է6
ԱՌԱԶ*
ՕՐՈՒԱՆ աՐԺՈՒՄԻՆ ՀԵՏ
Աքձակուդի
նախփբեակիՍ
թ Ր Ք Ա Պ Ա Տ Ո Ի մ
Մուսթաֆա
Բէմալի
յԼղաչրիւմէն
ի
վէր^
ընգհանրապէս
այն էարՆիքր էշ "՛իրէ
օաար
չանաէներոլ
մէշ, թէ թուրքիա
հսկայաքայլ
գէպի
յաո-աչգիմու-թիւ-ն
կր գիմէ
եւ. հեււու. չէ այն օրր ,
երր Մէհմէաճիկներր
պիաի
կարենան
արմանալո–
րապէս
«Եւ-րոպակա՚հ
Բաղաքացի»ի
աիաղոսր
կր,
րել։
թուրքիոյ
մականին աակ ապրած
մողովուրգ,
ներր, մասնաւորարար
մենք Հայերս, չաա լալ րմ՛–
րռնած
ենք
ճինկիղ
հանի
չաււաւիղնե
րուն քաղա
քակրթական
մակարղակր,
մեր վրայ պարրերա -
րար
ի ղործ գրուած
կողոպուաով,
առեւանգոլ
-
իմիւններով ումանաւանգ
քսամնելթ
նախճիրնև -
րով։ Բարերախաարար
աակաւին
մեղի պէս մտա
ծողներ կան, մեծ ղաաերոլ
ախոյեան
մ՛աաւորա -
կաններուն
մէշ,
որոնք հակաււակ
ամէն
րանի կր
պահեն
իրենց
գրչի
հ՛մայքր եւասպեաական առա -
քինութիւններր։
Անոնցմէ
մէկր խիսա
յաականչա–
կան
օրինակ
մր աուած էր աաենին
,
Աելանիկցի
ղիկւոաաորին
ձեռնարկած
րա րենո րողումնե
րոլն
առթիւ,
որ մինչել
հիմա չէ կորսնցուցած
իր խայ–
թող
հեղնանքր
։
էիամ անակին
՝ ի՚՚ավւչիկ
արքա
յ մր, ալ ձանձ -
րացած
իր հպաաակներր
սեւ տեսնելէ
,
Օր
մր կր
ձեռնարկէ
ճերմակ
կիր"վ
ծեփելու
անոնց
մռոլ -
թը
) նո րութեան
մ ր գո հ ո ւն ա կո լթ ի ւն ր
վա
յե լե լու
Համար։
Արքա՛՛ն մեծ կ՝ րլլա
յ իր
յււ լսա խա րո լթ
իլ -
նր , երր յաշո րգ առտու կր աեսնէ որ Հասարակա–
ծային
երկրին
ղաւակներր կր սլա րէին
ՀհՊամպու -
լիա»ն
• - . իսավւչիկեան
իրենց սիրական
կաքալր :
իսմ՛էթի
աղուն
ոճիրի
մ՛ասին չաա քիչ
գիաեն
« Տաււաշ »ի րկ, թե րց ալնե րր : Փաաած
իրաւակար
գի մր պալար՛ս է , ռր յանկարծ կր պայթի
Ղ՚եմոկ–
րաա
իչխանութեան
օրերուն եւ կր վրգովէ
Հան -
րային
խիղճը։
էօմէր
ինէօնիւ
26
տարեկան է, ար
Հեստով
երկրաչափ
Հանրօգուտ
չինութեանց
նա -
խալւարութեան,
մէշ, րայց երակներուն
մէշ կր կրէ
ցեղին
եղեււնական
բնաղղնե
ր ր :
*իործր
լա յն ծաւալ ստաած՝ քար
ղ ա յթակ
ղութեան
ղարձած է , որուն իսառնոլած
են
էյԱ
ւիր–
կաներոլ
անուններր
: Երեւակա
յեցէք
,
թաքսիմ՚ի
պէս
րանուկ
պողոաայի
մր մօտերր,
թակարգր
ձւէել թեքնիք
Համալսարանի
վերատե
սո ւ չ Ա ու -
ղաֆֆէք^^^^րոՀ
ւոա
լ իրեն
նման շփացած
նախսյֆ– .
