HARATCH, du 1er juillet au 30 décembre 1951 - page 179

Հ Ց Ա Ռ Ա Ջ »
ԶԱՅ՛ՆԵՐ– ԳԱՒԱՌԷ՛Ս
Հ. 3– Դ– « ՎՌԱՄԵԱ՚ւ, » ԵՆԹԱԿՈՄՒՏԷԻ
ԳԱՇՏԱՀԱ՛ՆԳԷԱԸ
ՄԱՐՍԷՅԼ 19 օգոստ,֊– Ա
յսօր տեղի ոԼնեցաւ.
Հ՛ 6– Գ– « Վռտմետն » ենթակոմիտէի (Պոլչվտր
Օտտօ) կաղմ ակե րպաձ– ղաչատհտնղկսը։
Բանուորական արուարձան մչն կ Պուլվար -
Օտտօն իր յարակից թտղամասերով եւ սակայն
մեր աղգային ձեռնարկներու մկք, կր սլաՀԷ իր
գիրքր, աւելի բարեկեցիկ արոլարձաննե րոլ Հետ ։
Ր՛՛՛՛՛ւ Ր ունի իր սեփական մատո լո ր , չէնքր
թաղեցիներու օմանգակո լթե ամ ր եւ ղոՀողոլ. -
թեամր աղղային սեփականութիւն գարձահ է,
արգէն–;
Եռանղուն եւ ղորհունեայ են կրօնական րնկե–
բակցութեան անգամներն ու թաղական թ՛՛ր ~
Հուրգր :
•Օրինակելի է Հ– 6* Գ– Նոր Սերունգի « Խա–
տիսեա՚ն Ֆ իւումրր իր կանոնաւոր մողոփներոփ,
ղասախօսութիւն՚ւերոփ ել ուրիշ ձեռնարկներոփ,
մանաւանղ Հա յասլաՀսլանմ ան ինսլաստ կատա­
րահ աչխատանքնե րոփ։ քցումրր ունի իր նոլաղա–
խումրր ել իր անղամներր մաս կր կաղմեն « Ար­
հիւ » Մարղական միութեան։ ԳնաՀատելի է նաեւ
կապո յտ Խաչր , իր աղղօ՚լուա գո րհո լնէ ութե ամր :
Բոլորր միասին կր փարեն թաղին գորհերր։ Այ -
սօրուան Հանւլէսր անղամ մր եւս Հաստատեց կա­
տարեալ Համ երա շխո ւթիւնր ւ
Առաւօտէն սկսեալ, Աէնթ Անտրէի օղասուն եւ
րնղարձակ սլա րտէղր սկսալ լեցուիլ Հանղի սա -
կաններւ՚փ : ժամր 2,ին , արղէն տեղերր գրաւոլահ
էին : ՚Լերքին պաՀուն , նախագաՀի պարտականու­
թիւնր յանձն-ո ւեցաւ մեր րանո լ՛։ ր ր՚^֊կերոք Խ ո–
րէն Տէր Նա՚լա րէթեանի , որ պարղ եւ ողե ւորիչ
խօսքերով բացաարեց Հանպէսի՚ն իմ աստր ; Ե բ՛է ՜
չտիսումբր երւլեց « Զէյթունցի ենք » եւ ուբիչ
իսմբերղներ : Հ՛ ՏէրՆագարէթեանր արտասանեց
« Պարր »: Օր՛ Զուարթ Ատբոյե,անի եւ Արաքսի
Ար ՛լո ւ՛ր ան եանի յաքող մեներգներէն վերք, Արի–
նոլշ Ալի՛ս Տարութիւնեան յաքողութեամբ արտա՛
սանեց Տո՚իՀ • թումանեանի « Արհիւն ու կաղնին»։
Ապա բեմ՛ Հ բաւի բուե ցալ օրուան բանաիսՕսր ,
երիտասարգ րնկեր Հրաչ ՏասՎ ապե աեան : Ը ՛՛կերր
իր նախաբանեն վերք, վւառաբանեց ֆետային եւ
Հ երոսր , որոնց յիշա տ ա կին նուի՛րուահ էր Հան -
՚լէոր: ^
