Հ
6
ԱՌ Այէ *
ԱՇԽԱՐՀԱԲԱՐ
ԹԱ ՐԳԱ ԱՆՈԻԹԻԻՆԸ
(ՀԱՐԻՒՐԱՄԵԱԿԻՆ
ԱՌԹԻՒ)
Գ–
ՄԱԱՆԱԿԻ
ԵՒ
ԱՄՐՈ%ՋԱԿԱՆ
ԹԱՐԳՄ
ԱՆՈՒԹԻ
ՒՆՆԵՐ
1898
Աեսչա. աթուաքլիր
նամա1լէ մչ.
մէ9՝
Րէկզ
Հեաեւեալ
լւացաաչւութէ
։է
–նը
կուտայ
էր ա չիւտտա՚հ^ե
րուձ։
մասէն.
« Ս • Գրոց Զմ՚իւռնիոյ մէջ տպոՆսւծ մա
սերը մեր թարգմաՍու֊բ-եան մասերն է ին ։
Այս ցործր տեւեց 1814։էն մինչեւ 1852։
՝ք՚անի որ բաժիններր կը պատրաստուէին,
մէկ քանի օրինակներ տպել կսւտայինք
(սակաւաշյ֊իւ) որ ուսումնական Ր՚որե -
կամներու զրկենք, ուցելսվ անոնց դա -
տումն ու կարծիքը սճին վրայ : Վերջա -
պէս ամրողջ 1»որ Կտակարանր ղատ եւ
1853 աարւյւյն մէջ ամբողջ Ս– Գիրքը, Հին
եւ ՛Սոր կտակարանր մէկ հատորով տպ -
ուեցաւ; Անկէ եաքր
մեր դպրութ-եան.
ղոբծը փոշսադրուեցաւ ի Կ • Պոլիս» :
(Ատոր.)
ԵՂԻԱ
ՐԻԿԶ
Միսիոնարներր
1839
Տ ս ւ ^ ՚ ՚ ՚ - ա ր
ւէ՛ն իզ–
՚^՚էքէ
՚^՛էէ,
"կո՛՛՛ն
Հրատա րակե
լ «Շ՚սեմ ա -
րան
Պէս՚՚սնէ
Գիտելեաց»
անուն
սլատկե -
րաղարւլ
ամսաթերթ
մր , մեՆ
սւթահ՜ալ,
16
էչ–. Առածէն
աարէն
Ա՚ալԲայէ
ասլա -
գրէչ
Հոման
ՀւսԱ"քէ
, անկէ
՚Լերչ ա ն գ -
լէ՚"ցէ
Գո՚֊ւյ՚է
էմ""
Կ րէֆէ^է
տսլա
րան
էն
մէչ կր տպոլէր
: Պ՚սրբերական
րնգՀա -
աոլմնե
րսվ ա յս
թերթր
Հարուեակուեցաւ
մէնչեւ
1854 (16
տարուան
մէ^
7
աարէ
մէայն
ՀրատարակուելուԼ)
,
երր
1854
Տունուար
\էն փոթագրուեցաւ
Պ՚՚չ/՚ս
Ա •
Պ
•
Ջրրւթլէ ապարանր
, անունն ալ գ"՛ր -
ձաւ
« Ա ւ ե տ ա ր ա
ր եւ Շ՚ոեմ
արան
Պ
է՚"ւ"նէ
Գիաելեաւյ»
: «Աւե աա բե ր»
ր գարձաւ
Հա
յ
աւետարանականներու
ոլա չաօնա
թե
ր թր ,
ոբ
ունեցաւ
երկար
կեանք
,
յետտգայէն
ւր յ " տեսնելով
Պս՚յւգրլ
Հաոււլէ
տսլարա -
նէն։
«Շաեմարան»
խմբագէր
չունէր
, "՛յէ
՜՝«գլիաէ.որ
թարգմա՚եէչ»
մր (փրեթէ
բոլոբ՝
յօգուահնե
րն ա լ^անգլէե
բէնէ
թարգմ ա -
նութէւններ
էէն)
էէնչսլէս
կր յէչսւէ
թ ե լ ՚ Հ
թէն
1844
թէւ Հ^ւէն
մէչ֊.
