17, 1^Ա6 ՕՅաշտաշ -
(13) IV1^է^օ: աԼ6ե \Ը
Վեցամս. 1100 ֆԲ * » Տար.
2200,
Արա– 3000 ֆր–
ա
006.
15-70
Գին 10 ֆր–
€ € ^ ^ , ^ 8 ^ 1 6 7 8 - 6 3
ՏՅաշժւ 29 ՏշրէշաեքՏ 1951 Շ1արաթ 29 ՍԵՊՏԵԼՐԻԵՐ
27րգ ՏԱՐԻ - 27 ձ ւ ա « »0. 6572–1,ււր չրջան թ ի ւ 1983
Խմրագիր՝
&.
ՄԻՍԱքԵԱՆ
ՄԵՐ
ԽՕՍ֊քէԸ
ՏԱՐՐԱԿԱՆ ՊԱՅՄԱՆ
ՄԸ
Տ արագիր
բաղմ ութեանց
ապաՀովութեա՛ն եւ
ի%րնա պաշա պա՛ն ութե անէ
Համ ար՝
տար
բական
պայմ ան է ներքին
Հասկացողութիւն
մր ւ
ւ՛նչ տեսակէտներ
աչ
ունենանք
ղանաղան
թնգի
րն
ե
ր
ո լ
մասին
, երբեք պիաի չմոռնանք
Հ
իմ
նական պարաղայ
մր՛
Մեր իմաստութենէն եւ
Հաւաքական
կամքէն
կախում
ունի
Հայկական
ԱրտասաՀմանի
ապագան :
Եթէ
Իրար չՀասկնանք
այս աարրական
^րչ^
մ արտութեան
մէք , տապանաքար
մր եւս պաա -
րաստած՝ պիտի
ր/յանք : Աենք մեր ձեռքով :
Տաճախ բացատրած
ենք այս պարագան
, եէ–
միչտ
ալ պիաի
յիչեցնենք
: Ա անաւանղ
Հիմա
ոբ
աննւախրնթաց
ալեկոծութեան
մ
բ
մ ատնուած է
րովանղակ
մ ա րգկււ
լթ իլ^ւ
ր ;
Երբ 1^րսենք
թէ
աչխարՀր
երկու
մասի
բամ.
նոլած
է , կր նչանակէ
թէ արմատական
վավա -
խութիւն
մբ կատարուած է, բաղգատելով
եբէկ
-
ուան Հեա ;
Մ ենք
Հեռաւո բ լե րան
մ ր կատարր
թառած
չենք, որպէսղի
կարենաւնք աղատ
մնալ այգ վսյփո–
իսոլթեանց
անմիքական
Հետեւանքներէն
է
Ա եր աարագիր
մ էկ
ձ՛ի լիոնն ալ կր
գտնուի
Համատարած
ալեկոծու թեան
, վրգովիչ
անակլն -
կալհ եբոլ
, Հաւանական
վւո թռ ր իկնե րո
լ
ճամ բա -
ներուն
վրայ;
Եթէ
օրուան
Հղօխներր
յաքողին
պաՀ պանե լ
խաղաղութիւնր
, ամ էնէն առաք փոքր
մողովուրգ–
ներր պիտի օգտուին
: Եւ ամէնէն
աւելի՝
մենք,
իրրեւ ա՛նճար եւ անտէր :
իսկ
եթէ նռր փոթորիկ
մր պայթի ,
պիտի
գաոնայ կատարեալ
անէծք
ել աղէտ
նախ եւ տ–
ոաք
վաքրերռւն
, տկաբներռւն
, ճլքեալ»
ել րիքքյ^––
ցան րաղձ՝ ո ւթեանց
Համ ար :
կա՞յ ոեւէ Հոսւանք , որ չբմբռնէ
ա
յս
անողոք
ճչմ
արտութիւնր
է
կարճամիտներ
կամ
րախտաի
/Լգիրնե
ր
մ իայն
կրնան Հակառակր
սլնգել
,
Հրաչապաաոլմ
Հէք ՜
եաթւեր
Հիւսելով
;
Ուրեմն, պարտաւոր
ենք .անկարելին
փորձել,
այն գիտակցոլթեամր
թէ ճակատագրական
չրքան
մր կր բոլորենք :
ճակատագրական՝
