ԿԱՊՈՅՏ
ՒյԱՋԻ
2ԵՌՆԱՐԿՆԵՐԸ
^աւիՓոբԱիպ ճայ գաղութը
Զորեքչսւբթի
իրէկուն
աեղի ունեցաւ,
կապոյա
Խաչի, Փարէղի
մասնաճէլ.ղին
ղասախօսութիւն
քլ ,
լեցուն
սրաՀի
մ լլ յսռշեւէ
Տիկին Ա՛
թագէոսեան
ներկայացուց
ղասախօսր. Տիկ– կլլկն
Բիլղանղր
,
որ
իրրեւ. նիւթ ընարահ էր « ՚Բալիֆւ։ րնիո յ ւչա -
ղու-թր »:
Տիկինր, ոբ լալ. գասաւոբահ֊
էր իր նիւթր ր–
սալ թէ ՛Բա լիֆ
որն
իան Ա. ՆաՀանղներուն մէշ
Ր"Լ"Ր"՚էէն
նոբ չրշան մըն է, որուն
\^^)ամեակը
րի։
Հ՛՛՛յ
պանգոլխանեբ
տօնուեօալ ա նսե
աք ւոա
Հոն ղացահ– են
50
60
աարի
առաշ֊.
Աեհ֊ մասուէ
Խարբերղցթեեր
եկահ
կաղմահ
են ղաւլութը
։Անռնք
գաղթահ
են չնորՀիլ
բողոքականութեան
ել
իբբեւ
Հեաեւանք
1895
9 6 /
շարգերուն։
Հյ""" մը բո.
ղոքակա՚ններ
վերաղարձահ– ենմայբենի
եկեղե -
ցին :
Առաշին
Հայերը Հասաատուահ
են
աշիարՀի
ամէնէն
րնդարձակ
Հովիտին՝
ՖրԿ՚քնոյի
մէշ֊. Ա -
մ է՜ս էն աւելի
ղբաղահ
են ա յղեդո
րհո լթեամբ ,
խաղողաւքչակոլթետմբ
եւ բամսլակամչակու -
թեամ բ : Առաքե լե ան ի գինիի
գռրհարանները
ա -
ռաշն ա կարգ աեղ կը գրաւեն
\ամբողշ Ամ երիկա
յի
մէշ՝. ւ՛սկ Պ– Արփաքսագ Աեդրակեան
ամբււղշ
նա
Հանղի
չամ իչի աբսէաղրո լթեան
ս էնա իքայի նա -
խագաՀն է ։
Ֆ րէգնօ
մինչեւ
վեբշե ր ր չատ փոքր քաղաք
ե–
ղահ է , Բ •
ԱշխարՀամարտէն
վերշ
սկս՛ահ՜ է
բաբգալաճի
լ ել գե ղե ցկանա
լ ՝. Նախկին
տրեւմտա.
Հայ գաղթականներու
վրայ,
1917
18^^^՛
՛Ս՛քէ.
արեւե լաՀա յղիււլեր
գրեթէ
ամբալ^սլթեամբ
գաղ
թահ
են Հոն , ինչպէս կարսի ՚Լարա՚ղալտ
ել Շիրտ–
կի իւսքէնտ
դիւգերոլ
Հ՛այերր։ Կբ խօսին
Հքիբակի
բաբբառը
ւ Ժողովուբգը
պաՀահ է իր սովո րոլ -
թիւնները,
թէեւ
նոր սերունդը
տարբերութիւն
չունի ամերիկացիէն
: Ֆրէղնօ
ունի Հա յկական
ո–
ճով դեղեցիկ
եկեղեցի
, սրաՀ , ինչպէս
եւ մատուռ
մ ր։ Ա չակութ՛ային
խնգի բնե
բու
մէշ, միասին
կ՛՛ա չվսա տին մէկ կողմ գնելոփ կուսակցական եւ
գաւանական
Հարցերր ;
Զափաղանց
շե շտո ւահ
եւ զգա լի է զա -
նաղան ազանղաւո
րներու
գո յոլթիլ1ւ
ը, ինչ որ յա
ճախ
կը շլատէ Հա յկ . կեանքը :
"՚5ւ*
3
*
՛հացակցութիւնը
չատ ումեղ է : Ո՛նի
ակոլմբ–, գբաղարան
, ՀտւաքասրաՀ
, թերթ եւ
՛տպա րան : Հայ Օգն– Ա իութիւնր
նմանապէս՜
ու -
մեգ. է , ել գաղութը
միացնող կապը կը Հանգի -
սանա յ : Ո՛նի չարաթական
գաս
րն թացք : Բարե -
գորհականն
\ալ ունի մասնաճիւղ
իր Տիկնանց
Աի–
ոլթիլնով։
Հաճելփ
երեւոյթ էր գիտել
որ այս
2
Տիկնանց Ա իութիւնները
իրարմէ
Հեռացահ
չեն ,
եւ մէկը
միւսին
Հանղէս
իլ ներկայ
կ՝ըԱայ ;
Լօս
Անճէլրս
, չավ՚ա՚լանց
տաբահուն
քաղաք
է
8 5
քիլո՛մ՛եթրի
վյ՚այ
շփն ո ւահ
: Հեաեւաբար
Հա.