Անունր՝
Վա -
գաբ
չակ Ա ա ր գէ ս Տ ս վՀ ՚ ս ն ն է ս ե ան ; Այ"
ՀԱարգիս
վարմապետն
»
է,
ֆրանսերէնէ
թտրգմանաՆ
է Աեբ
լ տ՝Օսլէնիէ
«Պատ -
մ ութէւն
ւէէչտասաներորգ
գարու
բաբե -
կարգութեանն
է Գերմանէա»
, երկու Հա–
ասր
, 592 - 594
էշ
,
տսլուահ
1846 - 1848 ,
Ւ՛ւ՛ք էբ
ք Գուլէէլմոս
Կրէֆէթէ
աոլա -
րանր :
« Հլաեմաբան
Պ էտանի
Գէտելեաց
»ր
Իւլմ էր
Հ բատա
բակուահ
առաչէն
թերթն
էր , Է"Կ ՜՝՛"
յեր էն թերթերու
մէչ առա -
չէնր
, որ սլատկերագաբգ
էբ ;
Տ ա չ ո բ գ տարէն
1840
Օգ""տոս
10,
Շ"՛–
բաթ օբ Իւլմէբէ
մէչ սկսաւ
լ " յ "
տեսնել
« Արչալոյս
Արաբաաեան»ր
, օբագէր
քա
գ ա ք ա կ ա ն , բանասէբակտն
եւ առեւտբա
-
կան,
Ատեվւանոս
Պասլօեանցէ
տսլաբանին
մէչ,
խմ բաւլ րութեամ բ Վոլկաս
Գ. Պալ–
թագաբեանի
, նախ իբրեւ
երկչարաթա
-
թերթ
, յետոյ
1840
Նսյ–
2^)էն ետք իբբ
չաբաթաթեբթ
: Այնքան
մեՆ լխգունելոլ
-
թիւն
ղտաւ , որ
1844
Աայիս
՚2\)ին
ունե
ցաւ
իր սեվւական
տսլա
րան
ր
: 1845
Տո՚-նիս
21/՛
ւ՚՚խիրի
մեՆ ֊•բւլե֊էր
մոթիր
գաբ -
ձուց
գայն ; Պաչթագարեան
բացաւ
նոբ
տպարան
մր ել կրկին
ե րկչա
բսւ թա
թեր
թի
վեբւսՆե
ց գա
յն ւ իր մա Հէն վեբչ
խմ բա -
գբ ո լ թ ի ւն ր սաանձնե
ց Տ ա ր ութ
իւն Ա վտ -
ճեան
: 1886^^ , 46
տարի
անլնգՀատ
Հրա
տարա
կուե
լէ
վե
ւ՛չ
թուրք
կառավա
բու -
թէւնր
վ ե ր ջ ա պ է ս էէակեց
«Արչալոյս
»ր
ել բանտաբկեց
էւմ բագէ
բ ր , որ
ւ/
եռաւ
1887
Մարտ
1ին։
1834/՛
"կիղրէն
մինչեւ
1853,
քսան
տարուան
բնթացքին
Իգմ
իրի
մ իսիոնա
-
բական
տպարանին
մէչ տպուեցտն
քսան
մ էլէոն էչ ՛լ էրք
" ՛ ֊
"՛ե տրակ
(մ է չէն
Հաշ–
ուով
տարէն
մ՛էկ
մէլէոն
էչ) ՚.