անոր Համար որ, Հայրե -
նիքն ալ չի կրնար
օգնել
մեղփ , որեւէ
տագնապի
աաեն
ինչպէս
որ
մ ենք
ալ
ի
վփճակի
չենք
օգնելու
Հայրենիքին,
եթէ
փոթորիկ
մբ
պայթի :
Աեր
կարռղռլթենէն վեր է կանխել
կամ նա՛ -
խատեսել
գէպքերու
րնթացքր
յ
Աեղի տրուած
չէ
մարել
աչխարՀագղորգ
ՀրղեՀներ՛. Աչխատինք
մեր րաղմ ութիւննե
րր Հե —
ռու
պաՀել
որեւէ
Հ րղե
Հի բոցերէն ;
Եթէ
<է
սրբաղան
ե սաս ի
րո
ւթ իւն ր
»
իմաստ
մբ
ունի, ամէնէն
աւելի
մենք պիտի
րմ րռն ե՛նք ղա ին
տ
ՏՀաս եւ ամարղի
մեկուսացռւմ
չէ որ
կբ
թե—
չագրենք
, այլ արթնութիւն
ել լրքութիւն :
Օտարբ մէկ րան կր սպասէ մեզմէ
,
չխառ -
նուիլ
իր ներքին
գործերուն
։
Մեր կենսա կ ան չա Հն ալ կր պա
Հ անքէ ,
զգուչանտլ
որ եւ է ձեռնարկէ
որ կրնա յ կազմա—
լուծել
մեր ներքին ճակատբ :
Այո՛
յ
զգոլչանալ
այս կամ այն ձախաւեր
շար–
մուձեւէն
, որ կրնա
յ
ծանր
ք^է՚-րԻ՛^ ա ց ո
լթ
ի ւննե
բ
ստեղծե
լ :
Ա ենք
մ եր ձեռքով
կրակի տուած
պիտի
րլ -
բսնք
մ եր ե րգիքր
, եթէ րթամ իտ ել
նենզ ամ իտ
մ արգիկ
չարունակեն
երկուքի
րամնել
տարագիբ
բաղմ ութ իւններր ;
Եթէ
յամ առին ա յն տպաւորութիւնր
ձղե լ թէ
այսինչ
ղաղութին
մէկ մասր իր բնակած
երկրի
մողովուրգթհ
Հետ
է , միւսբ՝
անոր ղէմ :
« Աենք
»Հ7
ել « գուք »ր գոյութեան
իրաւունք
չոէնին ինքնապաչտպանութեան
պայքարին
մէք :
Հասարակ
չա րագո րծնե ր են անոնք
ոբ
ա
յգ
բառերր
կբ
գործածեն
օրն ի բուն, ^պատեՀ մա -
մուն » սպասելով :
Օտարն անգամ
պիտի գանէր
, տեսնելով որ
մարգիկ
իր ումին
, իր գո րծօնւ
մ իքամ տութեան
կր
սպասեն ակնգէտ
, ծապլվարական
մարզանքներ
փորձելու
կամ
ներքին գաւեր
սարքելու
Համար :
Շ՛
ՀաՍգիստ Ա^8աՆէյսզդ աւքփ^
աաաաաաաաաատէ
Երէկուան
թերթր
Հրապարակ
ելած
էր ար -
գէն,
երբ
ցաւով իմացանք Արտաւաղգ
արք. Ա իւր՛
մ է եանի
մաՀրէ
Զորեքչաբթի
երեկոյ
անՀանլղստո
ւթ
իւն
մր
զգալով
, կաթող . պատուիրակր
իբ սենեակր փո -
խաղրուած է ել անմ իքապէ ս կանչուած է րմ . Պօ
ղոսեան
որ նախ
՜Լ
ական գարձ՛աննւե րէ վերք
/""Ր
՜
Հրգակցութեան
Հ բաւի րած է
րմիչ^թեր
Տամ -
լամ եանր ե
լ
կէօվճե անր ;
Երեք
րմիչկներու
խո րՀ րղակց
ու թենէն
վեբք.
