Վ. ԹՈԻՆԱՍ
Լ՚Բուպա)
Տեղ
մը Հանգիսչե–
Աա
յ Հայ
՛Աո
ր աՀ ա
է րո ւ. որոնք օտար երգե ր կ՛ եր
ղէ ին ել. օտար պնակիտ՜ւե ր կը նուաղէ ին –.կրբՀար–
ցուցի
թէ Հայկական
երգեր
չկա՞՛ն, ւգատասխա
-
նեցին՛
Հայկ. երգերը
աղուոր
չեն :
Ո՛^Վ րոաւ
ձեղի։
Դասլան ու մաման
է^ը–
սեն
մեզի:
Երբ
ղիաողոլթիլնս
ձ-նողնեբուն
ղարձուց ի ,
Համիմ՛աստ
յանկերղ
մըե ալ իրենցմ է լսեցի
•
«Հայկ.
երգին
Համը փախահ– է. Հին է, նոբ
երգ
չկայ
որ նորեբր
երղեն
» ;
ԱՀա
քեղի չքմեղանք , աՀա
քեզի
արղարա
-
ցում՝ , ղիւրին
ճամ բոփ : ք^արեբախտա բա բ քիչ
է
ա յսւզիս ինե բո լ թիւրտ
րայց կրնայ որոշ
մթնոլորա
ստեւլհել
է
ԵրգՐէ երղ է. Հին թէ նոր,
արմանի
մեր
զուբղ ուբանքին
;
38
40
տարիէ ի փեր երղուահ
երգերը
Հի5ի
ո րակե
լ
\առ նուաղէ։ տՀ ասոլթիւն
է ; Զանոն.,
րինող ել երղող սերունգր
գեռ
ոգք է ել երիտա -
սարգ։
«Հին–» կոչել
կամ
«Համ»
չզգալը,
ճաշակի
եւ խառնոլահքի
թ^գիր
է՛՛ ԱյԳ երգերուն
մէք ազ
գային
կեանքԼւ
ու ոգին է որ կը յորղին
կենղանի
սլատկե րներոփ,
շաւլախոլահ
Հայ քաքերու
արիւ–
նոփն ու շինականի
քրտինքոփ : Պատկառե
լի գան
-
ձեր , ո րոն ց Հ ան գէ սլ որեւէ թեթեւ
փե ր ա բե ր ո ւմ՝
ոչ միայն այպանելփ
է, այլ եւ հ՜անր յանցանք։
Ե–
թէ Հետեւինք
,ա յգ
նո բե լուկ
Հ ո գե բան ո լթեան ,
սլէտք է քրին տանք
2000
տարուան աւետարանը
,
Եղիչէ ի Հայոց
սլամութեան
Ոսկէ
ճաաորիկը
եւ
՚էքեբսէս
Շնո րՀա լիի
շա րականնե րր ,
Գրիզո
-
բի Նաբեկր
եւ Աաշտոցի
աղօթարանր
որոնք գա
-
րերէ ի փեր կր
կազղոլրեն
մեր
Հ ողին՛
:
Գիհ քաշենք
Հայ անցեալին
ու լեզուին
փբայ։
Տի–
մա բութիւե բ չէ՛^ նոյնիսկ
մտքէ՛ն՛ անցնե լր, ի նչ կը
խորՀին
այս մասին,
«Զայն
մը Հնչեց»ն
ու « Ազա
տութեան
սիրո յն Համ ար»բ , Հ ին Համս։ րող
Հայ
խ ի կա բն ե րր : կր փա յլէ՛՛ : Մ ի՛նչ ամ էն աեզ Հսկա յ
ճիղ կր
թաէիուի
, թուղթ
ու մելան
կր
