ւ տ ^ ք ^ ա տ ւ ւ ՉՍ0711)1Տք< ;^ւււ\1է։ք^»;քյ ԼՒ1 տսւէօբտ
Ւ 1 ^ 1 ^ ^ յՇ Ւ 1
1՚օոէ16
6Ո
1925, 8.0.5. 376.286
01ւ6էէ611ք : Տ€Ա. Ո ւ Տ Տ ձ ա Ո
17,
1Հս6 ՕՅատտաշ - Ր/^Ա1Տ
(^3)
Վեցամս. 1100 ֆր • , Տար– 2200, Արա– 3000 ֆ ր -
161. € 0 8 . 15-70
Գին^ւՕ ֆր–
€.€.Բ. Բ
ՅՈՏ
1678-63
Վդովիչ
կաքթէթիէԱ
Ծ^ս]^. Ա^եՆե^քի
ՕսոՅււէհտ 8 ^VI^IԼ
1951
Կիրակի 8 ԱՊՐԻԼ
27րդ ՏԱՐԻ - 27 ^^ււոտ*՝ ք^օ. 6427–՚եււր շրջան ր ի ւ
1838
ՄԵՐ ԽՕՍ֊քԸ
ԻՆՋՈ՚հ ԱՆՈՆ^ ԵԻ ՈԶ ՄԵՆ՚Բ
Խմբագիր՝ Ծ.
ՄԻա՚ԲԵԱՆ
Օ Ր Ը 0
ր ի ն
Հ Ջ Ո Ւ Ր Ի ՊԷՍ ԹՈՒՐՔԵՐԷՆ
ԿԸ յււՕՍԻ»
Այս
Հաէրցոլյքքլ ասարրեր ձեւով
ուղղած
էէնք
^"էՐՒլ
4/1» • «
ինչո՞ւ
անոնք եւ ոչ գուք »:
Ըսել կ՝ոլղենք թէ
ինչո՛՛ւ
Վիէննայի եւ Վենե֊
աիվի Մխիթարեանց
գլխուն
կշ փաթթեն
միքնա -
կարգ վարժարանի
մր Հոգր,
Ա՚արսէյլի եւ Մ -
Նահանգներուն
մէք։
Այս րացորոչ
Հարցումը
չի կրնար
աեղի աալ
որեւէ թիւրիմացոլթեան
։
Այո,
ինչո՞ւ
անոնք եւ ոչ մենք :
«Աենք,
այսինքն
ամրողք
Հայ
Հասարակու–
թիւնր : Առանց սեռի
, գասակարգի
, կրօնական ,
ընկերային կամ քաղաքական
դաւանանքի
խտրու
թեան :
Մ խիթարեաննե
րը արգէն
կրթարաններ կը
սլաՀեն
Պոլսոյ,
Փարիղի
, Աիլանի
, Եգիպաոսի ,
Աուրիոյ
, Լիրանանի
ել ուրիչ
Հայաչաա
գա -
ղո ւթնե րոլ
մ էք , ստանձնելով
ամ էն
զոՀողութիւն
;
Անոնք եռանգռվ փարած
են իրենց
կրթական
ինչպէս
կրօնական
առաքելութեան
, եւ չարունակ
նոր ճիգեր կր փռրձեն
, օրուան պաՀանքներր գռ -
Հացնելոլ
Համար :
Իրենց նուիրման
Հետ,
անոնք
ձեռնՀասոլ. -
թիւն
եւ փորձառութիւն
ալ ունին կրթական աս -
պարէղին
մէք։ Աանաւանգ
եթէ
պաարասաուած
են իբրեւ
ուսուցիչներ է
/•այց,
անոնք ամէն րան
չեն։
Աւ
իրաւունք
չունինք պաՀան քելու որ գառնան
Հայկական Ար -
աասաՀմանի
կրթական
նախարարութիւնը։
իբրեւ
անգամնե րր կրօնական
Ա իա րանու -
թեան
մբ, անոնք աղատ ալ չեն մեր բոլոր պա -
Հանքներբ
գոՀացնելու
:
ին չպէս մեր (իառանգաւո
րաց վարմա րաննե -
րր,
անոնց կրթական Հասաատո
ւթիւննե
րն ալ են–
1
րո չ կարգուսարքի եւ սեղմ կանոն -
են
թակա
յ
ներու
Տակաւին
չենք խօսիր
նիւթական
կարողու -
թեան եւ ուրիչ պարագաներու
մ ասին
:
Արգ,
