նաւռրապէս
գարերու
րնթացքին
ինէլած ֆրանսա–
ՋԱ6ՆԵՐ
ԳՍյ^ԱՌԷՆ
ցի
մեձ– զինուորականներու
Հոգիներուն
Հեա » ։
- ^
^ – ^ – «
^•^ Ձ,եր կրօնական
պաշաամունքր
շատ
Հինւէ ել
Ե–
գարէն
ի վեր կշ սչաՀԷ իր ինքնուրո
յն
գիմա
է
գի1^1Լ1 Աղօթենք
այգ Հին պաշտամունքով,
ոէ-^ի^–
: այն Ֆրանսայի
Հողին
վքայ
ու Ֆրանսայի
Համար
ինկած
Հերոսներուն
, այլ ել այն մէկ
միլիոն
Հայ
մարտիրոսներուն
Համար
որոնք
մաՀացան
ԱՊՐԻԼ
\Ա24ԸՃԱԼԱ՚կԱԻ
ՄԷԶ
լէաթ
փաշայի
կազմակերպած
կոտորածներու
Հե
տեւանքով
3> ։
Պատարագէն
վերք տեղի
ունեցաւ
ՀոգեՀան
-
գստեան
Հանգիսաւոր
արարողութիւն
եկեւլեց^֊՚յյ
ատեանին
մէք, ուր պատրաստուած
էր
մաՀարեմ
մր;
Րոլոր
գրօշներր
եկան
Հայկականի
Հետ թ", -
նարՀելոլ
ու եբր գպիրներբ
կԳրղէին
,
«/» Հ<^#(^5/
Երուսաղէմ^բ,
Հայոց
եոաղոյնի
ծփանքր
անէ
մր եւս իսաոնուեցալ
խունկի
ծուխերուն
,
Նափոլէոնի
զեբեզմանին
առքեւ
,
պա՚նծւ
Հայ
զինուորի
եւ Հայ ցեղի
վւտռքբ։
ինչպէս
շաբաթ
իրիկ ուան
թափոբին
, նոձ
պէս եւ կիբակիի
պատարազէն
վերք
բոլոր
ւիրեալնե
րր պատոլաս
ի բուեցտն
մօտակայ
սլ՚աՀ
-
ներու
մէք , Ռաղմիկներու
Միութեան
կողմէ : Ե–
ղան բաժակաճառեր
ու շնո րՀաւո բութ իւննե ր :
Ատացուած
են
բազմաթիւ
շնորՀաւորական
նամակներ,
նախարաբներէ
, պետական
բաբձր
պա շտօնատա
բնե րէ ել ականալո
ր
անձնա
լո
րո
ւ -
թիւններէ
։
Ո՛աղմիկներբ
, կարղ ագիր
յանձնա քսում րի
վե
րակացու
Պ՛ Աուրէն
ճերմակեանբ,
Պ–
Ջիչէկեան
եւ
Մ իութեան
ատենապետ
Պ • Մ ոմճեանր
քանք
չէին խնայած
պանծացնելու
Համար
Հայու
թեան
պատիւր
օտարնեբու
առքեւ
։
ԹՀԹԱԿԻՑ
ԼՐԱՏՈՒ
ԱՐՈՒԵՍՏԻ
Ապրիլ
29/(5,
րացուեցաւ
Շ&16Ո6Տ • Տ շ ք ո հ է ւ ա
իու^^ի
մէք,
(83 ք § . Տէ. » օ ո օ ք € ) 9–.
