ԱԱՄԱԶԳԱ6ԻՆ»
ԼՍԱՐԱՆ
8. ՕշակաՍ եէ խ գածը
Հերթսւկան
գասաԼսօս
ութ
իւնը աեղի
ււլնեցս,լ
22 Ցունիս,
ուրրաթ
գիշեբ;
Հ)բոլսւն
նաԼսաղաՀն
էր Պ՛ կարօ Աւշագլեան
^ ոբ քանի մը Լսօսքով
՚եեբ,
կայացուց
Տակոբ
Օչականը։
Օրուան
ղասաԼսՕՍը՝
Ակրաիչ
Պարսամեան
կաբղաց
ընղարձակ
ուսում »
նասիրոլթիւն
մը։ Ահաւասիկ
ամփոփումը
Տակոբ
Օչական
բացառիկ
ղէմք
մըն է աբել
.
մաաՀայ
գրականութեան
մէք եւ իր վաստակը
կը
ներկայանայ
բաղմակողմանի
երեսներով։
Գմուար
է զինքը
ներկայացնել
մէկ կամ երկու ղասա/սօ -
սութիւնով։
կարելի է Լսօսիլ անոր
մասին
Լ՚Բրեւ
նորավիսլազիբ
,
վյ՚պաղիր
, թատերագիր
, քննա
.
ղատ,
ղրականութեան
սլաամութեան
Հեղինակ
եւայլն : Պէտք է Լսօսիլ գարձեալ
ղրական
այն շրր–
շաններուն
մասին,
որոնք
զինքը կանԼսաձ
են : Տե .
" ՛ ՛ ՛ յ անգրաղառնալ
անոր
լեզուին ու ււՏին,
ինչոԼէս
նաեւ աբուեստագէա
Օշականի
մասին։
Այս
բոլորին
չուբք
աարակաբծութԼււնները
բազմաթիւ
են : Շաաերը
կ՝ արաա
յա յտո
լին իբ ան
ձին ու ղրականութեան
մ՛ասին , աււանց
ճանչցած
ԸԱալու իբնկարագիրր եւ կարգացաէէ
ՐԱալ"՛– իր
գրականութիւնը
խորաթավ,անց
կեբսլով :
Այսօրուան
ղասաԼսօսութեանս
նիւթր
երկու
գլուխնե րէ կըբաղկանայ
,Ա)
Հ ա յ գիւ֊ղը ե ւիր եո.
գի1ւ Օշակաւ(1ի գրականսւթ֊հաՍ մէ ջ
եւԲ)
Գաղա -
փարւմերու աշլսարճը,
այսինքն
բոլոբ ա յն
մրաքԼ–
րը,
ղոր ան ղարղացոլցեր
է եւ որոնք ցրուած կը
ղտնենք
իր բովանգակ
սաեղծաղործոլթեան
մէք։
Ներկաներէն
պիտի
խնղրեմ
, երբ
Հարցումներ
արուին
ղասաԼսօսութենէն
՚Լեբք,
սաՀմանավոոկ -
"՛էլ
խօսուած
նիւթին
չուբք
միայն։
կ՝ենթադրեմ
թէ
ներկաներէն
մեծ մասր ծանօթ
էՕչականի
ղրա–
կանոէ թեան , ոբւզէսղի
տրուած
նիւթերը,
բա -
սննգա պաշարին ել կարասինե
բուն չավւ
կարեւո
բ
Համ աբեն
մ անո ւկնեբ
ուն եւ սլա աան
ինե բուն
գրքԼւ
պաչարր
։ Տ" գնո
ւթիւն ու որոշ
ղո Հո ղութ իւ՛ենե բ
յանձն
աոնեն
այւլ պաշարր
Հայթայթելու։
Անկէ
ետքն ալ Հետամուտ
րլլան
, ոբսլէսղի
տղաքր օր
ուան մէք մէկ
երկու մամ կարղան
անսլայմա՜ն ,
մ ինշել ոբ ընթե րց անութ Լււնր վա յե լքի վե րածուԼւ ։
Ընթեր
ցո ւմ՛ Լւ բարԼւքնեբոլ
մ ասին
խօսԼւլբ աւե–