Հեռաձայնով
լոէ֊ր տ ր ո լած է փրոֆ. Միլիէզի
որ
ՀրաՀ անգած է Պբ՛– ՚–"է ի
Հի ւանգանո
ցբ վւո իսաղրե
լ
անմիքապէս
Հինղչաբթի
առաւօտ
վւրոֆէսէօբին
խնամք–
ներէն վերք, մամր
11.30^2»
ՀիւաՀղին
վիճակր
բարւոքած
կր Համարուէր,
բայց Արտաւաղգ
արք՛
կր վա խճանւէբ մամ բ 2,ին , իբրեւ Հետե լանք չա -
քարախտի
եւ սւրիւնամիզութեան
։
Աբտաւաւլգ
արք. (աչխարՀական
անունով
Տիգրան)
րնիկ Ակնցի
էբ, ծնած
1 889/.Տ՛ =
Գեռ
մա–
նուկ
, ծնուլքինէ Հետ
Պ "լի"
կր վա իսաղ բուի
1896^
քաբգերէն
վեբք։ Յաճախած է Գատրղիւղի Արամ
եան գպրո ցր
եւ
կեգր . վաբմարանր
, որոնց
ու -
սուցի^ե
բու
մասին
ղ ի՛րք մ ր
Հրատարակեց
վեր -
քերս % Ու֊ս" ՛֊ 3 է՚՚՚հ.՛"՝^
ոլա չտօնվ. եր վարած է Պո լ ՜
""յ՛ւ
հ"հ.Իչ^^Իւ՚Ի
^՚– Գ՚՚նիայի
մէք։ Գրական աս -
պարէղն սկսած
Օսմ • Ա աՀմ անաղ րութե ան չբբ ~
քանին
, Հրատա րակե լով
երկու պարրե րակա՛ններ ,
11ասուն
եւ
Հ ա յր ե նիքի Ք ն ա ր ։
Գրած է
՛Նաեւ
կարգ
մր նորավէպե
ր , ^էրթօզրուլ՝^
խո րագբո վ :
վարգապետ
ձեռնաղբուած է
1 9 1 8/՛^՛ ,
առաք–
նռ րղական
սլա չտօնի
կո չուե լռվ
Գոնիա
յի
մ էք :
1920^
վերքերր
կարին
կր գտնուէ բ Հայ գեբինե -
բու
Հետ;
1922/՚1/
Պ՚՚լիս եկաւ
եւ
երկու տարի
քա
րոզչական
պւս շտօնն։ եր վաբեյէ
վերք , վւոխա -
գրուեցաւ
Հա լէպ , իրրեւ աււա քնո րգ : Այ՛է պա չտօ–
նբ վարած է \924էն
1940,
եպիսկոպոսութենէ
բարձրանալով
արքեոլիս կո պո սո ւթեան : Պաչտօ —
նա՚էաբած է նաեւ
Պէյր՚՚ւթի
մէք , իբրեւ առաքն •
փոխանորգ
:
Հինղ տարիէ ի վեբ կր գտնուէ բ Փարիղ
, իբ՜
բել
կաթող • պատուիրակ
, Եւրոպա
յի
թեմ բ կազ
մակերպելու
.առաքելոլթեամբ
:
1945/՛^՛
մասնակ -
ցեցաւ
էքմիածնւի եկեղեցական
մոզովին :
Ունի բա՚լմաթիւ
զրական
- րանասիրակտն
աչ–
խատոլթիւն՚ւեբ
, մեծ մաօով
տոլաւլրուած
: Հալէ
պի
մ էք վեց տ՛աբի չարունակ
Հ րատարակած է
Տ աթե ւ
տաբեզ իրքր , գրական
, պատմ ական եւ
բանաս իբական բովանղակո
ւթեամ բ : Յաքո րղարար
լոյս տեսած
են ուրիչ
ղիբքեր՝
որոնց թիւր
30/՛
սլիտի Հասնէր
