Ւ1^1Հ^7՝ՇՒ1
քօո(16 6Ո 1925, ».է.Տ. 376.286
17, 1<ս6 ՕՁաշտաշ - Բ^աՏ (13)
€08. 15-70 Գի& 10 ֆր • €.€.1>. Ր&ա 1678-63
V^11(^^^ճ^ 6 ՃV ա Լ
1951 Ու-րբաթ 6 ԱՊՐԻԼ
27րդ ՏԱՐԻ - 27 ձռոք*֊ «օ.6425–՚Սււր շրջան թ ի ւ 1836
Ս՛ԵՐ ԽՕՍ՝|էԸ
ԱԶԳԱ8ՆԱ8ՈԻՄ
Պ"՚րզ է այա րառին
իմասստքլ
\յէ.ըոպասյհ եւ. Ա–
մերիվայի
Համար : Նոյն
իւ՚կ շատ մը ասիական
եւ.
ափրիկեան
երկիրներու.
Համար :
Կը նշանակէ պեաականացնե
լ, ազգային սե -
փականոլթեան
վերաՆել
այն րոլոր
Հարստու. ֊
թիւններր
, Հաստատութիւններն
ու. ճարտա րա ր -
ուեստները որ կասլ
ունին
ազգի
մ ը
ամ ենօրեա
յ
կեանքին
եւ րարօրութեան
Հետ :
Ա յգ Հա ր ստո ւթ իւննե ր ր բնական
Րէէան թէ
ւ> աաց ական , սլէտք շէ հ առա
յեն անՀ ատնե բու
կամ
լ^կե րութեանց
մասնաւո ր
շաՀե
րուն եւ քմ աՀաԼէ
շա\ագործ–ման
։
Այս տարրական
պաՀանԼը
, որ կր գա1ւուի ա–
մ էն րնկե րփա րական
, նո յնիսկ կարգ
մ ր աղատա -
կան կուսակցութեանց
ձ՜ր ա զ իրնե րո ւն մ է^ ,շատոնց
իրականոլթիւն
գարձած է
1
Վերտին
քանի մը տարիներու
լ^ւթացքին
, ո բ~
քան Հսկա յական
ձե ոն ա ր 1լնե ր եւ
Հաստատութիւն–
ներ գա րձան աղգա
յին սեփականութիւն
,
Լ-էրան -
սա յի , Անգ/իո
յ եւ ուրիշ
երկիրներու
մ է^ :
Երկաթուղի
, Հանք , ածուիս ,
մետաղագոր -
ծո ւթիւն
, Հաղո րգակցութ
եան եւ փա իսա ղր ո ւթեան
ա յլաղան
մ իչո ցնե ր , Հսկա յական
գործարաններ
բաժն
Լ տ իր ա կան լ^ւկե ր ո ւթեանց կամ «երկու
Հա, -
բէ՚֊Ր
լ^տտանի^երոլ%
ձեռքէն
անցան
աղղին I
Ոշ մէկ արտակարգ
ցնցում
այս
փոթանցում–
ներուն
առթիւ : կառավա
բութի
իննե ր ր
օրէնքներ
առաջարկեցին
, ել ի ւր ա քան չի ւր ե րկրի
իսո րՀ րգա–՛
բան վալերացուց,
յետ մանրակբկիտ
քննութեան
;
Անոնք որ վնասուած կր
Համարէին
իրենց
գասակարղային
շաՀերր,
չէին
կրնար
գիմագբեէ
արգիական եւ արգտրագատ
գաղափարներու
յա —
րաճուն
Հոսանքին : Հող չէ թէ բոլորովին
զինա
թափ
եղած
չ րլլան %
Եւ֊ աՀաւասիկ
արեւելեան
երկիրներն ալ
ձ
^կ/Ր
թլյրտին,
սկսելուէ
Երանէն եւ իրաքէն
%
Այս անգամ , լնկե րային ելտնտե սական
սլա–
Հանքերու