յեբն ալ ցրուահ
են : Որ՛՛չ թաղերու
մէշ միայն ի–
րաբոլ
մօտ
կ՚ապրին։
Ունին սքանչելփ
Հ.
Տ. գ.
Տունը
որ կը կոչուի
Հայ կեգրոն , ուրկէ
կ՝օգ -
տուին
Յո յներր եւ ուրիչ օտարներ : Այս
շէնքին
շինութեան
մէշ մեհ աշխաաանք
տա բահ է
լնկեր
^. ՛Բարեան։
Երկու
առաքելական
եկեզեցիևեբ
կան , որոնք
ունին սրաՀներ : ^ո,յ կան երեք թա -
տերական
իաւմրեբ
, որոնք կուաան
գեղաբուես -
տական
նե րկա յացւմներ
: Աէկ Լ՚"^ւ։^ բի
ւլեկափաբն
է Տիկ– Աամոլլեան
(Ռուբէն
Աամոլլեանի
մայ -
լ՛ը) , կայ ղերասան
Անգրանիկի
իւումբը,
թէեւ
ինք
մեռաւ
վերշերս
, սակայն
իր տիկինը
կը չարոլ .
նակէ գոբհը։
Երբորգն է Տէր ել Տի՚կինւ
Աուբաբ֊
եանի խում բր : Երեք ուսուց
չո լՀ ինե բով
ղւզրոց մը
կը պաՀԷ ղաղութր ոբ ունի
75
աչակերտ :
Աան
Ֆրանչիսքոյի
մէշ
ՀէՍզփլ
2 0 0 0
Հայերէ
կան
, ոբոնք կամ նաւաՀան՚լի՚ստր
կ՝աչիսատին
, կամ^
իսանութպսն
են ել կամ արՀեսանւեր
ի
ւէ"րհ
դնեն : ՝Բալիֆոլնիոյ
մէ շ մեհ մասոփ
Հաղուստի
՚
մաքբոլթե/սն
խանութներ
ունին : կան Վ աել
զ ռր. ՚
ղավաճառներ
։ Աան Ֆրանչիսքոյի
մէշ Հ . 3 - 1՛ -
ունի իր ակումբր, ի"կ ՀՕՄ ր կարեւոր
մասնւա ՚
ճիւղ
մր:
՝Բալիֆ՚ւլնիոյ
Հայութեան
լնղՀ.