լորգ կր գտնենք։
Ներկայ
գարուս
չկայ
՚^էկը "Բ
տեղեակ
չրԱ՚սյ
անոր
օղն ո լտնւե բո
լն : Ա աքի Հա -
աւունու թեան
, զղացումնեբոլ
ղա րղա
ց ււ ւմ Լւն , դսք -
ղափա
րնե
րու
ճոխացմ
ան Հետ , ղ Լ՛ րքր եր
տղոց
կուտայ
նաեւ
լեղուական
աոաւե լուԼմԼււննե
ր , ար
տա յա յտութեան
Հարստութիւն
եւ ղրական ճա -
չակ ։
Ամաէւուան
երկարատեւ
արձակոլրզը
րեղնսէ -
լոր գարձնելու
լաւազոյն եւ միտկ
միքոցն է րնթԼր–
ցումը
, որ շտտ յաճախ
ան։ սպասե լի արգԼւ ւնքնե ր
կուտայ եւ անյուսալի
կարողութիւններ
կր յայա–
նաբեբէ
փոքրիկ
լ^թերցուլներուն
մէք ։
ինչպէս
ամէն
բանի
մէք , բնթերցանութեան
ա -
տեն ալ պէտք է պաՀել
անշուշտ
չափն ու կչԼ՚ոը ,
Համաձայն
տղոց տաբիքԼւն եւ խաոնուածքին
՝.
(Խմրագրական– ԱԶԴԱԿի)
ցաաբոլթիլններն
ու վերլուծումները
ծառայեն
Լւ
րենց նպաաակի՚ււ եւ անարձաղանղ
չմնան :
Համառօտ
այսներածականէն
վեբք ղասախօ -
ոը Լսորացալ
իր նիւթին
մէք։
ԳասաԼսօսոլթեան
առաքին
մասը
նուիրուած
Հ * " յ գիւղը եւ իր հոգին ՕշակաՍի գրականու -
1>եա1 մ է ջ ,
շօշափելով եւ վերլուծելով
Հետեւեալ
ստորաբամանումները.
—•
Հ ա յ նոր գ իւղը ,Հ ա յ
շինարար ո գ ին, ք^արդ |սաո–նռւածքներու եո գ երա -
՝1կւ, Խոնարհները, Սիրոյ գ գ այո ւթիւ Ոը, Միջւււվ>ւ^յ–
րը, Կիրքեր, Ա յր եւ Կին,
Ա ո ա քինո ւթիւննե ր .
Հո վ ւ ; ւ ե ր գ ո ւթիւն , Վախի, ք ա ջ ո ւթե ա ն եւ ասպե–
աականութեան գգայռւր-իւնևերը , օաար
կնիքը
մեր հոգիներուն վ ր ա յ , Ջ.արդի մղձաւա1–՚ջը,
Զ ՚ ^ ւ –
կի սէր, Իրերօգնույրիւն, Բարքերու գ ե ր ո ւ թ ի ւ ն ե ւ
Աահուան գաղափարը :
Գազարէ
մր վերք ղասախօսր
անցաւ
ե րկրորգ
նիլԼմին՝
Գաղափաբնեյւսւ աշխարհը Օշականի գրա–
կան1ւ՝,լր–եան մ է ջ ,
ծանրանալով
Հետեւեալ
մանրա–
մ ասնութիւննե բուն
՚Լբայ
. — Գրա գ է տը ե ւ մարդ -
կ ա յին կ ա ր ողո ւթիւննե ր ո ւ ււահմանը , Անհաաա -
պաշտը , Մեր պատմութ իւնը ե ւ ւէեը դ ր ՚ ^ ց ին ե ր ր ,
Արուեստը եւ աո.օրեայւ1, Տ խրո ւթե ան անխուսավւե–
1ի պահեր, Սեոին ու հացին հո գ ր, ճակատաղրա–
պաշտր , կին եւ սէր, Մահուան գաղափարը , Սաւ֊ա
վարդ կամ խոտի թ ե լ ,
սեռային
կիրքբ.