Հետ , քաղաքական
տեսակէտներն
ալ
վճռական գեր կըկաաաբեն :
Ո ՚ ֊ բ ի չ խօսքով,
Արեւելքր
կ՝ոլզէ
օտարին տի–
րասլետութիւնր
թօթափել
կամ կրճատել
նաեւ
ա յս ղե տն ին վյւա յ
ւ
Այս տեսակէտէն
, մասնաւո րասլէս
նչանակա–
լփց է Պարսկաստանի
անցոլգտրձր
;
Անղլեւիբանեան
Բարիւղի
Ընկերութեան
աղ -
գա յնացում
ը կ^աբծարծուէր
եբկար ատենէ ի վեբ ;
/•«*յց , յաչոբղտկան
կառտվարութեանց
Հետ ,
խորՀրգարանն
ալ կը վարանէր
վճռական
քայլեր
առնել %
Ե՛– սակայն, առտու
մը օրէնքը
քուէարկուե -
ցաւ
մ իաձա յնութեամ
բ •.Վարչապետի
մր ե նախա
րա բիւ մ ը ս պանո ւթենէն
անմ իչա սլէս վեբչր %
Պաշտօնական
ազբիւրներոլ
Համաձայն, աՀա—
րեկի^երր
կրպաականին
մոլեռանգ
աղանգի
մը
I
Ա՝ իեւնո
յն ատեն
գրուեցաւ թէ այգ յետագի -
մ ական խմբակցութեան
ետին կեցած է ձախա -
կողմեան
Հոսանք մըւ
ինչպէս ալ տրուած
րլլա
յ ազգա յնացմ ան ո -
րոչումր,
մամանակի
նշան էէ Ջգտում՝
օտաբ մե–
նաչնորՀնեբր
չնչելու, կամ առաւելագոյն
փոխա -
րինութիւնն
ստանալու
(ինչպէս
Իրաքի մէչ) :
Այս անցոլգարձին
առթիլ
, Անգլիո
յ
արաաքին
նոր նախարարր
, Պ ՚ Մ"ր1՚"րն
, աղղարաբեց
որ
Վշատ
չոլրեն
բր իտանական
առիւծին
պո չր» :
Ա՛ իեւնո
յն ատեն
չե շտեց թէ
«ւ/՛
եծասլէս շա -
Հաղրգռուած
են Տունասաանի
, թուրքիոյ
եւ Ի -
բանի
Հոզա
յին ամրողչո
ւթեամ բ , ինչպէս
մէկէ ա–
ւելի անգամնեբ
Հաստատուեցաւ
վերչին
տարինե
րու ընթացքին»
:
կը նչանակէ թէ ամուր կառչած
են
իրենց
տնտեսական եւ քաղաքական
չաՀերուն
,
Աօտաւոր
թէ
ՄիԸն
Արեւելքի
մէչ :
Բայց եւայնպէս, կ րմ բռնեն թէ կարելի
չէ
անփոփոխ
պաՀել
զանազան
ձեւերով
ստացուած
մենաշնոբՀներ
:
Գիտեն
որ Արեւելքն ալ արթնցած է , եւ բնա
կան Հարստութեանց
աղղայնացման
պաՀանշե
րր
ոչ միալն տնտեսական
, ա^յեւ քաղաքական
Հան -
ղամ անք ու
նին :
Ծերունի
Եւրոպան շատ բաՆ կորսնցուցած
է
իր երբեմնի
Հմայքէն եւ տ իրակա լո ւթենէն :
Ամէնէն
յետամնաց
մողովուրգն
ալ կ՛ուզէ ի–
րապէս տանտէր
գառնալ
իբ երկրին
մէչ, ոչ թէ
վարձակալ է
Շ՛ ՚
էւմբագիբ՝ Շ՛
ՄԻԱԱԲԵԱՆ
Օ Ր Ը
Օ Ր Ի Ն
ԱՑՍ ԵՐԿՈԻ ԱՊՏԱԿ