րարներու
տղոց Հետ , վայրաղօրէն
յօչոաել
, ղե -
տին տապալել
ու ապա կոխկււտել
ինքնաչարմի
մր
անիւներուն տակ
. . • ; Այս
գլ՚՚՚-թ
գործոց
սրիկա
-
յոլիժեան
իրրեւ
Հեո իսաղ քաւութեան
» ց" յց արր -
ուած էրչարմավար
Ո՚ոպեր
Աուրաաեանր
, որ
պատուական
տեսակէն ծեծ սւլ կերած
էր վասն
իս
մէթի
սլատւո
յն սրբագործութեան
:
Աակայն,
ղաղտնիքբ
չաառնւց մէշտեղ
ելած րլ
լա լավ
, Գեմ ոկրատ
կառավարութիւնր
ամուր կառ
չած է եղեռնագործին
օձիքէն :
Աձ՛րաստանեալբ
բոլորովին
կ՚ուրանայ
ոճիրր,
ապաւինելով
երեք
ալւաշնակարգ
վւաստա բաննե
ր
ու , բայց
այս
անգամ
զոՀին
այրին՝
0լկա , գատախաղ
կանգնած
եւ
լեղու
ելած է : Մոլղաֆֆէրի
մ՛այրր՝
1ՀելիՀա , միչտ
ար
ցունք կր թավւէ , իսկ
Հայրր
Հալիլ
մեծաձայն կր
յայտնէ
թէ
մինչեւ– Անգալւլս գ ացած էր
աաենին
արդաբաՆր֊իւն պահա1լքջելռւ համար, իսմէթ– Ինէօ
նիւ մ ե րժսյ ծ էր զինքը ընդունիլ • • • :
Ասոր
վրայ
գիմած էր Հիւսէյին
շ^աՀիտի
, Հիլմի
Ո՚֊րանի եւ
ռւրիչներու
: Պ"լսոյ
ռստիկանոլթիւԼն
ալ թերա -
ցած էր իր սլարտականոլթեան
մէշ :
X Հ / ՛ ^
է քքւնեւորոլիմեան
Տուրքի
1"^գէբԸ
Լվարլրք) : Աօաաւորապէս
ութ տարուան պատ -
մութիւն
ոլնի,
բայց
աւելի
քան
եբբեք կր սլաՀԷ
իր Հրատապ
Հանգամանքր։
Այսօր իսկ կր
յիչեմ
«էքօ տր Նանսի»ի մէկյօգուածր,
ուր
Գերմաննե
րր
ցնցող րաււերով կբ նկաբագրէին
Հաղարալոր
անմ եղ մարգոց
մ ա Հաց ում ր Անատոլուի
ճախճա -
խոլտնե
բուն
մ էք , տամանակիր
աչխատանքի աբ -
Հ ալի րքնե ր ո ւն տակ :
Գեմ ոկրատ
ի ր ա լակա բ ղի տակ ,
աբղարեւ
,
քակուած
են լեղուի
կապանքներր եւ
անրնգՀտտ
կրակ կր տեղան պատասիսանատո
ւնւեբու
Գէէ՚ին :
Հիլմի
Ուբան
, մին Հալք կուսակցութեան
շոշեբէն
պա բտաւո րուեցաւ
Հանգէս
ղալ եւ
Հբապաբակալ
չքմ եղա ցնե լ ինքղինքր
:
իսմէթ
ինէօնիւի
Հակառակորգնւեբր
չեն մար
սած
գո բծ ո ւած ղե ղծո ւմնե րր , կա լուած ական փռ -
խանցումներր
եւ կո րհ անա րա ր տոլրքերր
ու
Հիմա
ելած
են պա չտպան
կանղնելաւ
ղոՀերոլ
գատին :
Իոմայիլ
Հապիպ
Աեւիլք, ասկէ ամիսներ
առաշ,
Հետեւեալ
յատկանչական
տողերր կր ղբէր
«Ճիւմ
Հուբի է թ»ի
մէշ.
