ՀՑԱԶ-ԱՋ^
Հայրենիքին
Հյրգելոր րովան գակո
ւթի
Լնր կր մարմ֊
նացնէ : Բայց յարենք
անմիԼասլէս՝ որ եթէ այս
միարար
զօրութեան
խառնենք բամանարար
Հ քա
ղաքականութիլնր
կը չլաաենք
եկեղեցիին
ումր
եւ կ՝ անղամ ալուհենք
ղա յն :
Ասաուահային
այղ Հասաաաութիւնը,
եկեղե
ցին,
աղգին ել անոր անղամներուն
երկնային
չը––
նորՀք տալէն ղաա, կուաայ
նաեւ
աղգային կեն՛
սունակ
միութեան
կռոլանը
Հայ մողովուրգի տա
րանջատ
Հաաոլահներուն
:
իսկ
եկեղեցին
ինքը իր միութիւնը
սլաՀելու
Համար սլէտք է կապոլի
իը աեսանելի
կեղրոնին
,
Ս. էշմիահնին։ Ար
աասաՀմանի
Հայերը,
կազմա–
կերսլուահ–
իրրեւ եկեղեցական
թեմեր՝
միութիւն
մը կը կաղմեն
Ա. էչմիահնով։
Ա. էչմիահ֊նի
Հեա
թեմերու
կազմական ել իրաւական
կասլը
զանոնք
կր վերահէ
մ իաւո րեա
լ ամբողջութեան
մըւ
Աակայն, սլէաք է շելաել
յսաակօբէն
, որ այգ
կասլին մէչ չկան, չեն կրնար
ըլլալ, պէաք չէ ըլ
լան
աշիարՀիկ « քաղաքականութեան
»
թելեր։
ԸնղՀանուբ
ազգասիրութեան
եւ Հայբենասիրու -
թեան
մը ղղացումը
կրնայ
Հիւսուած
ըլլալ այղ
կապին
մ էչ
, բա յց աշիւաբՀ
իկ ^ քաղաքականու -
թիւնը » իբր այղ՝
ո՛չ։
իւրաքանչիւր
երկրի քաղաքացի
Հայը
պէտք
է Հաւատարիմ
մնայ իր երկրին պետութեան
, ինչ
որ
րսելն իոկ աւե
լո րղ է : Աւելորղ է նաեւ
ն չե լը
թէ այս պարտականութիւնը
կը վերաբերի
նաեւ
Հողեւորականներոլ
, կաթողիկոսէն
սկսեալ
մին -
չեւ կբտսե բաղո
յն քաՀանան :
Պէտք չէ մոոնալ որ էչմիահ-ինը
առանձին
« անկաիս » պետութիւն
մը չէ , ինչպէս Վատիկա–
նը ըստ երեւոյթին
րլլալ կը ձեւացնէ
: Աւ ինչպէս
որ կաթողիկոսը
քաղաքաց
ին է Աովետական Հա -
յասաան
ի՝
նո յնպէ ս արտասաՀմ
անի
առաչնո
րղ —
՛նԼ լւր քաղաքաց
ինե
րն են ա յն երկիրներուն ուբ
Հաստատուահ–
են : Եւ անոնցմ է
իւրաքանչիւրին
քաղաքաց իւա կան
պարտականութիւնը
չի կրնար
աւելի
անղին տաբահ-Ա լիլ իրենց երկրի
սաՀման -
ներէն։
կստ այսս Հայ եկեղեցւո
յ
արաասաՀմանի
թեմերուն
կողմէ Ա . էչմիահնի եւ անոր
ղաՀակա–
լին իշիանոլթեան
իրւքւկան ու իրաւական
ճանա -