Վեբչին
Հ բատարա
կութէւնն
էբ աշիսաբ—
^աբար
ԱստուաՆա
չուն
չր , տպսւաՆ
Գու—
լիէմոս
Կրիֆիթի
տպարանին
մէ9
1853 ֊
ին
, մէկ Հատորով
,
«Եբրայական
եւ
յ / ՚ ւ –
նական
բնագէբնե
րէն
թարգմ
անուահ»
•
Այս
բա՚լմ
աՆ՚սիսս
Հ րաաա
րակութենէն
վերչ
, միսիոնա
րնե րսւ
Հա յկական
Հ բա -
տարակչակտն
կե՚լբոն
ր
փ սխա՛լր
ուե
ցաւ
Պոլիս
,
ուր մնաց
մինչեւ
Համ ա չխաբՀա
-
յին սլատե
բաղմի
ւլինա
ղ ագա
ր ր
:
՛ՐԷմա
լա
կան
չաբժումէն
ի վեր Պոլսոյ
կեգրոնր
կորսնցոլցաՆ
է իր նաիւկին
՚նէրՐՐ ^՚–
ՀետւլՀեաէ
ՀաստատուաՆ
Պէյբութ
:
Իգմիրե ան տպագրութիւն
ր չաա
^
Լէն
որ բագբութիւննե
րով
քան
է ց ս վե
ր
Հբատա–
րակուաՆ
է մէկ Հատորով
եւ անչատ
մ ա–
սերով
Ջրրչի՛լի
,
Մ ինասեանի
,
Գ . Պագ -
տատլեանի
, Ա . Մ ատ թէոսեանի
եւ
Ա4
Տակոբ
Պօյաճեանի
տպարաններուն
մէչ ^
Պոլիս
(1858 - 1896)։
Նի՛ւ
Եորքի
(Նէ՛–
Եոբք) մէչ ալ Նոբ Կ տա կա
բ ան
ր տպուե - ՝
ցաւ
Լ՛՛Ր"
՛սնգամ
1862 - 67,
է"կ
՚սմբող–՛
չական
Աստ
ուաՆա
չուն
չր
1917^^ ֊
Պ " լ " " յ տպարանէն
Թուրքերու
էլողմէ
գրաւումէն
վել՚չ
,
ւ^կաաէպ
տախտակնե–
րր
էիոէւտգրուեցան
Վիէննա
, ուր տրսլ —
ուեցաւ
Ասաուահա
չուն
չր
քանէ
մ ր ան -
գամ
, ամերիկեան
լ ^ ՚ կ .եան կոգմէ : Վեբ–
չին
տսլագբութիւնր
, բարակ
թուղթէ
վր—
բայ,
կր կրէ
1950
թուականր,
Հբատա
-
րակութեան
վա
յբ
ցո յց կը տրուի Վիէ ն -
նա,
սակայՆ
տսլա
ւլր ո ւթ
ի ւն ր
կատար
—
ուահ է ժլնեւ
Աթար
տպարանին
մ էչ %
Պէյրութի
ամերիկեան
տսլաբանին
մէչ ալ
վեբչերս
տպուեցաւ
Ա . Գիբքր
՚–
Արեւմ տաՀա
յերէն
ղատ
ա ր ե ւե
լտ
Հ ա յ
լեգուի՛ եւս թտրգմանուահ
է
Ասաուահա–
չունչր : կովկասի
Հայերուն
մէչ աչխա -
տահ
են Պ "՛ղէ
լի
(
Զ՚՚՚-էցեբէա)
րողոքա
-
կան
մ է ս է ոնա
րնե
բ ր
:
Նոր կտակս՛
բանր
գրաբարէն
«Արաբատեան
բարրառ
»ի
թաբգմանուահ
է «մի ոմն Ա ովսէս Աար —
կաւաղ»ի
ա չխատա
կց ութեամ բ եւ Հրա —
տաբակուաՆ
ն ո յ ն
մ իսիոնա
րնե
բու
Հքու -
չի ի տսլաբանին
մէչ՝
1831^^
մասնակի
,
1834/՛յ՛
Նոր կտակարանր
ամրոգչոլ
-
թեամբ : յ ՚ ղ մ ի ր ի Կրէֆէթէ
տպարանէն
ալ
1843/'Տ՛
լ ՛ ՛ յ " տեսահ
է Աբարատեան
բար–
բառով
Աագմոս
մր , իսկ 1.8օ8էն
Լոնտոնի
մէչ
ւոպուսւՆ
է Ն՛՛ր կտակարանր
;
Ա
. Գիր./;ի
բրիտտնական
րնկ .եան
Հր -
բաւէ րով ա%ին վեբ . Ա .