« Աենք որ Հեռու ենք մեր Հայրենիքէն եւ\
ղուբկ պետական միքոցներէ, մենք որ հնահ ^^Ք\
օտաբ Հորիղոնի աակ, աոաւել եւս պարտաւոր ենք^
տօնելու այսսլիսի գօտեպնղի՚չ տօներր, որովՀե–
ել մեր Պանթէոնր Հողեկան է միայն։ Աենք երբ
մեր ֆետա յիի Հերոսութիւնն եւ անվա խութ իւնր
կր պանհա ցնենք , մեր Հերոսնե բու կեանքին ու
գոբհունէութեան մէք կր տեսնենք մարղկային ա–
մէնէն գեղեցիկ արմտնիքներր անձնսւիրոլ -
թիւն, կաբղասլաՀութիւն , քաքութիւն ել այլն, "–
բոնք մեր մողովուրղի աղատաաենչ ձղտումներոլ
արտա յա յտութ իւններն են : Աեր ֆետային աար–
բեր է ուբիչ ա՚լգերու Հերոսներէն : Ան Հաւաքա -
կանութեան ղինոլոբր ղարձաւ, աւելի խանղա ֊
վառ , աւելի քաք եւ ամէնէն աւելի անձնուրաց ։
Փա՛՛ռք բոլոբ անոնց որ մեր մողովուրգի ճակա -
տէն սրբեցին ամօթանքր գարերու ստրկութեան ,
ստեղհեցին Խանասոր , Աաբտարապատ , Ղշաբաքի–
լիոէ ել ուրիշ Հերոսական ղէպքեր : ինչքան ալ ում
տամ բառերուն , թււիչք՝ լեղուիս , ես անկարող եմ
ձշտո րո շել Հայ Հերոսր իբ բոլոր առաքինո ւթիւն–
նեբով » :
Ընկերր իր խօսքր վերքացուց յէչեէով քանի
մ ր նա իսաղա ս ութի ւնն ե բ Վճարում անի կողմ՛է Եփ ՜
բեմի նուիբուահ բաեաստեղհութենէն : լ ի ո Ս ւ ն
ծափեր) :
Վերքին եբգողներն էին՝ Օր՛ Արբ*"–Հի Աա -
ղայեան , լնկերներ՝ Հ՛ Երէցեան, Աարգիս Պօղոս­
եան , փոքրիկն կարապետ կոնս յեան եւ ուբիչներ ,
որոնց անուններր կարելի չեղաւ ստուգել։
Հանղէսին իրենց բամինր բերին նաեւ ղպրոցի
ա չակե րտուՀին երբ ա բտասանութիւննե րով եւ
Հայկական պարերով, որոնք նոյնպէս գնաՀատ -
ուեցան ։
Աճուրղի գրուեցաւ Հալ մբ ոբ չաՀեցաւ Ար–
ե^իլ » Մ արղական Ա իութիւնը :
Նոր Ա ե բուն ՛էի ել ղպրո ցական երկսեռ երի -
տասա րգնե րու կողմ է ներկա յացո ւեցա լ երկու ա–
բաբով քրքքալիբ ղաւեչտ մը : Գեղարուե ստա կան
բամինէն վերք , « Խ ատիսեան » նուագա իս՛։ ւմ բը
թնղաց ուց Հանղիսավա յրը ել սկսան ա բե ւմ տեան
պա բե րը :
Աեր Հանղէսէն երուն միչտ ներկա յ են եբկու
սեււէ ե րիտասա բւլնե ր , մանուկներ եւ հերեր :
Աեր խոնա րՀ լնկեբնե լ՛ու տքնաքան աչխա -
աանքին արղիւնքն են ա յղ յաքո ղո լթ իլ՛ննե լ։ ը :
ՀԱՆԳԻԱԱԿԱՆ
