ՊՈՒՏ՝Մ ՆԻա%
Հ 6 Ա Ռ Ա Ջ > «
ճաՍթուս վէայ
Ամոլրթ
մնալ թէ ամոսսին
պիւոակոլիլւ
Հարո՛՛լսա
րԱա լ թէ աղքաա
ասլրիլ
այս վեր
չին
սլիաաէլին՝
Անաոն
ճգնաւորն
իսկ գէմքր
սլի
աի թթուեցնէր. -
Տէրաէ՚՚ր
րլալ թէ
աիրացու։
Վերչասլէս
, այս բոլորր,
մենք
մեղի
կրնանք
որոչել
ել
ւլորհ՚աղրելւ
Եւ. սակայն, շաա ղմուարին,
նրրին
,
անլու–
էէե լի ել անորոշելի է ազգովին
Հայ ւՈւալու կամ
օաար
աւլզի մր աոսլրակր
թխմուելու
խնգիրր...
ԱՀուզին
իրարա՚հցոլմ
կայ այս
մ իչոցիս՝
Հայկ . մ ամ ուլին ել լս ա ր ան—խօսա ր աննե րո
լ մէչ՝
Հայուն ճակաաագիրր
, գէրքր
որոչե լու աեսա
կէաով :
ինչսլէ՞ս
սլաՀել
Հայն ու Հայերէնր։
Լու -
հողին՝ ԵրաղաՀան
մր նուէր
՚ • •
Անսլա րագրե լի ու ան պար փակե լի
մողովոլրղ
մ ր՝
Հայր։
Անկառչելի
ոեւէ տեղ։
«Ս՝շս1^յյշա.ր Ժ–
ինք Թաշարժ : Ինքն.սւգոյ–ինք՚նիշլսա.ն . - • »
կ՝երղոլի՝
՚Հողեգալսաեան
տօնին։
կրնանք
րսել թէ այս չարականր կր
յարմարի
Հա յե րուս
Լափի ՛էրա յ Հաղոլսաի պէո • • •
Հայր յարաշարմ է : Ամէն
ազգի
պաաուՀանէն
գուրս կր Հանէ իր ղլուխր ;
ԱչխարՀ
ի չորս հազերուն
չի՚֊գ՜ի՚-գ
նետահ է :
փ^ա՜յ Աելքոն,
գուն
Հո՞ս։
Եղրայրներգ
միաս թն
են : ՚ի^ոյրիկղ
կարղ եցի՛^ր • • .
֊— Աեհ սւղբարս Արմանթինա է : Փոքրը՝ ան
ցահ տարի Հափանա
ղնաց : ՚իոյրս
, իտալացիի
մր
Հ ետ կարղ ուեցաւ
, ճիճինօ կր ղտնուի :
Գուն թնչ քուրի ես Հոս։
կարգուեցար։
Ա օտ
օրէն Եղիոլտոս կր մեկնիմ
ամ ուս —
ն լււնIIIլո ւ
-
Նչանահս
Պոլսէն
Հոն պիաի գա յ
ու ^
միասին պիտի մեկնինք Ամերիկա
:
\
Ատ
ի՛նչ կնճոոտ
բան։
Հոս Հայ աղչի կ կր \
սլակսի : Ո՛՛փ ունիս Ամերիկա ;
,
Նչո՚նահիս
Հ օրեղբօբր
վւե սան Նիւ Եորք կր ՝
գս^աւի : Իտալական մբ ճոխղրպան է եղեր\ Հոս
քանի մր Հայ աղքիկի
թեւ—ճիվ
կսմթեցի՝
կարե
ւորութիւն
չտուին
ինհի
, է^Հ • ՚ ՚
X
Ոչ միայն
ամէն
երկրի
մէք իր
զոյութիւնր
կ՚ապացուցանէ
Հայր՝
այլեւ
օտտր
լեղուներու
մէչ ալ ցոյց կուտայ
իր ղրչին
հայրր։
«Աեր
ղրականութիւնր
աղքաա է։ Աեր
լեղուն
կարղացող
չկայ • • • Օտար
ղրոցնե
րու
շարքին
մէչ, փաոք եւ ստակ՝
իրար
գրկահ
են , բարե
կա՜մ.. .»
