ՀՑ
ԱՌԱՋ»
ԴԱՐ&եա
ԿԱՊԻ Պ11ԿԱՍԻՍԱՍԻՆ
^^1՛^՛^^
ՇՍ–ՐԺՈԻԱԻ%
ՀԵՏ
Կ՛ապի պակասը
գաղութէ
գաղութ,
քաղաքա
կան եւ ազգային
մչակութային
գեանի
վյ՚այ, ու–
նեցահ– է ցաւալի
Հետեւանքներ
, ու գարձած
է
պաաճառ չատ
մ ր չար իքերու
;
Այգ պակասին
Հեաեւանքով,
Հայկ.
կեանքը
արձանագրեր
է ցաւալի կարգ
մր երեւոյթներ
, ո–
րոնք կրնան
չարունակուիլ,
եթէ երրեք
չգանուի
կերպր կապի պաՀպանմ
ան :
Գաղթեր
, զանգուաձային
կոչուելու
ասաի -
ճան խոչոր աեղափռ խութ իւննե ր կր մնան
փասա
մեր րսածին ;
ի/օսած
ենք այգ մասին ու չենք
ուզեր
կրկնել՛
րսո ւածնե րր :
կ^անգրագառնանք
ա յս անգամ կապի պակա -
սէն յառաք եկած
սխալ
մեկնութեանց
ել
Հայկ՛
կե անքը պակասաւոր
պատ կեր ացումնե րով
աալու
Հապճեպին :
կր գտնենք, որրծա խնգրո ւթեան պակասր
այս
մարզին
մ էք եւս կ^առաքնորղէ
յօգռւածագիրնե–
ՐՌ
՚
^Ի^Ր եզրակացոլթեանց
, ինչպէս է պարա -
գան
թղթակիցներու
է
Շրքաններ կան, ուր Հայերէն
թերթերէն
չա -
տեր կը մ տնեն
մ իա յն խմ բաղրատո
ւննե րէ ներս ;
Այգ
չրքաններուն
մէք գոյութիւն
ունին
կուսակցա
կան
սրաՀներ
, ազգային կամ Հայրենակցական
ա–
կումրներ
, որոնք
երեսն անգամ
չեն տեսներ տա–
,րիներէ ի ՚իեր Հրատարակուող
Հայերէն
թերթե -
րու : Հետեւարար
րաղմ աթիւ
գրոց
րրոցներ չեն
իսկ ղիտեր թէ ինչ էլ՚անցնի կր գառնայ
Հայկական
Ա փիւռքի այս կամ շրքանին
մէք :
Անոնց ունեցած
ծանօթութիւններր
, առաւԽ -
•սզ
Ո
յն սլա րագա
յին պատաՀական
թղթա
կիւցնե րու
կամ
թերթերու
կողմէ կարղ մր ղազոլթներոլ
ազ–
ղային
ղործերու
մասին
արուած
Համառաա
լու -
րեր են :
Այս շարքէն
գուրս կր մնան յաճախ
Հրատա -
րակութիւննե
ր , մչակութային
ձեռնարկներ
եւ
աշխատան^^ւեր
, որոնց
մասին
Լրի՛–
ծանօթութիւն
ունէւնալ աարտի
անոնք , ռր կր փորձեն
Համ ա -
գաղթային
Հարցերոլ
չուրք
տեսութիւններ
րնել
ու կարծիքներ
յա յտնել
վերքերս
ղարմ ՚սցմ ամր
կար գաց
ինք
Պո լիս
լո յս տեսնող
չարաթաթերթի
մր մէք յօգուածա
-
գրի
մր գանղւստր, ռր կր վերարերէր
Հայերէն
նոր գասագիրքերոլ
պակասին
Հաւանօրէն
յօգուածա
գրին
ակնարկութիւնը
Պոլսո
յ մ ասին
էր , րա յց իր յանղուգն
եզրակա -
ցութիւններր,
պիտի
մեղմանային
ու իր
գանգատր
պիտի գագրէր
րլլալ
