ընարեց
իր գրականութեան
առանցքը,
որ^ իր մէք
ունի կեանքի
րոլոր
յատկանիշները,
մինչեւ. իսկ
տգեղութիւնը,
միայն
^տրակուահ֊
կանաց իու -
թեան
^որՀոէէ,
Հետեւա ըա ր , գաղըահ– տգեղ
րլ–
լալէ : Այս է պատճառը
որ իրենց
անկումին
մէք
իսկ՝
ԶօՀրապի
կիները տգեղ
չեն, այլ
կարեկցու
թեան
արմանի,
ղոհ իրենց ճակատաղրին
, կեանքի
մանիքին
ել իրենց
ումերէն վեր ղղացական
ալիք
ներու ;
-.. Երր ողք էր, չէր մտածեր
մաՀուան վր -
րայ,
այնքան կր տիրէր
կեանքին, ա^պէս կը
թոլէր թէ յաւիաենական
էր ինք, կեանքին ան -
րաման
մ՛ասը,ու
Հիմա որ մեռած է, կԴ՚շիէ
կեանյ
քին իր եղերական
վախճանէն ու անյայտ
ու ան–
շիրիմ
ղերեգմանէն
% Միքտզղային
ղէմք
ղարձալ՝^^
Հակառակ
Հայ ըլյալուն
, ու իրրեւ
Հայ մարգ, իլ
քՍ– ՀԱՅԱԱՏԱՆԻ
ԳՐԱԿԱՆՈԻԹԻԻՆ
ՊՈՒ Տ՛Մ
ԾԻա%
աւ աւ
ելի
չէ
կեանքովն ու գործովը
փայլեց
տար
չրքանակներու
մէք ; Եւ եթէ Հայը
"իրեքի
զայն,
ուրիշներու
կարղին
թուրքն
իսկ գնաՀս։
–|
տեց , թէեւ
նա խ անձա կան
ւթեէ
ճիչգ է, նախարար
չգարձուց
զայն,
գիտու՛՛
մով,
բայց
չկրցաւ
չգարձնել
գասախօս
իր Համտ\
լսա րանին եւ երեսփոխան
իր խորՀրգարանին
, ո\
րոնց քաՀ մր պիտի պակսէր
, առանց
ԶօՀրապի
Զգարձալ
նախարար
, բայց
սորփեցուց
, ուզիՀ–
ղիյ>՝ տուաւ
մ էկէ
աւե լփ
նախաբա
րութիւննե
րոլ^,
զարմանք պատճառե լոփ
բոլորին
• իր
ււառերը
^V
^Ո6IՈ
^Ոէ
^^^/1
եզան
խոբՀրղաբանին
մէք եւ
միքազ
գային
րնտրեալ
այն անբոխր
որ կը կոչուէր
թուրք
խորՀրգա
բան
, ականք կարեցաւ
, ամ էն
անղ ամ
որ, « ԶօՀրապ
էֆէնտի
՝»ն խօսք առաւ, Ասման -
եան կա
յս բութեան
ճամ բա
յ ցուցնե
լու
Համ ար :
կասկած
չկա
յ , որ մ իքտզգա
յին
պատուաՀանգէսփ
յ
ր , կա
յս բութ իւնր
Զ**Հ րապր
մ իա յն պիաի
կըր -
նտ յ ներկա յացնե
լ արմանավտ
յել կերպով :
Ու եգաւ ան այս
նո յն կա յսրութեան
խորՀր -
ղա բանին
կուռքերէն
, ինչպէս
նաեւ մեծագոյն
գո–
Հերէն ;
• • • Ագգային
կեանք^քն
նեբս ,
իչխանի մը
կեանքը
ունեցաւ.