«Այս կերպով
մենք՝
Հայութիւնն
ալ կր
հանօթացնենք
օտաբնեբուն
• ՚ ՚» ։
ինչո՞ւ
չէ : Ամէն աղգ եւ երկիր
գրկարաց
մ եղի կր սսլասէ \ Ոո լորն ալ մ րցում ի ելահ են
մեզ
Հիւրասիրելու եւ մեբ
ղրական
•
աաղանղէն
օղտուեչով՝
իրենց մողովուրգներր
լուսալորելոս
Համաբ :
Լեղուն
թնչ արմէք
ունի : Երբ ողին Հայ -
կական է , կր բաւէ • • •
Հայ
գրականութիւնն
ու լեղուն՝
կրնանք
հալ–
լել
գնել
Հնեղէններոլ
տոպրակը։
Օր մը պէտք
ՆԻՍ 15 Օգււսա
Նիսի սքանչելի
հովափէն
միայն
երեք քիլօմեթր
Հեռու, գալարաղարգ
բար
ձունքի
մր վբայ կր զանուի
Աատլէն
գիւղԸէ
ուր
45
Հայ րնտանիքներ
, թիւով
200
Հոգի,
կ՚ապրին
Համ ախում բ :
Նման
ֆրանսաՀայ
մ իւս ոստանն երո ւն , այս
Հայնոցր
եւս , հնունգ է առահ
լնղՀանուր
ար–
տագազթի
մամանակ,
այսինքն
,
1923/՚1՛ :
Աատլէ–
նի պարհա՚հքն է իր ղե ղակե բտ եկեղեց
ին , ոբ կա
ռուցուահ
է \92Տին Պ– Տիգրան
Զամքէրթէնի
բաբերաբսւթեամբ
:
վ^աղաքին
Հողեւոբ
^ովիւ
՝Լարղան
քՀն
յ . ժամ կո չե ան , Հաճութե ամբ
կու
աայ
ինձ կարգ
մր
մ ան րամ ասն ութ իւննե ր Հայկ
՚
կեանքի
մասին։
Ա ատլէնի
Հայութիւնր
կր բաղկանա
յ մեհ
մասով
Ջէնկիլէրցինեբէ
, Աեհ Նոր
Գիւղցինեբէ,
0 րթագիլղ
ց ինե րէ : կան նաեւ Պարտիզակցի
, Արս–
լանսլէկցի,
Տ Լ՚ղրանա կերաց ի եւլն. քանի
մր լն—
տանիքներ
: Իրենց ղլԼսաւոր
ղբաղոլմն է կանան
—
չեղէնի ու միրղի
վւսճաոում
՚ նաեւ այբ ու կնոք
պատրաստ
ղղեստեղէնի
չինութիկւն
: կան տտսնի
մօտ ղերձակներ
, Հինղ կօչկակար,
մէկ նպաբա–
տուն, մէկ մսավաճառ,
ձայնասփիւռի
գորհիքնե—
բու մասնաղէտ
փաճաոոբղ
մր, մէկ
լուսանկարիչ։
Այստեղ ալ պանյղոլիստ
Հայրե՛նակիցներ
,
չն"ր՝ւիւ
իրենց տքնաչան
աչխաաութեան
, չինահ են սե —
փա կան շատ ս ի բուն տուներ :
Աատ/էնի
մէչ կր գորհէ
Աղգ. Ա իութեան եւ
Հ ողարա րձո
ւթե ան
մ արմ ին
մ ր, որ կը Հո փանա
լո
րէ եկեղեցական
ել ղպրոցական
խնգիրնե
բր ։Գրպ–
կուգայ
թերեւս
:
Գորհնական
րլլանք։
Տեսէք
Ե բրա յեց ինեբը ,
որոնք
աշիսաբՀիս
ղրամ ա րկւլնե րո ւն բանա լինե րր ,
իրենց զրպանիկն
են գրեր :
իսրայէլի
գեսպան -
ներն ալ, ՄԱԿի սբաՀում
բազկաթոռներու
մէք
րնկողմանահ՝
հաւանա
կր հխեն...