Ախիթարեաննեբէն
գուրս չկա ն
"՚֊րէչ
ձեռնՀաս
, գործօն
տարրեր
, տարագիր
րաղմ ու -
թեանց կրթական
Հոգատարութիւնն
ստանձնելու
Համար :
Բոլոբ աղբիւրները
ցամքեցա՛՛ն
: Բոլոր
ումե
րբ սպառեցա՛՛ն :
Երբ ափ մը վանականներ
անվՀատ
կը գոր -
ծեն
, Հակառակ
բոլոր
գմուարութեանց
, նե րելի՛՝՛
է ռր ա չիսա րՀ ականներր
անճրկին
, սնոտի պատր -
ուակներով
։
Ի՚^նչ կբ նչանակէ փսփսալ
«Գուք բացէք
,
մենք ալ կ՚օգնենք » :
Ա խ իթար եաննե րն ալ
կրնան
Գո՛ւք բացէք,
մ ենք
ալ
պատասխանել
ուսուցիչներ
կը.^
ճարենք ։
ԵԼ կամ,
ԱՀաւասիկ
վերաբացեր
ենք Աու -
բատ - քիափայէլեան
վարմարանր : Ո՛^ւր են ձեբ
սաներբ
• . >
կարելի
է ր անվերք երկարել
ա յս Հարց—պա -
տասխանին
, առանց գործնական
ելքի մր յան -
ղելու :
Հիմնականր
Հետեւեալն է , Աեր
ղլխաւոր
գաղո ւթնե րր պէտք
ունին
մ իքնակա րգ
վարմա
-֊
րաններու :
Այգ
գաղռւթներէն
ֆրանսականն
ու
ամերիկ
եան ր ի վիճակի
են ճեմ ա րաննե ր բանալու
իրենց
միքոցներով,
նիւթական
թէ բարո յական
Հետեւարար
իրենց
կ՚իյնայ
ոչ թէ այս կամ
այն
վանքին
գուռր
զարնել, այլ տիրաբաբ
ստանձնել
ամէն
նախաձեռնութիւն
: Անչուչտ ա -
քակցոլթեան
Հրաւիրելով
րոլոր պիտանի տար -
բեբբ :
« Մենք »ի եւ «գուք
Տ՛ի իսնգիր չէ այս, այլ
Համազգային
պարտտկանութիւն
: Աերունգի
փբբ–
կութեան
խնգիր :
կրաւորական
գիրք
բռնել
այս կենսական
Հո
գին առքեւ,
կր նչանակէ
փութացնել
օտարացու -
մր,
մնացեալ
չարիքներով ;
կր նչանակէ գիտակցօրէն
վաանգել
Հայրենի
մառանգո
ւթիւնր :
Հբաչքի"
մբ կր սպասենք, երկամեայ կամ ե–
ռամեայ
ծրագիր
մր յօրինելու
եւ չարք մր ճեմա
րաններ
բանալու
Համար գլխաւոր
կեգբոններուն
մէք։
իյնամակալներո
ւ կր կարօտ ինք թէ առաք -
նոբգներու
։
• Շ•
թուրք
թերթերը
մրցումի
ելած
են
իրարու
Հետ
, գովաբանելու
Համ ար ամ եբիկաՀա
յ ծովա -
յին տեղակալ
մր, ՎաՀան Լորտիկեան :
Առաքփն անգամ թուրք թղթակից
մբ կր նկա–
րագրէր
անոր քա քա գո րծո լթ իւննե րը
Բորէայի
մէք։
Այս
առթիւ
ա լա
թ
֊ 1 1 Ն ր ք ա
մանրամասնու -
թիւններ կրՀաղորգէր
անոր
թ բքագիտո
ւթեան
մասին :
Այ՛՛՛գէ"
՚
պատմէր թէ առտու
մ րթր քական
եոլագմր /սած ատեն, ՎաՀան
ձայնակցեր է .