ալգսլիսին,
եթէ
ունենար
մտաւորականի
անՀրամեչտ
կապերր, ու գիտնար
,
թէ 1922էն ի վեր Ափիւոքե
րաղմաթիւ
չրքաննե
րու ն մ էք Հա լեր էն
լեզու ի վերարերեալ
լո յս են
տեսեր ոչ պակաս քան եօթր տեսակ գասագի
րքե ր :
Աքս
բոլորր տարրեր
Հեղինակներու
կոզմ՛է
Ու
գրե–
թէ Լրի՛՛ գաս
րնթաց քով :
Կ՝ ենթա գրենք թէ գանգատող
յօգուածագիրր
չէ տեսած
ան՛ոնցմէ
ել ոչ մէկր,
ու արձանագրեր
է
ապե րասան
կարծիք
մ ր : Աս իկա ա յլապէս
վնասա
կար է մեր գրակւսնռւթեան
Համար
յ
ԸնղՀանրացո
լց էք այս պատկերր ու ան կր
ղ առնա
յ Հ ամ ա յնական եւ ռղրե
րղական
Պոլիս
նստող
գրիչ
չարմողր
, քաղաքական եւ
ա յլ պատճառնե
րով , ծանօթութիւն
չունի
Ամ երի
կա կամ ա յ լուր
լո յս տեսած
Հե ղինակո
ւթեանց
մ ասին , ու Ամե րիկա
նստող
գրողր
լսած չէ Հա -
ւանօրէն
Պոլիս Հրատարակուած
նոր չատ մր գիր՜՜
քերոլ
անունր :
կարելի չէ սլաՀ ան քել անչուչտ
րո լորէն , որ
տեսած
ըլլան
ղանոնք կամ լսած
րլլան
անոնց մա
սին , րա յց աոնոլազն
ան րարե խղճ ութ իլն է Հրա -
"լարակով
կարծիքներ
յայտնել
կարգ մր
երեւոյթ–
ներու
մասին,
որոնց Համար
որոչ
ծանօթութիւն
-
ներ ունենալ
պայման է ;
Թերին
միայն
մչակւթային
մարզին
չի պատ
կանիր : ՝Բիշ մր ամէն
բանի մէք
թափթփածութիւ–
նր կր մնա յ փաստ :
Ու այս րոլորր
կասլի կամ
Հետաքրքրութե՚սն
պակասէն
անշռւչտ :
Հ,մ տութ
իւն եւ մ ասնա գիտա կան պատ րաստո
ւ–
թիւն
շի պաՀանք ուիր
բոլորէն : կ՝ենթագրոլի
սա
կայն
որոշ բարեիսղճո
ւթիւն կարգ
մր պտ
րագանե–
րւ մէք, երր սխալներր
կ՝անգբաղաոնան
Հաստրա–
կական եւ մ շակութա
յին շաՀերու
վրայ :
կայ
Հարցին
բարոյական
կողմբ
եւս։ Երբան–
^ՒՀԴ կարծիքներ կր յայտնենք
, ուրացած
կ^ըԱանք
Իրոզութիւններր
, որռնց նպասար
պիտի
մնար
ղ րամաղլոլխ
ամէն
մարզի
վրայ մեր կատարած
նու աճումներուն
:
Այս ճշմարտութեան
նախանձախնղիր՝
ղօրա -
ցնենք
թուլւլած
կապերր :
ԱՐՄԵՆԻԱ
ԱտւաԱտեաԱի
դաշիԱքը
եւ ՏոԼԱաստաԱ
Անգլ. թերթի մբ Աթէնքի
թղթակիցը,
տա -
րօրինակ կը գտնէ , որ մեծ պետութիւններր
տա -
կաւին
չեն որոչած
Ատլանտեանի
գաչինքին
մէք
առնել
Տունաստանբ
: Եւ կը բացատրէ թէ ին չո՛ ւ
անՀրամեչտ
է փութացնել
որոշումը,
անմիքապէո
անգամ ագրելով
ղա յն