Մ ենք
, տազանղալո
ր մո ղո փո լր գ ենք : Տե՛ս ,
ա յսօր
ամբողչ
աչԼսարՀր ողոգահ
ենք : Մ եղի պէս
բաղմ ապիտո
յ ել բազմ ահին մողոփուրղի
մ ր Հա
մաբ երկիրր
նեզ կուգար :
Աղղեբը պէտք
ունէին մեր տ աղանգին եւ
մեր
քաղաքակրթութեան
ճո խացնելու
Համ ար
Եւ սակայն
մենք ղմբախտ աղգ ենք :
Գաղթի
միքոցին,
մեր նիւթական
Հա րստոլթիւնը
կողոպ
տեցին
, իսկ մեր քաղաքակրթակտն
, գրական եւ
առեւտրական
յատկո ւթիւննե
րն ալ մոռցահ ենք
միասին
բերել
մեր գաղթահ
վայրերր. . .
Ուրեմն
, մ ենք
մ եր գաղթահ վա յրերուն
գիր–
գրոց ր ղա րգա բանք– յտր ղար անքր բանի
մը նմ ան
ցնելով
կը հաիսենք :
Մեր սուրճն ու մահունր : Մեր ապուխտն
ու
ձաւարը
(պլղոլր) ,
Հրապարակի
մ իքաղգա
յին
ապրանք
են. ա յոօր
, Հտյ աղգ ՚ պաաիւր
կ՝ամրա–
ցնեն ։
՛Բրիստոս
րսահ
է իր առաքեալներուն
•
«Գուք
երկրի
աղն
էք՛»։
կ՝երեւայ
, մենք Հայերս
ալ , Համեմն ու պըղ–
պեղն ենք աչխարՀի
• . .
կ– ՊԵՏՈԻՇ
բոցի
սրտՀը կը ղտնուի
եկեղեցւո
յ
զեսնա
յար
կը ուր ամէն
Հինղչաբթի
Հինգէն
աասնեւՀինգ
տարեկան
մ անչեր եւ ազ^ի1^ե ր կը սորվին
իրենց
մ ա յրեն
լեզուն ու պատմ ութիւնը
: Անոնց
թէ՚֊Ը
ատեն
մ ը բարձրացահ
է մինչեւ
յիսունի
, ա յմմ
քսանեւՀինգ
միայն։ կայ նաեւ
Հ. Տ՛
7* •
«Գէորգ
Զավուշ»
խումբը,
Հա յ կարմ իբ
Իյաչ եւ Հայ
Մարղական
Միութիւնր
որ իր քսանամեակր թե
ւակոխեց
անցեալ
աարի եւ ո^ շա ր ո ւնւա կա
կան
փա
յլուն
յաղթանակն
եր
էլ ա րձսնագրէ
տե ղա կան
գնղակախազի
մ րց
ո
ւմնե բ
ո
լ մ էչ։
ԵրիցուՀի
Տիկին
Ժամ կո չե ան ր անձնուիրաբար
քլ ա չփսատի
աղոց
Հա յեցի ղաստիարակոլթեան
Համ ար :
Նո յն ատեն
անգլիերէնի
մ ասնաւո ր ղասեր աւահգահ է բազ -
մ
աթիլ
մ անչերու եւ ազքիկներու
, որոնցմէ
Հինգ
Հոգի ա յս տարի առաչնո
լթե ան վկայական ստա
ցահ են իրենց յաճախահ վա րմ ա ր
անն
ե ր ուն
մ էչ :
Նի՛ո քաղաքի
Հա յութիւնր
կբ Հաշուէ
երկու
Հա բիւրէ
աւե լի
լնա ան իքն եր , թիւով
ձ՞*՜/՛^
Հա–
գար
Հոգի : ինչպէս առ Հասարակ
մեհ
քաղաքնե
րու
մէչ. Հոս եւս Հայերը
կ՝ապրին
ցրուահ
այս
կամ
այն կողմը։
Նի"ի մէչ կը գորհէ կտրող
Հայ
բմիշկ
մր, Տոքթ. Նաֆիլեան։
կան չատ
փորձա–
էւոլ երեք
Հ ի ւանղա սլաՀ ո ւՀ ինե ր , քսանէ