Ց եղային
հոգիին հրաշքը ե ւ անոր հողեյատակր,
հայ յեղա
փոխականը ե ւ հայ յ եղ ա փ ո խ ո ւթիւնը , Հ ՚ ^ ց ի ն եւ
արիւնին բ ա րիքը, Հ ո գ ե բ ո ՚ ն գիտուն Ֆբ է օ տ ի վաբ–
դաւղետութիւ ններր եւ /ս՚|ւոնց ն ե ր գ ր ր ծ ո ւթիւնը 0–
շականի ւ՚լրայ :
Հակաոակ
նիւթին
նորոլթետն
եւ ներկայա ՚
ցնելոլ
Լւնքնույատուկ
ձեւԼւն, մէկուկէս մամ տեւող
այս
զասաԼսօսութիւնբ
մեծ Հետտքրքրոլթիւն
ար–
թրնցուց
ներկաներուն
մէք։
Եղան
ղանաղան
Հս՚ր–
ցումներ
որոնց պատաոխանեց
գասաԼսօսբ :
ՇՐՋՈԻՆ
Թ՚ԼԹԱԿԻՑ
Նոբ
Աերունղին
տղաքը
կենղանի պատկեր
մը
ներկայացուցին
: Խումբ
մը ֆետայինեբ
Հաւաք -
ուած են բանակատեղին
: ԱուրՀանգտկ
մը,
ղօր՛
ՍԼ՚լԼ՚կեանի
կոչը կը բերէր,
«կամաւոր
Հայ ղին -
ուորներ
կ՜՚երթան
դէպի
Հայաստան»
կռուելու,
սակայն
ֆեաայի
մը կայ ոբ դասալիք
կ՝ԸԱ՛"յ ՝ Րր
նչանածր երբ կր աեսնէ
«թիկունքր
լայն,
թեւերն
՚՚ւմեղ^
կոնակը
ամուր»,
նշանածը որ «սիրել
դի
տէ, րայց
կռուիլ
չի զիաեբ,
զէնք մր կուտայ
ձեռ–
քր ել կը ղրկէ կռուելու
«առիւծաբար
, իսէր ^րն֊
չուած
Հայ ազգին» :
Օր. Ս . Տէր Կոմսեան որնոր վերադարձած
էր
Փարիղէն,
սիբայօմար
երգեց
Գրի՚լոր
ԱԷ՚^՚^իԻ
« Րարձր սարերր» եւ Հ. Պէրսլէբեանի
«Կ՝անձրեւէ
ս՚ղաս»ր։
Գաչնակով
կ՝րնկեբտ
կցէր Օր՛
Ալէք՚՚ան–
աոաասա նե,
աՏ՚ԼհՐ
ԳԱԻԱՌԷՆ
«ԱԱՅԻՍ
28»Ը ԿՐԸՆՈՊԼԻ
ԱԼ՚Ջ
|
ԿՐԸՆՈՊԼԸ -
Մայիս
28/,
առն տ կա ա ա ր ո
լ
թԼ՛
ւ–
նր աե գիւ
ո ւն եցաւ
ան ցեաչ
կիր
՛ս կի՝ Ա աքռ է ՚Րէօ
ռի
սրաՀին
մէք։
Րացում՚ր
կտաարուեցալ
«Փամ Փո -
րոաան»ով
որ ե բղո ւեցաւ
Ն" ր Ա երունզ ի ել Աա
նուՀիներու
կոգմէ
, ղեկավարութեամբ
րնկեբ Եր -
ոլանղ. Աարաշլեանի : Րեմը
ղարզարուտծ
էր ֆր ՜
բանսական
եւ Հա յկական
գբօ^երով
:
ճակաաը
Արամի , ղօր՛ Նազարբեկեանի
, Անգրանիկի
եւ Ա–
Հարոնեանի
նկարներր եւ վերտառութիւն
մր •
« Փ՚սռք
Աայիս
28/
յաղթանակին»
:
՛Օրուան
նաիսազաՀր
, րնկեր
Անթուան Օ^ան -
եան քաղաքէս
բացակայ
րլլալով
^ բեմ Հբալիր -
ուեցաւ
րնկ • թ •Այվազեան
որ իսանղավաո
բանա–
իսօսու թեամբ
մբ բացաարեց թէ Ա այիս
28/
յաղ -
թանակբ կր սլատկանի
ամ րողք Հայ մոզովուրղին
:
« Եբկ՛՛՛ր տեւեց
մեր ստ բկութ
իւն բ , սակայն
,
50
աարա ան լ^թացքին