թԼ՚՚ն է
2 5
Հազար :
՝Բա լիֆո րն ի՛սն
աւք երիկաՀա
յո ւթեան
քաչողական
կե՚լր՚՚նն է : Նիւ Ե"բքէ ն , Պոսթբնէն
,
մանաւանգ
Շ իքակո
յէն երբ գաղթել
կ՝ոլզեն
, Հոն
կ՝ եր թան
:
Ֆրէղնոյի
եւ Լօս Անճէլրսի
միշեւ կբ
Հիմնուի
\քե րանոց
մ ր Գ ՚
Առաքելե՜անի
նուիբ ատո
ւու -
թե ամբ։
իսկ ուրիչ
մ րն ալ կ^ուղեն
Հիմնւե լ Լօս
Անճէլրսի
՚քէշ՛–
Գնուտհ է Գ՚գրոցԼք չէնք մր զանա
ղան
նոլիբատոլ
տիկիններու
կուլմէ եւ պիտի յատ
կացուի
հերերու :
Վերշերս
՛Բ՛ա լիֆո րն իան Հասատտեց Ա շակու–
թային
Միութիւն
մր , որ ունի աբւլէն իր տպարա
նը : իր տպե լիք աո աշին
՛լ իրքը սլիաի րլլա յ ը\. կեր
Ռուբէնի
Յուշերր
(տասր Հատոր) :
Ա յս չաՀե կ՛սն գաս՛՛ա խօսո ւթենէն։
վել՚շ
եղան
Հարցումներ
եւ Աւացումներ :
Տ իկին է լէէ՛՛՛ մ իասին րերահ
է ր
Հայկական
սլնտկիսմէէե լ՛ր , որոնք
Հո՜՛յրենի
՛ք թնոլորտ
՛քր կր
ստեղհեն
ե՜րղերով
ել պարերով :
ՇՐՋՈԻՆ
ԹՎԹԱԿԻՑ
ա–«Թ •–էտււատւ^ա..տ>,.՛.
ԱՐՏԱԻԱԶԳ
ԱՐք^Ի ԳՐԱԿԱՆ ՎԱԱՏԱԿԸ
բաներ մր կը մռլտայ
։
Հայ
մոզովուրգը
, թեւերը
օգին
մ էշ
, կը պա
րէ , կը խայտայ,
կը խենթենայ...
ինքն իրեն վւե–
սայ
եզահ է :
1949/^՛
նորէն
Հանղի ՛գում երկու
երեւե լինե -
բուն Հետ ու մի՛եւնոյն գանղատը
.
Տակաւին
Հասունցահ
չէք • • • ԳԼ՚ւանաղի
-
տութենէ
բան չէք Հաս1լնաբ
• • •
Իրաւունք
չունի՛՛ն
. . .
ԵՒՐՈՊԱՑԻ
ինչպէս
ղրահ
ենք արգէն
, Հանգուցեալ Աբ-
տաւաղգ
արք. իբ ետին
կը ձգէ
բազմ՛ակողմ՛անի
վաստակ
մր, պատմական - բ։ւ։նաս իրա կան եւն. :
1908
/5.
Պոլսոյ
մէշ կր Հիմնէ գրական - շաբա
թաթերթ
մը, ^Հայրենիքի
Բնար»,
յետոյ
Հ
Աա -
սուն»։
1910/^–
կը Հրաւիրուի
էսկիշէՀիրի
Ագգ՛
փա րմա բան ին տեսչութեան
պաշտօնին
, ղոբ կը
՛Լարէ երեք տարի։
Յետոյ
կը Հիմնէ
նոյն
քագաքին
մ էշ իր սեփական
գի շե բօթիկ
վարմարա՛նը :
Հանգուցեալր
1935
1951
տարիներուն
լն -
թացքին
իրարու ետեւէ
լո յս լնհա
յահ է բաղմ ա -
Լմիւ ՚լորհեր։
Հէրթօղլուլ»
, նորավէպեր
1915
Պո–
լի"–, <^Տաթեւ» տարեւլիրք
1925 1930
տարի,
Հալէպ,
Հ\քկարազիր
Օչին թագաւորի
ձեռադիր
մամագրքին»
,
1 9 3 3
Անթիլիաս
,
ՀՀՊ տամ ո ւթ
իւն
Հ^ալէպի Աղգ.
Գե՜լ՚եղմա՚Լ ատանց եւ արձանագրոլ
—
թիւն
Հայե՜րէն տա պանաքա րե րո ւ՜» ,
1935
լ
Հալէպ
,
^« Աայր ցուցակ
Հայերէն
ձեռադրաց
Հալէպի
՝»
Ա. եւ Բ . Հատոր
1935
1936
Հալէսլ,
%Հողաղոր–
հոլթիւնր
Հին Եբրայեցւոց
՚քէշ, Ե բո ւսա ղէ ւք» ,\^37
Հալէպ I <1.Մեհ դաստիարակ
մր
Աբբա տր Լա —
կարի»,
Հանրի Պորտօ, թարգմ .