սսլառի ,
նոբր
Հինին կասլելոլ
Հաւքար , Հիներր իրենք է որ
խոյս կուաան
ու կր փտնեն նորեբր
ւ Այսսլէ՛՛ս
է որ
սլիտի
սլաՀենք
մեր Հա յկակա՛ն՛ ոգին • • •
Նոր ե՞րգ
կ^ոլզէք
ոչ Ոք Հակառակ
է ա -
տոր : Բա յց ին չո՛՞ ւ նկատ ի չէք առնե ր պա
յմ աննե
րը : Ե բէկի ՛աղգր ա յոօր գաբձե ր է
աստանգակսն՛
.օտար ափւերու փ բա ^ , ցրուահ՜
ամէն
կոզմ : Աիա
-
լար , լնղՀանուբ
ել Հաւաքական
կեանք կ՛ա, յ ,
Ոբ
եան,
Լինի մէք (Ա. ՆաՀանղնեբ)
: Ծնահ
է ՝Բղի ։
Երիտասարգ
Հասակին գացահ
է Ամ երիկա ։ \
90Օ"՛–
կտն
թուականներուն
ւքիացահ
էբ Հ • Տ • Ղ՛ -
թեա՛ն կոմիտէ ին : Հիւանգան՛ոցր
երթալէ
քանի
մ ը
օբ փեբք կտակը ազատրասաահ
է սլաշտօնապէս
, եւ
20
Հաղար տո լարը ձգահ
է Հ՛ՕՄ ի Կեղր ՚ փարչու
թեան : Այս գումարոփ
իբ անունոփ սաներ
պիտի
սլաՀ ուին կրթական
Հ ա ստատո ւթե ան մրմ էք :
ԿԻԼԻԿԻԼ)Ց ԿԱԹՈՂԻԿՈԱԱՐԱՆԻՆ
(Անթիլիաս)
20
Հազար աոլար կտակահ
է Հանգուցեալ
Լեւոն
Պտպայեան
, (՛Բանատա ) , Հայ
Հոգեւորակա՛ններ
պատբաստելու
Համաբ
:
՚ԲԱԶԱՊԼԱՆ՚ԲԱ
, 26 Սեպտ.
^
Ցաււսւջ)
Ա արոքի
գաղութը
փերքերս գմբա խտո
լթիւնն
ու -
նեցալ
կորսնցնելու
իր լաւագոյն
՚ա՚Լգամո
ւՀինե -
րէն մէկր, Տիկիե Եւգիեէ
՚կօլօեանը
-. Աօտ
ութ
ամիս
իբբեւ
անդամալոյհ
, Լաբչյչ^ուելէ
փեբք ,
Օգոստոս
9ին յաւիտենապէս
փաէ^ց
իր աչքերը
,
63
տարեկանին
:
Հանգուցեալր
ոչ միա յն տիպար
տանտիկին
մը, այլ եւ Հայ մայր
մրն էր , բառին
բոփան -
գակ
առում՚ոփ
;
Ենչ պայմաններո
լ
աակ
կրցահ՜ էր
պաՀել
,
խնամել
ու ազատել
1915/"
ԱրՀալիրքնեբէն
եբեք
ան չափաՀաս
ղալա1լնեբր , դմուար
է նկարագրե
լ ;
Եւգինէձ
, այգ սարսափւի
օրերուն
երեք
ան -
մեզ ձագուկներր
կր^քԼ՚ն
սեղմ
՛ահ
լեէւնեբ ու ձորեր
ան։ցալ
որպէս մէկ անգամ ը աքսորի
մաՀուան
կա
րա լան ին : Եբզնկայէն
սկսահ
՚Բէմախ
, Ակն,
Աա
-
լաթիա , Խարբեբգ
ել
ղէպի
անհանօթ
ան
՛ապատ
-
նեբը ...