« Անատո լուի չաա մր կեղրոններէնւ
բողոքի
աղաղակներ կր Հասնէին
մեր ականշներուն
,
մերթ
գանգատներր
կր յանգէին
սրտաճմլիկ
Համեմա
տութեան
մ բ ։ իյ ո բՀ րգա բանական
խմբակի
նիս
աին՝
Եավոլլլ Ապատան
թնգիր
յաբուցած
էբ , ^Ա
ալ աւմ տուած
էի անոր Հարցապնգում
ին ,
րայց
Աեր
գբուլներէն
Վբթանէս
Փափազեան
—. իր
մանկութեան
յիչատակնեբուն
մէշ ի միշի
այլոց
կբ պատմէ
նաեւ Հետեւեալ
յատկանչական
գէպքր.
^
օր մր յանցանք
մր կր ղործէ–
Հօրր տալիք սլա
աիմ
կն խոէ սավւե լու
Համ աբ
բակի
ծաոին
վբա
յ
կ՝ելլէ եւ ամբողշ
օրր Հոն կ՝անցրնէ
։Րնական է կբ
սկսի ձանձրանալ
Հոն եւ ղիրք
կաբղւսլոլ
գաղա -
վւաբը
կ՜՚ունենայ
աււաշին անգամ
րլլալով։
Հ°ՐԸ
րացակա
յութեան
անտոր գբագարանէն
՚էէպ մր
կ՝րնտբէ եւ կրկին
ծաււ կր բարձրանայ
։
Րռնա -
զատեալ այգ առանձնութեան
մէք կբ լրացնէ
Հա
տորր եւ ուրիչ
մր կ՚առնէ : Ու այսպէս՝
ամրողշ
չարաթ
մբ, ցերեկներր
ծառի
ճիւղերուն
մէշ
թա
ռած
, ղէչերներբ
,
^**բր տուն
ղալէն առաշ , ան -
կողին։
Իրար ետեւէ կր լրացնէ
քանի
մր գրքեր ,
երբ տակաւին
փոքբիկ
տզայ
մ լն
է ։
վբթանէս
Փափազեան
իր ա յս արկածախնղ -
րութեան
սլատմ ու թիւնր կր վեբշացնէ
, եղբակա -
ցնելով.
« ծառ բարձրացայ
երեխայ
, ծաոէնւ
ի–
քայ
իբրեւ
Հասուն
մարգ։
Շաբաթ
մր ծառին
վբայ
բնակի
լս ինծի
ա յնքան
օղուտ տուաւ,
որքան
չէբ
տուած
ղպրոցականէ
ամրողշ
տարեչրշան
մ ր» :
Աղատ
րն, թ ե ր ց անո
ւթե ան բարիքն է ասի1լա ,
որ կր բանայ
Հրաչալի
աչխարՀի
մբ ղուռր մա -
նուկ^ւերոլ եւ պատանիներու
Հոգիին
առշեւ :
Ամաււուան մեծ
ա րձակուրղնե
րո լ
սեմին ,
1լարմէ որ ամէն
ծնւողք իր Հողածութեան
նիւթ
գաբձնւէ տան
վ՛ոքրիէ^ւեբուն
բ1
թեբցանութեան
խնղիրր,
վերո յիչեալ
գբոլագբ
ի մտի
ունենա
լռվ
իրրեւ
պե րճա խօս
օր ինակ :
Ջափաղանւցոլթիւն
չէ , երբ Վրթանէս
Փափաղ
եան կր վկա
յէ թէ լ^ւթերցումի
նուիրուած
6 7
օրերբ
ամբողշ
տարուան
մր արմէքր
ունեցած
են
իր մտաւոր
Հասուն, ո լթետն
տեսակէտէն։
Նման
վկայութիլններ
մենյւ չատ կր զտնենւք մեծ մար -
ւլ ոց
ելմ
տալ
ո րականնեբու
կե անքին
մ էք :
իրտկան
ուսո ւմնա րանր
Գիրքն է ի վերշո
յ :
ի ք - ՚ ^ ւ ^ Ղ
,անձնել
ղրքերու
խորՀուրգին
վ4^՚–^՚՚՚ւ
՚ ՛ ^ ՛ ^ Ժ Ր Կ ^ ՚ ^ ՚ ՚ Ի
.
րոլթեւսն :
սաՀմանափակ
եւ կանոնագըր -
Լ՛ եւեմեերով,
պէաք
եղած
գրալչոլթիլնր
ուսւծ
ԴԻ՚^՚՚^^ւ^
Համար։
Գասբ
պարաականռլթիլն
^1՝^՝ ։ Տ
՚ 1 ՚ 7 ո ո լ ա
ր տ
.
