ՄԻՏ-Բ ԵԻ ԱՐՈՒԵՍՏ
ԿԵԱՆԲԻՑԹԱՆԳ
ԲԱՆԸ
ՊՈՒՏ՝Մ
ԾԻԾԱՂ.
ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ
ԱՇհԱՏԱՆ-ԲՆԵՐ
6»ւ^արեր
կհոււաջարկէ խմբագյւսւկանի մ ը
ւՕքջ, պանծսւցնհլով Հայկ ա կ ան Մշ ա կ ա թին ա բ -
ժ է քն ե րը .
... Անիէոբւոակէչի
, անյեղլի,
յաւիտենական
Ապաստան
մ չւն է մչակո
յ թ ը , որուն գէմ անզօր
են
ու
անզօր
սչիաի
մնան
աչիսարՀի
րոլոր
գէնքերր ,
րոլոր
ոյաւմրերր,
Հիւլէական
ըլլան թէ գերՀիլ -
լէական :
Այս ապաստանն
է աՀաւասիկ
, զոր
1լուղենք
էիեր ք^հ՜ա յե լ
ձ եր երիտասարգոլթեան
, զա
յն ա -
սչաՀովագրելոլ
Համար
տեսանելի եւ անտեսանե -
լթ , ներկայ ել ասլաոնի
րոլոր վտ ան զն ե ր ո ւն գէմ,
միամամանակ
անոր տալուէ Հոգեկան
անՀրամեչտ
զէնքերը
կռուե
լու վտանգին
եւ վտանգաւո
րին
Որո՛՛նք են
հայեկան
կոչուած՜ այգ զէնքերը
։
ք^է "՛յլ է^է–> ^թէ
Հ՚"յ
Այբուրենր
Ան է մեր փրկարար
լաստը : Ան է , մեր ան -
իսորաակ
զրաՀր։ Ան է մեր սլոզսլատեայ
Հովանին
է
Ան է , մ իչա ան՝ նաեւ
մ եր ալեծուփ
, այլ անսո
յզ
•նաւաՀանգիստր
:
Զկայ
աւելի
ՀղՕր
սլա Հ պանա
կ , քուն Հայ Այ -
րոլրենր
, որուն կառչած կր մնանք
տասնրՀինգ
գ՛որ է աՀա եւ որ պաչտպանեց
մեղ, ղոր պաչտ -
պանեց
ինք
մենք ալ մեր կարգին
մեր քրտինքով
ու
մ եր արիւնով ;
Բո լո ր գաւաճանութիւննե
րուն
մ էք
մ եծա -
գո
յնն է գալաճանո
ւթիւնր
Հայ Այրուրենին
գէմ ,
ո րովՀետեւ
ուրի
չ ամ էն դաւաճանութիւն
կրնա
յ
մ եղ տկարացնել
, սակա
յն Հա յ Այրուրենին
գէմ
գործուած
գաւաճանո
ւթիւնր
կր սրրէ կր տանի
մեր
անունր
աչխարՀի ելպատմութեան
մէքէն :
ինչ որ րսինք եւ ինչ որ կրնայինք
բսել տա -.
կալին
, տեսութիւն
չէ ,
ե րեւակա
յութիւն
չէ ,
• Հռետո
րութիւն
չէ , ա յլ իրա կանո ւթիւե
ւ Ի րակա
նութիւնր
վեր է կանոններէն
, ո րովՀետեւ
ան է ,
որ
կր ստեղծէ
կանոնր
, եւ ոչ թէ կանոն է , որ կր
ստեղծէ
ղա յն
յ
Արգ՝
յանուն այս իրականութեան
,
կանոննե
րէն վեր եւ անոնց
վրա
յ իշխող
իրականութեան
,
որուն
գիտակցոլթիւնր
ունինք եւ որուն կր Հաւա
տանք մեր
Հոգիին
ամրողք
ղօրութեամբբ
, փոր -
ձենք
յաւելեալ
ճիգ մ ր լ^ե
լ Հասնե լու , գոնէ մօ
տենալու
Համ ար
«մ իւս
Հանգրո ւան»նե րուն ;
ԱՀա
քանի
մր կէտեր
.