չումը կրօնական եւ եկեղեցական
մ արզին մէչ
չենթաղրեր եւ չի կրնար
ենթաղրել
լնղունելու -
թիւնր
այն կարհիքնեբուն
զորս կաթողիկոսը կր
նայ ի պաՀանչել
Հարկին
արտայայտել,
իբրեւ
Հայասաանի
քաղաքաց
ի եւ կամ իբբեւ
Հայաս -
տանի Հայ Հաւաաացեա
փերուն եւս պետը մանա
ւանդ :
Մենք կը նայինք Ա. կչմիահնի
Աթոռակալին
եւ Ա^աքելոց եւ Ա. Լուսաւոբչի
վեՀաչնորՀ յա–
չորղին՝
իբրել
Հայ եկեղեցիի
պետին ել Հանուր
աշխարՀի
մէք ցրուահ
Հայ
Հաւատացեալներու
Հոգեւոբ
առաչնոբգին
ու եկեղեցական
վերին
իչ–
խտնաւոբին։
Անոր մէչ յստակօրէն
կր ղանազա -
նենք Մայր Աթոռին ԳաՀակալր եւ Հայաստանի ա–
ռաչաւոր ու երեւելի
քաղաքացիներէն
մին :
Եւ ի Հոդեւոբս
ենթակայ
ՐԱալով
Հայրապե
տին՝
մենք կը մնանք
պարզապէս
Հաւատարիմ
մեր
քաղաքացիական
պարաականութեանց
մեբ
դտնուահ
եբկբին՝
Ամերիկայի
մէչ, ե կը
զբաղինք
միայն
մեր եկեղեցական
, կրօնական ու մ շակու
թա
յին գո րհով:
(ՀԱՑ– ԵԿԵՂԵՑԻ,
Ց ո ւլիս
1951)
ՕուչԽր Սոնէխայեն
ԳԱՄԱԱԿՈԱ,
19 յ ո ւ նի ս –
- կէս օրէ վերչ
մա֊
մր 2ն է : ճէմմ Արապիէ պանգոկին
պաաշղամ
՚ը
նստահ կը գրեմ : \,երսը ռատիոյէն
աբաբական
մե
ղեղիներ կր լսուին , թ է ե ւ փողոցին
աղմ ո լկն եր
ը
կը խանդարեն
:
Զեմ
ղիտեր այստեղի
փողոցներուն
անուննե -
րը •
ա յնքան
իրաբ խառնո
ւահ են անունները եւ
տուներուն
թի*–երը։
Գիտեմ որ « Համիտիէ » թա
ղին մէչ
է
այս « ճէմմ՝ Արապիէ » պանդոկը,
եւ
վարիչը
թրքախօս Ատանացի
Հայ մը՝ Աիմոն Գաս
պարեան
է Պանդոկը
եռա յարկ
շէնք մըն է : Աոտ–
չին
յարկը
աչքի
ղարմ անատուն է , Լակ երկրո րգ
ել երրորգ
յարկերը
Փ՚^^նտՈՆք ,
ոբ արարերէն
կը
նչանակէ
պանգոկ
կ՝ըսեն թէ ձմեռր բաւական պագ
1լ լնէ , բայց
Հիմա տաք
. շատ տաք ~—• է : Տ՛ամ ը
18.30Հ1»
սկըս–
եալ րնղՀանրապէս
շատ Հաճելի
ւլեփիւռ մր կը զո
վացնէ օղը, եւ մողովուբղր
մինչել բաւական
ուչ
ատեն դուրս
ը
կը
չյ՚չի
, Հանդիպելով
սրճա րաննե–
րը կամ գո վա ց ո ւց ի չ
րմ պե լինե բու
խանութները
;
^Բք՛ ՚Լ՚"Ր
նայիմ նստահ տեղէս, կրնամ՛
տեսնել
նախ
ել
առաչ
սլղտիկ
, իրարու