Օհւնր,
որ ամէն բանէ առաշ մաալոբ
զրօ.
" ՚ ^ է ^էՀոոեկան
Հաճոյքներու
աղրիւր կբ Հան–
՚էհանայՓՔՐւԼ
միեւնոյն
ատեն առանց
խոն–
ոլ զուարթ" Ո
՚ ,
Չսաստէ
րնգՀանուր
էէնքի եւաաղտուկփ ՂՐ I ՚՛ Լ է
Ր
ղարոսւցման
:
, , լ
Գևայ մանուկ կամ պատանի, ոբ կաբղալ
չսի.
^^նեռո
անւոնս են , որ աւս կամ ա ւն
՚ , I եաոռաւու
Համր
չեն առած
տակաւին։
պատճաոով
կարգալ
՚՜.,.^
լ ,
Անզամ մր որ այգ համր առնեն
գմուար կբ ձգեն
Գսւսաիաբակնեբուն
եւ ծնողնեբուն
պարտա -
եանու1է1–՝ե՛^ է րնթեր՚յանութեան
սէրն ու փափա.
\
Թն,նել
պղաիկին
մէշ, աստիճանարար։
ինչ
յաւկԼԼ՛
՚-^է՛"
՚ ՛ ՛ " ^ ՛ " ՛ ՛ «^–"/""^
•^ք
-
ռին
մրայ բնակէր»
= Ամէնքն
, սլաբտագիբ
րնթեր–
ցումի
մղուելու
գբղում
մր ունենար •
Ամէն տարիք
իրեն
յարմաբ
զբքեբր
ունի։ Եւ
ղանոն., ոբոչելր չաա կարեւոբ
խնղիր
մրն է ։ Ո ֊
ռմ ՛եաեւ ւսնհամաչավւ եւ
անՀտմտպատասխան
բնթւ
րցումներր
մտաւոր
անմ ա բս ող։. ւ թ իւն
կբնան
առաշ՚՚րեբել
եւ սիրոյ
փոխ-որէն
ղղուանք աոտշա–
ցնե, մաաաղ
Հսգիներէ
ներս ։ Ահա թէ ինչու պա–
ւոաՀականութեան
սլէաք չէ ձղել
զբքերռլ
րնտրռւ
թիւնր :
Գպրոցներու
մէշ,
ուսուցիչներր
րնգՀանրա -
պէս որոչած
կ՚րյլան
զբքեբու
ցաՂկ
մր իւրաքան
-
չիւր դասարանի
յատուկ։
Ծնողնեբուն
ատիկա
ռլղեցւ՚յց
կրնայ
ծառայել
։
կարեւորր
այն է որ ղիւղ
մեկնողներր
իրենց
ծսւփերռւ աարափին աակ խ եղդ ո ւ ա ծ էր բողոքիս
ձայնը :
Նախկին
երե սվւոխանր.
Հեղինակ
Եփբատի
նուիրուած
այնքան
գեղեցիկ
յօղուածա
չարքին ,
Ի Վ^Ր1"յ
^ կ՝աղաղակէբ
.