Եպերելին
Աբէլ առասպել
մը եւս կըպատ -
մէր
1951
Տունուար
23/՛
էսմբաղբականին
մէչ (տես
երէկոլան
թերթը)
•
— « Ա յ դ օրերուն էր որ Հ • 8 - Դ՛աշնակցութիւնը
տեռոր
ի կ ՚ ե նթ ա ր կ է ր նոյնիսկ հայ աշխատասւր -
ներ, ա ր գ իլ ե լո ւ համար անոնց մուաէ՜ը
Լենին -
Սթալինեան կ ուս ա կ ցութե ան մէ ջ : Ա յ դ իսկ
« իսքրա » յ ի
յեղափո|սական
դ պրոցին մէ ջ
էր , որ դասաիարակսւեցաւ , ի շարս ուրիշՍտրու ,
նաեւ մեր ժողո վ ո ւր դ ի
պանծալի
գաւակներէն
մին՝ Ստ • Շահումեան, որուն տասնամեակ մը
վերջ պիտի յ ա նձն ո ւ է ր ԼեՍինի նախագահած ժո -
ղովրդական կոմիսարներու 1917 թ – Գե կ տ ֊ ՅՕի
հրամանագրին գ ո ր ծ ա դ ր ո ւթիւնը :
« Տուսաբեր»
այստեղ ալ ապտակ
մը կ՝իչե -
ցնէ (10 Մարտ).
— « ՚ ք ֊ ծ ն ա ն ք ի վարժ հայանուն սողունր ,սթալինա–
կաններուն հաքւելի դ աոնալու համար,
Ա՚եԳՈՅ
«Իսքրա)>յի դպրոցականներէն կը դ արձնէ Շա -
հւււմեանը ե ւ անոր ղաստիարակ կը կ ա րղէ Սթա լի–
նր, երր իր յիշա տ ա կ ա ծ տարիներուն էյահումեա–
նը թ է ՛ տարիքով մ ե ծ էր Սթա լինէն, թ է ՛ հանրա
յ ի ն անցեալով ե ւ թ է իր գրաւած գ իրքո վ կուսակ
ց ո ւթե ան մէջ :
Աիայն
40 - 45
տարի առաչոլան
իրողութիւն–
նե՛՛բ են ոբ վեր ի վայր կր չրչուին Ազա Նաղար ի
գր չին տակ ;
Հասլա իբ գար շաՀ ոտ
ցնգա բանո ւթ իւննե՛* ր ը
վել՚չփն
Հինգ - տասը տարիներու
պատմ
ութեան
մ՜ալ-ին
:
ԻՀառանցանք1։եր
որոնք Պերլփնով
կը սկսին
եւ Անղ .արայով կր վերչանան
%
Երրեմնի
վեղարաւորր շատ լաւ
գիտէ որ
Գա ^ւա կցո ւթիւնը
ոչ կամ ալո րական
շա
րմոլմ
սաբքած է գերմ անական
ղրաւմ ան շրչանին , ոչ
արչաւանք
Խ • Մ ի՛ութեան
ղէմ , հչ ալորեւէ
յանձ
նառութիւն
ստանձնած՝
Հիթլէրական
իչխանու -
թեան
Հանգէպ :
Գիտէ որ ա յղ եղերական
օրերուն
բուն գի -
մագբական
ճակատր
ինքնապաչտպանութիւն
կր ներկա յացնէ ր Գա ^ւակցո
ւթ իւն ր , յանուն
Հա յ
մողո էէո ւրղ ի ասլաՀ ովո ւթեան
տ
Եւ ատո բ
շնորՀիւ
ոչ
մ է կուն
քիթը
ա ր իւնեցալ
ա յս ղա ղութին
մ էչ :
Գիտէ որ
լման չորս տարի
Գա^ակցութիւնը
կասլ
ունէր
Գաշնակից