արթնցաւ
մոէլովոլրդր
,
50
աարի սլաքքարեցաւ
՚լբչ՚՚՚Լ
եւ սուրով եւ
չաՀեցտւ
Լւր ա՚հկա իսո ւթիւնը » : Ապա
Հրաւիրեց
ներկաները
յոտնկա
յս
յաբղ ել յիչատակր
ազատութեան
ղոՀե
րուն :
«ՏԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(89)
ս. ՊՈԼՍՈՑ 4ՐԱԻՈԻՍԸ
Այգ յանկարծ
չինուած
պատնէչին
ետին, որ
չորս
Հարիլր
մեթր
երկայնութիւն
ունէր,
մողվը -
ւած
էին քբիսաոնեայ
բանակին
լ^աբեալ
,
ծաղիկ
մասը,
Հբամանատարոէթեամբ
էէան
ճիուսթԼ՚նիա–
նի Հեբոսիէն , պաչտպանութեան
ղործին
ամէնէն
կարկառուն
դէմքին
որու
ՀիանալԼւ արմէքր եւ ՛լին
ուոր ական
դեբադոյն
տաղանդր
ամ էնուն
Հիացու
մը կը գրաւէր,
նոյն իսկ Աուլթանին
, նոյնիսկ Վե
նետիկցի
Պտբպաբոյին
, որ ձենովացիներր
այն ֊
քան
կ՚ատէր : Այդ անբաղդատելի
սլետր
որու վը^
րայ էր դրուած
քաղաքին
մէք ամէնուն էն մեծ
յոյսը, իբ զինուոբներուն
գլուխր
անցած,
ափյա
փոյ
չինուած պատնէ
չին պաչտ պանո ւթիւնր
կր
վարէր :
Անոր քով էբ կա յսրր էնք անձամբ եւ երկոլ
բանւակներուն
մէք ալ ամէն մարգ
որոշ
կեբպովգի–
աէբ թէ մամէ մամ վեբքնական եւ մաՀացու
կ՚ւի–
ւր Հոգ աեղի պիտի
ունենար
, եւ եթէ ոչ միակ ,
գոնէ գլխաւո
ր թատրր
պիտի Հանդիսանար
գերա
-.
գոյն
պատերաղմին ։
Այն կատարեալ
ոաղմաղէտ
սպարասլեաբ
որ
Աուլթանն էբ , Ապրիլի
վերքէն
ի վեր վայրկե՚՚՚ն
մը
էսկ
զանց առած չէբ մանրամասնաբար
կաղմա -
կերպել այգ վփթխաբի
պարիսպին
վեբքնական
յարձակում
ի գո րծողո
ւիմ իլհ ը ։ Ո եւ է կանխապա–
արաստոլթիլն
չէր մոռցուած : ԱնՀուն
մթերք
մը
նիւթե ղէննե բու
Հաւաքուած
էր արղէն
, պատնէ -
շլ^ւ ի ՛Լեր
չոլլլուելու
Համար
սանգուղներ
, պա -
րԼ՚սսլին
քարեբուն
կառչելու եւ ղանոնք
՛Լար րաշե–
Բ ՚ ւ Համար
կեռի ձեւով
դործիքներ
, յտբձակութւե -
բուն
ոտքերուն աակ փոսեբր
լեցնելու
Համար խո–\
՛ոի
աՀաղին
խուրձեր :
Ատյիս 2էն
27
լուսնալիք
գիչերը
թուրք րտ -
նակր նաիւսրգ
ղիշեբուան
սլէս Հաղարաւոբ
մեծ
լոյսեր ումարիսեր փառեց , որոնք ամբողք
Հոբիղո
նր լուսալորելոփ
, կր սաբսավւեցնէին
պաշարուած
բնա
կ չո
լ
թ իւն ր : Ա ինչեւ
աբեւուն
ծաղիլր
, Աուլ -
թանին
ղինուորներր
յաղթութեան
աՀարկռլ
աղա–
՚լակներ
արձակեցին
, որոնք