կից , խանութնե
—
բունէ էլագաթները
որոնք առ Հասաբակ չփտակ եւ
տաէիակ
են , որպէս
ղի կարելի
րլլայ
Հ՚՚Ըց^ել
զա
րի եւ ուրիշ
Հունտեր
, որւնք
եէլտհին պէս տա—
նիքներուն
փյ՚այ կը էի ռեն
, առանց որ եւ է լաթԼ՛
կամ
նոյն իսկ
թուղթի։
Այս
փոքր խանութներուն
մէչ մինչել
2-3
Հո
ղի
1լ ա շխատին : ԸնդՀ ան րապէս
կաշիի գո րհով
կը
ւլբաղին :
կը աեսնեմ
աչէն ձախ վւա յաէ էէ անամ աններ
շինող
մ ր՛ քուիր կայ նոբողիչ
կօշկակար
մ
ը
, ա–
նոբ
քովը
Հաղուստ
հա խուլ
մ ր որ սա վա
յբկեա–
նիս ճեբմակ
պ Ո Ն ր ն ո Նզ / »
մը մէչ էիաթթուահ
մար–
էէոլ մը
ո
ւս ե
ր
ուն վրա
յ
10-15
տավւատ գրաւ
,
որ–
պէո
ղի հաիսէ վւււղոցէ փողոց : կօշկակար
մը եւ
քովը « նա լրնճի » մ ր ւր աշխատին
մ իեւնո
յն պըղ–
տԼւկ հակին
մէչ,
մինչ
անցէւրէլներր
անտարբեր
աչք մբ կր նեաեն : Աա վայրկեանիս
մէկ ձԼէով
կառք
մ ր
էլ անցնի « խա
յսի Լ՛ փէստիլ
՜^ով լեցուն :
Պաստեւլնեբուն
վրայ աղայ մը նստահ է , քովէն
ալ
քանԼւ մ
ը
ցնցոտինեբ
Հագահ
տղաքնեբ էրր թէ
կառքր կը Հրեն
, յոէլէւաբեկ
ձիոլն
օղնելու կամ
պասաեւլր
շօչաւիելու
Համաբ : Հին ձգախէմի
(լտս–
տիկ)
խանութ
մ ր կա
յ ; Տէրը նստահ
կօչԼկԼ՛ ^1Ը~
բունկ եւ այլն կր կտրէ։
Բովը
ղոյնէլդոյն
մուճակ
ներու
խանոլթէէլան
մ
ր
կայ
, եւ ա յսսլէս
չարոլ
-՚՛"
նակ
, մինչեւ
Պա բատա գետակը
ուր Հիմա չատ
քիչ
չ ո
՛ ր
կայ
,
էք
ինչգեռ
երկու չաբաթ առաչ սոս
կալի բարձրացահ
է
ր
մէկուկէս
մամ ուան տեղա–
տարա՚իի
մ ր Հետեւանքո՚է
, մեհ ւինաս պատճառե–
լո՚Լ չրչականե
րր
: Գետին կաբճ կամ ուրչին
երկու
կողմերր գաւաթ
, փարչ եւ այ^ կը հախեն
, ա–
մ էնքն ալ ապակիէ ; կան այսաեղ
Հ ողէ
չին
ոլահ
փարչեր
չուր
խմելոլ
Հ ւսմ տբ
(կը
Լ"մ են աո անց
բերանը
փարչին
էէպցնելոլ) : Եթէ մէկը
բերս/ե՝ը.
աոնէ այղ փարչին խողովակբ,
տէրը
կ՚առնէ
կը
կոտրէ
, առոէիչա սլա Հական պատճառներով
:
թ է ե ւ նոլտղաՀան՚էէս
տալու եկահ
եմ
17
Որէ՝
ի ՛Լեր , բայց գեռ կարելիութիւն
չտեսնե
լով
, կը
€ ՑԱՌԱՋ
1>Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ՛
(131)
կ.