Հայկական
՚իոզղոթային
՛այղ փշոտ
ու գա
-
տասկոտ
ճանապարՀներր
մէկ փա յրկեան
իսկ չկր
ցան րնկճել
ղփնքը եւ ե՜րբեք չփմուլացալ
իր
մէք
ւէ
այրական։
այն
ղերազոյն
զդացոլյ
)՚ը
որ ունէր
սբ–
աա
֊,
ա
տո րնե րյ։ ւն
Հան
դէպ ՝• Առիւհի
նման պա
յքա–
րեցաւ
կրկ
՛նակ
թշնամ ի
ն
՛՛ե
բոլ
գէմ ; Նաիս՝ թուր
-
քին ու ՚Բիւրտին
ե աթա գանին , երկրո րգ՝
սոփին %
Ա^ իսնե րոփ
ւււ տարիներոփ
՛անտառնե՜րու
ել
քա -
րա
յրնե րոլ
մէք խ ո տա կե րութե ամ բ ապրե լոփ թա -
փւառելէ փեբք, փե՜րքապէս
յաքողեցաւ
փրկել
ինք -
զինքր եբեք մատաղ
Հոգի
՚1ւերռփ
ստո յգ մաՀ էն ոբ
ամբողք մամանակ
կը թելահէր
իբ գլԼսուն ւէերեւ. •
Զի՛–– ա գա գա ր էն փերք
Հասալ
Պ՚՚լփո
ուր գտաւ
նաեւ իր ամուսի
՛նր
Պ •Յտբէթ
Պօլօյեանը
։
Այս փեբքինն
ալ հանօթ
է Երզիկայի
Հայ Հին
սերունդին՛։
Յեղափոիսական
իսառնուահքոփ
երի -
տասարգ
մրն էբ ել իրրեւ
ա յղպի սին ո ււնեցահ
է
որոշ
ղո
րհունէութ
իւն մեր աղաաագրտկան
շարմ -
ման մէք, Օսմ • Ա աՀմ անագրո ւթիլնէն առաք
եւ
թէ
վերքը։
՚Բէմախի
շրքանի
Հ
ա
յ գիւղացիներր
զինելու
իբ աչԼսատա՛ն՛քի լնթացքին՛ ձերբակալուեցաւ
Եր ՜
լխկայի
Օոմ . իչփսանութեանց
կոզմէ : ՀյնորՀիլ
Հ •
3 ՝ Ղ՝" , Բարձբ
Հա յքի կեգրոնի
ու
ամ ե ր իկեան
Հիւպատոսի
միքամ ա։ւ ւթե՛անց
15
օր
Երզ)՛ կ՛ա
յի
բանտը
մնւալէ վերք ազատ արձակուեցաւ։
Հակա -
ռակ
երեւութական
ազատութեան
, այս
գէ՚ՂՔԸ.
գբգի^
րլլայ
ոգե
չունչ
ու աղգային
նոր
եբգերոլ,
ինչպէս
են «Հին»
կոչուահնեբր
: Անաց որ , նորեր
ալ չեն պակսիր, թէ ^ \ա րաա սաՀմ անի եւ թէ
Հայրե–
նիքի մէք :
Անտեղի
ել
անիմաստ
է
չքմեղս
^նքը.
Որուն
ե–
տին կ^երեւա
յ ա յլա սերումի
Հ րէ չր :
Առարկողները
առ Հասաբակ
Հ
՛այ
երդն է որ չեն՛ սիրեր , որովՀե
տեւ կոբուսահ
են Հայկական
ոգին ; Անոնք նորն
ալ
պիտի չեբգեն
, երր գտնեն
: Ո" վ պիտի չգո րհա -
հէբ իբ Հին դրամ ագլուխ
ը , եթէ
ն՛որը չո՛ւնենա
յ :
Երգեցէք տզաք, ուր որ ալ գտնուիք։
Հայկա
կան երգեր
կան
որ յաւիտենական
են :
Ա– Գ–
ՆԻԿՕԼԵԱՆ
պատճառ
գաբձաւ
որ Պօլօե ա՛ն՛բ ձգէ իբ Հա յ բենա
կան
օճաիսը , երիտասարղ
կինը ե րեք
ե րե իսանե -
բով , մա յբր , Հա յրը
Ե րղնկա
յի
յեւլափոԼսական
՚Բեռիի
զորհակից
Աղամ
աղան
առեւտրակսն
չաՀաբեր
ղորհր
ել անցնի
Հիւս. Ամերիկա