— « Պէտէեավա՞ մը սանտըն — փարա վ էր -
տիմ,
ալաըմ» :
(Ջբի" կարծեցիր
, գրամ
տուի
առի) :
Հայ սպան ա յմմ
թուրքիա
փոխագրուած
է ,
մ ասնալո ր պաչտօն
մր ստանձնած
Ըէէա
լով
ամ ե -
րիկեան
Օմանգակութեան
ծովային
րամնին
մէք։
ԵԼ աՀա նոր գովասան^եբ
, տեղակալին
կեն–
սաղրութեան
Հեա :
— « Այս
հայ սսւան •Րորէայի մեր զօր ա գ ո ւն
դին հե ա երեք շարաթ֊ ապրած ե ւ յանաի) թ-ւււր -
քերէն խօսած է անթ-ելին ւլրայ : Րնաւ օտարականի
պէս թ ո ւ ր ք ե ր է ն չի խօսիր– ընդհակաոակն կեսա -
րտցիի շեշտով կը խ օ ս ի ։
Վահան երկրռրդ զաւակն է Տ է ր հւ Տիկին
1էյաչատյււր Լորտիկեանի որոնք 1911ին Կեսարիա*–
յ է ն գ աղթ֊ ա ծ ե ւ ՛նիւ Եռրք հաստատուած ե ն : Լոր–
տիկեան րնտանիքին մ ե ծ մ ա յրի կ ը
թ ֊ ո ւ ր ք ե ր է ն է
զատ ուրիշ լեզու չգիտնալով, բոլորն ալ թ-ուր ^
քերէն կը խօսին» :
(Եէնի ԱապաՀ
,
1 Ապրիլ) :
Մնացեալր. • • ապուխտ կրՀոտի :
— « Երբ ապուխտի խօսք ը լ լ ա յ , Լորտիկեան
խոշոր խոշոր կը բ անայ ա չք երը ե ւ կ ՚ ը ս է թ է լիսէ–
,յւաա ասյոլխտ կ երա ծ է Ամերիկ այի մէջ, բ ա յ ց
հոս
..լյսւագոյնը պիտի ո ւ տ է » ։
Այս
ամրողք պատմութեան
մէք
ապուխտէն
աւելի կծու Հոտ մր չէ՞ ք առներ :
Թուրքր
կ՝ու րախանա
յ ռբ Հա յ լ^տանիք
մ ր
թո լբ քե ր էն բ պաՀեր է մ եծ
մ այրիկէն
մ ինչեւ
թոռնիկր :
Մեր աչքերուն
առքել
ալ. Հազարաւոր
Հայ
ՀքՏք–
տանիյ^եբ
իրար
չե՞ն Հրմչտկեր,
օր առա^ կրտ -
րելու Համար իբենց զաւակներուն
Հայերէնի
սլա -
շ."՚Րէւ ••
ՎԱՀԷ
ՊՈԼՍՈՏ ԱԶԳ– ԳՈՐԾԵՐԸ
Պոլսոյ թերթերր
կր գրեն թէ Գարեգին պատ
րիարք եռանգով
գործի
ձեռնարկած է եւ անակն
կալ ա յցե լութ իւննե բ կբ կատարէ թաղէ ^աղ ,
ա չքէ անցլ^ե
լով
եկե ղեց ինե բն ու գպրոցներր
։
Ա յսպիսի
ա յցե լութեան
մ բ պաՀռւն
, Պօ յաճր–
գիւզի
Երից Մ անկանց
ե կե ւլե ց ին քննելով
, յարա
կից լնգարձակ
պարտէ
զր
յարմաբ տեսեր է ծրա
գրուած
գսլրեվանքին
Համար :
X
Նաիսկին տեղասլտՀր,
Գէորգ
ււբք
՚ Արս -
լանեան
, փոխանակ
անձամր
ներկայանալոլ
եւ
իր
Հաչիւներր,
գործերբ
եւն– յանձնելու,
առա քաբ
—
կեր է պատրիարքին
էիաղօր
նե րկա
յա ցո լս ի ^ե ր
նչանակե
լ, առարկելով
թէ Հիւանգ
է։
Վարչական
մողովր աւելորգ Համարած է ներ
կա յացուց
ի չնե բու
ան ո լան ո ւմ ր , քանի
որ պատ -
րիա րքը կատա րե լապէս
իրաւասոլ է
յանձնում
ր
ստանա լու :
X
Թուրքերէն
«Հիւրբիյէթ»
լրագիբր կր գրէ
թէ Գէորգ արք
• չուղեր
յանձնել
Բոնաք
պանգոկի
Լ Թոքաթլեան)
, Շ ի չէի ի գեր եզմ անաաան եւ ուրիչ
Հան րապատ կան