աւե
լի
ղերձակներ
, տասնի չափ կօշկակարներ
: Շատերը
անձնական ա րՀեստանոցնե
ր կամ փաճ առա
տուներ
Ունին
քաղաքին
կարեւո ր
Հբապա ր ակն երո լն վր~
րա յ : կնոչական
Հագուստ
ի երկու
առաչնակարգ
կարոլՀինեբ,
իրենց աչփսատանոց նեբով:
կան
չորս սափբի^եր
, երեք
լո ւսանկա
րի ^ե ր , մէկ
նպարատուն
, մ էկ
մ սափաճառ
, երկոլ
հազա բաբ
,
երկու
ճա չա րան—սրճտ րաննե բ , նաեւ քսանի
մ օտ
ո բմնաղի
րնե ր , կաՀագորհներ
եւ ատաղձաղորհ -
ներ։
թ է ե ւ Նիսի մէչ սլակաս չեն բաբեՀաճ եւ Հայ
րենասէր
ազգակիցնեբ
, սակայն , ղրեթէ
զ.ոյու -
թիւն
չոլնի ազգա յին կեանք
, Զկան ոչ Հա քրենակ–
ցական, ոչ մչակութային
ել ոչ աչ
լնկերային
կագմակերսլութիլններ
։
Նիոի
անմ իչական
չրչա կայքէն
մինչեւ
90
քիլօմ եթբ
սաՀմանի
մ ր վրա
յ , յենակէտ
ունենա
լով
Տ րակին եանր
,
գո յութիւն
ունին
գարձեա
լ
երկո
լ Հա բիւրէ
աւելի
րն աան իքնե ր : Նի"ի ամ՛ ե -
նամ օտ ղաղութը՝
՚իան եւ Լա Պօքա կր Համ րէ
քառասունէ
աւելի
Հայ ընտանիքներ
որոնց մէչ
կան մէկ բմիչկ
, մէկ ատամնա
բո յմ , երկու
լու
սանկարի
չ (մէկր՝
Փարիզի
հանօթ
Ֆէպիւոր)
1
երկու նսլարավաճառ
ել նաեւ ղանաղան արՀես -
տաւո րնեբ :
Բանի
մ օտ
, ժուան-լէ-Փէն
, այղ
Հռչակաւոր
հովափր,
ոլնի փեց Հայ ընտանի
ք՛ն եր , Հա յկական
սլանգո կ—ճաչա րան մր, մէկ լուսանկարիչ
եւ թըզ՜
թափաճառ
, երկու
փե րեղակ ել մէկ
ղորղավաճառ։
Տբայկինեան^
մ էչ , Վառի նաՀանգ
, կ՝ապրին
երեսուն
^այ րնտանիքներ
: Անուանի
է այր
մ արգոլ
Հագուստեղէնի
«Հա՛ճ» գո րհա րանր
( Հաճ–
եան) , որուն
Հարիւրաւո
ր աչխատաւո
րնե բու
մե
հագո
յն
մ ասը
Հա յեր
են : Ա իլս
լձւտանիքեեբը
ցրուահ
են մե րձալո բ ղանաղս^ն
գիւղերուն
մ էչ :
Այո կարգ
մ ր տեղեկութիւննե
բու Հետ , կ՛ու
զէ ի քանի
մ ր տողով
նկա րագրե
լ ա յն
ս րտառուչ
արարողութիւնր
որ տեղի
ունեցաւ Ա ատլէնի
ե~–
կեզեցւո
յ մ էչ անցեալ
կիրակի Ա ՚
Ասաուահահնի
տօնին
առթիւ
: Փա րիղէն
, Լիոնէն եւ ուրիշ քա
ղաքներ է ալ մեհ
^Լ"֊"վ
Հայրենակիցներ
այս
«ՑԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(124)
կ. ՊՈԼՍՈՑ
ԴՐ11ՒՈհ1քԸ
Աւա՛՛ղ շատ չսպասեցին։
է ումր մը Ենիչէրի–՚\
ներ