, «// . Գրոց Հաւք ա /նազ իտա կան
րնւ–
ղարձակ
րաո ս՛րսւ՛.՛.՝»։՛ վ որ մամուլի տակ է։ Ունի
ֆրանսե
րէն Հրատարակութիւն
մր եւս,
Լ Յ
\՚1
Շ
Շէ 1
Յ
Շսհսւշ ճ^ա
^I1
^^ոոշ ճ՚^1շթ
ՅԱ
17^ Տւշշ1շ։
Անխոնք սլրպտող
մ
լն
էր մ
ատենւ
ազ բական
ձե–
ռաղիբնւեր՚ււ
, արձանւաղր
ո
ւթե
անղ
եւ պատմական
նփլթե
րո
լ
, որոնւցմէ
Հ բատ արա կուած
են Հալէպի
,
Երուսազէմ
ի վանքին
ձեռագիրնեոլ
մ ա յբ ցուցակ–
ներր, ինչպէս
եւ ցանկ
մ ր՝ Եւրոպայի
մէք եղած
մ ասնաւո
ր Հաւաքած"
նե
րոլ
: Տ քնա քան
աչխատանք
մր կր կազմեն երեք Հաստափոր
Հատորներ ,
Պ ա ա մ ո Նթի ւյն
Հալէսլի Հ ա յ ո ց ֊
(Աոաքին
Հ ատո
ր
բ
Սուրիա,
տպուած
1940/5՛,
Հալէպի
մէք,
եբկբոր
գր՝
Պէյբութ,
1946/5՛ ,
երրորգր՝
Փարիզ,
Հաս -
նելով
մինչեւ
1908)։
Տակաւին
առիթ պիտի
ունենանք
խօսելու
իր
կեանքի
եւ ղործի
մ աս ին :
)Հ
Փաբիղի
անթելր Եչ՛
Օր
Հաղորգեց
«.Հայոց
եպիսկոպոսին;»
մաՀր :
ԱՐԵՒՄՏԵԱՆ
ԳԵՐՄԱՆԻՈՅ
վա բչա
պետ
ր
14
կէտերէ րազկացեալ
ծրաղ իր մր յանձն՛եց
խորՀբ
գարանին
,
րԼգունւելոլ
Համար արեւելեան
Գերմա
նիո
յ վարչապետին
առա քարկր՝
թ՚գՀ • րնտրու -
թեանց
մասին՛։
Տեղի
անձկութեան
պատճառով
վաղուան
կր յետաձգենք
այգ պայմաններր՛–
Մի -
եւնռյն ատեն ճառ
մր
խօսեցաւ
, րսելով
թէ կառա
վարութիւնր
չբնւղունիր
Փոցտամ
ի Համաձայնու
-
թիւնր
եւ
պիտի պաՀանքէ
վեբազաբձնել
աբեւեր–
ե՚ան սաՀմ
աններր;
ԱՆԳԼԻՈՅ
թաղաւռրին
կարգ մր իրաւասու -
թիւններբ
սլետականւ խորՀուրգին
փոխանցուեցան
,
նկատի տող՛ելով ճորճ Զ՛ի ա՚՚ողքական
վիճակր :
Ամէն վտանգ անՀետացած չէ տակաւէն;
ԽաԱ գքա%–ե§
Ապատաճի ղտա^աԱը
ԹՐՈՒՄԸՆ
Կ՝ԱՌԱՋԱՐԿԷ ԵՏ ԱՌՆԵԼ ԱՆԳԼ– ՄԱՍ
ՆԱԳԷՏՆԵՐՈՒ
ՎՏԱՐՄԱՆ
ՀՐԱՄԱՆԸ
Լոնտոնի
թերթերր
կր գրեն թէ իրանեան
զօր–
•ՐՐ
Եչ ՚ օր գրաւեց
Ապա
ա ան ի քարիւղի
զտարանր
,
որ ամենամեծն է աչյսաբՀի
մէք, աււանց
նկատի
աոնէելոլ րբիտանական
յածանաւի
մբ ներկայու -
թիւնր
,
300
մեթր
անգին :
Նոյն օբբ սուինաւոր
՚լինուորներ
պաչարեցին
զտարանր,
աքակցոլթեամր
Հրասայլերու
եւ
թւն՛
գանօթւեբու
, թոյլ չտալով