:
Շուտով
՛Լրա յ Հասալ
191
^ր : Պօլօեան
անցաւ
կովկաս
իր բամինր
բերելու կամալոբտկան
լնգՀ •
շարմմաՀն
;
Հաղար
ու մէկ կրա1լներէ անցնելէ
ու
թափառումներէ
վերք,
1919/1»
Պոլսոյ
մէք կը
գտ–
նէ կինը
Ե՚-ղինէն , երեք զաւակներով
:
Հ^այաստանի
Հ ան րապետութեան
օրե բուն
Յա–
բէ^Ր
նոբկ ն մօսինր
ուս Լռն ղրահ առաքին
դիր քե
րուն
վբայ
է բ , նոբաստեղհ
պետ
ութ իւնր պաշտ -
պանե լու դիտակցութեամ ր : Ը՛ն աան իքով
փոխաղ
բուահ
էր Երեւան
: Երկրին
խո բՀ րղա յնացո ւմ էն
վերք Հազիւ
կր յաքողի
գոլրս
եԱել
ստեղհուահ
« դրախտէն»
ել Եւգի՚՚նէին
եւ չորս
զաւաէ^երու
Հետ միասին
է"ԲԲ"Բ՚հԲ
"՛նեցահ
էի՛ն Երեւան
եւ փոխադրուիլ
Ա արոք
յ
Այստեզ կաբճ մամանակի
մէք կր ստեզհեն
նոր
բոյն մը, իրենց
Հայրենի՛քի։
փոիսաբէն
րնտբելով
այս օտար ափերր։
Հինգերոբգ
զաւակ
մր կ*ունե–
նանւ Ա արոքի
մէք :
Այսօր , երբ բոլոբ զաւակներր
մեհցահ , Հա -
սահ ել առանձին
րոյներ
շինահ են , ԵւգԼնէին
գո
Հո ւնակութեան
չափ
ու սաՀմ ան չկար , բա յց
ափ
սոս որ ղ աման մաՀը թո քլ չտոլս. լանա ր աւելէ
եր
կար
փա յե լե լ տ յւլ մա յբական
ե րանւութիւնը
: Ա ա–
ն աւանդ
Հազիլ
կը սսլա սէր տեսնելու
իբ
թոռան
Օր • Աօնա յի ամ ուսնո ւթի ւնը , որ արղէնւ ո բո չուահ
էր այս աչնան
:
Աիրելի։
Աւ՚լԼ՚նէ , Հանգիստ
կր մաղթենք
քու
յողնահ
ու տառապահ
ոսկորներուն
, թէեւ
ղուր են
մ ազթանքնե բը , երբ քեզ հահ կոզ Հողր օտար է ,
իսկ քու
Հողին
Հա յրեն իքի կարօտով տառո պահ
:
Հան՛ղո ւց եա լի մաՀուան
աո թիւ փոխան
հազ -
կեպսակի
ղ ո քացալ
մ
Օտ
20
Հաղար ֆրանքԼ։
դու -
մար մր որ Պ– Պօլոյեանի
էիափւաքի՚և
Համաձայն
յատկացուեցաւ
Ե ո ւկո սլաւի՛ ո յ Հայ
՛լ աւլ^ ականնե
րուն
(թբիէսթէ
) : ՚Բազաքիս
աղ՛է •
վարչութիւնր
յանձն •առաւ ա յդ դում աբով ուտե լիք
( սլաՀահո
յ
միս,
ձուկ եւն.) ճարել
եւ Թրիէոթէ
Ս՚կել^
Լ՛ր
կողմէն
.ալ որոչ դումտր
մր յատկացնւելով
: Ինչ
սլէս կր տեղեկան՛ամ , աբղէն
քանի
մը
կապոցներ
ղբկուահ
են ։
ԹՎԹԱԿԻՑ
ՊԱՊԸ կոչ մը ուղղեց
կաթոլիկներովն՛,
թելա–
դրե լով խաացնե
լ չաբքեբը
ել պա
յք՚՚՚րիէ
Համ այ -
նավա ր ո ւթե ան գէմ : Կոչը ուղղուեցաւ
ան թե լփ
մ իքոցաւ , չո բս տարբեբ
առիթներով
:
ԱԱՕԱ՚ԲԻ անկախութեան
թնղիրր
Ազզամոզռ–
վին պիտի ներկա յացուի Արաբական