Ս Ո ԻՐ Է ՚ ե Շ Ա ՄԼ Ե Ա ՚ՆՒ Յ Ո Ւ Ղ Ա Ր Կ Ա Ւ Ո Ր Ո Ւ Թ Ւ Ւ ՆԸ
Նոբ բամինը Հաստատուահ է Աէրվեան ընղարձակ
չէնքին առաքին յարկին մէք ոբ բոլորովին աւեբ–
ուահ էր ասկէ առաք։
Երեսուն անկողիննեբէն \5ը այրերու եւ )կ
կիներու յատկացուահ է :
X Աանկանց բամին մը եւս Հաստատուահ
է մաս՚Լաղէտ բմ. ՆուրՀան Ալթունեանի խնամք -
նեբոփ։ Առ այմմ տասը անկողիննեբ միայն կա­
րելի եղահ է յատկացնել մանուկ Հիւանղնեբու,
մասամբ ղոՀացնելոփ ղղա լի պակաս մը։ Կը յու­
սացուի յառաքիկային աւելցնել այս սաՀմանա
փակ թիլը։
<ա. ^ ^ <ՏՅ) ^ ^ ^ ^ 1(0, ^ ^
ՀԱՅՐԵ՚եԱԿՑԱԿԱ՚ւ,
ինչպէս ցաւով Հաղոբղեբ էինք, քանի մը շա­
բաթ առաք քիընեւի մ՛էք մեււ։սլ Պ • Աուրէն Հյամ–
լեան՛, Պոլսոյ « Աարմարա » թերթին իսմբագբա–
պետը տ
Հանղոլցեալին մաբմ՛ինը Պոլիս փոխաղբուահ
ըլլալով , յուղա րկաւո րութիւն ը կատարուահ է 0—
ղոստոս \^ձին , Բերայի Ա. Երբորղոլթեաև եկեղե­
ցին մեհ բաղմ՚ոլթեամբ. Հայ, թուրք ելայլն։ Ա–
րարո էլո ւթեանց նա իսա գաՀ ահ է Յէէրիգի՚-գի ^ե —
ր II ւն IIIIԼ։IIլււլ քարսւլիչբ Զա յրձ՛ ա յբ հ • վ– Կէղիւբ–
եան, չրքապատոլահ վտրգապետնեբով ու քաՀա­
նա յից ղասէն : ՛իամ բան՛ական ը եւս ինք խօսահ է
ե կե ւլեց լ՛՛յ բեմ էն յ
Արա րողո ւթենէն վերք^ Ղ՚"՚Լ–"՚ՂԸ. ուսամբարձ
տաբուահ է եկեղեցւոյ բակը ուր ղամ բանա կան­
ներ իսօսահ են թուրք մամ ուլի ներկա յացուցիչը,
ել Պ՛Ա՛ Պարոնեան (թուրքերէն) : Հայերէն գամ–
բանական՚ր խօսահ է ԸնղՀ • մոգոփի Բ ՚ ատենա —
ղպիբ Պ– Եղ– Աիմքէչեան։
Տուղտ րկաւո րները անՀամ աբ թիլով ինքնա -
չա րմե բով Հետեւահ են ղաղաւլփն , ղէպի Շ իշլիի
ա՛ւ՛լ . գեբեղմ անատուն՛ը ուր իսօսք առահ է Վեր •
Տ • 8"վՀ աննէսեան : Հանգո ւց ե ալին մարմ ի՛նը ամ–
փոփաւահ է մ տաւո րականնե բո լ թաղին մէք :
ՊՈԼԱՈՅ Աղգ– Հիւանղանոցին մէք բացումը
կատարուահ է « Հինղլեան » բամնին , 30 ան՛կո–
ղփ՚ններոփ : ինչպէս գրահ ենք մամ անակին, ա յս
բամ ինը Հաստատուահ է նա խաձե ոձն ութեամ բ մե­
հանուն ղաստիարակին երախաագէտ սաներուն ,
որոնք ուղահ են յաւե րմացնե լ Հին գլե ան անունը ։
ԼԻՈՆ– Ջարսանճտքի Հայր. Աիոլթեան)
գաշտաՀանգէսր տեղփ ունեցաւ օղոստոս \2ին , Պ.