1937,
Անթիլիաս
,
ՀԸնտտնե կան գաս աիա բակո ւթիւնր
մ եր
տուներէն
ներս»
1937
Հալէպ, .^Պաղտատի բերգր»,
1937
Հալէպ
, Հ Գամասկոս»
(տեզագրական
ուսումնա -
սիրութիւն
)
1938 ,
Հալէպ
, «ՅովՀաննէս
կոլոտ
Րաշիշեցի
ել Բարգէն աթոռակից
Կիլիկեցի»
,
1938
Անթիլիաս, ^ Բալմիր»
(տեգ.
ոլ\,ումն
.)
1939
Հալէպ,
«Պատմութիւն
Հալէպի՛
Հա յո ց ,Ա ո ւր իա»
,
Ա. Հատոր
1940,
Հալէսլ,
«Հոգեւոբ
գանձը»,
1942
Պէ յրո
ւթ
, «Պատմ ութիւն
Հալէպի
Հա յոց» Ր • Հա–
տոր,
1946,
Պէյրութ,
Լ&
\ ՚ ւ 6
շէ
1&
Շսեսւշ
^ ո ւ ւ 6 -
ունոոշ
յ ՚ ճ ւ շ բ
Ցս XVIՒ ՏւշշԽ
ԲՅՈՏ 1934,
«Գէպի
Հա յասաան»
(ԽոՀեր եւ Յուչեր)
1946,
Պէյրութ ,
«ք^շոլտռի
զգա յո լթիլննե
ր »
1947,
Փարիղ,
«Աայր
ցուցակ
Հալերէն
ձեռադբա ց Ե ր" ւ" ա ւլէ մ ի Ա . Յա—
կորեանց Վանուց»
,
1948,
Վենետիկ
, « Պատմու ֊
թիւն
Հալէպի
Հ՚"յոց»,
Գ. Հատոր
1950,
Փարիղ,
« Արամեանւի եւ կեդրո՛նականի
ուսուցի ^1ւերս» ,
Գատէթէ դաղութւ
ՅՈՒՆԱՀԱՑ
ԳԱՎՈՒԹՒՆ
վիճակը
պարղելով;
«Ազզակ»ի
մէկ ա շիսատա կից ր կը ՚լրէ թէ՝ գաղթե.
լու տրամ աղրութ
իւն մր կր աիբէ ոչ միայն տեղա
ցիներու
, այլ եւ Հ՛ա յերու
մ էշ, կր գաղթեն ՛Բա
նատա
, Աւստրա^իա՛
, Արմանթի՛ն : Եթէ
այսպէս
շարունակուի՛
, քանի մր տաբի վերշ
Յունաստանի
մէշ
ներկայ աասր Հաղարէ՛ն
քանի մր Հաբիլբ
ան
ճ՛ար Հա յեր
ել քանի
մրմ եհաՀա րուստնեբ
սլիտի
մնան
է
Ա ազլրմեան
արք.Լ՛ մաՀէն
վերշ Առաշնո
ր -
դական
աթոռը
կը մնայ թափուր
:
Վարչութիւնր
Եդիպտոս ի Աոձաշնո րգին Հետ Համ աձա յնե լոփ ղա յԽ
Յունաստանի եւս առա^ո րգ
նչան ակեց անուա -
1950,
Աարսէյլ,
((.Ընդարձակ բ
ա ո. ա
II
ա ։
Աուրբ
Գ-Ր՚՚Ձ՛^
է
Մ– Հատոր
, «Ատյր
ցուցակ
Հայերէնւ
ձե -
ռադրաց
Եւր՚՚՚զայի
մասնաւոբ
Հալաքումնեբու »,
Ա. Հաաոր,
1950,
Փարիզ :
Ա.