՚իա շնակցու
-
թեանւ
կողմէ , ինչպէս
յայաարարեց
լնդՀ • քաբ
-
տուղաբր,
Ա՚լ՚լմ՛ փաշա , այն առարկութեամբ
թէ
ի դերեւ
ե՜լահ ենւ Ֆրանսայի
Հետ կաաարուահ
բա–
նակցութիւննւե
լ՛ր : Ա իեւնո
յն ատեն
կը քննուի
ամ–
Բ"ղ1
Հէ՛–՛՛ ՚ Ավ՚րէկէէ
Ւ^գէւ՚ը
՝•
՚7>**
127
ՏԱՐԵԿԱՆ
ՀԱՅԼ1ՒՀԻ
ք՛ ազւսմ էա
Հանրմ ,
Լիոլսիոյ
ամէնէն տարէց
կինն է։
Ութսունամեայ
տղայ
մը ունի
:
ՄՈՌՑՈՒԱԾ
ԷՋԵՐ
Զ Ա Գ Ո հ Ղ . Ո Ն
Երեսր շիտակ տեսնող չկար
։Բաձց կը պատ
-
մոլէր
ո՛՛փ, կամ
ի՛ւնչպէս , չեմ գիտեր
թէ ե–
բիտասարղ
՚^(ն
էբ
թը. -
Ա–
Աարղ
մը,
Որուն
երեսր
երբեք
չէինք
տեսահ ,
խաւարի
մէք ապրող
դիւային
էակ
մը. ղո յութ
իւն
ունէ ր իրօք, թէ առասպել
մլն էբ , ուր
բե՜րնէ
բերան
կրկնուելոփ , տաբահ՚՚ւելոփ^
՛իեր^տկսն
ձել ու վաւերացում
կր ստանայ ,
իրողութեան
կարդ էլ՛անցնի :
Գող մրն էր Զաբուղոն
մեր զեղին
մէք .
ոչ
այն ռամիկ
գողր
որ կր բռնալի
շարունակ
,
կր
հ աղբ ուի ու բանտերու
մէք կր փճանա
յ . ոչ
ալ
տյն աՀարկու աւազակր,
որուն գողօնին
արիւն
կր
խաո
^ւռլի
ատեն ատեն
է
Իր մեհ արմանիքր
ճա րպիկո լթեան ր մէք է ր .
ողի պէս
անօսր , ողիի մր պէս
աներելո
յթ , տեզ
մը չէ ու ամէն տեղ
է միանդամայն
:
Ամ էնէ^ե աւելի
ամ ուր փ ակո ւահ դուռը , ամ է–
նէն բարձր պատր
մտնելէ
չեն արգիլեր
գէ^ՔԲ ՚
բսքնալիին
հակէն , տախաակնեբուն
ճեղքերէն
ներս
կը սպբգի կաբհես ,
ա
՚Կչչուկ
ստուերի
մր պէս
:
Ամէն
բան գիտէ, ամէն խօսք կը լսէ
ոլ
գռրն–
փակ
նիստերր
իըեն Համար չեն.
իրենէ
Համար
պատրաստուահ
հո ւգա կն ե բո ւն մէ քէն
յաքողոլ
-
թեամբ
դուրս
կ՚ելլէ
միշտ , փաբպետ
ձեռնս՚հոլի
մ ր սլէս զարմ ա՛նքի մէք թողլով
դթ՚ՔՐ
բռնե
լու
պատրաստուող
միամ իտներր
է
խադէմ
ու ւէատո յմ տզայ
մը. ե ր կա թա ղո րհ ի քով
աշկե րտո ւթենէ
եկահ
է բ ու կղպանքներու
աբ
-
ուեստը պէտք
եղահէն
աւելի սորվահ
էր :
Հիմ ա արուեստասէրի
մը
՛գէո
է՛ ապրէ
ր ,
գողնալով , թալլելով
շարունակ , աւելի սնապար -
հոլթենէ
, քան թէ իրական
չտ րութենէ
մզուահ
է
Կբ բաւէր , որ իր ճարտարութեան
փորձր
տար
՛ամէնէն՛ անմատչելի
կարհուահ
տուներր կոգոպ
-
տելով, ու յօմարութեամ
ր ետ պիտի տար
ղոզօնր,
թէ
ո
ր բռն ո
լ
ելո
լ
վա իսը չրԱա ր :
կաբաց
կամ աց
մաե րմ ութիւն
մ
ր
Հաստատ
-
ուահ
էր գիլղացւոց