«Ունեւորութեան
Տուրքր
լոկ ե լեւմ տականւ եւ
տնտեսական
տեսակէտով
պէտք էք գոբծագրուէր
,
մ ի՜Լչւլեռ
այղպէս՛
չեղաւ
, ա լլ այգ տուրքին
խառ–
նաւեցան
կարւլ. մր մ՛ակաբոյծ
գաղափարներ
: Պա
տաՀեցաւ ռր սա վւր իչի
մր կամ
նպարավաճառի
միե-լԼոյն
խանութին
մէշ աչխատին
ղանաղան
ազ–
ղեբէ աչկեբաներ :
Ահմէ տ էն ՈԼ Մ է հմ է ա է ն բան չ է
պահաԸջուած ,իսկ Գրիղռ ր էն, Մոիզէն եւ կամ
Ան–
տոնիատիսէն 500ակսՏւ1՛ ոսկի ս ա ւբք պսւհանջուած
է ։ Այս ի՜նչ աեսակ ազգայ՚նականութ-իւն, ինչպիսի
իսլամականութ-իւն է » :
Նախկին
Տէֆի^էրաար
^այիք
էօքթէի Հրա -
տա րակած
ղիրքբ
նո բէն
սեղանի
վրա
յ րե րած
է
աննախրքւթաց
թալանր :
՜ճշմաբիա
աւաղակախոլմր
մրն է, ռր իր
ղլու–
խլն
ունենալով
իսմէթ
ինէօնիւն
, իրագործած
է
ա յս «պատուաբեր»
ձեռնարկր
: Նախկին
նախա -
գաՀր,— րստ
Հի ւ ր Ատամ/
«Հին
պաթ-աք՜նի չիֆթ––
լիք աղասի»յ, ,
Հիմա
չուքի տակ պաՀուած ,պաս
տառին
վրա
յ կ՚երեւին
իր
«ղռ լամ »ներբ •
Շ իւք -
բ ի լ Աարաճօզլու,
«վարչասլետ
Զէյպէքներոլ
»
Լայս
մակղիբն ալ վեր՚՚յիչեալ
թերթին
կողմէ
նր–
լիբուած
է) , 3)ուաա
Աղբալրն
, Շէվքէթ
Ատալան
,
էսատ
թեքելի եւ րնկ • :
Գեմոկրատ
երեսվախան
Բեաղիմ Արար , Գեկ
տեմբեր
14/
Աղգ • Մ եծ
մողովի
պատմ ական
նիս
տին , մեծաձայն
Հռչակած է իր վճիռր
Աալաթիա–
ցի աւարառուին
ղլիւուն •
« իսմէթէն
սկսեալ
մ ինչեւ չաա
մ ր Հալք -
եան
անձնաւո
ր ո ւ թ ի ւննե բ ել ն։ախ
կին
գործավար
ներ
աՀագին
Հարստութիւն
գիղած
են , գրամ
ոլ -
նին ՈւաԱ^աներոլն
մէշ,
նոյնիսկ
իրենց ղաւակնե -
բուն եւ Հան բմնե բուն
անունով :
ԱնՀ րամե չա է
Հարստութեան
յայտագիր
ուղել
էօմէր
ինէօնիլէ ;
Հալք կուսակցութիւնր
պարտաւո
ր է Հաչիւ տալ
Հրապւսրակալ
եւ բացո րռ չապէս » :
Այս րօ է" ր կո ւլո պռ լան ե ր ո ւն մէշ, իւղոտ պա -
աառ
մ ր կր կաւլմ ենւ Գեբմ աննե բուն
բաղմ ամ
իլիոն
թռղօններր,
զոբս
թուրքիոյ
վստտՀած
էին
իրենց
փլռւղման
օրերուն
Աիւբէյա
էնտրիք , ղեմռկրատ
ոլբիլ
երեսփոխան
մր, Աայիս
22/
Աղգ.
մողովի
նիստին
պատո ւանղանէն վար կ՛՚առնէր
«կաւէ
Հերոս
ներր •
Ազդր
չուզեր
արձաններբ
անանց ,
ոբռնք
տարիներով
այս երկիրր
վարեցին
յելոլզակւնեբււլ
խ ո ւմբի մր նման :
ՕՀ , եթէ գացողր
կարենար եա
վերաղառնալ
... թող Հիմա
Տողան
Նատին
, ՊիւրՀան
Ֆելեքր
,
Աէտատ
Աեմավինւ
խարանեն
իսլամի, ոչ - իսլամի
եւ «տէօնմէ»ի
միշեւ
խտրութիւն
գնող
Հալքի
մեծ
շոշերբ,
կուրծք
ծեծեն եւաղաղակեն
ողբաՀառաչ
Հեծութեամր
«Վարլբք»ի
տուրքր
մուր
մրն է
քսուած
Թուրքին
ճակտին,