իրենց
ղոՀերոլ
ար իւննե րով
ներկս լահ
, չոլ––ւ
տով
եկան ղզրգա ց ո լց ին գուռնե րր ել իսոբտակե–
ցին։
Այն ատեն
ամէնէն վայրագ
տեսարաններէն
մին տեղի
ունեցաւ
, որուն
վրա յ երկարօրէն կը
հանրանան
մամանակակից
վկաները : Ջարղ
չը ՚–
բին
, ալ յագե ցահ
է Լն , բայց ատոր տեգ
կողո ՚–
պուտի
ի՜նչ տեսարաններ
:
«Աստուհո յ պաղատող
կիներու
, էրիկ
մ ար •-
ղերոլ եւ տղաքներու
ա յս մեհ բազմ
ութիւնր
բռնուեցաւ՝
որսլէս
ուռկանի
մէչ, կ՝րսէ կրիտո ՝-
փուլոս . ամէնքն աչ ղարՀոլրահ
, աոանց
ղիմա–
Դրութեան
անձնատուր
եղան : ԱՀռելի բան մր ե–
ղալ ատիկա : Բանի
մը վայրկեանի
մէչ.
Թուր
քերը
Լսումեցին
սոսկումէ
ռռնացող ու ղինաթափ
ամբոիսին
վրայ։
Ր՚՚լ՚՚Ր
անոնք որ
երիտաստբղ
Ոլ աղուոր
էին , կողոպտեցին ու կապեցին
ան -
միքասլէս
: իսկ միւսներր
դուրս
վռնտեցին
կամ
սպաննեցին
: Ու եբկաբ շարքերով,
ամուր
մը իէ–
բարու կապահ
առին տարին ա յգ
գմ բտխտներր ։
Կր կապէին որչավւ որ կրնային
, իբենց
քօղերովր,
գօտինե րովր
,
թա շկ ինա կն եր ո վը ,
քաՀանաներուն
ուրարներով ր, վրաններու
չուաններով,
ձիերու,
էշերու կամ ուղտերու
կապերով
։ ի բարու
ձեռքէ
կը յափշտակէ
ին ամ էնէն
աղուոր
կիները ու կը
պաաաՀէբ ոբ կռիւի
մ իքոցին
քա՛շէին
Հանէին
նաեւ անոնց
Հա՛գուստները։
Երկաբ չարքերոփ
իրարու
կապեցին
ղանոնք,
տէրր հառա յին Հետ , եկեղեցւո
յ
ամ էնէն
բարձր
պաշտօնեան
ամ էնէն
Համ եստ
արՀեստաւո
րին
Հետ,
հերր նորատի
ազքկան քոփ, վանքի մէք
ապր ահ
մի անձնո
լՀ
ին փողոցի
մ ա բդուն Հետ : Նոր
տէրերը աճապարանքով
իրենց
առքեւ կր
ձգէին
զիրենք
, նոր աւարի
վազելու
տենչանքով
: Գերի
ներուն
մ եհ
մ ասր
մերկ
էբ ,
Հ ագո
ւս տն ե րր խբլ–
ոճահ
րլլալով։
Րոլոր այս ոզո րմ ե լինե րո ւն ան
Հուն ո ղբե րր եւ անձկութեան
ազաղակնե րը մին
չեւ
երկինք կը բարձրանային
: Յետոյ
մինչ ղա ՚–
զանա յին աճապա՛րանքով
կարգ կարդ կր շարէին
նաւերը կամ գերեվաճառութեան
շուկանե
րր տա
նելու Համ ար
, ուր
յտղթականնե
րը
իրենց
հան–
րութեամ
բ ոսկի վճարելով
իրարմէ
կը իսլէին
ղա՜
նոնք , աւերի
նոր տեսաբան
մ ը սկսելու :
թուրք պատերաղմ իկնե րր
Համբաւաւոր
եկե
ղեցին
թաչանել
սկսեր