մինչեւ
ասիական ե -
զ
^ԲՔԲ
կր լսուէին եւ ամէնքր
սարսափէն
կբ սա -
ռեցնէին :
Ոչ ոք քնացաւ
դմ րախտ
քաղաքին
մէք։
Աա
յիս
XI ին ամ՛բողք օրր ոմրտկոծ
ութ իւնր
չտրունակ
ուեցաւ
նորէն
փլց՚հելով
սլաբիսպ ու աշտարակ
։
Իբէկունր
Աուլթանին
Հրամանով,
նոյն
անՀամար
կբտկներր
վառուեցան
թ բքական
բանակին
մէք ։
Հաղարաւոբ
քաՀեբ կր լուսաւորէին
ղէմքեբր
եւ
սարսափ կբ աարածէին
քաղաքին
մէք, ուր աԲ*
գիշեր ոչ ոք
քնացաւ
Ֆրտնցէս, այդ օրերը
Պոլիսր
իբր թէ
ճ ՞ ՛ ֊ " " ՛ ՜
ւոբող եւ պաչարեալներր
սարսափեցնող
իսորհր -
գալոր
լոյսին
առթիւ կր պատմէ թէ
սլտչարման
ամենավեբխ
օրերուն
լուր տարածուած
էր թէ ոչ
միայն
իաալական
օղնական
նտւտտորմ
մր Տար
եան. Ըպլ^ր Վարգան
Աթմաճեան
«Աքսորի
ճամբուն
վբայ»ն ։
Առաքին
բանախօսն
էր մեբ ՖրանսուՀի
բաբե–
Կ՚՚՚մր
Տիկ. 0 աէթ
Միքայէլեան
որ նախ ֆրանսե -
րէն
չնորՀակալութիւն
յայտնելով
իրեն եզած պա–
աիւին Համար,
Հայերէն
ըսաւ
« Թէեւ
Հայաս–
աանր բամնուած
է երկու
երկիրներու
միքեւ,
բայց
ես վսաաՀ
եմ թէ ներկայ
ազատ
աշիսարՀի մէք
Հայութիւնն
ալ սլիտի վերստանա յ իբ անկախու -
թի^նը։
Բո լո բ րռնա կալութիւնները
դաաապա
բ -
տուած են տապալելու,
մէթ ըլլալով
կարմիր
բռ–
՚եակալոլթիլնր
»: Օր– Պէ՚սթրիս
Աաբտիրոսեան
արտասանեց,
Նա՛ր Պէյի « Հովիկ
Հայրենին»,
իսկ
ՏիղբանոլՀի
Աւաւեան
երգեց,
Գ. ԱլէմշաՀի
«իմ
Հեռաւոր
Հայրենիքր»
։ Օր– Աառի
Այվազեան աբ–
աասանեց
Աիպիլի
«Հայ
լեգո լին» : Բոլոբ
երգող
ե.
տրտասանողնեբն
ալ չատ յաքող
էին։
Տիկին
Ազատ
աոլՀի
կիլմիլշլեան
ոբ արտասանելու
բացառիկ
շեորՀ մը Ոէնի, րնդՀ
. լռութեան
մէք
արտէսսանեց
• •
Արմէն
Գարոյի մէկ .լրութիւնը
ուղղուած–
1919
Մայիս
շՏին :
Վերքին
բանախօսը
րնկեր
Հրաչ Տասնապետ -
եան իսօսեցաւ
կոկի՛կ այլ իմաստալից
ճառ մը։
*
Մ եր պատմ ութեան
աւանդական
շբքանը կը սկր–
ոէ Հայկի աղաաատենչ
պայքարոփ։
Տիղրան Եր -
ուանզ եան , որ Հարկատու էբ պարսիկ
կիլրոսին ,
ոչ
միա
յն Հարկր չփճարեց ա յլե՜ւ ամ՛ բոցներ
չինեց
եւ սլատերաւլմեցալ
ազատութեան
Համար : Երբ
Կիւրոս կր Հարցնէ
՛լե րի ինկած
Հա
յոց թազաւո
ր ին
ինչո՚^ւ կատաբեցիր
այս րմբոստոլթիւնը,
ՏԼ՚գ–
բան կըպատասխանէ
.