«աղղային
ամօթ
մ ր» ,
«աղղայինւ խայաաոակութիւն
մրֆ , «
թուրքիան
գետնին տակր
անւցուցին
ամբողշ
աչխարՀի առ -
շեւ
» 1
Գմբախտաբար
, այ» Բ"լ"ր
Հառաչներբ,
պաբ–
սու^ւհբր,
նզռվքնէեբր եւ կոկո րղի լոսի
արցունքնե–
բր, ոչ մէկ կերպով
կրնան յուսաՀատութեան
վի -
Հէն աղատել
սնանկացած
զոՀերր,
ղեբեղմանէն
վերսւյլենւղանացնել
Անատոլուի
ճախճախուանե -
բուն
ձ՚էշ չարաչար
մաՀացած
իւեղճ քրիստռնեա -
ներր, վերականղնել
քանղուած
, մոխիրի
Վ յ " " յ
նստած
չէն օճախնեբր։
Հալքի
իչխանութիւնր
ա–
"աշնոբգուած
էր ցեղապաչտական
նկատումներէ
^
ղործր
յանձնւած էր նախկին
իթթիհատականնե
բու
ել մամսւլնւ աք վճոական
ղեր մր ունեցած էբայգ
քաղաքակսնւ
օրէնքին
զործաղբութեան
մէշ, որ
ի–
բեն նչանակէտ
րնտրած
է բվւոքրամ ասնո
ւթիւններբ
(վկայ
իմերթերուն
րամին
Հանուած
չէ՚^՚ց՚՚՚-ՅԻէ
կրծօնն ե ր ր)
է
« Զէյպէքներոլ
վարչապետբ»,
Շիւքրիւ Աա
րաճօզլու
, Հրճուանքով
կ^աղաղակէր
պետական
թալանւի
օրերուն.
— հւրախ ենք որ Իսթանպուլը մաքրագռբծե–
ցինք ե լ ա յ ս անկախութեան պողոտայէն ( ե բ բ եմնի
Իերայի շիտակէն) վ տարուած են օտար
ցուց ա -
տախտակները : Ր այց տակաւին այւնուազն հարիւր
տարուան կը կարօտի ամբողջական գ ործը • • •» է
Զուիցերիտյէն
վերագարձին
, գեռ իր անղգա–
մոլթիւնր
Հասցուցած
է չնական
լրբութեան ,
— « Վարլրք
»ը իմ գործս է, ա յս օ բ ալ եթ-է
նյյյն դիրքիԹ վ րայ գտնուիմ, անվարան նոր
Վար
լրք
մր կը պատբասաեմ».:
ի՞նչ
բանի
յանզեցան
այս
բոլոր
կողոսլուտ
՜
ներր եւ ահաւոր
ղբկանքներբ։
Աենք
չենք
իսՕսիբ ,
"՛յլ
Վ^Ի՚՚^Շ կր թողունք
վաղեմի
Հրապարակագիր
Ֆալի
Րըֆքբ
Աթայի, ռբ
մեծաձայն
կ՚ողբար
էճիւմՀուրիէթ»ի
մէշ
(7
Հոկտ.)։
« ինչ ոք ալ բրած
ըլլանք
մինչեւ
այսօր ,
յետամնաց ել բաւական
յետամնաց
երկիր
մբն է^
տակաւին
թուրքիան : Անոնք ոբ էիլէէն
ղէպի
«՚ ՜
րեւելք կ երթան,
միեւնոյն
ատեն ղացած
կ՝ԲԱ՛"^
քսաներորգ
գարէն
ղէպի քարէ գար։
Այս
երկիրը
կր կարօտի
րարոյական
ել նիւ թական
Հիմ^ւական
վեբականղնռւմի
։ Աղղայնական
եւ Հալքեան քա -
զաքականոլթիլնր
թուրքիոյ
մէշ տակաւին
չատ
պէտք
սլիաի
ունենայ
Հերոսներ
ու եւ
ւլո Հերու է
Ազգին
է՚"խէ՝"խիչ
մեծամասնութիլնբ
կուսակցու^
թիւննեբէ
ղուրս
կր
ղանուի
եւ մտա -
ւորսէկանէութիլնր
պարտաւոր
է
ազատագրել
ել պաչտպանել
երիտասարգ
թուրք
մողռվրղապե՛
տութիւնր:
թուրքիա
չի կրնար
ապրիլ
իրրեւ
Ա ՜
սիա։
Մենք յա ո ա ջ դ իմո ւթե ան աւլաւջիԸ աստիճա -
նին վ րայ կը գտնուինք տ ա կ աւին։
ԱՐԱՄ ՊԱՐԳԵՒ ;
Fonds A.R.A.M