ՊՈԼՍՈ6
ԳՐԹհՈհւքԸ
Այս
երկու պատմ ութիւնն եր էն որն ալ
ճիչտ
ըլլայ, գոնէ այս եղերական
դէպքի
վերչին
մասին
վրայ Գուկաս աարբեբ
բաներ
չի պատմեր : Այս
տեսակցութեան
յաչո բդ
**րը \ ^Ը"հ \ Ա
ուլթանը
կերոլխումէ
մը ետքը, ուդեց իր քովը կանչել
մեհ–
ղոլքսխն
ղաւակներուն
ամէնէն
պզտիկը։
Նոթարաս
լնղղիմացաւ
: Այն ատեն
Աուլթանը
բարկացահ
Հրամայեց
որ գաՀիճը
կան չեն,
իր մօտ բերեն
մեհ
դուքսը ե իր
2
գաւակները,
եւ երեքն ալ սպաննեն ;
Նօթարաս
իսնգրեց որ նախ իբ
ղաւա1լներր
սպան
նեն
իր աչքին տակ
, « որպէս
ղփ , կ՚ըսէ
Կբիաո
փուլոս , իր մաՀէն ետքը
, անոնք
մաՀէն
վախնա
լով
չեԱեն
իրենց
կրօնքը փոխեն »: Ոտքի
վրայ,
անչաբմ
, Համր , առանց
նո յն Լ՛ոկ աչքե բր խոնաբ
Հելոլ
, անա
յլա յլ , ղմբախտ
Հա յրր տեսաւ
իր եր
կու զաւակներուն
ղլխատոլիլր
: Ցետոյ փառք տա
լով
Աստուհոյ որ իբ քով կանչահ էր իր սիրա
կան զաւակներր,
ինքն ալ գլուխը
հռեց
ղանակին
տակ :
իոկ
Ֆրտնցէս որմիչտ Հակառակ
եգահ էբ
մեհ
դուքսին
, բոլորովի՛ն
տաբբեր
սլատմ
ութիւն
մը կ՛րնէ։
Աուլթանը,
կ՚ըսէ,
իր յաղթանակէն
գ ի ֊
նովցահ
, չատ անգութ
գտնուեցաւ
: Ա եհ
դուքսը
երբ իր առչեւը
բերին,
այս վեբչինը
անոբ ռաքե–
Հ՛ուն առէել
երկրպագելէ
վերչը
, անոբ
ընհայեց
այնքան տաբինե րէ ի վեր դիղահ գանձե բր՝
թան
կադին քարեր,
մարդարիտներ
, թագաւորի մր
արմ՛անի
ուրիշ ամէն աեսակ
ղոՀարներ
:
Աուլ
թանն ալ, իր շուրչիններն ալ, Հիացահ
ապշահ
մնացին : Հ ՚Րեզի Համար պաՀեցի
բոլոր այս գան
ձերը, ըսաւ անոր խեղճ մեհ գուքսը, եւ Հիմա զա
նոնք քեղի կը նոլիրեմ
, խնգրելով որ աղաչանքս
չմեբմէք » :
Խեղճը կր յուսար այս պէսով
իր աղա տո
ւթ ի
ւ–
նը ձեռք րերել,
բայց Աուլթանը
ան՛որ պատասխա–
՚եեց.
« Թչուառական
, շան զաւակ
, ՛Լսւշփստոյ՚ւ
,
Գ՛՛՛Լ
է
քանի որ ասանկ գանձեր
ունէիր
, ին չո" լ զա
նոնք չգո րհահ եց իր քու կա
յս րղ
, քաղաքղ եւ Հայ
րենիքդ աղատելու
; Հիմ ա կր յուսաս
տն ոնց
^ո
բ–
Հիւ
արմանի
եղահ պատիմնեբէղ
աղատի"լ : Ըսէ
ինհի
, թշուառական
,թէ ո վ ՛լիս տէր դարձուց
բո
Լոբ այս Հարստութիւննեբուն
ել այս քաղաքին » ;
« Աստուահ » , րսալ Նօթարաս
: « Ուրեմն
, պա
տասխանեց
Աուլթանր, եթէ Աստուահ է ղիս տէր
դարձնողը
բոլոր այս Հա ր ստ ո լթ իլնն ե ր ո ւն
տԼն չ–
պէս
նաեւ քու անձիդ
, եւ քոլ ինչքեբուդ
,
ինչո"ւ
սուտ կր խօսիս ու կ՚րսես ոբ ինհի պաՀեցիր
այս