որ անգլիացի պաչ -
աօնեաներ
ներս մանեն։
Զտարանին
մուտքր փակ
ուած
էր ամրապէս
; Առաքին
.անգամ
արգելքի
Հանգիպեցան
անղլիացի
տնօրէնր,
Պ– Րօս եւ իր
օգ՛ ականր։
Այսպէս
իրան ոչ մ իա
յն
տիրացաւ
300
միլիոն
ոթերլին
արմէքով
Հաստատութեանց
, այլ
ել բարոյապէս
վնասեց
Ա
՚1
–զւփոյ
, ինչպէս կր
չեչտէ
«Տէյլի
Մէյթի
թղթակիցր;
Կր կարծուի
թէ Անղիացինեբր
պիտի պաչա -
րեն. Պարսկական
՛Ծոցր, որպէսզի
կարելի
չբԱայ
քարիւղ .արտածել։
վերքին
լուրերու
Համաձայն,
Ա՛նգլիոյ վարչապետր առ այմմ յետաձգած է որեւէ
Ք
՚՚՚յլ* սպասելով
ամերիկեան
միքամտութեան
ար–
ղիւ-՚-քին։
Նախարարական
ԽորՀուրգր
այս եղրա -
կացութեան
յանգեցաւ,
երեք մամուան
մողովէ
մբ
՛էեբք ;
Հինգ ամսուան
քաչքչռւքներէ
՛էեբք , աոաքին
անգամ է որ Անգլիաց ինւեր ր Հսկայական սեփակա.
նութիւն
մր կր յանձնեն՛՛ առանց որեւէ գիմագրոլ
-
թիւն վարձե լու ; իրանի ՛էաբ չապետբ
ս տ ո
ւա
բա–
ք^Ի՛– զինուորներ
Համաէսմբած
էր Ապատանի
մէք;
Վեբքին
պաՀուն
երեք վաչտեր
ալ Հասան, մէկ
զօ
րաբամնի
բարձրացնելով
զիբնո ւռրներ
ուն
թէւր •
Ասոնւց մէք կր ղտնուին
ամէնէն
ռազմունակ
ղին -
ոլորնեբբ
, ՜որոնք ՛իոիսւսղրուած
կն
Ատբպատ՚ակա–
նէն : ՚ՕգաՆաւերն
ալ կր գործեն։
ի Հարկին
պիտի
վ՚ակուի
Ւրան - Իրաք
ս աՀմ անա
գլո
ւխր
եւ ական
ներ պիտի տե զա
ւո
ր
ո
լին զտա րանին
չուրքբ
, էնչ -
պէս եղաւ
1 939/1՛ :
Պ՛
Թրումրն
անձն ՛ական նամակ
մր
ուղզելով
Մնգլիոյ վարչապետին
, խն^զրեց ետ կենալ
զէնեալ
մ իքամ աութենէ
, մ ինչեւ
որ կացութիւնր
պար -
զոլի : Աիեւնոյն
ատեն առաքարկեց
իրանի վար -
չապետին ետ աոնել վտաբման
Հրամանր;
Իր նր–
պատակն է մամանակ
չաՀիլ,
ելք մբ
գտնելու
Համ ար : կ բ կարծուէ/ թէ ն՛ախազաՀ բ
անձնական
կոչ մրն ալ սլիտէ, ուղղէ իրանի ՇաՀին,
ի Հարկին
ԹէՀրան
ղրկելով Պ՛ Հէրիմբնը ;
Ուոչինկթրևի
մէք կր վախնան
ռբ Խ • Միու -
թէլւնն
ալ արչաւտնւք
մ ր սարքէ
Հիւսիսէն
, եթէ
Անգլիսյ
զին՛եալ
մ իքամ տութիւն կատարէ : Ամ ե -
րի կեանւ կառավա բութ էււնր կր չա բ ո լն
՛՛ա
կէ չափա՛