«ոբսլէսղի
աղատութիւն
տամ
իմ մուլոէԼոլրդիս»
, Լծավւեբ)
։
ԱանուՀիներուն
իւումբը
մէք ընդ մէք պաբեց ե -
րեք պարեր : Հանդէս
ր վերքացալ՛
«Յառաք
նաՀա -
տակ»ով :
Հանգէսէն
էէե
ր^
սեղան
մ ը սարքուեցալ
ի
ւղաաիւ
Հիւրերուն : Ներկայ
էին աւելի քանՀա -
րիւր ^ոգի : Այս աոթիլ ալ տեւլի
ունեցան
խըմ -
բերգներ
, արտասանութիւններ
եւ
եւրոպական
պարեր :
Վ^^րացի Պ ՚
I
^V^Ո^ ,
ոբ ներկայ էր իր
կնոքը
Հետ,
յուղւււելոփ
ըսաւ,
ֆրանսերէն.
«Աենք
դրացի
մողովուբգ
ենք, պատմութիւնը
մեղի բա -
լական դասեր տուաւ : Պէտք է լաւ գբաց ինեբը
ըլ
լանք եւ վ։ոիսադաբձաբար
օգնենք։
Բանի կտն կաղ–
բէկը եւ Արարատը, կան ել կըմնան Հայ մոգո -
էիոլրղր ել ՚Լլ՚ացի
մոզովուրգը
» ;
կեր ու իսումր շարունակուեցաւ
մինչել
առ
տուան
մամր2
։
Ներկաներր
մեկնեցան խոր տպաւո րութեամ բ ,
մանաւանգ
տեսնելով
նոր սերունդին
ոգեւորոլ -
թիւնը :
Վ արդան իաբախեա|&՛
X
ՓՈԽԱՆ ՆԱՎԿԵՊԱԱԿԻ—
Վեբքերս
գմբախ -
աութիւնն
ունեցանք
Լհրնամի
մէք Հողիէն յանձնե -
լու,
երիտասարդուՀի
մր, ողբացեալ
Աբդաբ
Հայ–
բիկի
ազքիկը.
Տիկին Ա– էմտաՀարեան։
Տու -
ղարկալորութեան
առթիւ
Կրընոպլի կապ •
Խաչին
կո՚լմէ
փոիսան ծաղկեպսակի
Հազար
ֆրանք տրա–
մազրուեցալ
իբրեւ
Հիմնաւլրամ
ղպրոցի
Համաբ
չԼ՚^՚ուելիք կամ գնուելիք
չէնքի
մ ր ։ Այս
գեզեցիկ
օրինակին
Հետեւելոփ,
նոյնսլէս
փոխս/ն
ծաւլկե ֊
սլսակի
նուէրներ
ըրին
րնկերներ
Ն– ՚Րի՚֊րէ ՜
ճեան , Ն՛ Մուրատեան
եւ Տ– Ալիքեան
1000"՛^»*^
ֆրա՛նք,
ր. Այփաղեան եւ Ա • Նազարէթեան
500"՛–
կան, Ա . Ա.
1000,
ընդՀ՛
գումար
6000
ֆբանք :
Կր կարծենք թէ ողբացեալ
Տիկնոք
յիշատա -
կին ել իր րնտանիքի
անգամներուն
Հանգէպ
ցոյց
տրուած
յարգանքի
այս ձեւը
աւելի գործնական
է
ել տեւական
։
Աւելի
լալ չէ" մեր սիրելիներուն
յիշատակը
յաբղել
քանի մր աղիւս
ճարել
ծաղկոցի
մը
չինու
թեան
Համար, փոխանակ
փունք մը ծաղիկի,
ոբ
Հաղիւ քանի մր մամկր տեւէ
I
աանէչը
անցած էբ արդէն,
այլ եւ՝
Հունգարական
մեծ
բանակ
մր
Օէլնոլթեան
կուգար
Հբամանատա
րութեամբ
Հերոս Ժան Հիւնեատի
,
«յԱաբսափելի
Ապիտակ
Ասպետին,
Վօյփօտ
Եանքօ»ի
,
ինչսլէս
Կ՝րսէին
Թուրքերը։
Ըստ ոմանց, այս
քրիստոնեայ
օգնական
ումր
արլէն
անցած էր Գանուբր եւ ա -
րաղօբէն կբ քալէր
Ագր իանուպո
լո յ վրայ :
Fonds A.R.A.M