եղան
՚, անչուչտ
նախանձորգ -
ներ,
որոնք սակայն
Հիացան
իբ վյ՚այ., եւ ան գար–
ղր եգաւ
ան րնղՀ ատօ
րէն
ազղա
յին
մողո էթյե բուն
եւ
Հաւաքո
յթներուն
։ Եղաւ
յարգուած
րոլոբէն
,
աՀաթէ
ինչու անիկա վեր մնաց
բոլորէն
ու իր բա–
նաձեւերբ,
իր խ օսքեբը
Հաչտութեան
ձայնր գար–
էէան
է
• • • Իր գրականութիւնը
պիտի ապրի իր ան -
ձին
Հ ետ . ու վազը
, թերեւս
, վէպերու
մէք պիտի
անցնի,
ու եթէ
Հիննայ
իսկ իր գրականութիւնբ
,
Հետաքրքրական
պիտի
մնա
յ ան , որովՀետեւ իր
տնձը պիաի գտնենք անով ;
•
• • • Ուիր կեանքին
Համար , որ եղաւ
ձքեգ^
իբ վախճանին
Համաբ,
որ եղաւ եզերական :
Մնաց արի, ինչպէս
կը պատմեն,
ինչպէս
Հա
ւաստեց
ինձ օր մը ալեզարգ
կաթոգիկոս
մը
կգ՚էիի
մ ր բարձունքը
•, ինչո՞
լ
չրււեմ
օրէնքի
մ արգ
,
ինք
նավստաՀ
ու Հպարտ
, մերմե
լով փախռւսա
ր , մ ր–
նա լոփ
մ աՀուան Հետ գէմ առ ղէմ
ու ի ՛էեր քո յ
քախքախուե
լոփ
թուրք
բա ր բա րոս ութենէն
,
թուրք
արիւնախանձ
մ չակո յ թ է ն , իր մ աՀուամբր
կոխե -
Լ
"Վ
Գ՛
ւնոն.,
գ.
ՄԽԻԹԱՐԵԱՆ
ԳՐՈՒԱԳ
ՄԸ ՈղՐԱՑԵԱԼ
ՅՍԻՄՈՆԻԻ
ԿԵԱՆք-ԷՆ
ՀԻՆ
ՄԱՆԿՈՒԹԻՒՆ
Մէկից մի սոխ , մէկից մի հաց ցււղանում,
Գ1ւու.մ էինք Աբփաչայը լողսւնում :
Սոված , ծարաւ , բոկոան
ը ն կ ն ո Ն մ
սար ու ձոր ,
Շրյում էինք անցիաութ֊եամր բախաաւոր : • • •
Աշխարհն ասես սարի ետեւ վերջանում ,
Իջնող
ա ր ե Ն ն
իրեն հետ էր մեց
տ ա ն ո Ն մ • • •
Չը գիտէ՛ինք ո՛՛վ էր ժպտում, ո՜վ լալիս,
Ո՜վ է ր մեզ հաց, ո՛վ մեր աչքին լաց տալիս
Չը գիտէինք թ է ո՞ւմ կուրծքն էր զարդարում
Զնծազիկը, ոբ մենք էինք միշտ բերում, • • -
Չը գիտէինք աշխարեն ի՛նչ էր, մարդն ի՛նչն էր,
Մենք դարդի մէջ՛ չը գիտէինք դարդն ի՛նչ էբ • • •
Ա՜խ , դեո (քանուկ մենք ծերացած, զլխիկռբ
Շրջում էինք անգիտութեամբ բախտաւոր • • •
6ՈՎՀ-ՇԻՐԱԶ
ՌՈՒՍԱԿԱՆ
ԳՈՀԱՐՆԵՐ
ԱՇԽԱՏԱՆՐԻ
ՏՕԴ Թէ..՛
Մենք հանդիպեցինք վերստին միմեանց ,
Բայց որքան եւ ես եւ թ է դու փոխուած,
Տարիքր տխուր իրար յետեւից ,
Աննկատելի ծածկուել է մեզնից :
Փնտռում եմ կրակ քո այդ աչերում ,
Փնտսւում եմ յուզմունք քո հոգու խորք ում,
Աւա՜ղ, միակերպ, ինչպէս քեզ,
ինձ էլ
ճնշել են կեանքի դաժան տանջանքներ • • •
ԼԵՐՄՈՆՏՈՎ
Հայացոլց
Ա.
ԿՐԱՍԻԼՆԻԿԵԱՆ
ՄԵՐ
ՀԵՐՈԱՆԵՐԸ
ինչպէս
յայտարարուած
է «Յառաքգի
մէք ,
Մարսէյլի
Տարօն - Աալնոյ - Զորի
Հայր.
Միու -
թիւնր
մ եծ Հանգէս
մր սարքած է ա յս կիրակի
,
ոգեկոչելու
Համար
մեբ անզուգ.ական
Հերոսնե —
բուն,
Ազրիւր - Սերոբի , Հրայբ - Գմոխքի եւ
Գէո րգ Զափուչի
յիչաաակր
, եւ զա
յն փառ. պաՀե
լու
Համ ար մեր
Հա յրենա կիցն երուն եւ նոր սե
րունգին
սիրտերուն
մէք :
ԱղբԻ՚֊Ր
Աեբոբ,
Հրայր
Գմոխք
եւ Գէորգ
Զա–
փուչ
, Ախլաթ
, Տարօն
, Աասուն
, երեք
գաւառնե–
բու
ներկա յացո լցիչներ
, Հայ
յեղափոխութեան
զէնքի ղեկավարներ
, իրենց ետեւէն
քաշեցին
, մեր .