Պետիկեանի
նկարտՀանգէսր
:
իշաղգա տաբաբ
անծանօթ
Փարիզի
Հայ ղա -
գութին
, առաքին
առթիւ
իսկ նկարիչր
կրցաւ
ղր–
բաւել
անոր
ուշագբոլթիւնբ
եւ գնաՀատել
տալ
իբ արուեստին
արժէքբ
ւ
Պէտիկեան
, որ աւելի
քան
քսան
տարի
է
կ՚ապրի
Փտրիզ
, մ ասնակցած
է զանազան
ցուցա—
Հանգէսներու
, բա յց աոաքին
անգամն
է ոբ
իր
անձնական
նկաբա Հանգէսր
կուտայ
: Ունի
աւելի
քան
50
նկարներ
որոնց մէք առաքին
տեզբ կր գր՜
բաւեն
իբ կենգանազիրնեբբ
; ՚իէմքերռւն
տուած
է
բացառիկ
, յաճախ
մ ռա
քլ ել
մ ելտմ ազձոտ , րայց^
միշտ
կենգանի
, արտայայտոյւթիւն
մր։՝–
կարէյչի
չէ
չսիրել
իր նափո լիական երիտասարգ
գէմքե րր,
ինչպէս
«յարգէ
գլխաբկոփ
աղքնակր»
,
«Տտրգի
վրտյ
բանող
ազքիկբ»
,«Նտվւոլիցի
երիտասարգբ»
,
կտմ «Երիտասարգ
թափառտկանր»
։ Աւելի
տր -
կար,
րայց մասամբ
չաՀեկան
են
Ո&էՍՐՇ
աօճ^եբր,
մ անաւանգ
ծովանկարներու
մ էք :
Պետիկեանի
արուեստէն
կր զգտք իր
սէրՐ
գէպի
Հին վարպետներ
ր եւ խոր աշխատանք
մբ :
Տուած
է նկարաՀանդէսներ
Եգիպտոս
ել Զ"՚–ի
~
ցերիա,
(տյս վերք ինի
մասին «Տտռաք»
ղրած
էր
ժամանակին)։
Նսր ցոլցաՀանգէսով
կ՝ամրապնգէ
զինքր
Հինէն
զնաՀաաոզներուն
կարծիքր։
\քկարաՀանգէսբ
պիտի տեւէ
մինչեւ
Մտյիս
1 2 ։ –
Ա– Մ–
ՎԱԼԱՆԱ—
Շաբաթ
գիչեր
( 2 9
Ապրիլ)
տեղի
ունեցաւ
Ապրիլ
1 1—24^
սգաՀանզէսբ
,
նախաձեռ
նութեամբ
Աղգ՛ միութեան
եւ երեք
յաբանուանա–
կան պետերուն՛,
եւ մասնակցութեամր
բոլոր կագ–
մ ակե րպո ւթեանց
,
ՏՅ116 ՃՇՏ ք՝8էՇտ/
սրաՀին
մէք :
Ներկայ
էին նաեւ Վալանսի
քազաքապեար,
ոստի–
կտնապետր
ել նաՀանգապետին
քարտուզաբր
։
Մ ուտքի
գրան
առքեւ
ղարգանիշ
կբ բաժնէին
կա–
սլոյտ
ել կզւրժիբ
էմաչռւՀինեբր։
ժամր
9.\5ին
վարագո
յրր բացուելռվ,
Հանգէսր
սկսաւ
է^ա^ի
ե բգչախում՛
բին
«Ա՝ ա ր սէ յե էղ»ո վ։
Օրուան
նախԽ–
գաՀբ,
լնկեր
գ. Սինապեան
, ոգեկոչելով
անթաղ
մեռել^էեբր,
յոտնկայս
յաբգանքի
Հրաւիրեց
ներ—
կաներր։
Տեւ/ւոյ
առաքին
խօսքր.տ/ււաւ
Պ՛
Ա֊
Նալպանտեանփն
, ոբ գրաւոր ճ/1է>տվ մբ, նախ
ֆբ–
րանսերէն
եւ ՚ ապա
Հա յերէն
, պսպղեց
աՀաւոր
4ք–
զեռնր Բ"լոր ծալքեբով
, երիտասարգ
•թուրքերա
ն
նեն
գութի
ւննե րբ մեզսակցս
ւթեամ
բ գեր*մ ան ղին -
ուո րականնե
բուն
եւ ե ղրա կտ ցուց– թէ թշնամ
ին իր
նպատակին
չՀասաւ
եւ մենք
ունինք
Հայրենիք
մր։
Հ՛ 3 • ՛հ • Նոր Աերունգէն^ արտասանեց
ժ ի -
րայր
1Սաչիկետ
՝1ւ
, ֆրանսերէն
Բ՚ումանեանէԿւ
, Հա–
մաբձակ
եւ սաՀուն
: ՚իարձեալ
Հ ՚ ,8 • Գ՛ Նոր
Աե
րունգէն
եբգեց