ւլանձերր։
ինչո՛՛ւ աոաչոլց
ինհի Լղրկեցիր ատոնք^
որպէս
ղի օգնէիր
ինհի
ձեզի դէմ պատերաղմե–
լու, եւ այն ատեն ես քեղ պիտի վարձատրէի։
Ու–
բեէմն գուն չես բոլոբ ասոնք
ինհի
տուողը, ա յ\Լ
Աստուահ :
Ցետոյ
զայն նեղ բանտի
մը մէչ նետել
տուաւ
եւ Հետեւեալ
օրն ալ իր երկու
ղաւաԼլնե բուն Հետ
միասին
դլփսաաել տուաւ :
(Շ-ք–)
չար ունա կեմ
խ օ՛ւ ակց
ութ
իւնս « անցահ - գար
ձահ
ինեբու
մասին։
Գեղեցիկ ել բարձր
լեռներ կը չքչապատեն
Գամասկոս
քաղաքը։
Լեռներուն
գագաթը, կէ"
ճամբան
բաղմաթիլ
տուներ կան ուր
կ՚ըսեն թէ
միայն
Աոլրիացխնեբ եւ ԱաՀմետականներ
կը բր^
նակին : Հակաոակ տաք արեւին
,
Հ ոն
մ իշտ զե
փիւռ
կայ։
իրիկուններր
այգտեգի
բնակարաննե֊
բուն լոյսերր
ադամանդներու
պէս ւլԼէրեւան իրենց
ճեփ - ճերմակ
շողի րոփ եւ ղարմանալի է որ բնաւ
ղոլնալոբ
լոյս
չկայ՝
կարմի՛ր կամ
կանսւնչ։
Երթեւեկի
խնդիրր
Հոս բաւական
լաւ է– բւսզ–
յ
աթիլ
ինք
՚Լ
աշարմներ եւ Հանրակառքեր
կը սու
րան քաւլաքին
մէչ, եւ ՛բուկէս ղբուշի մէկ
հայրէն
մի՛ւսր կր տանին։
Հոս մաՀմեէոական
կԼները
Փե–
ր ա ճ է
/ 7 ^
կը պտտին : Օտարներ կան ու թ է ե ւ ղես––
պաններր եւ Հ Լ՚ւսլատո սնե ր ր Ա ուրիո
յ մայրաքա -
գաքին
մէչ են , քրիստոնեայ
քիչ կայ։ Ֆէս գնող
Հա յեբ ալ չաա /լան :
Ա ա
էիա յրկե անիս
նո րէն վար Լլր նա յիմ եւ կը
տեսնեմ փոքբ աւան ակի
մ ր ՛Լրա յ
Հ եհահ
ղիւղա–
ցի մը որ ձեռքովր
բռնահ է ուղտի մր սանձր։
Ա—
նապատի
Լլենդանին
տիրոչը
կը Հետեւի
շարունակ
համ ելով :
ԱՀ ա սկսան
քբել փողոցները,
որպէս
զի քիչ
ւ1
ր
զո փո լթ ի ւն յառաչ գա յ ել փո
շին նստեցնէ :
Այս
քաղաքներուն
մէչ մզկիթներուն
մինարէները
ս՛րելէն պատ սսլա բուե լու
Համ ա բ
|>–է՝նթէ
՜1
;է^
ունին
կամ
ձեղուններ
ւ՛բ պէս
զի կրօնա լո բն եր ը
աղօթահ
ատեն
^էեզուին
:
Շէնքերր
2-3
յարկէ
աւելի
չեն։
Բոնի
մը բա
ցառիկ
գո րհ ա տե ղինե ր կամ մեհ պանդո Լթէեբ մ
ին
չեւ
Հինգ յարկ
ունին : Րամ աղան
րւ լա լոփ , Հալա–
աացեաըւերբ
հոմ կր պաՀեն
մամր 2.\Տէն
1 9 ։
Ա ուրիո
յ ամբողչ
մողոփոլրղը
՛բուկէս
միլիոն
կը
Հաշուեն
,
600,ՕՕՕՀ^
քբիստոնեա
յ : Գմբաիստա -
բար Հայ ղաղութը
այստեղ ալ երկուքի բամ -
նուահ է ։
ԺՈՐԺ
ԱԻՆԱՆԵԱՆ
Գաղութե
Գաղոէթ
ԵՐՈԻԱԱ%ԷՄԻ
Պաարիարքական
Տեղապա -
Հ ին
փա իսանո րգը
օգոստոս
\ ին Ամ մ ան
գնաց
է) ասնաւո
ր պատուիրակութեան
մ ը Հետ
, պա շտօ
նական կառախումբով,