երկիրներու
Հետ , երբ ինք
«սեւ»
շաքար
ծախելով
ղբաղած
էբ
։
Գիտէ ոբ Պերլինի՛ մէչ քանի մը ամ իս
գոբծեբ
է
" Հ
ւ^է ^Ագգ ՚ խոբՀուրգ»
մր , այլ պարղ
յանձ -
նախում բ մը
( § ք 6 ա ա ա ) ,
զուրկ
ո րեւէ
իրաւասու–
թենէ։
(Հարցուցէք
թէ ինք չէ՛^ փութացած
շնոբ–
Հաւոբել
անոր
իմաստութիւնը
եւ Հեռատեսու -
ՀԵՌԱԶԱ8ՆԻ,
ՀԵՌԱԳՐԻ ԵՒ ՄԻՋԱԶԳԱՏԻՆ
ՆԱ
ՄԱԿՆԵՐՈՒ
ԱԱԿԵՐՆ ԱԼ
Կ՝ԱՒԵԼՆԱՆ
Պաշտօնաթերթը
ապրիլ
4ին
Հրատարակեց
նախարարական
խորՀուրգին
մէկ Հրամանաղիբր ,
որ կը բարձրացնէ
կարգ մը սակեր
Հաւասաբակշ–
ռ֊ելոլ
Համար
թղթատա
բական
նախա բա բո ւթ եան
ելեւմուտքը
, (թզթատաբական
պաշտօնեանեբուն
թոշակներն ալ աւելցուցած
են) ։
Այգ
Հրամանագրին
Համաձայն
, արտասաՀ -
մանի
նամակները
(առ առաւե
լն.
20
կրամ)
պիտի
արմեն
30
ֆրանք փոխանակ
2 5 / ։
Ներքին
նամակ
ներուն
սակր
(15
ֆրանք)
անվւոփոխ
կր
մնայ
(մէչն
րլլալով
գաղթավայրերու
Հեա փոխանակ
ուած
նամակները
)
ւ
Այս նոր սակը պիաի գործագրուի
յառաչիկայ
մ ա յիսէն
սկսեալ ։
Տեղական
Հեռաձայնին
սակր
|2
ֆրանքէն
կը
բարձրանա
յ \ ^ի ; Բազաքէ
քաղաք
խօսակցու -
թիւններն ալ կ՚աւելնան
նոյն
Համ եմ ատութեամ
բ
(25 ՚""–
Հարիւր)
։ Այսպէս , երեք վայրկեանի
խօ -
սակցոլթիւն
մը Լիոնի Հետ պիտի
արմէ
195 *
վաիսանակ
156^,
իսկ Մարսկյք^լի
Համար
225
ֆր •
փոխանակ
180/ :
Ներքին
Հեռաղիբները
պիտի
արմեն
(մէկ բա
ռը )
12
ֆրանք
, փոիսանակ
10/,
որով
նուաղաղ ո յն
տասր բառի
Հ ամ ար պիտի
ղանձոլի
\
20
ֆրանք ։
Այս փոփոխոլթիւններուն
ենթակայ
շեն ՖլԼ ՜*
րանսայի եւ Ալմերիո
յ , Ա՛արոքի,
թունուղի
, ինչ
պէս եւ մ ամ ուլի
յատուկ
Հ եռագիրնե
ր ը
։ ( Լրա -
գիրներու
առաքման
ծախքն ալ անփոփոխ
կը
մն
՛յ) ••
թիւնչ
Գխ
՛է այս
րոլոբը
.ելին
Եւ սակայն
, կր չարունակէ
ստել,
խեղաթիլ -
բել,
յերիւրել
, գրգռել,
մրոտել եւ մատնել ։ Ոէ
մ իա յն Հա յաստանի
, ա յլ եւ Ֆրանսա
յի
թշեամ ի
ներկա յացնել
Գա էակցութիւնը
1
Անոր ա յս կամ
Գեռ
՚-րէւ ԿԿ^Իք
՚^շ
ՎԱՀԷ
ԹՈՒՐԲԻՈՑ
արտաքին,
քաղաքականութեան
մասին
խօսելո Վ , թերթերր կր ղրեն թէ Ան գա րա
կր մեբմէ
