ՏԱՐԱԾԵՑԷԲ
€ 6
Ա Ռ ԱԶ ^ Ը
միասին կր հախի
նաեւ իմ տետրակները՛
Է^Հ է
թո՛ղ
հ՚սխէ , Հո^գս :
կային
բաներ
ո րոնց ից բամսք՚եուե
լը հանր էբ
ինձ Համար , ինչպէս « ժիէէտ » ահելիս , վրձինս
եւ մէկ կաոր օճառր։
Գնել է ի .կլին յանքո ւռի չու -
կայում
Հինւլ ֆրանքի
: Զէի կրնար
չահիլուել
,
մ իակ
պերճանքր , ոբ ինձ ղեռ. կարող
էի ՚ թ" Տ՛Լ
տալ։ Նաեւ
օձի,^ւեբս
կարեւոր
էին : Լուանում
էի
պաղ
քրով ու տպաւորութիւն
ձղելու
Համար
թէ
ա բ ւլո ւկո ւահ են , ՛լեռ խոնաւ , փակցնում
էի
Հա–
յե լիին ու սպասում
չո րանա լուն , երբ նրանք վար
է ին թավււո ւմ , ինչպէս
Հասահ
պաոււ^երը հա -
ռերից:
Տարամա՚քում
էբ, ոլէտք է Հեռանայի՛
պանղո–
կից ) թէեւ աճապարելու ոբ ել է առիթ
չունէի ,
գնալիք
տեղ
չունէի՛ :
Արեւի
չո՚լբ,
սաՀելո՚Լ
թանձր վարաղո
յլ՛ի՛ ե–
աեւից , բեկոլելով
, ոսկի փոչի ցանելով ,
ուլո՚լեց
սեղանի՛ս սփռոց ր, գնաց թաո եց քուրով
լեցուն
բամակի
՚Լյ՚ա
յ ու քե րմ ութ իւն
սփ՚ւեց
սենեակի
մ էք : Վե րքին անգտմ ակնարկ
նետեց ի սենեակի՛ս
փբայ։ Պատերից կախուահ
էին մնացել
Հարաղատ–
նե րիս նկա րնե րր , նկա րուահ
« սիրող
լուսանր–
կալ՚չի
կողմից . ու՚լեցի
՛Լար առնել սլաաից , Հետս
տանել,
բայց
զր՚լռուահ
բուոն կտտաւլո ւթ իւն ից
ո բո շեց ի՛ չվե րցնե լ ո չին չ : Նրանք
սեփա կան ու -
թիւնն
էի՛ն այն կեանքին , որ այսօրուանից
սկսահ
արգէն
ղո յութիւն
չունէր
ինձ Համ ար :
3 իշո ղո
լ
թ ի՛ ւննե րր ել կապո ւահո
լթ
իւնւը որո չ
իրեբի Հետ կտրող
են ունենա
լ ա յնէ մ"՛րգիկ , ո–
րոնք հահք ու ապաստարան
ունէն , իսկ ե՛^ս . ես
պա բտաւո ր էի ա յսօբոլանից
փոխել
իմ
ամբո՚լք
էութիւնը
, ներա շխա րՀը : Պէտք է ղռեՀկանա
յի ,
մեռցնէ ի ար՚ոա յա յտո ւթի ւնը
զւլացումնե
րի ամ է–
նէն ՛Լտ ան ՛լա լոր ի՛ն ՝ խզճաՀա բութեան
իմ ա՛նձիս
Հան՚լէպ
: Պէտք է
փախոլէի ...
Գանգա՚լ
քա յլե րուէ ՛Լար իքայ պանգոկի գրա
սենեակը , յանձնե ցի բանա լինե րր ել զուսպ Հրա - ^
մեշտ տուի
պան ՛լո կապե տ ին : ԱպասոլՀին
երեւաց ,
՚լազտա՚լուլի
ղրան առքեւ, կաբեկցո լթեամ բ նա յեց ^
ինձ , ու՚լեց
ձեոքր
մեէթ՚ել
ինձ , սակայն վարա - \
նեցաւ . • .
րուլ՚ս
թ ռ ա յ փողոց : Արեւի
քերմոլթիւնր
եւ
Համատարահ
մաքրոլթիւնը
կտղղոլրեցին
ինձ։
Գուբս ի կեանքր
րնթան ում էր Հաւասար , անփո -
փախ
ելի։ իբ րնթացքով
; Խանութները
շարունա -
կում էին իրենց առեւտուրր
:
Հաստամ արմ ին բանքարավաճառներ
, ղողնոց–
նեբի
քղանցքը
հս՚լլահ , կանգնտհ
էին իրենց
սայ–
լակների
աոքեւ։
Աայլակների
վբւսյ լեռնացահ
էի՛ն
բանքարեղէ
ններր , րնղեղէննե ր ը ու կո յտերր
զը–
ւա րթ ե լակնե րի : Օգի մէք լսւում
է Լ՛ն
զանազան
բացաղան
չութ իւններ :
Անցո բւլնե րր աճա պարե լով կամ
յամ րօրէն ղր՜
նում է Լ՛ն ՚լոբհի
: Ակամ ՛սյ ես ալ ենթարկուեցա
յ
՛Այգ
րնթացքին
եւ չաբմուեցի աբագ -
արաղ։
Ես
Ք՚՚՚յլեցի
երկար մամանակ,
ղառնալով
մէկ
էիողոցից
միւս ր , կանղ
էի առնում
խանութնե
րի
աււքեւ,
քննում , ՚լննում : Ո ւչաղ բութ իւնս
ղրաւեց
՚Լ՚ողկապների
իսանոլթի
մէկ ցուցափեղկ
:
Աաո՚էի
չա՚իոլմ , ձեւում
էի, ղտնելոփ
այս
մէկր չատ
պերճ , միւսր , թէեւ
փա
յլուն , բտյց
անճաչակ ,
Համեմաաում
էի
ղոյներր։
Թարգմ.՝ Ա. ի.
(Շար.)
Fonds A.R.A.M