նապէս : ԱնՀրամե՜չտ է փ՚սր՚լապետի
մր կամ եպիս
կոպոսի, մր ներկա յութիւնր
, գազութին
Վարկր
քիչ
մը րարձրացնելոլ
Համ՛ար։
Աղղ. բոլոր փար–
մար աններր
միացահ
են , լ^ացի, բո զո քտ կաննե րուե
դպրոցէն։
Հ՛այերր
կեգրւնացահ
են Աթէնքի՛ եւ
Պիրէ՚՚նի
տ րո ւա րձաննե բու
մէշ։
Աելանիկի Հա -
յերու
թիլը
կը Հաշուեն
1000 - 1200 :
ԵՐԿՈՒ ՅԱՆԳՈՒԳՆ
ՀԱՅ ՕՐԻՈՐԳՆԵՐ
Ռօղիկ
եւ Անուշ Յտկոբետններ
Լսումր մբ
լեռնա՚լնաց -
ներոլ
Հեա
, յաշողահ
են մ անել Ասկի քարա յրր
,
Գամալանգի
մէշ (Պարսկաստան) :
Անձաւր կր
ղտնուի
6 7
քի՛լոմեթրի
փքայ գետի
Հոսանուտ
բարձունքի
փրա
յ ; Զափաղանց
ղմուարին է փերել–
քը
, փասնզի քանի
մ ը քԼ՚էոմ եթբ
ե րկա
յ՚ևութեամբ
է ք՚սրայրր :
ԿԱՐԴԱՏՀ՚Բ
ԵՒ
Տ Ա Ր Ա Ծ Ե Ց Է ՛ Բ
. ^ Հ Տ
ԱՕ-ԱՋ
* Ը
ՄՈՌՑՈՒԱԾ
ԷՋԵՐ
(3)
ՊԱ6Տ ԱՐՒ ՀՈ ԳԻՆ
(ՀԷ-ԲԵԱԹ)
Պայտարը աղատուահ
էր այս երկրւքրգ
անգամ
էլ։ Ազատ
շունչ առաւ եւ նորից
օրՀնեց այն րո -
"ւէՐն
, երբ մտահել էր Յիո՚՚ւսԼ՛
էչԼ՚ն պայտել :
Եւ երկար մամանակ սչ երկնքի եւ ոչ էլ ղբ–1
մոխքի պատղամ աւո րնե
ր ից
մ էկր սիրտ առաւ
մի\
եբբորգ
փո րձ անել ե ւ պա յաար ի Հոգին
տոռնելու
ւ
գալ :
Ժողովուրղր
պատմում է սակայն
, որ բաւա
կան մամանակ
անցահ
, գմոիսքի
մ ի ամենախո -
րամանկ
զաւակ
, լալ ԼսորՀելուց
յետոյ.
Հրաման
խնղրեց Ասահոլց
՛քի վարձ եւս անել եւ
պայտարի
Հոգին
առնելոլ
գնալ :
Հրամ տնը ստացաւ : Կեղհիքի
գԼ՚մ եց ,
Հ ըեչ -
տակի կերպարանք առաւ ել Լւշալ սլայտարԼւ
մօտ։
Պայտարր
Հասկցաւ, որ այս անէլամ
մի շաա
խորամ անկ եւ յանդուգն
ուլոլ Հետ դո րհ
ունի ,
որովՀետեւ
եկուո
բը ոչ աթոռին։ էր մօտ
գնում,
ոչ աոպբակԼ՚ն
եւ ոչ էլ խրճիթն
էր ոււլոլմ
մտնել։
Հոգիդ
տուր, կրկնում էր ան եւ յամառոլ -
թեամբ
մնացեր էր դբսումր
կանւլնահ :
Հրաւիրեց
նրան սլայտարր
նստելու,
խրճիթ–
մ տնե լու
, բա յց ոգին մպտալով
գլուխր
թօթուեց
:
Ոչ , ասաց նա , ինձ խաբել
չես կարող
, Հ էէ
՛էհ Ղ տուր եւ վեբշակէտ
գնենք
բո լո ր խորամ ան -
կոլթիւննեբիղ :
Պայտարը
մի քիչ խորՀեց,
յետոյ , ցոյց տա–
էո՚Լ որ այլեւս ճար չունի,
շլատոլահի եւ յուսա
բե՜կի նման ասաց •
էլ
ի՚^նչ արահ
, պարոնւ Հրեշտակ
, քեզ ի՛՛ս
լ՛ե լ չի լինում . Հոզիս աււ տար։
Ր՛այց
թոյյ
տուր
ինձ
մ ի վերշի՛ն անւլամ աղօթել
: Յետո
յ , զիաե՛՛ ս ,
ես շատ
վաիսկոտ
եմ • թոյլ
տոլր
ինձ հունր
ղնել
ա յս լնկոլզենոլ տակ ել երբ վերշին
խօսքն է լ ա–
սեմ
, ելիր
հառի
՚ն
՛Լրայ եւ
Վսյնտեզի
,ց
Հոզիս առ ու
տար :
Ու սկսեց այնպէս
լալ եւ Հեկեկալ,
որ խոբա–
մանւկ ողին ուրախացաւ
, թէ յաղթե
լ էր \
Ելաւ
լ^՚կէււզենա
լ ՛Լբ՛" յ , նէստեց ու սպասեց :
Բայց
Հաւլփւ թէ նստել էր, գդաց որ
խաբուել
էր։
՛Րիչ մնաց
ոլշքից
ղն ար : Որքան
աչխատեց
"լոկ գալ , անՀնար եղաւ
1
Զաղա չեց ա յլեւս : կռացալ
ղէպի
պա յտարը
եւ ասաց .