ու այս դողին
միքեւ. ի Հար
կէ ստիպեալ
վարմուեր
էինք իր
ներկայութեան,
ս։ յս իսո րՀր ղաւոր
ու անմ եկն ելի ղո յութիւնր
, Հա–
լահական
մաբղու
այ։ւ
աստանդական՛
կեանքը
սբտերնիս
կր շարմէբ,
ու քիչ մլն ալ թէ որ եբ -
թայինք առաք, պիտԼ, սիրէ ինք
զփնքը։
Բ
Զաբուղոն
նչ՚սնուտհ
էր, կր զարմանանք
:
Ն չանտ ո ւքր Պատրիարքարանի
մեհ
գաՀ
լիճր
կատարուահ
չէր Հարկաւ։
փոիսանորղ
Հայրր
ՕրՀ
նահ չէր գայն , ոչ ալ լբագիրներր
հանուցեր
էին։
Պարզապէս
՚ յաւիտեան
իրար ոիրե լոլ
խօսք
տուահ
էի՛ն , գիչեր
մր
հառի
մր
տակ
, ասազերր
ունենա լով իրենց վկայ . եւ աչխաբՀ իս
ամէնէն
մեհա Հանգէս
ն չանտ ո ւքը եղահ
էր իրենցր :
Ամէնքն իս կր ճանչնա յինք
Վասի լի կը ,
ա
յն
վտիտ
գէ
՚Րքով
ու թնճուկ
մաղերով
ազքիկը,
որ
ղո յնղգո
յն սլատմ ո ւճ աններո վ , աբաակաբգ
արգոլ^
ղա բգե բով
վեբ,
լեռը կուգաբ պտտելոլ
մինակը,
Շաբաթ
իրիկունները
:
Ոչ ոք կը Համ արձակէր
աչք
մը նետել
կամ
դարպաս
լնել անոր • կեսարի
խօսեցեա՚լն
էր անի
կա , իր բացակայ
նչանահին
տարահահ
սա՛րսա -
փին մէք պլլուահ
աներկիւղ
կը պարտէր
ամ
^Խ
տեզ . ու զփնքր պաՀպանոզ
այս փախը կը
՛Լտյլէր
իրեն . անմ ատչե լի րլյալր
Հրապուրիչ
կ՝ լնէր
գԼ՚ն–
քր : Մ ասամ՛ր մըն ալ նչանահին՛ փառքր
իր վրա
յ
կ^անգրագաոձն՚ար . անոր
արկահալից
կեանքին
կապոլող
այս ազքիկը սովորական
մէկը չէբ կրբ–
նաբ
րլլալ • աչփսարՀքէն
գուբս ապրող
մաբգուն
նշան ահն ալ ա չվսա րՀ քէն դուրս
աբա րահ
մլն էբ •
ոլ տեսակ
մը պատկառանքի
խառնուահ
ըղձանքով
մր կր նայէին
իրեն, ամէն անգամ
որ այս լուա՛ցա
րարի աղքիկր , վէս
ու արՀամարՀոտ
գիցուՀիի
ձեւերով,
իր շաբաթական
պտոյտր
լնելու
կուղաբ
մեր կողմերր
:
Վասիլիկ՝
ինքր դոՀ կր թուէր
այս
կեանքէն՛
մարդ մր կար
մութին
մէք, որ զի՛նքը կը պաշտէր ,
Ռիւյ Պլասի ըսահին
պէո , առանց երեւան
ելլելու,
առանց իր քովր գալու Հրապարակալ
;
Ու մութր՝ իրական
մութն
էբ Հոս.
կեանքը
գէչերր
կը սկսէր
իրեն Համար
ու գիշերր
կր վեբ
քանաբ . վասն
՛լի նշանահը
մութին
կրնար
գալ
,
.ամէնէն անակնկալ
մէկ պաՀուն , մաքէ
չս/1ւց ահ
հպտումի
մր տակ
, որուն գրկարաց
կր սպասէ ր %
Ուր Լ՛չներ կրնային
ըսել, որ «այսքան
օր»
ապ
րեցան,
ինքր պիտի
ըսէր
«այսքան
գիչեր»։
Գ–
ԶՕՀՐԱՊ
(1)
Fonds A.R.A.M