երեք գաւառներէն
, Հազարաւոր
եբիտասարգներ
,
որոնք
նեաուեցան
կրակին
մէք, յանուն ագատա–
գրութեան է
ԱՀա
այս օբր, այս օտար ափերուն
վրայ,
ա—
նոնց
խնկելի
յիչատակը
արծարծելով
, թոզ
մ եր
րոլոբ
Հայ րենակիցնե
բ ր եւնոր սե րունգր
ներչն —
չուին
անոնց
մ աքուր
Հա
յ րենա
ս ի բո ւթեամբ
ու
անձն ազո Հութեամ
բ : Անչուչտ
օր մր մ իասին
ուխաի
պիտի երթանք
, Տարօն - Աասուն - Ախլաթ
,
մեբ
անմ ոռանալի
Հերոսներուն
յիչատա
կարանր
կանգնելու ;
Յարգանք
իրենց անթառամ
յիչատակին
:
ԱՐՄԵՆԱԿ
ՅԱԿՈՐԵԱՆ
Զարմանալի
բան։
Աայիս \ր, «
Աչխատանքի
աօնի
Օր»
է եղեր :
Խելքս
չի Հասնիր։
Զեմ կրնաբ
ըմբռնել այս
աեսակ
նուրբ
րաներուն
իմաստը
: Արարիչր
զլա
ցած է ինծի , նրբամտութեան
չնորՀը :
« Աչխատանքի
տօն» կ՝րսեն
եւ մէկ կոգմ կր
դնեն գործն
ու աչխատանքր
: կր փակեն
գոբծա–
բան ու խանութ եւ կ՝իյնան
փողոց։
Ե րգե լէն
, պոռալէն
, տախտակէ եւ լաթէ
կը–
տորներոլ
էԼբայ պաՀան քագի
րնե ր
չարագրած ,
կպցուցած
փայտէ
կոթի
մ լլ^ գագաթ
ր, կր տողան–
ցեն թագէ թագ...
Մենք,
եթէ պաՀան
քք մը, խնդրանք
մը ունե
նայինք
մեր երկրին
մէք, թերթ
մր անգիծ
թուղթ
կր գնէինք տմենափաճառ
Գարիկ
Հօրարէն
եւ մեր
դպրատան
տաճկերէնի
վարմա էգետին
ագերսագիր
մր գրել
կուտայինք
որ կր սկսէր
«Աեծայարգ ,
Արգաբագատ,
գթասիրտ
էւֆէնաի
հազրէթլէբի
վե րնագրով եւ կը վեբ քանար
«քու ոտքիգ
փոչին
,
անաբման
ծառադ»
պա
ր բե բո ւթիւնով ;
Մ ինչգեռ
Հոս , Եւրոպայում
,
աչխատաւորին
պաՀքսնքելիքը
գրուած պատրաստի
, կուաան
տղերց
ուսբ
, որ արտասանելՈէէ
միաբերան՝ կր չրքագտ–
յին թագերու
մէք :
Որո՞ւ
կ՝ուզզեն այգ Հաղարաւոր
տեսակի պա
Հանքնեբը։
Գոնէ ես չեմ Հասկնար
: Որոչ
Հասցէ
՚^Ը
է Կ ՚ " յ անոնց
վբայ :
Ինչ որ է ։ Ամէն երկիր,
իրեն յատուկ
ցովո —
րութիւններր
ունի : Անչուչա
, բան մբ գիտեն :
Մ իտ յն , չատ կբ փափաքէ
ի ո բ
մ էկր րացատ–
րէր
ինծի թէ ինչո՛՛ւ
Մայիս \բ«Աչխատանքի
տօն»
կ՝որակեն
ել նոյն
Օրր,
աչխատանքր
կր բանտաբ -
կեն
,֊—- կղպանքի տակ կր գնեն
,
վւո
խանակ
քրա–
նա քան աչխատանքով
պատուելու
ղայն։
Եթէ , ա չխաէոանքի
տօնր
անա չխատ
պիտի
սլատուենք
, Հապա^ ծուլութեան
տօնը ինչոփ
պի՜
էոի
մեծարենք
։
Այս
առթիւ,
Հետաքրքիր
եմ գիտնալու
թէ՝
ինչ
կ՝րնեն
Մ այիս
մէկին , տարին
տասներկու ա -
մ իս սրճարաններու
մ էք նստարան
մ տչեցնուլներր
։
Շտբթուան
օրերուն
մ եծ
մ ասր
սինեմ ա յէ սինեմ ա
այցելոլթիւնոէէ
սսլառու^երր
:
Մինչեւ
երեկոյ,
տուներու
աոքեւ
կզակ
մաչե ցնե լուի տան
գործերր
երեսի
փրայ
ձգոզ
կնիկնեբր։
Հանդիպած
մւսբգուն՝
Հետ քազաքական
խնգիրներու կամ մամին
թագա–
կա
^էի
լնտրութեան
մ ասին չազակրատելոփ
արե -
լամ ուտր
գիմ աւոբոգնեբր :
Աոոնք ալ կր մասնակցի՛լն
տոզանցքին
: • Եւ
եթէ
կը մասնակցին,
ի՚^նչ պաՀանքք
կը գրեն
ի -
րենց չալկած
կոթոփ տախտակին
փրայ
• • •
Մեծ փափաք
ունիմ, գոնէ յառաքիկայ
Մայիս
մ էկին
, մ ասնակցե
լու տողանցքին
, ես ալ աախ -
տակս չալկած :
Օգո՚՞ւտր։ Եթէ ոեւէ օգուտ
չկայ
այս տախ -
տակաբարձ
պտոյտներէն
, գոնէ փայտի, տախաա–
կի վաճառորգներր
, ել անոնց վրայ
գրութիւն չա–
բագրոզնեբն
ու ա րձանագրողնե
ր ր
նիւթապէս
կ օգտուին
. . ..