Հիւսիսային
Ատլանտեանի
անգամ
պետու -
թիլններր կր մոռնան որ, կ՝րսէ,
իրենց գործը
մի
այն Ատլա՛նտեանի
շբ քանա կը պաշապանել չէ , այլ
ամրողք Եւրոպան՝
որեւէ յարձակռղի
գէմ , որ կբ՜
նայ
նոյնքան
գիլրութեամր
Հարուածել
թէ Հա -
բաւէն եւ թէ Հիւսիսէն եւ որ, եթէ շաՀի,
կրնայ
աւլել - սրբել
ամէն
ինչ ;
Տունաստան
կրնա
յ ռազմագա շտ
իքեցնել մո–
ղովրղապետութեանց
լաւագո
յն բանակնե
րէն մէ
կը : Մինչ, կարգ
մր եւրոպական
երկիրներ
չեն
ուզեր
կռուիլ ել սլիտի
չկռուին եթէ պատե
րազմ
մբ պայթի
, Յունաստան
պատբաստ է եւ
պիտի
կռուի
ցմաՀ։ Ան ունի
այսօր
130
Հազարնռց բա
նակ
մր, որ մասամբ
մեքենազէն
է եւ ունի
րբի -
տանական
ղրութեամ
ր
մարզուած
Հարուածող
խումրեր։
Եւ, առաքվւն
Հրամանին
Ի"Կ ^
կրնայ
ռազմագաչտ
իքեցնել կէս միլիռննոց
րանակ
մբ ,
որոնց
րոլորր
արեան
մ կր տութ իւնբ ստացած
են
արգէն ճակատամ արտնե բու
մէք : Համ ա յնավա ր -
ներու գէմ կռուած
իր զփնոլո բնե բու րարո
յականբ
ամէնէն
բարձրն է այսօր
Եւրոպայի
մէք։
Յունաստանր
Ատլանտեանի
գաչինքին
մ էք առ
նելու ռամագիտական
առաւելութիւնը
չատ մեծէ,
որովՀետեւ
յունական
բանակի
սպառաղինմ
ան մ ի–
ակ
քայլր
ելեկտր
• ազգեցռւթիւն
մը պիաի
գործէ
Պ ա լքաննե ր ո լ մէք ։
Յունաստան
կբ գտնուի
սպառնա
լիքին
աակ
խո րՀ րգա
յին
չո րս արբանեակ
երկիրնե բու
Հուն
գարիոյ,
Պուլկարիոյ
, Ռումանիոյ,
եւ
Ալպանիոյ
700
Հազարնռց
միացեալ
բանակներուն
,
որոնք
խորՀրգա
յին սպաներով
զօրացուած
եւ ծանր
ղէն
քերով ու խոյացող
օղանաւերռվ
սպառաղփն -
ուած
են : Յունաստան
մ ինակը պիտի
մնա յ , ե թէ
Ամ երիկա
լբքօրէն
չզօրացնէ իր սպառազիւնում
բ,
նռր զէնքերով ելոչ թէ Ո՛ աշխարՀամարտի
աւել–
ցուքներով։
Ա իակ
կարելի
առաքփն
քայլն է ասի
կա
զինակցութիւն
մբ ապաՀովե
լու Համ ար
Յու -
նաստանի
, Եուկռսլաւիռ
յ եւ Թուրքիո
յ
մ իքեւ
է
Յունաստանի
կէս միլիոնին գէմ Եուկոսլաւիա
ույ–
նիւ այմմ
200
Հազար
Չպատերազմի
պարագային
600
Հաղար
աւելի) ել Թուրիիա
400
Հազար Լպա -
տերաղմի
պարագային
400
Հազար
եւս) ։ Եթէ այս
երեք
պետութիւններր
կարելիէ
րլլա
յ միացնել,
էՕ •
Ա իութիւնր
ե րբեք
սլիտի
չկրնա
յ օգտագո
բծել
իբ
աբբանեակներր
ինչպէս
բրաւ
Բորէայի
մէք