ԶարեՀ
*իասեան
, անտունին
: Ար
տասանեց
կբտսքա՜ր Ա ինապեան՝
ֆրանսերէն
Վիք -
տոբ
Հիլկոյէն
:
8ետո
յ րեմ եկաւ
մեր րաբեկամ
ուՀին
Տ իկին
Օտէթ
Միքայէլեան
, որ նախ
Հայերէն
ոզեկոչեց
նաՀատակներր
աննմ ան
մ տաւորականռւթիւնբ
,
ապա
ֆրանսերէն
ղբտւոր
ճառով
մր գատապար
—
տեց
րոլոր րռնակա
լութ իւննե րր : Թուեց
Հա
յոց
ռազմական
խո յանքր Վանի,
էրղրումի
մէք եւ այ
լուր եւ պաբղեց
Հայ ժռղյւվուրգին
քաղաքակրթիչ
գերր
V
Խօսեցաւ
նաեւ
Հայր Պապեան
, մասնաւորա
-
պէս ծանրանալով
կրօնքին
եւ աղատութեան
վբայ
որոնց պաշտպանութեան
Համար
, նաՀատակռւե
-
ցան
մեր մէկ
միլիոն
սիրելիներր։
Եզրակացուց
չինիչ խրատականով
մբ ։
Աբտասանութենէ
մբ վերք (Պ • Գույումճեան)
,
խօսեցաւ
Վալանսի
Հոգեւոր
Հով
իւր
, Պ ա պի կեան
քաՀանա
յ , յո րգո բ ե լո վ
Համ ե րա շխութեամբ
գո ր -
ծել
ել ուժ տալ
, նոբ սերունգին
Հայեցի
կրթու
-
թեան
:
Արտասանեց
Օր • Վէնիգ
Ա ինապեան
,
եբ՚լ եց
նաե՜ւ՜ սիրու՜ած
ե^րգիչ Պ՛ Հէքիմեան
«կռունկ»ր
8ետո
յ բեմ
Հ բաւի րուե ցաւ
օրուան
րանա խօ -
որ,
Պ՛ 8՛ Վտրժապետեան
(Լիոնէն)
որ
գրաւոր
իէնամուած
ճաոով
մբ պարզեց
գործուած
Ոճիրին
աՀտւորութիւնբ
,
Արածոլթիլն
, առեւանգում
,
•աւար, կատարեալ
րնաքնքում
, աւելի քան մէկ մի
լիոն զոՀերով
: ի պատասխան
մետասանեբոբգ
ժա–
մ ու
իմ աստուններու
, բանախօսբ
ցասումով
ազա–
զակեց
թէ կտրելի
չէբ խուսավւիլ։
Մենք պատ
-
բաստ
չէինք
դիմագրաւելու
, իսկ Թուրքր,
չա -
տոնց մշակած
էր ծրագիբր
եւ առիթի
մր կր
սսլւս–
սէր , գէպի
Թուրան
տանող
ճամբան
մաքրե
լու
Համ ար :
1910^5,
ե տք
, Թուրքե
րբ ամ օթով
կր
գի–
տէին
Հա
յուն
լ^ւղո ւնակո
ւթ իւննե բր
րո լոր
աս -
պարէէ^երու
մէք,
մինչեւ
Օսմ–
խոբՀրգարանր,
ուր
կր փայլէին
Զ"Հրապներ
, Վաբգգէսներ
: 8ե -
աոյ
յիշեց
Ուրֆայի
,
Շապին
ԳաբաՀիսարի,
Աուէտիոյ
եւ Վանի
գիմ ագրութիւննե ր բ , փառա
բանեց
նաեւ Պաշ Աբարանի
, Աարտարապատի
եւ
Վարաքիլիսէի
Հերոստմտրտներր,
եւ Ատ
յիս 2Տր ,
^նունգ
Վ^աՀանդնի
: Աւ վերքապէս
յիշեց
այսօբ
-
ուան
Հայրենիքին
նուաճումներբ
վերաշինութեան
եւ
մ չակո
յթի
ճակատներուն
վբայ
Ագատօնբ
վերքացաւ
ԺաԺր
\ \ ի ն ։
Յախրգ
օրր, Պ–
Ց–
Վարժապետեան,
քանի
մր Հետնւորգներով
ղնաց
Փոն տ՝Օպնա , առաք
-
նորգութեամբ
րնկ • 8 ՛Տ •Աաբգիսեանի
,Հոն եւս
Ո–
ղեգո
*ելոլ
Համար
րիւրաւոր
նաՀատակնե
րո ւն յի–
.կբ :
ԹՂԹԱԿԻՑ
է1ւյտա1
ՀԱՅՐԵՆԱԿՑԱԿԱՆ
« •ԲՎԵՑԻՆԵՐՈՒ
ՕՐ»Ը
ՄԱՐԱԷՅԼ,
28
Ապրիլ—
–Բղիի Հայր.