կա լո ւածնե բու
սեփականութեան
թուղթերը
եւ
թէ Պ ատ րիա րքա րանէն
Հեռացած
ատեն
մ՛իա յն
70
ոսկի ձգած է սնտուկը :
Զատիկը բացառիկ
չուքով
տօնուած է կե–
սարիռյ Ա՛ Լուսաւորիչ
եկեղեցիին
մէք եւ այս
առթհւ
իբր
40
մ կրտո
լ
թիւններ կատա րուած
են :
Արարոզռւթեանց
ներկայ եղած
են
կուսակալր ,
Տիկինր
եւ օգնականր,
երկու գնգապետներ
,Ասլա–
Հովութեան
տնօրէնր
, ուրիչ
պաչաօնատարներ ,
ինչսլէս եւ Թալասի
ամերիկեան
բմիչկ
Ուիլերմ
Նիւթրն։
իրիկուան
եկեղեցիէն
վերք ամբողք
մո -
ղովուրգր
գերեզմանատուն
երթալով
օրՀնել տր–
ւեր է գերեզմանները :
Վեբքփն
լուրերու
Համաձայն
, անՀասկացո -
ղութիւնր
ՀետզՀետէ կր խորանայ
նախագաՀ
Թրումրնի
ել ղօր. Մ է ք Ար թ րբ ի միքեւ, Ծայրա -
գոյն
Արեւելքի
կացութեան
բերումով։
ինչպէս
ե ֊
րէկ գրեցինք,
նախաղաՀն
ու ամ երիկեան կառա -
վարութիւնր
Հակառակ
են ղօրավարի
այն ծրա -
ղրին, որով
կ՝ոլզէ Զանկ
Բայ
էյէքի
բանակներր
Գրվել
Բորէա
կարմիրներու
գէմ։
Մէք Արթըր
, իր
այս ղաղափարր
յայտնած
էր իր
բարեկամներէն
մէկուն՝
Հանրապե տական
երեսփոխան Պ՛ Մէր ՜
թինի
ոլղղւոծ նամակով
մբ։ Երեսփոխանր
նամա–
կը. Կռ
Կ՚"ՐԳ^յ
երեսփ. մողո,լփն
մէք
ել
այսպէս,
զօրավարին
տեսակէաներր կր գառնան
Հանրային
սեփականութիւն։
Աէք Աբթբրի
ա յս
քա
յլն ալ
քղագրգռութիլն
պատճառած է
կառավարական
չրքանակներուն
ել չատ մբ թերթեր
կը
կչտամրեն
զօբավարր,
րսելով թէ նախագաՀԷ
գլխուն վրա–
մէ\ ղործեր
կր տեսնէ :
Անգլիոյ
երեսփ. մողովին
մէք ալ աչիսատա -
լոբական
երեսփոխան
մբ բանաձեւ
մր առաքաբ -
կեց ղօրավարին գէմ, յայտարարելով
թէ այլեւս
վստաՀութիւն
չունի անոր վբայ։
Զի
կարծոլիր
սակայն,
որ երեսփ. մողովբ
րնթացք տայ այս
ոլաՀանքին, նկատի
ունենալով
Եայբ.
Արեւելքի
փավաւկ
կացութիւնր
։ ՚
Այմմ
խորՀրղակցոլ
թիւններ կբ
կատարուին
Պ. Թրումրնի եւ կառավարութեան
միքեւ,
զօբ՛
Մէք Արթրրի
Հանգէպ
իրենց վերքնական
գիրՔՐ
ճչգելռլ
Համար։
ԱնՀալանա/լան
չի
նկատուիբ
,
ոբ ղօրավարր,
ՄԱԿի
Ումերու
րնգՀ •
Հրամանա–
տարի պաշտօնէն
Հ րամ ա ր ե ցնե լո ւ Հարցն ալ
քբն–
նուի այս
իսո րՀ րգա
կ ցո ւ թ ե անց րնթացքին
:
Ամէն
սլարտղայի տակ, Պ՛ Թրումրն
Հակաոակ է որ
3)ո բմ ողան գառնա
լ ռաղմ ական
գործո
զու թե անց
երկրորգ ճակատ
մր , իսախտելով
անոր չէղոքոլ -
թիւնբ :
ԱՆԳԼԵԻԱՄԵՐԻԿԵԱՆ
ՏԱՐԱԿԱՐԾ
ՈԻ ԹԻԻՆ Ը ՜՜
Տաբակարծռւթիլին
կայ նաեւ Մ •
ՆաՀանղնե–
բու
եւ Ա եծն Բրիտանիո
յ մ իքեւ :
Բբիտանական
կառավարութիւնր
կ՝ռւղէ
Համ ողե լ Ա . ՆաՀանգ -
ներր , որսլէսղի