աբեւմ տեան պետու թեան
մ բ ՛իբա յ
յարձակելու
Համար
, առանց
ինքն ալ պատերազմելու
: Եւ Ա–~
մերիկա
պէտք է ձեռնարկէ
Յունաստանի
վերա -
ղինմ ան նաեւ
քաքալեբելռւ
Համ ար
ուրի^երր
,
որոնք
այմմ կր կարծեն, թէ Ամերիկացիներր
պի՜
տի
լքեն
զայն :
Եթէ
Յունաստան
Ատլանաեանի
ղա չինքին
մէք
եւլած Րէէար , ինքնա րե րա բա ր
պիտի
զօրանար
գիրքԲ
Եուկոսլաւիոյ
, ուր այսօբ
Ամ ե ր իկաց իներ բ
տոլարներ կր թափեն ։
Թիթօ - Աթալին
վէճր
կրնայ
զարգանալ եր -
կոլ ո ւղղո ւթ ե ամր աԼ։ Նպաստաւոր
է ա յղ Յոլ -
նաստանի
Համար, որ
Եուկոսլաւիա
յէն
ԵԳԻՊՏՈԱԻ
կառավարութիւնր
նորէն
կ՝ար -
ծարծէ
Աուտանի ել Աուէզի
խնգիրներր;
Անգլիա
տրամագիր
չե րեւար
տեղի տալու
երկու
Հարցե -
բուն
մէք ալ •
յա րձակո ւմ մ բ չի սպասե բ : Ա իւս կոզմէ սակա
յն ,
^ թէ Ռուսիա
յարձակի
Եուկռսլաւիռ
յ վրա
յ , Թիթօ
երբեք
պիտի
չկրնա
յ պաչտպանել
իբ գա շտերբ ,
իսկ այն ատեն , • Մ իութ իւնր պիտի
յարձակի
Յունաստանի
՚էրայ
, որսլէսղի
, Ա ե լան իկը
գրաւե
լով , կտրէ
Եուկոսլաւիան
արեւմտեան
աշխար -
Հէն :
.
Եթէ
Յունաստանի
վյւայ եւս տարածուի
խոր
Հրգային
իշփէանոլթիւնր
, Թուրքիա
, ինքնարեբա -
բաբ
պիտի
առնուի
աքցան ի երկու
լեղո ւակնե բո ւն
՚ ^ է ք , որնր պիտի
երկարին
Տ՚որտանէլէն
եւ կով -
կասէն : ԵԼ ա յն ատեն , ամ բողք արարական
աչ -
խարՀր եւ Ա երձաւոր
Արեւելքի
ծովեզերքները
պիտի
բախուին
Աովետներու
առքեւ :
Մինչգեռ ^
եթէ իրականացուի
Պալքաննեբու
եւ կովկասի
ու
մեղ պաչտպանութիւնր
, Յունաս
տան
էն սկսե լով ,
Ռուս իա , երկու անգամ պիտի
խորՀի
Թիթ"
յի գէմ
յարձակելէ
առաք : Թերեւս ալ պիտի վարանի որ
ել է յարձակում
գործել
Արեւմ տեան
Ե՛ րոպա
յի
վրտյ, եթէ ռուսական
ձաիս կոզր գտնուի
արեւել–
եան - մ իքերկրականեան
ումեղ
ճակատի
մր
սպառնալիքին
աոքեւ։
Պիրէոնի
,
Աելանիկի
եւ
Տարտանէլի
զինուորական
իսա րիս խներ ուն
մ իաց -
եալ օղտաղործումբ
պիտի գ իւրացնէ
ր Հակա յաբ -
ձակողական
մր գէպի
Գտնուբի
Հովիտր, որ խռր
Հբգային
կայսրութեան
ամենաիսոցե
լի կէտն է եւ
որ,
Զրրչիլի
նշանաւոր
նմ անոզո ւթեամր , «Եւրո–
ւզ՚սյի
կակուղ
որովայնն է»։
Բացայայտ
է ուրեմն, որ Յռւնաստանբ
զինելբ
տեղական
Հարց մբ չէ , այլ սերտօրէն