էին, Աեհ Եկեղեցին որ
գարերէ ի վեր իրարու
յաչո րղոզ
սերունդներու
րա րեպա չտո ւթեամ
րր
գիղուահ
ղտնձերով կը
յղփանար ու դեռ վայրկեան
մր առաք ոսկիով
ու
ա րհա թով կր փայլէր :
Անլուր տեսարան
մլն էր այս : Բանի մը
փա յրկե անի
մ էք խո րտակեց
ին , չախչախեց
ին ու
կողոպտեց
ին բոլոր Հրաշալիքներր
, ոսկիէ ու աբ–
հաթէ
չքեղ
անօթներ
ղարմ անալի
ճո իսո լթեամ բ
քաՀանա յական
ղղե սաներ
,
մ ասունքի
տուփեր
,
Աուբբ պատկերներ
, չաՀեր,
Հարիլրներոփ
,
Հա -
զա րնե րոփ թերեւս
, ամ էնքն ալ ոսկիէ կամ տ ր -
հաթէ
, մաբղարիտներոփ
ու թանկագին
քարերով
լնդե լո ւղւ
սհ։
Յաղթականները
քաՀանաներու
ղղեսսներր
կը
Հագնէ ին հաւյ րանքի։ Համար
, խա չե րն ու սկիՀնե–
ր ր ա յսլանե լոլ Համ ար փաթթոց
անցոլահ
խաչեբ
կր պտտցնէին
: Ա անաւանգ ա յս բա րե պա շտնե րո
լ
մ էչ րա րե պա շտ
մ ո ղո փո լր գ ին աչքին
ղա ր Հ ո ւր ե լի
գա րչա գո բհո
ւթ ի ւն , ա յս
անղո լ.թ
ղինո ւո բն ե րը ,
ոսկիէ ու ա րհա թէ
լնգո ւնա րաննե ր ը քա չել Հա -
նելէ վերչ
Հոս ու Հոն կր նետէ ին
Հաղաբաւոբ
մ ասո ւն^Փ՚ե բր , անղին
մ ասուն^ւե բր տասնաղար -
եան
բա րեպա շաո ւթեան
մր մառանգո
լթ իւն բ տ —
մ էնէն
նշանաւոր
մ ա րա ի րո սնե րո
լ ,
օրթոտոքս
եկեղեցիին
ամէնէն
վւառալից
աիսո յեաննե րուն
ա յս
մ արմ ինն երբ : Ամ ենասոլբբ
Բանա յիա
յին ա–
մէնէն
Համրաւաւոր Ա • պատկերնեբր
այս
այնքան
յարդուահ
,
քաղաքին
օգոստափառ
պաշտպան
ալս պատկերնեբր
որոնք Հասարակաց
անձկու -
թեան
մամերուն
Հաղարաւոր
ան՛դամներ պաշտ -
պաներ էին զայն. Հիմա կր պղհոլէին ու դիակ -
ներոլ
շեզչերուն
մ էչ թա փ ա ռա կան
շուներուն
կը
նետոլէին
:
Ա եհա շուք կամարներուն
տակ երկաբ
տեւեց
ա յս դմոխա
յին տեսարանր
, անպատում
Համա -
պատկեր
այս Հրաշալի
շէնքին ու այս
ղաբՀուրելի
տեսարաններուն
:
ԶոՀերու
Հ եհ կլտ անքնե րր գա–
Հ իճնե րոլ
Հա քՀո յո ւթ իււննե ր ռ ւն խառնուահ
կա -
մարներր կր ղզբգէին։
Բոլոբ
մտմ անէակաղփրնե ր ը
մ ասնաւո բ ոլ կսկհեցուց
ի չ ցաւով կանգ կ՛ աոնեն
Ա ուրբ տեղերու ա յս անլուր
պզհոլթեան
սքսն։ -
չելի կրօնական
առարկաներու
ա յս դիւային
կոր–
հանում
ին վյ՚ա
յ :
(Շար.)
Fonds A.R.A.M