Ամիբխանեան
կր
ձեռնարկէ
ԱսաուաաՆչունչի
արեւե
լա
Հա
յերէն
ամբողշական
թարգմանսւթեան
,
գոբ
1լ աւաբաէ
1881/՛^ ;
Լոնտոնի
Ուաթս
եւ
Պոլսո
լ Պօ յաճեան
տպարանէն
1883^^
սկսեալ
գ ա ն ա գ ա ն
թուականներու
լ ՛ ՛ յ "
տեսաՆ
է «Աբարատեան»
Ասաուահա
-
չունչր
։
էչմ
ի ահն ա կան երեք
վա
ր գտ սլե տն ե
բ՝
Գարե
՛լին
Տով"
է վ՛ե ան (Կի Ա՛կի"
յ
՝> ան -
գուցեալ
կաթողթկոոր)
, Տու"իկ
Ջօ՝» -
րա"լեան
եւ կաբա
՛՛լե տ
՛իլ՛՛է • Լ"րս աւե ֊
տաբաննեբր
ուգգակի
յունարէն
բնագբէն
թա
րւլ մանահ են արեւե
լաՀա
յերէնի
, աւե–
ւիպ
լէ քան կէս ՛լո՛ր ա ռ ա չ , "ակա^
մնացահ
է ;
Ռուսական
, բրէաանական
եւ ամերիկ
-
եան
Ասաուահա
չոլնչի
լնկե
բ ո ւթիւննե
բ
ր
իրենց
Հիմնտրկութենէն
մինչեւ
ա
յ"օբ
Հրատարակտհ
են չուրչ կէս միլիոն
օրի -
նակ
ամանագին
Հ ի ն եւ Նոր Կտակարան
-
նեբ՝
գրաբար
, աչխտբՀաբար
(արեւմտա–
Հա
յերէն
ե լ աբեւելաՀա
յերէն
) ու Հա
յա
տառ
թուրքերէն
լեղուներով
:
^
Պարաիգակցի
Վահան վրդ* Տէր-Մի -
նասեան 1894^1՛
Պոլսոյ
մէչ
Հրատաբակեց
աչխարՀաբար
Աւետարան
եւ
Ա՛եկնութիլն
« րստ վ ա բ գ ա պ ե տ ո ւ թ ե ա ն
Հայաստան
-
եայց Ա.
Եկեղեցւոյ»։
իր
նախաբանին
մէչ ա յսպէս
կր գրէր
՚
«ՈրովՀետեւ
մեբ
աղգային
մամուլէն
մ ինչեւ
ց ա բ գ
Աւետարանի
գրաբարէ
յա չխա
ր Հ ա բա
ր թարգմ
անութիւն
չէ
եգահ
մանաւանգ
ի Թուբքիա
, • այլ միայն մեբ
այլագաւան
ագգայիննեբէն
եգահ են ա -
ատեն
ատեն
թարգմ
ան
ո ւթ
ի ւ ն ն ե ր ,
որոց
Հաբաղատութեանր
նկաամամբ
միչտ տա—
րակոյսնեբ
ունեղահ
են բ ա ր ե պ ա չ տ մե–
րա յիններր
, մ անաւանգ
գ ա ւ ա ռ ա ղ իներր ,
եւ թէ գէ
թ աւե աա
բան
ի
յա չխա
ր Հա -
բաբ
թարգմանութեան
Համար
Հանգերձ
մե1լնութեամ
բ , չատե րէ փափաք
յա
յտ -
նուահ
է միչա,
ուստի
ձեռնարկեցի
րստ
իմ ոփսանն
կարի
ղբա
բա
ր
մ եր
Աւեաաբա
նր աչխարՀարտրի
փերահել
• • • եւն .» ;
Ալեքսիանոս Վ. Աիրունեան
(Կէօղիւ–
սլէօյիւքեան)
ալ
1902^^
Պոլսոյ մէչ
Հրա
տարակեց
«Աւետարան
կամ Նոր Կտակա -
բան,
Հանգեբձ
րնագրին
եւ թարգմանու
-
թեամբ
յա չխա բՀ իկ լեգու»
, ղբա
բա
ր եւ
աչխաբՀարաբ
ն " յ ն
էչին
վրայ եւ
էչեբու
տակ
մ ե կն
ո ւթ
ի ւ ն ն ե ր ո փ :
Աւելի
կա բեւո
բ ձեռնա
րկ
մ ր
կատարեց
Թուբքէոյ
Հայ^ց
պաաբիարք
Գարեգթս
արք.