Նաղաբի ղաշտին ՛Լրայ։
Գեռ Հանղիսափայրր չՀասահ կը լսուէին Հայ­
կական եբղերր ել « տափուլ ղուռնան » : Երբ նեբս
մտանք, չափաՀասներր կը պարէԼ։ն « Լուսին չկա–
րՖԼէ եգանակուի : Ընղարձակ պաբաէղը կանոնաւո­
րապէս շտկուահ էր սե՚լաննեբոփ։ Զարսանճաքի
Հայր. Աիւոլթիւնբ իր թափահ աշխատանքը աբ–
մեցոլց : Խումբ խումբ ընտտնիքներ իրարու ետեւէ
կուգային տեղ ղրաւելու։ ժամբ 4էն փեբք պար–
տէղր նեղ կուղաբ տ յգքան բաղմ ութեան : Այնտեղ
ԷԼւն ամէն տաբիքի Հայրենակիցներ , ինչպէս եւ օ–
տաբտղղինեբ՝ յոյն. Հրեայ, ռուս, լեՀ, իտալացի
ել այլն ։
Հս/նգիս ականնե բուն Հանգիստը չփւանգա բելոլ
Համ ար Հա յր . Ա իութեան փարչութիւնը սարքահ
էր , փոխան աճուրղի , 200 պաՀարան բախտախաղ
որուն շաՀր մեհ ւլ՚ւլմաբ մր ապաՀոփեց։ Գեղար­
ուեստական բամինը ճո իս էբ , սակա յն Է^ՐՅանք
լրացնել , ս տ իպո ւահ ըլլա լով Հանղէսը վերքացնել
մինչել իրիկուն , բարձրախօս ալ չկաբ ։
Հայրենակից կարպիս Պօյաճեան (Ա տբսէյ -
լէն) երկու խօսքով բացատրեց Հա յր • Ա իութեան
նպատակը :
Ոգեւո բութիլնը տեւեց մինչեւ ուչ ատեն ։
Արմենակ Մարաիրոսեան
ԼՐԱՏՈՒ ԱՐՈՒԵՍՏԻ
Եգիպտոսէն Վենետիկ ուսանելու ղբկուահ
Հայ պատանի մր, Եգոլարղ Եվ՚բեմեան , հնահ
1925/՚Տ՛ , յաքողոլթեամբ աւարտահ է իր եբամըշ–
տական ուսումը ։ Պատանին ի՛ր ուսանողութեան
առաքին տաբինե րէն Լ՛ոկ (Ա • Ո՚աֆա յէլեան վար–
մարաւն) , ղա շնակի գասԼրով սկսահ էր ցո յց տալ
իր տաղանղր : Ոետոյ նախլնտրեց քութակր , մի–
եւնո յն ատեն ղառնա լով ուսանող գեղագորհական
Համալսարանի մէք։ 1951 յունիս 25Լ՚ն Վենետիկի
երամշտանոցի իր վերքփ՛ն քննութիւնը մեհ յաքո–
ղութեամբ անցընելով ստացահ է Համ ապատաս -
խան վկա յականր : Բննիչ մարմնի նախաղաՀ ր չը–
նորՀաւորահ է Պ– Եփրեմեանր իր փւայլուն « Լ^էք՜
նիքին » եւ բացառիկ տաղանղին Համար ։ Հայ աբ­
ուեստագէա ր արգէն վե րագա րձահ է իր հննղա­
վա յրը , Եգի՛պաոս ։
՝՝^Հ^ Նո յն ե րամ չտանոցէն չրքանալաբտ ելահ է
նաեւ Օր • Աղնէս ԱԼ՚լտոնեան , իբբեւ ղաշնակաՀա–
« ՑԱՌԱՋ »Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (128)
կ. ՊՈԼՍՈՑ 9ՐԱԻՈԻ1քԸ
Բոլոբ իրենց կալոլահնեբը կր մնային իրենց ։ \