ցաւակցութիւն
յայտնելու
Համար իսնամակալ
իչխանի՛ն եւ
կառավարութեան
ԱպտուԱաՀ
թագաւորին
սպանութեան
առթիւ
է
Պ Ա՛տ
ուի րակո ւթիւնը
նաիս այցե
լահ է թագաւո -
րին
գեբեղմ անը եւ աղօթահ
: Տետո
յ արքունի ա–
րաբուլապետի՚ն
յա յտնահ է Հա յոց
Պատբիարքա–
րանի եւ Հա յ մողովուբդի
վիչտր : Ներկա յացահ է
նաե խնամակալ
ի շփսանին ^սի բա լի ր լնղունե
լութիւն
՚լտնելով։
իշփսանր խորապէս
ղղահոլահ,
ըսեր է՛
« Գի՛տեմ թէ Հանղուցեալ
Հայրս չատ կը սիրէր
Հայերը։ Ես պիտի շարունակեմ
իր ճամբէն
•եր
թալ եւ պիտի սիրեմ ես ալ իբ սիբտհները
ել պի
տի
րլ լամ Հտլատտբիմ
Հետեւող
մը իբ
ճամբուն՝^։
ԱԹԷՆԲԻ
մէչ օգոստ. 2ին մեռահ է Կիրակոս
Ա՛
քՀնյ . Ներէտեան
, Գոքինիոյ
նախորդ
Հովիւր։
Տուղտ րկաւո բութեան՝
առթիլ
դամ
բանականներ
իսօսահ են ՛Լեր . Տէմ իրճեան
, Հ . քՏանձեան
, Այ
Նիքոլա
եկեղեցւոյ
աւաղերէցը,
Տոքթ՛ Ե՛ Արչ""՜
կունի
(յանուն
Ազդ՛ վարչութեան)
եւն՛։
Հան -
գուցեալը
հնահ էբ
1878/1՛,
Արաբկիր
, ուր նաիս
նական
ուսումր
առնելէ
վեբք
փոխաղրո
ւահ էր
Ա իսի Ժառանգաւորաց
վարմարանը
: Առաքին
մեհ
պատերաղմ
ին
, աբղէն
քաՀանայ,
կ՚աքսորոլի Ե–
գեսիա
, Լա յն
ձո ր ը ուր սպսննոլահ
էին Վարղ–
գէս եւ ԶօՀրապ) եւ ճամբու
չինութեան կր յատ–
կտցուի։
Հոն կր Հանգիպի
Բէօր
ԱԷՀմէտ
անուն
Թո ւրքի
մ ր, որ կը կրԼլնէ երկու
նաՀ ատա
Լիերուն
իսօսքերր.
^ Գուք մեզ կը սպաննէք,
բայց չէք
կրնար
անճիտել
Հայութիւնը։
Աենք
կ՚երթանք,
բայց
մնաց ուժերր պիտի
լուհեն մեր փրէմը
> 5
1919
/5»
՚իերագաոնայ
Աիս,
յետոյ Ատանա, եւ վեբ
չապէս Տոմհաստան
:
ԹԱԻՐԻԶԻ
ֆրանսա Լլան փոխ - Հիւպատոս
նր–
շանակուահ է Պ՛ էտ • Ա ալո յեան, ինչպէս կը Հա–
գորգէ « Աղղա բաբ »:
ՏԽՐՈԻՆԻ՛ ֊ Աուրիոյ
Գտմրչյը
գիւղին
մէք,
յուլիս
1 0 /
երեկո յեան դալադիբ
գնդա կոփ մը ըս–
սլաննո ւահ է ր՛՛կ
՚ Ա արդիս Պաղիկեան : ՏԼ՚դբա -
նա Լլե բտց
Լէ
այս
Համ եստ
լնկեբր
, որ հնահ է \
897–
ին
,
ս ի րուահ էր իր Հա յրենաս
ի րութեամբ եւ
անձնուի րութեամ բ : Տաբազբռլթեան
լեղին քա —
մ ահ , Բիւրտեբու
մ օտ քաչքչահ
իր կեանքը
մին–
չել
1927 ,
երբ կ՚անցնի
Աուրիա
ել կը
Հաստատուի
Գամրշլր
( 1 9 3 2 ) ,
ղինուորէսկան
հառայոլթենէն
վերք։
Բիւրտերր
ղինքր կր կոչէին
Ուէյսոն։
Աին
չեւ
վերքն ալ բոլորին
Համար
մնաց « Խալոյ
Ու
էյսոն
•» ։
ԿԱՐԳԱՑԷԲ ԵՒ
ՏԱՐԱԾԵՑԷԲ
€ 6 Ա Ռ ԱՋ > Ը
Fonds A.R.A.M