հլաչատուբեան
1943/՛^,
երբ կա -
թող.
պատուիրակ
եւ առա^որգ
էր Հա -
րաւա
յին
Ամ եբիկա
յի , Պուէնոս
Ա
յբէսի
մէչ
Հրատա րակե լոփ ա չխա բՀ արար
Նոբ
կտակաբտն
մր, պաակեբաղաբգ։
Մեհ րն–
գոլնե
լութիւն
գտաւ այս թա
բգմ
ան
ութի
ւ–
նր եւ ապուահ
օբինակնեբր
չուտով
սպա
ռեցան
:
1950/՛՛՛
Հ • Գաբեգին
վ ր գ .
Գարանֆիլ–
եան
ԳաՀիրէի
մէչ Հրատարակեց
Զոբս Ա-՜
ետարաննեբն
ու Գորհք
Առաքելոցր
;
Նոր
կտակարանի
ամ ենա վե րչին
Հբաաա–
բակոլթիլնն
է Վենետիկէ
Ա՚իւիւթաբեան
Մ ի՛ա բանութեան
ԱբբաՀա
յբ գե բսլ • Ա
բա–
սլիոն վ ր գ • ՈւլուՀ
ոճեանի
թարգմ
անու -
թիւնր,
պատկե բագա
ր գ , որ
ճաչակաւոբ
տպաղրութեամբ
լոյս
տ ե ս ա ւ
3952/՛՛՛
Ա •
*Լաղա՚բի
տպարանէն
;
Վերչացնե
լով
, րսենք ոբ ղբա
բա բ Աս ա–
ո ւահա
չուն
չի
չարքին
մ էչ կր Հ ան
գի
պին
ք
նաեւ
յի չատա
կութեան
ր
Հ բ
ԿԱՐԵԻհՐ
ԴԱՍԱԻՕՍՈԻԹԻՒՆ ՄԸ
ՀԱՏԿ–
ՄԱՆՐԱՆԿԱՐԶՈՒԹԵԱՆ
ՄԱՍԻՆ
(ՖՐԱՆՍԵՐԷՆ)
Պրոֆ. Անգրէ
կրասլառ
Պռեմոնի
մբցա–
նակի
կոմիաէին
Հրաւէրով,
գասախօսու
թիւն
մ ր սլիտի
աա
յ Տունիս
աին,
Աալ
Գեպիւսի,
(Փլէյէլ),
մամր
21ին , Հայ
մտնրանկարչութեան
մ ասին
,
գունաւոր
լուսասլատկերներով
:
Թէ
նիւթին
կարեւոբութիւնր
եւ թէ դա
սախօսի
Հանգամանքր
անՀրամեչտ
կր
գարձնեն
քանի
մր բացատրութիւննե
ր :
Պրոֆ
. Ա • Կրապտռ
կր գ ա ս ա խ օ ս է
՛Րո–
լէմ տր Ֆրանսի
մէք եւ կր ՛Լարէ
Րարձրա–
գ ո
յն
Ուսմ անց
վարմարանի
Հնագիտական
բամ
ին ր
I
Անցեալ
տարէ Հայ Հասարա
-
կութէւնր
չ ա ն գ ր ա գ ա բձաւ
տ յգ
Հնագի
-
տական
բամնի
Հիմնագրին՝
պրոֆ • Գաբ–
բէէլ
Աէյյէյէ
մաՀուան
Մէնչգեռ,
Հան-
գուցեալ
ուսուց
չասլետր
յայտնի
ղիտռւն
Ատբմիգուվսկիէն
ա ռ ա չ յատուկ
ուչա -
գրութիւն
էբ գաբձուցահ
Հայաբուեստին
%
Ատրմիգուվսկին
իր եբկՀատոբտ
չխտտու՛
թիւնր
, Հբատարակահ
էբ
գլիսաւոբապէս
Հիմնուելով
Թորամանեանի
աչփսատոլ
- յ
թիւննեբու
փ յ ՚ ա յ
,
(1918)։
Մինչգեռ
ԳՀ
Մ ի յ յ է ն
1916^՛՛
արգէն
Հրպտտրտկահ
էր^
իր
«Տունական
ԳպԲ՚՚Յր
բիւգանգական՝
ճարտարապետութեան
մէչ»
դէրքբ^
ուբ)
լայն տեղ կր յատկացնէր
Հայկ՛
ճաբտա
-1
րապետութեան
, նկատե
լոփ
գայն
էբբեւ.