որեւէ
յանձնառութիւն
ստանձնել
ա -
րեւմ՛ տեան պետութեանց
Հանգէպ
մ ինչեւ որ վըս–
տաՀ
չրլլա
յ , թէ ա յս վերչինները
պիտի
օգնեն
թուրքիո
յ ղայն , պաշտպանելու
ել ոչ թէ գրա —
լում է մ ը վերչ ա զա տ ա գր ե լո լ
Համ աբ
։
Կ՛՛ուզէ
մ իանգամ ա յն գիտնա
լ ,թէ ինչ աչա կց ո ւթ ի ւն պիտ ի
ստանա
յ պատե րազմ ի մը պա րաղա
յին
։
թուրք
քաղա քական
րոլոր
կո ւսակցո
ւթիւննե
րն ալ կր
պաՀանչեն
թուրքիան
աոնել ապաՀովութեան
գօ -
աիի մր մէչ։ Եթէ թրքական
այս պաՀան^երը
չի
րականանան
, Ր՚ուրքիա
վերապաՀ
պիտի
մնայ
եւ
պիաի
չուղէ
մասնակցիլ
պատերաղմի
մը,
որուն
•ուղղակի
խառնուած
պիտի ^/»//<//յ ։
ԲՈՐԷԱՏԷՆ
Հասած
վերչին
լուրերը կը Հաս
աաաեն, թէ կարմիրներու
գիմագրոլթիլնր
Հետ
զՀետէ կը սաստկանա
յ
։ Ամերիկեան
նոբ
զօբաբա–
ժին մրն ալ անցած է
38/"ք
զուգաՀեռականը
եւ
յառաչացած
է
8
քիէմ ՛ի չտփ։
կարմիր
Ջիւնացինե–
բու պատրաստութիւններր
կը չարունակուին
, նոբ
եւ ումեղ
ղբո^ մր եւս աալու
Համաբ
ՄԱԿի
ուժե
րուն գէմ, կեգբոնական
ճակատամասին
վբայ ։
Այս սակերը
պիւտի գործագբուին
յառաչիկայ
երկուշաբթիէն
սկսեալ
(9
Ապրիլ) ՝•
՝)Հ ԳաՀլիճր
նոր նիստ մը
պի՛տի
գումարէ
այսօր , վե ր չնա կան բանաձեւ
մ ր
պատրաստելու
Համար
տուրքերու
յաւելման
մասին։
Իր առաչարկնե
րէն մէկն է
5
առ Հարիւր բա
ցառիկ
տուրք մր Հաստատել
500 "000
ֆրանքէն ա–
՚^ելի՛ եղած
եկամուտներու
վրտյ։
երբ մէկր տա -
րեկան
600-000
ֆրանք
եկամուտ
ունենայ,
5000
ֆրանքի
բացառի՛կ
տուրք մը պիտի վճարէ
։ կր
յուսան
\
5
մ իլիառ
ֆրանք
ճարել ա յս տուրքերով
:
Ուրիչ
յաւելումներ
կր նախատեսուին
Հարիւր
մ ի–
լիաոի
անմ իչական բաց մր գոցելու
Համար :
Ջասեդ կը յուսա
յաջողիւ
Ջորս փո խանո րգնե բու
մողովր
գումարեց
իր
23բգ նիստն ալ, բանաձեւելու
Համար
մչակուելիք
օրակարգի
առաչին
Հարցը ;
• ՜՛ Այս անգամ
, յայտնօրէն
, Մոսկուայէն
նոբ
ՀբաՀանղներ
ստացած
րլլալով
, Պ* Կբոմիքօ
ներ
կայացուց
առաչին
Հարցի
մասին նոր
բանաձեւում
մը, ոբ բաւական կրմօտենայ
արեւմտեան
երեք
պետութեանց
տեսակէտներուն
, թէեւ
Ր"Լ"Ր"ՎԻ՚ե