ւորութեան
էսբատնեբ տալ Անզլիո
յ ել
իրան՛ի ,
մ իեւնո
յն .ատեն յանձն
առնելով
.ամէն աքակցու
-
թիւն
, ելք
մ ր գտնելու
Հ ամ աբ : Եթէ Իրան ետ
առնէ վտաբմ ան՛ Հ րամ անր , ճամբան
Հարթուած
պիտէւ րլլա յ նռր բանակցո ւթեանց
Հ՛ամ ար ; Պ • է՜
չիոբնի կարծիքով
, թէ Անգիտ
եւ թէ Իրան « չատ
մ՛ր կամուրքներ
այրեցին»
եւ անՀրամեչտ է որ
կանգ առնեն։
Պ– Թրում
լն գեռ կր յուսայ օգտա
—
Կ "՛Ր
րլլ՚"լ •
ԻէաԱի վադապետը
խզայ
ՃԱՌ
ՄԸ ԽՕԱԵԼՈՎ ՓՈ%Ո8ՒՆ
ՄԷՋ
Իրան՛ի երեսփ . մոզովին Եչ՛ օրուան
նիստէն
բացակայ
էին՛
39
երեսփոխաններ,
109^
ՎԲ՚՚՚՚յ
*
Նոբէն
մ եծամ ասնութ
իւն
գո յացած
չԸԼԼ"՚Լ"Վ )
Տոքթ • Մ ոսատեղ
խորՀ րգա րանի
չէնքին .առքեւ ե–
լաւ
եւ Հա յբենաս իբական
ճ-առ
մ ր խօսեցաւ, ա -
թոռի
մր կռթնած
: Հրապարակին
ւէրա՛յ
խռնուած
էին.
600 ֊ ֊
1000
քաղաքացիներ,
որոնք
քերմապէս
կր ծավւաՀա բէ ին ,
Հան
կց ի՛՛նւ Ան՛ղիացինեբր » -
ղազա կե լռվ ՚.
« Այգպէս
մի՛ րսէք », ա՛ղաչեց
վարչա
-
պետր
, Հեծկլտալով
եւ ^չատ ;
Անղլիացթերր
մեր
բա րե կամնե բն են , ազօթեցէք
որ ԱլլաՀ ր ի
բարին առ՛ա քնո րղէ
Անգլիացիներր՝»
;
Ծերունին կր գողգղար
աթոռէւն
վրայ ; Գա -
լաթ մր քուր բերին, որպէսզի
կարենայ
չարունա–
կել ճառր;
Յուղում
էն կուլար
ել կր Հեծկլտար
ւ
Ամրոէսր 1^աղաղակէր
.
Հրաման
տուէք
ոբ սպաննենք
քն՚՚էդիմա ֊
ղիրներր :
Տոքթ
- Մ ոսատեղ
լա յտարարեց
թէ կ^ուղէ բա՛֊
րեկամ
ոլթիւէւ
Հաստատե
լ Անգլիո
յ Հետ
, եւ «՛էե -
րաՀաստատե
լ Ւ րանի աբղար
իրաւունքներր
,. աւե
լի գրամ
ա պաՀ ո վե
լ , ե րկրին
բարօրութեան
Հա -
մաբ » :
Տետո
յ չարունակեց
•
Հ
Ես ի չխա
՛ն
ութեան
գլուխ
եկա
յ
մողո -
վուրգին
աքակցութեամ
ր , թէեւ
Ազգ •
ճակատր
միայն
եօթր երեսփոխ՛ան
ունէր։
Աինչեւ
որ Մէճ–
լիոր անվսաաՀո
լթ
իւն
չյա յտնէ
, ՛այս գաՀ լիճր
պխ՜
տի չՀրամաբի
, պէւտէւ չա բ ո ւնա կէ իր պայքարր
ա–
ւե լի քան եբբք^ք , վ ե րստանա
լոլ
Համ ար
իրանի
արւլաբ
ի ր ա
լո
ւնքն ե ր ր » ;
(Լուրերու շ ա րո ւնա կ ո ւթիւնը կարդալ գ. էչ)
Fonds A.R.A.M