բիււլանգական
գ ա ւ ա ռ ա կ ա ն
ճաբտտբա
—
պետութեան
ստեղհման
գլխաւոր
գոբհ-օն–
ներէն
մէկր :
ԱյնուՀետեւ,
թէ իր «իկոնոկբաֆի
տր
լէփանմիլ»
Հիմնական
աչփսատութեան
եւ
թէ
ուբիչ
ուսումնասիբութիւննեբու
մէչ
Գ՛
Մ ի յ յ է ն օգտագորհահ
էր Հայ
մանբա–
նկարչութեան
նիւթեբր
;
Իր փարած
բամնին
մէչ Մ ի յ յ է ն ստեո -
հահ
է նաեւ
չափւա ղանց
կաբեւոր
«քբիս—Հ
տոնէական
եւ բիլղանգական
Հաւաքահո
յ »
մր,
որու
Հազարաւոր
չո լս անկա
բնե
բ ր եւ
լուս ապա
տկե րներր կր հառայէին
բագ -
գատական
ուս ումնաս
ի բ ութիւններոլ
:
Աէյյէէ^
Գ Ժ
" " ՚ ՝ ՚ ^ Բ
միտքն այն էր, թէ
երկբի
մր արուեստր
կգղիացահ
եւ մե -
կոլսա՞ցահ
երեւոյթ
չէ : Զայն
րմ բռնե
լու
Համար
անՀրաժեչտ
է լ^գգբկել
կարելի
եզահին
չ ա փ բազմաթիւ
նիւթեր
ել բագ–
գ ա տ ե լ տարբեր
եբկէրներու
աբուեստնե–
ա ա ա ր ա բազ
եու -
թեան
մբ , որ տեզյւ
ունեցահ
է
182Տ/՛՛՛
կալկաթայէ
մէչ ,«Ասաուահա
չունչ Ա ատ
եան » եբկնային
, «Հայկեան
Մարգասի
-
բական
ճեմարան»ի
ապաբանին
մէչ, ն ո յ ն
ճեմ
արանի
օժանգակ
գասատու
Եբեւանցի
ՏոփՀաննէս
Ափգալեանցի
միչոցաւ
:
Այս
վեբչինր
1Տ2օէն
կալկաթայէ
մէչ
Հբատարակահ
էր Հ– Տար– փրգ՛
Աւգեր -
եանէ
անգլէերէնէ
Հայերէն
բ ա ռ ա րանր ,
Վենետէկէ
1821^
տպագրութեան
փբա
յէն
Համ առօտ ագր ուած :
ՏոփՀ • Ափտալեանցի
կր պարտինք
նո
յ ն
պէս Հ՛ Մ իքս՛ յէլ Ջամ չեանի
եռաՀատոբ
Հայոց
Պ՚ստմութեան
անգլերէն
թաբգմա–
նութիւն՛բ
, որ երկու
Հատոբոփ
լ՛՛ լս տե -
սալ
կալկաթայի
մէչ
(1827)։
(Վերջ)
ՀՐԱՆՏ
ԱԱՄՈՒԷԼ
ԲԱՆԱԿՑՈԻԹԻՒՆՆԵՐԸ
ՀԼԵՒՈՆ
ՇԱՆԹԻ
ՊԱՏՈՒԻՐԱԿՈՒԹԻՒՆԸ)
•
ՄԱԱ ԱՌԱԶԻ՚ե
ԳԼՈՒԽ
Գ.