Խ՚ոբեցիր
ինձ եւս , պայտար .
Հ ո է լ ի ւ ղ
քեղ
մնէսւյ թող.
մ իեւնո
յն է, ղու ինձ րնգմիչտ
ոչրն -
էացրիբ
, որաԼՀեաեւ
կետնւքումս ես չէի
խաբուել
այգպէս։
թող տուր ինձ ղնալ
...
ԱՀա
այդսլէս..– Հպարտացաւ
պայտարր,
յանուն
ՅԼ՚ոուսի
էլնւա եւ պատմ իր
րկէկե
րնեբ իւլ ,
որ
Հե չա բան չէ ՛Բրիստոսի պայտարի
Հալին Հա -
նելբ
է
Եւ ելաւ
ողին ու յուսաՀատ
, կազն ի կազ Հե
ռացաւ։
իսկ սլայտարր,
Հպարա
ոլ ապաՀով
այլ
եւս , սկսեց կեանք վաքել
եւ բոլոբ
Հռգէտռների
վրտ
յ հիհազել
է
X
Այստեղ կանգ է աո^էում
մողուԼյբղի
ղրո յցր
եւ
ա յստեղ
էլ սկսում է գբ՚՚ղի
յանդդնոլթիւնր
: Նը՜
բան թւում է , թէ զրոյցը
լբացահ
չէ , քանի որ
պայտարր
վերշ / վերշ՚՚յ
անչոլշտ
Հողին տուաւ
ք
մեռաւ :
Բայց
ի՛Բնչսլէս
, ո՛՛վ էր ուրեմն
Հողէառը,
ո՛՛ր
յանղուզ
նր եւ ո՛՛ր խո րամ անկր առաւ
սւ յն , էնչ
չէ էն աբել
երկնքի եւ գմո իսքի ոգիներ
ը ւ
ԱՀա թէ բանն
ինչումն
էր։
Մի օր պայտարր
մտահեց
այլեւս
մենակ
չը
-• 1
մնալ, տուն ու տեղ էինել եւ կթ՛ ունենալ :
Ու գտաւ այն կի^՚բ։
Գե՚լեցիկ
, գրաւիչ,
կոկիկ
%մԼէ ԿԼն էր, որ, իսրճիթ մտնելուն պէս, ը"տ կա -
նս՚ցի
սուիորութեան
սկսեց ամէն ինչ
տակնուվրայ
անել։
Նախ
Հնացահ աթոոր
՚իշրեց ու ւԼառեց
, յե
տոյ տոպրակից
թոնիրի
սրբիչ կաբեց
չինէեց, իոկ
լնկոււլենուն
գտնելոէԼշատ
Հն։ացահ ու տգեզ կտր
տեց
ձզեց :
Խեղճ պա յտարը
առիւհի։
լեղի էր կրել
, Որ կա–
րոզանար
գիմագրել
կնոշ :
Եւ կԼնր այնպիսի
էլրութեան
մէշ գրեց
այնու–
Հեաեւ
թշուառ
պայտարին
, որ սա՝
սրտնեզահ
տանշուահ
, դառնութիւնով
լցոլահ
Է՛՛՛ՔՐ
է՚նգբեց
Աստհուն,
որ Հողին առնէր...
Եւ Աստուահ
նւբտ Հուլին առաւ : իսկական
Հո–
էլ էառր
, այղպիսուէ,
միայն
կէնը եղաւ . . .
(Վերջ)
ՎՐԹԱՆԷԱ
ՓԱՓԱԶԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