Միու
-
թեան
մասնաճիւղր
՚Իզեցիներու
Օրուան
առթիւ
կագկսկերպած
էբ լնտանեկան
խնքոյք
մր,
որ
տեղի
ունեցաւ
16
Ապրիլ,
կիրակի
կէսօրէ
վերք ,
Ակնթ
Աննի «կռան
Փէն»ի
սրաՀին
մէք ։
Հակառակ
աննպաստ
օգին , Հեռու
վայրերէ
եւս
Հա յրենա կիցներ
վւութացած
էին ներկա
յ րլ -
լալ
.1
կազմ ակերպիչ
յանձնախումբբ
, քանք չէր քսր~
նա յած
գոՀ
ձւլելու
Համ ար
նեբ կաներր
։ Վա
րձած
էբ նաեւ
Թռբգոմի
նոլաւլախումբր
ոբ մինչեւ
վերք
նուազեց
, լնգՀանրապէս
Րարձր
Հայքի
ղանաւլան
ղաւաոներոլ
Հայկական
պարերու
Հարաղատ
ե ղա–
նակներ
բ ։ Մ եծ
թէ փոքբ
Հա յրենակիցնե
րբ
Հա -
ճո յքով
պարեցին
իրենց
այնքան
սիրած
պաբերր
։
՛Րգե ցիներու
այս
մ տսնտճիւղր
,
Հ ա
լա
տ ա ր իմ
իր կռչման
1 9 4 6 /
գարնան
վե րակազմ ուե լէն ի վեր
ամէն տարի զարնանամուտի
եղանակին
, կր կազ–
մ.սկեբւգէ
այսպիսի
խնքոյքնեբ
, որպէսզի
միշտ
վառ
մնան ծննգավա
յրի յիշատակներբ
, մ ասնա
-
լո
րապէս
նո ր սե րունգին
մ էք : Ուրախալի
է
որ
րոլոր
տուներուն
մէք, իրենց
ղաւաւ^եբբ
կբ խօ -
սին
Հայերէն։
Րոլոր անչափաՀաս
պղտիկնեբր
ան–
սլայւքան
այս կամ այն Հայկական
գասաւանգռւ
—
թեաԿւց կբ ղրկուին
;
Օրուան
նախագաՀր
, Գ • ^արա յեան՝
Հ իւանգ
1ԼԼԼ՚*՚Լ՚"Լ
1
իրեն էիոխաբինեց
Գ ՚ կոփայեան
, որ նր–
ւագախումբին
Հնչեցնել
տուաւ
«Զայն
մր
Հնչեցիր։
Օր՛ Նուարզ. Տէր
Արսէնեան
իր զեղեցիկ
ձայնով
երղեց
Աայաթ
Նովայի
«Պլպուլր»
եւ ուրիշ մր
Յաքոզապէս
արտասանեց
«Զօն Հայ դրօշին»
, պա–
.ուէք
՚նի Պետրոս
Մաբգարեան
: Երկուքն
ալ
քերմ
ծափերու
արժանացան
: Յետռյ
ւիոխն
ի փոխր
տեգի
ունեցան
խմբերգներ
, սեղաններու
շուրք ,
եւ զանազան
անակնկալներ
։ Տեղի
ունեցաւ
նաեւ
Հալկթախաղ
;
Մինչեւ
ուչ ատեն նուագախում
բր կր թնզա
-
ցնէր
Հա յկական
եբզեբն
ու պարերզնեբբ
՚
,
Ի"Կ
Հ ա յրենակիցներր
չէ ին ուզեր
բաժնուիլ
;
^
Հանգէսին
առթիւ
ուղերձ
մբ կարգաց
Պ՛
կոփո յեան
, ոբ յիչելով
թէ տօնակատա
րութիւն
ր
կբ ղուգագիպի
Ապրիլ
11—24^
տարեղարձին
,
յոր–
ղոբեց
երրեք
չւքոռնալ
անոնց յիշատակբ
:
«Ամէնքս
ալ մէկէ
աւելի
..իբելիներ
ունինք
այդ կոտորած
-
ներուն
մէք։
Այգ
օրերուն
մաղապուրծ
աղաաած
խլետկներս
կո չուած
էինք վառ
պաՀել մեր պասլե–
բուն
օքախբ։
Մեր պարտքն
է անոնց արժանի
ժա–
<ՀՅԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(71)
ԺԱ–
Նբա առաք նստած
էբ Գայիանէն
, լուռ.