Հբաժաբուեցէք
Գա
չնա
կի
ցնե
բ ի ց եւ ձեր
Հարցի
քննութիւնր
գուբս
բերէք
Աեւրի
,
խորՀբգաժ-ուլոփյ,
օրակա
րգից
եյանձնեցէք
\
ա յ ն ՝
ԽորՀրգա
յ ի ն կառափտրութեան
ի - |
րաւաբաբութեան»
:
(
Մաքերի
եւ աեսակէտնեբի
փերոյիչեալ
կաբճ
փռիսանակութիւնից
յետոյ
, մեզ
Համտր
մ իանղ տմ ա յն
սլարւլուեց
, որ
Հսւ–
յասաանի
կառաւԼա
րութե
ան ու Ա ովետնե–
բի
Հեաասլնգած
նսլատաէ^եբբ
հիմնովին
տարբեր են :
Արգարեւ
, մեր կառավարութեան
նսլա–
տտելն էբ՝ ճչգել
Հայաստանի
եւ
ԽորՀ–
Աղեբրէչանի
սաՀմաններր
,
ապաՀովել
Աովետական
իչխանութեան
եւ նրա գոր -
հ ակալների
կոգմից
մեր երկբի
ներքին
գոբծեբին
Լլ^՚էմէ^ամտելու
սկղբունքր
եւ
ստանալ
մի չարք տնտեսական
եւ
մչակու—
թային
աբտօնութիւննեբ
: Տ ա ճ կ ա Հ ա
յկա
կան
Հողամ
ասե
բի
խնղիբբ
պէտք է փճռա–
Հատուէ
բ Աեւրի մէչ, իսկ որպէս
իրաւա–
բաբ
որոչուած
էբ ունենալ
Հիւս •
Ամեբի
կա
յի նախագաՀր
, ա յն
ժամ անակ
ամ ե -
նաղօբ Վ • Ուիլսլնր
:
Մ ի ՛ ֊ " կոգմ
ից , արգէն
"լար՚լուեց
, Աո -
փետական
կառափա
րութիւն
րա ռան
ձն ապէ
ս
չէր
Հետաքբքրւում
կոփկասեան
Հանբա
-
սլե ւոութիւննեբի
սաՀմանների
խնգբոփ
,
Համարելով
այնմիաննչան
Հարց։
Նբա
մ տաՀող
ութեան
առարկան
Տ ա ճ կ ա Հ ա
լաս–
տանի
խնգիրն
էր։ Ուղում
էի՛ն մեբ
Համա
ձա յնութեամբ
բաւաբաբել
տաճիկներին
,
Հակառակ
պարագա
յին
պիտի
կագմ
ուէբ
թուրք—սովետական
լ^գՀ - ճակատ՝
վիժե.