աւելի
լալնամտօրէն
մօտենան
կարմիր
Զինա ստանի
Հ եւո խաղաղութեան
բանակ
ցռւթիւններ
սկսելու
Հ արցին
, մինչ Ամ երիկացի -
ներբ ա յգսլիսի
բան
մ բ կր նկատեն
քաղաքական
ակա
բու թեան
նշան : Անղ լիաց իներր
ումղնօրէն
Հակառակ
են նաեւ ՅՏրգ
ղո ւղ աՀ եռա կանր
ճեղքե
լու ձեռնարկին
, թ է ե ւ կ՝ րնգոլնին
որ զօր •
Մ էք
Արթրր
կրնայ այգ բանր
լ^ւել ի Հարկին ռաղմա -
վւսրական սլատճառներով։
Ամէն սլաբագտյի տակ,
ա յս Հարցերոլ
շուրք անզ լեւամ երիկեան տարա -
կա րծ ո
լ
թ ի ւն ր այնքան
սուր չէ , ինչպէս
կ՚ուզեն
ցոյց տալ կարգ մր տեղեկութիւններ :
ՄԱԿԸ ՊԷՏԲ է ՇԱՐՈԻՆԱԿԷ
ԿՌԻԻԸ
ՄԱԿի
ընղՀ
. քարտուղաբր
Պ
-
^րԻԿՎԻ
ԷԻ
յայտարարեց
, թէ Բորէայի
Համայնավար
ումերը
բանակցելու ոչ մ էկ տ րամ աղբ ո լթ ի ւն
ցո յց կու
տան
եւ ցորչափ
այս է
այմմու
կացոլթիւնր
, յ
կռիւը չարունակելէ ղատ ու րիչ ելք չունին : ՄԱԿը |
երկու
Հիմնա/լան նպատակնե ր կը Հետապնղէ
Բո–՛
րէայի
մէք,
առաքինր՝ ետ մղել յարձակում
ր եւ
վերաՀասաաաել
խաւլաղոլթիւձւր
, իսկ
երկրորգը
կը ձգտի ստեղծել
միացեալ, ազատ եւ մոզով բր
-^
դա վար
Բորէա
մ ր , ոբ առանց արտաքին
մ իքա - ՚
մ տութեան
կարենայ
իր գործերբ
կարգադրել
իբ ^
ձեռքով
: Բորէայի
պատերաղմ
ին վեր քանա լը կա– \
խում
ունի այս ղոյգ մը նպատակներու
իրականա– \
ցումէն:
Պ– Թ– Լի մերմեց որեւէ
կարծիք
յայտնել
զօր՛ Մէք Արթրրի
յայտարարութեանց
մասին,
բ–
սելով թէ այգ կր վերաբերի
ամերիկեան
զինեաք
ումերու
նախարաբութեանց
: Զի բամնե ր սակայկւ
այն մտավախոլթիւնր
, թէ այս
իրադա րձո
ւթ
իւն–
ներբ կրնան երրորգ աչխարՀամարտի
մր յանգիլ :
X
Ֆրանսայի
արտաքին
նախարար Պ՛ ՀքՈւ -
ման
եւս յայտարարեց
, թէ Հակառակ
Զինասաանի
լռութեան
, րոլոր խաղաղասէ
րնե րր սլէտք է ամէն
ճիգ ի դործ
գնեն խաղաղութիւնը
վերաՀաստա -
տելու
Բորէայի
մէք։
Արդէն
այս մասին կր կա -
տարուին
անՀրամեչտ
խո րՀ բդակցո
լթ իլննե րր ։
Օոէէիա-Իսոսյկ
միջադէ^պը
Եգիպտական
կառավարութիւնր
գիմեց
Մ •
ՆաՀանգներուն
, Աեծն
Բրիտանիոյ
ել
Ֆրանսայի
պաՀանքելով
վե բք
մ բ տալ Հրէական
յա րձակմ ան
Աուրիոյ գէմ, ապաղինուած
չրքանին
մէք
անցեալ
օր պաաաՀած
դէպքերուն
առթիւ։
Այվէսպէս
, աղ–
գաբարեց թէ Եգիպտոս եւ արարական
միւս եր -
կիրներր
իրենք ձեռք պիտի
առնեն
Հարկ
եզած
մ՛իքոցներր.
Հրեաները
զսպելու
Համար։
Վարչա
պետ
ՆաՀաս փաչա
եւս պաչտօնական
յայտարա -
րու թեամբ
մ ր յա յանե ց ,թէ
Հրէական
ա յս
յարձա–
(Լուրերու շարունակութիւնը կարդալ ՛հ • էջ)
Fonds A.R.A.M