ալ լ^գունելի
չի նկատուիր
անոնց
կողմէ
ւ Խ ՛Մի՜
ութիւնը կ^առաչա ր կէ քննել ներկա
յ լաբուած կա
ցութեան
պատճառներն
ուՀետեւանքները
եւ չորս
պետութեանց
յա րա բե րութեանց
րարելաւմ
ան մի–
^ոցնեբր
, նկատի
ո ւնենա լո վ նախ Գերմ անիո
յ ա–
պաղէէնում
ը ել յետո
յ ,կաբղով
,չո րս
պետութեանց
սպառաղինումնեբուն
ու բանակնեբուն
կրճատոլ -
մր, սպառազինումներու
եւ բանակներու
ա յմմ ու
մ ակարգակը
, կնքուած
Համ աձա յնագրերէ ու գա–
շէւնքնե րէ բխող պա րտա
ւո րո ւթեանց
գո րծագրոլ -
թի՚-նը եւ պատե րազմ ի սպաոնա
լփքին ու
յարձակ
ման վախին
փարատումը
:
Երեք գա էակիցները
սակայն
կը գտնեն, որ
Գերմանիո
յ ապաղէւնումր
կը ներկայացուի
որպէս
քննելի առաչփն
Հաբց , իսկ սպառազինումներու
եւ
բանակներու
մ ակա րգա 1^ ալ կուգա
յ անոնց
կրբ՜
ճատման
Հարցէն
վեբչր,
ինչ որ բնաւ
տրամաբա
նական չէ ղա^ակիցներոլ
կարծիքով
տ
Եւ յետո
յ ,
խնգրո
յ առա րկա
յ կը գա րձո լին
մ իա յն չորս մե -
ծեբոլ
սպառաղինումնե
րր ել ոչթէ սպառազփ ^
նոլմԿւեբու
Հարցը ընգՀանրապէս
։
Գաշնակից
երեք պատուիրակներն
ալ այս ի
մ աստով
պա րղե ցին իրենց գիտողո
ւթիւնները
^ճ.յ
աւելի
լա յն ուսումնասիրութեան
մ ր անՀ բամեչ
-^
տութիւնր
չեչտելով,
յայանեցին
իրենց
վեբա -:
պաՀ ութ իւնը \
Պ– Կբոմիքօ պաչտպանեց
իր նոբ
բանաձեւու–
մր եւ այնուՀետեւ,
անգամ
մ լ ^ ալ
պաՀանչեց
թբիէսթէի
, Ատլանտեանի
գաշիւնքին եւ
Եւրոպայի
մէչ ամ երիկեան
խարիսխներու
Հարցերը
անցնել
օրակարգի
, գիտնալով
Հանղերձ
, որ գաշնակից -
ները վճռապէս կր մերժեն
այս պաՀանչը։ Թեր -
թերր կր գրեն
, թէ Պ՛ Կբոմի՛քօ,
իբ այս պաՀան–
չր կ՛ուզէ
իբրեւ
«փոխանակութեան
նիւթ»
արմե
ցնել , րնգունի
լ տալու
Համ ար գէթ Գերմ անիո
յ եւ
սպառաղինումներոլ
մասին առաչաբկած
իր րա–
նաձեւոլմը :
Պ– Կրոմիքփ , երէկ,
մտերմական
Հացկերոյթ
մը տուաւ
խորՀրգային
գեսպանատան
մէչ ի պա^
տիւ արեւմ տեան
երեք ներկա յացուցիչներուն
եւ
այս առթի՛ւ ալ կարծիքներու
փոխանակութիւննեբ
կատարուեցան
, Հակագիր
եզրերը
իրարու
մօտե -
ցնելոլ
ճիգով ։
Fonds A.R.A.M