ղնելու
Համար մեբ աբգաբ
Գատբ եւ
ճրղ–
մ ելու
Համ
ար Հայմողովրգի
անՀուն
զո
Հա բե րո ւթի ւննե
ր ի
ղ^ո՚է
ձեռք
բերուած
ազատութիւնն
ու անկախութիւնբ
:
Թէեւ
Հա յաստանի
կառա
վյս
րութեան
կողմից
ւէտ զօր ուած
չէինք
• տաճկտՀա
յկա
կան
Հ՚ողւսմասեբի՛
վերաբեբմամբ
բանակ–
ցութեան
մ էչ
մ անելու
Ա ոսկուա
յի Հետ ,
սակա
յն
բանակցութիւննեբբ
վիժեցնելու
մտաՀոգութեաւ)
բ
~է ա րկագբանքի
տակ
գտնուեցանք
մեբ խօսա կց ութի
ւննե
բ ր այգ
ուգգութեամ
բ չաբ ուն ակե լու
Ջի՛ չեբ
ինի
Հետ՝
սլարղելու
՚^ամաբ
նաեւ, թէ
է՚՚՚նԼ
կարող ենք ակնկալել
Աովետների
միչնոբ–
գութիլնից
:
Ի գէպ նկատեմ
, ո՛ր մեբ բոլոբ
բանակ–
ցութիւններր
՚ լ ր ո յ ց ի
լ ն ո յ թ
էի՛ն
կբում
,
եւ. մեբ իսօս ակց ութի
ւննե
բի ա բ ձ ան ա գր ո
ւ–
թիւններր
չէին
կագմ
ւում
:
յ՛ն չպէ ս վերեւում
աս՚ոցի
,
Հաբկաղբան—
քի տակ
գտնուեցինք
ձեւականօբէն
էնգ ՜՝
առաչելու
Ջի
չեբ
ինի
առաչա
գրան
քեե
բին
եւ
վերչփնիս
ուչագր
ութ
ի՛նր
Հ բաւի բե
լու
ա յն պա բագա
յին փրա
յ , որ Հա
յ
ժոգո -
փուրգր
միչտ
է լ կապուած
է եղել
ռուս
ժոգովրգի
Հետ եւ այժմ
է լ վստաՀ է, որ
խորՀ
. իչխանութիւնր
սւնչտՀախնգիբ
եւ
անաչառ
կերպով
պիաի
մ օտենա
յ
մ
եր
Հարցի
լուծ՛ք
՛սն
ր եւ պիաի
բաւաբարի
մեր
ժողովրգի
աբգաբ
սլաՀանչնեբր
:
Դստա
Հեցնելով
Հանգեբձ,
թէ
ԽոբՀ
.
կառավարութիւնր
կր էինի անա չառ
իրա
ւարար
, Ջիչեբինր
նկատեց
որ Հսւ
յաստա
նի
պս՚Հտնչներր
՚իեց
վիլայէթների
նկատ–
մամր
չա՚իաղանցուած
են , եւ
յատկապէս
էրզրումի
վեբաբերմ
ամ բ մեր
պաՀանչր
նա գտնում
էլ՛ միանգամայն
անիրաւացի
:
Մենք
առարկեց
էնք , որ էրղրումր,
էնչ
պէս եւ մ էւս
Հա
յա բնակ
վփ՚լա
յէթներր
պատմ
ականօրէն
միչտ
է լ պատկանե
լ են՝
Հա
յ ժոգովրգին
, ոբի պերճախօս
ապա - .
ցո
յց
կ՛ս Ր՛՛՛լ են ծառա
յ ե լ մեբ մչակո
յթէ
բազմաթիւ
եւ բաղմապէսի
յիչա աակա -
րաննեբր
:
Ջիչեբինր
անմիչապէս
րնգմիչեց՝
ապա
ցուցանելու
Համաբ
իբ
ծանօթ՛՛
ւթի ւնր
Հայոց
Հ ի ն պատմութեան
Հեա եւ ասաց-
«Զեր
յիչատա
կարաննեբր
վերաբերում
են
Աեծն
Տիգբանի
ժամ
ան ակա
չր
չանէն,
իսկ
կարեւոբն
այն է, ոբ ներկայէս
վերո
յիչեալ
՛լիլ՛"
յէ թնե րում
Հա
յութիւն
Լկայ » :
Թէեւ
անսսլասելի
չէր Ջիչերինի
վեբ -
չին
տռաբկոլթիւնր
,բա լղ ես ու՚լեղէ
Հան–
գամանքից
օ՚լտուել
եւ ապացսւցանել
Ջի–
չեբէնէ
արտա
յա յտած
տեսակէ
տնեբի
՜՛սւ–՛
կասութիլնբ
•
ՀԱՄՐԱՐՋՈՒՄ
ՏԷՐՏԷՐԵԱՆ
(Շար.)
(9)
Fonds A.R.A.M