կապուած է
Արեւմտեան
Եւրոպայի
պաչտպանութեան
Հետ ։
Աբղարեւ,
Աթէնքբ,
այսօբ,
Հաւանաբար
Եւ. -
բոպայի
այն միակ
մայրաքաղաքն
է , որ չի վախ
նար ռուսական
սպառնալիքէ : Ու ղարձեալ,
Յու -
սաստան
մէկն է այն փոքրաթիւ
երկիրներէն,
ո -
րուն Հանգէպ
Այ ե բ իկաց ինե ր բ քերմ
Հիացում
ու
նին :
Աթէնք
գտնուող
Ամերիկացիներր
գիտեն , որ
Փափանտրէոլի
բացատրութեամ
րՅունաստան
ար
գէն իսկ ենթարկուած
է վիրարումական
գործո -
ղութեան եւ Համա յնավա րլթեան
խլիրգԸ
մաք -
րուած է անոր
մաբմնէն։
Այնոլ
ամհնայնիւ,
Յու
նաստան
ունի
այսօր
գործողութենէ
մբ նոր
ոտքի
ելած
Հիւանգի
մր բոլոր ախտանչաններբ
, ար
եան
կռրուստ
, մեծ թուլութիւն
, րա քց միանգա -
մայն
ապաքինելու
վստաՀու
թիւն։
Ո՛– մինչ
բանակ
մրն ալ ունի, Յունաստան
չի կրնար
միայն
Հացռվ
ու ձիթապտուղով
ապրիլ
։ Մարչբլի
ծրագրով ա–
նոր տրամաղրուած
օգնութիւնր
կրճատեցին
, ինչ
որ ռայթակղութիւն
մ լ ^ էր-ւ որովՀետեւ
Յունաս -
տան
այսօբ ալ ամէն
րանի կարիքր
ոլնի։
ինբ տա
րի ղտնուած է ան պատերազմական
կացութեան
մէք
գրաւում եւ բմրոստութիւն
, ոբ
վերքացաւ
1949/
Աեսլտեմրերին
, Վիցիի ել կրամմոսի
յաղ -
թանա1լներով
:
Համա յնավարներու
գէմ իր երեք
տարուան
կռուի
լ^թացքին
, Յունաստան
կորսնցու
ց
60 ՛ՕՕՕ
քազաքաց
իներ
Լս պանն ուած)
, առանց
Հաշուելու
պատերաղմին
մէք ինկած
ղինուո բ՛՛մ բո : Ասկէ զատ
7
Ց
0 • 000
գե՚-ղաց
իներ քշուեցան
իրենց
ր՛՛։ ակա
րան–
ներէն : իրրեւ պատանգ
առեւանգէ։ւեցան
28
Հա–
Գ՛՛՛Ր յո յն մ անուկներ : Ալ ե լի քան
40
Հաղար
տոլ -
ներ եւ ագարակներ
քանգո ւե ց ան : Օգբ
Հանռւեցան
երկաթուղիներու
400
կտմոլրքնեբ
- եւ այս րո -
Լ"ՐԸ, գերմանական
գրաւման
սարսափներէն
վերք։
Այս րոլորր
սակայն
չեն կրցած
մարել
Աթէն
քի յաւե րմական
կրակը, ոբովՀետեւ
Յո յներր
գիւ
րին յուսաՀատիլ
չեն գիտեր : իրենց
ներ^չումը
կբ ստանան
ալն օրերէն, եբբ Ասիայէն
րարրաբո–
սական
ալիքներ ետ մղուեցան
Աարաթոնի
ճակա
տամարտին
մէք։
Պատերազմի
ամէնէն
կատաղի
չրքանին իսկ, Աոկրատ եւ Պղատոն կր չարունա -
կէին
ուսուցանել
Աթէնքի
մէք։
Պերիկլէս
մոզո -
վրգապետռլթեան
Հիմերր կր գնէր։
Առփոկլէս կր
պանծացնէր
աթենական
թատրոնր։