Փոտեստան բոլոր կաբելԼն ըրաւ , ղնելոլ Համ աբ .|
իր ղմբախտ քեռո բղին , բայց ի ղուր Հ Վե րքապէս •
իր նամ ակր կ՝ աւարտէ ըսե լով թէ Պ"լսո յ առումը
ա յնքան Հպա րտա ցուց ահ է Աուլթանբ ոբ երկու
տարի չանցահ Հռոմն ալ ղրալելոլ պիտի ելլէ :
ինչպէս րսինք , քարգր յաղթանակին առաքին
օրուան մէք սաՀմ ս/հտ փակս ւեցաւ միայն : Առաքին
Օրուան կռիւէն վերք կամ թե րեւս Հետեւեալ օրը
մ իա յն Աուլթանը իր յաղթական մուտքը կատա­
րեց Պոլսէն ներս։ Բոլորովին եբիտասաբղ էբ աա­
կաւին , Հաղիւ ք՚ւաներկու տարեկան , իսոչոբ ռւ
առատ չէ կ պեխե ր ունէր : Անթիւ սպա յակո յտը
ձիաւո ր կը Հետեւէ բ իրեն , բոլո ր գլխաւո ր վէ՚լիր–
ները, վ։աչանեբն ու պէյերր, շողշողուն Հաղուստ–
նեբով, շողշողուն ղէնքերով, ամէնէն աղո լո բնե­
րէն լնտրուահ ու ամէնէն ճոխոլթեամբ ղինուահ
Ենի՛չէ րինե րոլ ստուարաթիւ ղունղէ մը չրքապատ­
ոլահ ։ Փայլուն թափորը Աէն ԼիօմէնԼ՛ ղռնէն , այ­
սօրուան Թօփղա՚իուն , մեկն եցաւ եւ ոտքերուն
տակ անՀամ ար ղի՚ակներ • կոխկռտելով , անցաւ
ղարՀուրե լիօրէն քաբուքանղ եղահ քաղաքին փո–
ղոցներէ ն ու շիտակ Այա Աոֆիա ո ւղղո ւե ց ալ :
Ա ուլթանը արհաթոփ պատահ արո յբէ ^"կայ
ղուռնեըոլն առքեւ ձիէն վար իքալ, հունր ղրաւ
ել խոնաբՀելով Աստուհոյ առքեւ որ վեբքապէս ի–
բեն չնորՀեր էր իր ա յնքան բաղձա ցահ յա՚լթ ու­
թիւնր, ՚լետինէնէ ափ մը Հող առալ ու գլխուն ցա­
նեց : Տետոյ ոտքի ելաւ ու մտաւ շքեղաշուք տա–
ճարէն ներս : Պատմութեան ամ էնէն Հանգիսաւո ր
վայ բկե աննե րէն մին եղաւ ատիկա ։
Ա ինչ այսպէս նորատի վեՀապետը սպանոլ -
թեան ու կողո պուտի ղարՀուբելի տեսարաններով
այս աստիճան Հբաչա լի աաճարին մէ քէն կր յա­
ռա քանաբ , լռիկ ա յս անլուր տեսարանը աչքէ ան­
ցընելով , ու խորապէս յուղուահ , այս օգոստա -
փառ չքե գո ւթենէն , նչմ ս՛րեց իր պատերաղմ իկնե–,
բէն մին որ սքանչելի ղետինին մարմարէ մէկ քա­
րը կը կոտրաէր , ղայրացահ Հարցուց թէ ինչո՛՛ւ ;
•այղպէս կ՝ընէր։ « ԱնՀաւատներու մէկ շէնքե
է ա յս ՝^ , պատասխանեց մոլեռանղ ղինուորը , ու
ես ճշմարիտ Հաւատացեալ մլն եմ 1^ :
ԱԷՀմէտ, "Բ Այա Ս ոֆիա յի ղեղեցկութիւնր