Այս կերպով
, գրականութեան
նոր եւ չ
բեր
ճիւղ մլն ալ կ^ալե^այ
• • •
Կ– ՊԵՏՈՒԾ
Հտ
-1
ԽՄԲ
Վիէնի սգսւհանդէսին աււթիւ ուր խօ
սեցաւ ուսանող ընկեր Հրաչ Տասնապետեան, մեր
րարեկամը՝ Յովել, հետեւեալ դրուագը կը պաա
մէ անոր հօրեղրօր՝ ողբացեալ Յակոբ
Սիմոնիի
(Տասնապետեան) կեանքէն —
. . .
Միասին
եզած
ենք մինչեւ
1944
տարին։
Աիմոնի
իբ մաՀկանացուն
կնքելէ աոաք կը ղոբ -
^էր
1
Տէր - Զօրէն
անգին
Հայաչատ
կեգրոն
մ^,
իբրեւ
յարաբերութեան
օղակը
Ւրան—իբաք-Թուքք^
քիա
դիծին
վրայ : Աոյն կեգբոնի
մէք կը վաբ^
ՀՄ-ԸՄի,
Ա– Օգն. Խաչի ել
կուսա/լցակ'%
ազգային
գործերբ
: Եւ այս՝ Համեստ
ամուրիի
կեանքը
էիարելով,
երկու
թոքերէն
վարակուա՝
յարատեւ
Հւսղով։
Ամառր՝
օգը սասաիկ տաք
Ի՚եզղիչ
, փոչին
թանձր
, ձմեռր՝
սաստիկ
ցուրւ
ցեխը տաղտկալի
, իսկ քեբմաիստր
րոլորիս
գլխա
վերեւ,
մաՀասաբսուո
եւ թունաւոր
:
Խ"նտչ
մ չակր անվՀատ
գոբծեց
ա յս տամանելի
պա
յմ ա՚ն1
ներոլ
մէք, եւ ղոՀուեցաւ
իբ
պարտականութեան
գիտակցութեամբ
:
^
Պաչտօնապէս
ոչխարի
ւիաճաոտկան
էր :
Բայց֊՛՜
իրականին
մէք Հաչտարար գեր կր կատարէր
մեր
քբտախօս
աղրաբի1լնե
բու
աչիբէթական
իսմդմու–
թիւններուն
մէք որոնք յաճախադէպ
էին : Շատ
գործեր
ինքր կր կատարէր
, բայց
Հբտպարակին
վրայ
ուրիչնեըր
կ՝եբեւային
,
փառաբանուելու
Համար : Իբ կեանքի
օրերը
Համ րուած
էին, զի –\
աէր,
բայց
իր կարծածէն
աւելի
չուա
եկան։
Իր
մասին չաա քիչ բան գրուեցաւ
մամուլին
մէք
է
ԽոնարՀ
էր, եւյիչաաակր
Համեստ ու պաբզ
քանղակուեցաւ
: Թող այս տողերս
կազմեն Հա - .