իսկ
Պիգիաս
կր ստեգծագործէր
քարի
մեծագոյն
գլուխ - գոբ–
ծոցր
Պարթենոնի
տաճարր :
^ " ՚ յ Ց Հիմա, երբ սլատե րաղմր կբ
սպառնայ
իր սաՀմաններուն
վրայ,
որքա՛նն երկար
կրնայ
դիմանալ;
Համա յնավա րութեան
գէէք իր
եռամեայ
պատերաղմը
երկու տեսակ
վ1ւասներ
Հասցռւց ի -
րեն։
Յունաստան
ոչ միայն
կորսնցուց
նիւթական
իմաստով
ամէն
ինչ,
այլեւ
կորսնցուց
մամանա -
կր , որու
միքոցին
եւրոպ
. ուրիչ
աղղեր կը վե–
րաչինէին
իրենց
երկիրներր։
Այնպէս որ,
այմմ,
Մ արչբլի կտրատուած
օգնութեամր
, բաւական ետ
մն՛ացած է իր վերաչինական
ծրագիրնեբոլ
գոբ -
ծագրութեան
մէք;
Լայն,
առնուաղն
300
միլփոն
•տոլար
օղնութեան
կր կարօտի ան :
Այ"
բ՛՛ե՛՛րէ^ Վ^րք Յունաստան
ինչո
*լ
չան -
գամակցիր
Ատլանտեանի
գաչինքին։
Բանի մբ
պատճառներէն
գլխաւորը
այն է, որ կարգ մր պե
տութիւններ
չեն ուղեր
իրենք
զիրենք կապել
Պալ–
ւննե,
Հե.
աա -
տոլ -
՚րո՚ԼՀետել
կը վախնան որ պիտի
ստիպուին
պատերազմիլ,
եթէ Պալքաններր
յար-
ձակում
կրեն:
Ուրիշներ ալ կր պատճառաբանեն
, թէ Ատլան
տեանի
ղքււչինքին
մէք, աշխարՀ ագրական պ
ճառներով
, պէտք չէ միքերկրականեան
պեւ
թիւններ
առնել : ինչռ
^լ
երբ ա յգ գաչինքին կ* ան
ղամ ակց ի Նո բվեկիան
, որ կր գտնուի ոչ թէ Ատ"
լանաեանի
, այլ Հիւսիսա
լին ծովեզերքր
I
Վէնիզէլոսր
սլաՀելով
թամ րին վ րայ , Յու -
նաստանր
սլէտք է առնե
լ Ատլանտեանի
ուխտին
մէք : 8արգ , Ամերիկա
ձախողեցաւ
ստանձնելու
ա յս նախաձեռնութիւնը
, րա յց
Հաւասարապէս
գատապարտելի
է նաեւ Բրիտանիան
, ոբ եւրոպա -
կան
ղործերը
վարելու
աւանգական
գերբ
ոլնի ք
մինչ Ա. Ն ա Հանգներր
տակաւին
խարխափ
ելու
վբայ
են :
թ– Ա– Թ–
ԼՐԱՏՈԻ
ԱՐՈԻԵԱՏԻ
ԱՄԵՐԻԿԱՀԱՅ
ԵՐԳՋՈԻՀԻՆ,
Տիկին
Զարու–
Հի էլմասեան
, Փարիզի
ղաղութին
կբ ներկայա -
նայ ճոխ յայտագրով
մը. Հայկական թէ միքաղ -
ղային
:
Բալիֆորնիոյ
զանազան
քաղաքներու
մէք իր
տոլ ած ե բգաՀանգէսնե ր ր լա յնօրէն
ղնաՀատուած
ել արձանաղ րուած ենՀայերէն թէ
ամերիկեան
թերթերու
մէք։
Անչուչտ
իր արուեստր
նոյն
քեր–՜
մռւթեամր
պիտի
ղնաՀատու
ի Փաբիղփ
երամչտա–
սէր Հասարակու
թենէն
վաղուան
երգաՀտնգէսով
(շաբաթ, Աալ Շռվւէն) :
Լ–
ԿԱՐԳԱՑԷԲ ԵՒ ՏԱՐԱԾԵՑԷԲ
։
€6ԱՌԱՋ»Ը
յ
Fonds A.R.A.M