Հայ
եացքը
սեւեռած
սենեակի
գռներին
: ԱեՀբին
մ
քանի անգամ
փորձեց
մ օտենտլ
նրան
, բա յց
ի1
գարմ անալի բան • • • ա յժմ
նրան գէ ն էր
Հ րում
մլ
տարօրինակ
, մինչեւ
այժմ անծանօթ
զգտցմունք
:
կարծես
մի ժամում
նրանք օտարացել
էի
միմիանց
ից
՚ կարծես
ա յժմ
մ իա յն
յա յտնի
դար
ձաւ
որ մէկր
՚Լաբանդայի
իշխանի
ազքիկն
է, իս
միւսր
մի խեղճ,
տնաոՀմ
գեգքկուՀի
, ոբ
կեանքի
կէ..լ. անց էր կաց
րել
ա յս տանը
, ծառա յե լ էր ել
փոխարէնր
մի կտո
բ Հաց կե րել : Տա
ր րե բութ
իւնբ
չատ
մեծ էր՛ նա այժմ
ցոյց էր տալիս որ ծառա
յին պատշաճ
տեղր
տիբոլՀոլց
Հեռու
լինե^
է :
ի՞նչսլէս
էր որ այս Հանգամանքը
այժմ
մի -
ա յն
րս յտնի գարձաւ
, ա յսպէս
յանկարծակի
եւ
այսքան
ւղաբւլ։
ԱՀով շբքապատուած
Հողիներբ
որոնում
են միմեանց,
կպչում
են իբար, տաքա
-
ցնում
, ւիոխագարձ
խբախո
յսներ
Հազո րգո
ւմ մի–
մեանց : ԱնՀասկնալի
երեւոյթ
, Հէնց
այգպիսի
ժամանակ
, երբ գրսի
աշիւարՀբ
սարսուռ
էր
զւլում
գիշե րային
յուսաՀատական
ձայնեբից
,
տարիների
մտերմ ութիւնր
ոչնչանում
էբ
ղա յեակի
եւ սա
-
նիկիմէի
Նրանք
բամանլոլմ
էին ա յս ե րկիւզա
լի րո -
պէին,
մ ինչգեռ
, երկար
անցեալին
նայելով,
սա -
նիկր
Հէնց
այժմ պիտի
սեղմուէր
դայեակի
կրծ -
քին ել Հանգստ.ււթիւն
պիտի
որոնէր
նրա ւիաղա -
քշանքների
մէք։
ՄեՀրին
շատ
լաւ զգաց որ այժմ իբ
կուրծքին
փազաքշան^ւերը
ոչինչ
են ։
Երբեք նա այգպիսի
գէմք
չէր տեսել
Գայիա–
նէի
վրայ։
Գա
այժմ
տխրութեան
Հրեշտակբ
չէր,
^ րին
մ ի
ժամ անակ
մ խիթարում
էր պառաւր
:
Շատ
Հեռհւ
չէ զնացել
այգ ժաժանակը։
Վչ -
ի, սուգի
այն սեւ օրերում
, որոնք
խեղդում
էին
այս
տունր
Մ ելէ՛ք
Հիւսէ
յինի
մաՀից
յետոյ
,
նա
մի կատարեալ
Հրեշտակ
էր,
ամբողքովին
թա —
թախուած
Հառաչանքների
, ա բտասունքնե
ր ի մէք
յ
ԱնՀա
յր որբր
ա յն
ժաժ անակ
ուրիշ
բան է բ ,
իր տեսքով
չաբժում
, քանգում
էր մարգու
սիր.որ,
արտասունք
էր Հոսում
նոյնիսկ
օտաբի
աչքերից
։
Ոչ մի որբ նրա պէս չէր Հասկացբել
տեսնողին
թէ
որքան
անգութ
է մաՀր
:
իսկ
ա՞յժմ : Գարձեալ
զունատ
է
գեղեցիկ
գէմքր,
դարձեալ
լուռ
ու մտախոՀ
է նա,
ի
՚*Կ
ամբռլք
կաղմուածքր
չէ թաղցնում
որ րնկել է ինչ
ոբ սարսափելի
ծանրութեան
տակ
Րայց
նմանոլթիւնբ
Հէնց այղքանով
է լ վեր -
քանում
էր։ կային
նոր գծեր, գբանք
նոբ կերպա
րանք էին Հաղոբդել
նրա գէմքին
։
Վառուել
էր մի ուրիչ
լոյս
Հբաչալի
աչքեբի
մէք–
Մ եզմ ու Հեղ , րայց
գրաւիչ
,
թախանձե
լի
էին ա լգ նոր ճառ աղա յթնեբր
, կա բծես
աստւլե բ ի
շողերն
է ին զրանք
ո րոնք
լնկե
լ էին ա չքե
ր ի մէք
եւ
չէին կարո զտնում
դուրս
գալ
ան յատակ
խո -
րութիւնից
։
Երբեք
Գայիանէն
այգպէս
չէր նայել
այս
աչ–
խաբՀին
։ կարծես
նա գտել
էր մի նոր , ուրիշ
աշ
խաբՀ , նրան էր նայում,
զգում
էր,
մտածում
,
զատում՛
։ Ի՛՛՛նչ էր գա՝
այգ
աչխարՀր։
Թւում
էր թէ այնտեզից
խօսում
էին
սրբերր։
Ե՛– ի՚օսքբ
երկբաւոր
չէր, այլ ինչ ոբ
խոբՀբդալոր
ուխտի
մասին
էր։ թւում
էր թէ
Հենց
"՛ՏԳ
է
սլատճառբ
որ Գա յիանէն
ա յնքան
անմ ատչե
լի
Հ
բ
երեւում
, այնքան
բարձր
, ցուրտ
։
Աիբտր,
այո,
կոյբ
չէ , բա յց նրա
տեսածը
շատ անգամ
մութ
է , ծածկուած
ինչ որ
նուրբ
չգոէրշով
, որ չէ
ղո յց տալիս
բոլոր
խոբոլթիլննե–
րր
1
րոլոր
եռացուլ
անկիւններր
I
ՄէՀբիի
սիբտբ
չէր տեսնում
թէ ինչ մեծ
ան–
րաւականու
թեամր
է Համակուած
Գայանէի
սիր
տր։
Նա անբաւական
էր ոչ միայն
իր պառաւ
դա՚յ–
եակից , այլեւ
այն վւոքրիկ
աշխարՀից
, որ ամփոփ
ուած
էբ Մելիքի
աւքրոցում
։
Փակուած
մ իքավա
յրի
, երկաթէ ապաՀով
սն
տուկի
ծանրութիւնն
էբ նրա վյւայ
լնկած։
Նա
ոէ.–
ղում էր լայնարձակ
աարածոլթիւն
: Մինչգեռ
ու–
րիրերբ
գրսից
ղալփս էին այս ամրոցի
մէք^
թաղ–
նո լելու
պատ բաստ ոլոգ
աՀեղ
փ՚ոթորիկից
, Գա
-
յիանէն
ուէլում
էր գուբս
գալ
ոչնչացնելով
այդ
բոլոր
փականքներր,
րոլոր
աբղելքները։
Գուրս գնալ... բայց
ո՛՛ ւր : Այնտեղ խաւար
է,
արՀաւիրքներով
լի, այնտեղ
շս..ո են
.լուլաններր,
վիչապնեբր
, եօթբ
գլխանի
ճի..տզներ սողում
են ,
սպասում
են , ամեՀի
են , անյաղթելի
:
ԼԷՕ
Fonds A.R.A.M