ել մեհափայելչութիւնը Հասկնալու չափ ու աւելի
ալ իսե լաց ի է ը , կատղեցաւ ա յս սլա տ ա սխ անէն ,
Հանեց ե աթա ղանր ու ղա րկաւ իբ Լսօսակց ի՛ն , գո–
ռալոէի թէ եթէ բանակին ձւլեր էր որ իբ ուղահին
պէս թա լլէ տուներ ը ել ղ երի տանի բնակի ինեբ ը ,
փոխաղաբձարաբ իրեն փե րապաՀե ր էր պարտեալ
քաղաքին չէնքեբր։ Տետոյ իմամ մր կանչել տր­
ւաւ , ել Հրամա յեց ո ր քր իստոնեայ ամ պիոնը
բա րձբանա յ ու բարձրաձա յն կարղա յ մ աՀմետա–
կտն Հաւատքին Հաւատամքը : Ու Լ՚նքը , ոտքի կե­
ցահ մարմարէ խո րանին վրա յ , իր առաքին տ–
ղօթքՐ ըրաւ, Մէքքէի ուղղութեամբ։
Այղ վայբկեանէն, մաբմնացեալ Բանին Վե­
րին իմ աս ՛ոո ւթեան նո լի բեա լ Համ րաւտւոբ տա -
ճարը ՛լոր փա՚լապանհն Տուսաինիանոս ել իր Թէօ–
աորա կինր կանգն ե ր է ին ի փառս քբ իստոնէակս/ն
կրօնի՛ն , ի՛քլամ ական աղօթատեղի ի վե բահուեցաւ I
Հէքեաթ մր կ՝ըոէ թէ այն պաՀուն երբ ՄէՀ­
մէտ յառաք կր տանէր իր սլտո յտը անՀուն չէնքին
մ էք , ղուռ^ մր ելաւ ղիմ ացը, ո բուն վարաղո յբ -
ներր յանկա րհ վեր առնուեցան ել մ է քէն խում բ
մ ը քաՀ ան ան՛եր լալով ուլրալով իր ոտքին փարե­
ցան ել ի՛նգրեց ին որ խնա յէ իրենց կեանքին ու
գուբ տեղր չսպաննէ ղիրենք : Աուլթանը կարեկ–
ցութեամբ ղիտեց ղանոնք , ձեռքոփը նչան ըրաւ որ
ոտքի ելլեն , եւ խ՛՛ստացաւ խնայել իրենց կեան­
քին ու անմ իքապէս մունետ իկ կանչե լ տալոփ ամ–
բողք քաղաքին մէք գաղրեցոլց կոտո բահը է
Ո՚-րԼ՚ձ ՂՐ՚՚յՅ ՚^Ը^ "՛Լ ^՝Ը."է թէ ՄէՀմէտ երբ
սրլնթաց արշալոփ քաղաքին մէք կը յա ռաք ան՛աբ ,
Համ բալտլո բ ձիա րձտկա րսնէն , ա յոօր Աթ Ա է յ–
աան իէն , անցահ պաՀուն Գեղփիսի Համ բաւալոբ
երեք օձագլփսեան եռոտանիին Հանղի պեց աւ , ոբ.
պարտեալ ք՛ս ղաքին պաՀա պանը ԸԱա է"՛– Համ բաւը
ունէր : Իր հանր ղէնքոփ ումոփ մը ղա րկաւ ել
կոտրեց անոր երեք ղլոլխներէն մին. այգ է պատ­
ճառր , կ^րսեն , ա յգ չին" ւահքին մէկ գլուխը պա­
կաս ըլլալուն ։
Անմիքապէս վերք, մայիս 2^ին , ըստ տարբեր
մամ անակադիրն՚երու Ա ԷՀմէտ իբ Հանղիսաւոր
մուտքր գորհեց նաեւ Պլտքէրներոլ պալատը, ուր
այն չափ տարիներէ ի փեր կտյսբերր կբ բնակէին։
Իր րնւակոլթիլնը Հոն փոխագրեց :
(Շտր.)
Fonds A.R.A.M