մեստ
փաւնք մր Համեստ
մչակին,
թող իր յիչա -
տակր
յարուցէսնէ
իրեն պէս անձնազոՀ
գործիչ -
նեո
1
«ՅԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(72)
ԺԱ–
Ո՞ւր գնալ,
ի՞նչպէս
գնալ։
Այստեզ
Գայիէսնէն
կանէլ է առել
, չգիտէ : Այսաեղ
նա
ղոզում է • • •
Գոլ
վախո՞ւմ
ես , յանկարծ
տարածուեց
սենեակի
լռութեան
մէք մի խոնարՀ
,
ճնշուած
չչուկ :
Նա բաբձրացրեց
գլուխր
նայեց : Խեզճ , բարե–
Հո՛լի դայեակն
էբ, ղա , որ կուզ էբ եկել
պատի
տակ
, խոնարՀ , ագեբսաւոր
, ոչնչացած
:
Նա գանգաղ
կերպով
չարմեց
իր
Գե՚՚՚՜Ի՚Բ^
գրական
պատասխան էբ տալիս • . • Այո ,
վախում
էր
...
Ու
ՄեՀրին չաապեց
օւլնռլթեան
Հասնել : Լե
զուն
ղործի
ղցեց , էլի նոյն
ՄեՀրին
էր։
Նորից
Հաւատաց
իր խօսքի
ումին,
նորից մաաւ
իր սլաչ–
տօնի մէք եւ իր նեցուկ
դաբձրեց
անցեալը, իր
ծառա
յութիւնները
, իր երախտիքր։
Թէեւ
իսօսոլմ
էր մի կերպ քաչուելով,
մի տեսակ
անվստաՀոլ -
թեամբ,
կարծես
սսլասում
էր ամէն րոպէ թէ սա–
նիկր կ՝րնդՀատէ
, րայց պառաւական
ձայնր
Հաս
աատ
էր, անկեղծութեան
, անձնուիրութեան
եւ
սիրոյ
չե չտե րով ամ րացած :
Թոզ
բաբի
Հբեչաակներր
քեզ
պաՀապան
լինեն , թուլ աքերն ու խաչերր
քո թեւր
, քո թի -
կունքր
դառնան
: Աղաչում
եմ Ամաբտսի
Աուբբ
*Իր Իգո
ր իս ին , Գիզտփա
յտի
լուսաթաթախ
նտՀա–
տակներին
, մեր Աուբբ
\եւոնգիկին
, մեբ
երկրի
րոլոր խաչեն
եմ կանչում
եւ տզա չում
, ոբ քո բո
լոր
ցաւերն
ինձ տան։
Թքղ ինձ փրայ րն1^ի այն,
ինչ ոբ քեզ պիտի
Հասնէ : Ես վերքացրել
եմ
ամէն
բան ոաս գեբեգմ
անում եմ գրել
, ուրախոլթեամ
բ ,
փառք աալոփ կր տանեմ
քո բոլոր
ցաւերր
• • •
Այգ նախերգանքից
յետոյ
պառաւր
փոխեց
իր
ձայնր
եւ սովո բական
եղանակով
չտրունակեց •
ի՛՛նչու ես այգպէս
, ինչո՛՞ւ ես իմ
սիրտր
աբիէնոէիչւցնում
, Գայիանէ
: Ի՞նչ
եմ
տեսնում ,
գոլ
վւոխուել
ես , քեզ գմուար է ճանաչել
: Գու
վախում ես եւ լուռ ես էքնում ••• իսկ քո
ԱեՀբին
քարանայ
ԱեՀբին
Հարիւր
ու մի մտքեր
է
անում
այստեզ։
Վախենում
ես... Բայց գիտե ս
ինչեր
կան ինձ մօտ քո վախր փարատելու
Համտր :
՛Օ , մի վախիր , եթէ բաւական
չեն քեզ չրքա–
պատոզնեբը
, միտղ
բեր թէ ոբքան Հաստ
ու ա -
մուր պաաերի
մէք ես նստած։
Լսեցի՞բ
կոյս
Հե–
գԻ՚եէի
խօսքերր
: Երկաթէ
սնտուկ
. . . Հե՞ չտ է եր
կաթէ
սնտուկր բաց անել։
Բայց
Հեզինէն
չգիտէ,
որ այս երկաթէ
սնտուկի
մէք գրած է մի
ուրիչ,
աւելի
պինգ երկաթէ
սնտուկ ; Գու էլ չգիտես
եւ
չպիտի
իմանայիր
, եթէ ա յգքան
վախեցած
չլի -
նէիր։ Ես կբ պատմեմ այգ զարմանալի
գաղտնի -
քր,
րայց գոլ է լ գաղտնի
պաՀես :
Նա մօտեցաւ
Գայիանէին
, ձեռքր
ղրեց
նբէս
ուսին
վբա
յ եւցած ձա յնով
չարունակեց
•
Fonds A.R.A.M