Ա–
Տարածել
Հայ գիրքը, ոչ թէ իբբեւ բա–
րեգործութիլն
, այլ իբրեւ
Հոգեկան
պաՀանք ։
Տարուան
մէք օր մբ նշանակել
«Հայ
Գիրքի Օր»
տ
)քքք. .ստացած փրկագինով
շինած էր այս տաղալարր
* ՚ ճ ՝
զայն
լեցուցած
րմպելիներով
ու պտուղներով
։
կբ տեսնէք ր, բսաւ, ես իրաւունք
ունէի
յ ո յ ս գնելու
Աստուծոյ
վրայ
յ
Ու հքալիֆտն
տեսնելով որ վերքապէս
պար -
տուած է , Հրաժարեցաւ
աւելի
փորձելէ
,
ինքզին–
քբ ծանօթացուց
ազքատ
դարբինին ու զայն մեծ
նուէրներով
վարձատրեց
;
Այսպէսով,
Եագուպ
դարձաւ Պաղտատի
ամէ
նէն ականաւոր ու Հարուստ
ղէմքերէն
մին ։
ւԼայրի աղաւնին՝ կ ո ւր ծ քը վիրաւոր,
Ընկեր է ր լքենակ աղբիւրի եղբին ,
էքորում է բ շիթ–շիթ– արիւնը բոաւբ ,
Մեո.նում է բ , ա չ քը ՝ ջրի երաղին :
փնքուշ պարիկը տեսաւ դալկահար
Մեո.նււղ աղաւնռւն ե ւ խօսեէյ այսպ է ս ,
— Տո՛ւր ինձ ա յն , որ թանդ է քեղ համար,
էն թանկ ա դինը, կեանք տ ամ ի ս կ ոյն քեղ :
Մեււնող աղաւնին խ ո րհո ւմ է ր ինքնին •
« էն թանկ ա դինը՝ կեանքն է, անպատնսսւ ,
Ախ , ծ աղրս ւմ է ինձ ազբ ի ւ բ ի ողին » :
— է հ , լ ա ւ յ ր-ող լինի, տ ս ՚ ւ բ ե ւ նորիյյ սա. :
Աղաւնին րացեց աչքերը ոսկի ^
Ու թ ե ւ ի ն տալով ծավւեց ին դ ա դ ին •
— է՞ՐԲ կ ՚ ո ւղ ե ս կեանքս, նաղելի ո դ ի :
Պարիկը ցօղեց սրսկեց վ է րքին :
— Թե ւ ե րըդ կ ՚ ո ւ ղ ե մ , կ ե անքըգ քեղ լինի–
— Թեւերը՞ս–. –ի՞նչպէս, ո հ , ե րբ ե ՛ ք , երբե՛ք–
Աոանց թ ո ի չ ք ի կեանքը դին չունի -
Կեանքըս սա,—
թ ո չ ո ւ ն ն ասաց սրտաբեկ :
— Թ ո ի բ , սիրելիս աղատ ո ւ վ ա յրի ,
Թոիր ո ւ ասա ստրուկ աշխարհին ,
Թէ ինչն է թ ա ն դ ը կեանք ից ա ւ ե լի • - •
Ասաց ջրերի լուսեղէն ողին :
ԱՒ՛
ԻՍԱՀԱԿԵԱՆ
ԽՄԲ՛
ԲարեՀաճեցէք
բաղդատել
այս երգր
ել
նո յն Հեղինակին
ուրիշ ստեղծադո
րծու
թիւննե
րբ, այսօրուան
գետնաքարշ
տաղերուն,
սթալինա–
պատո
ւմ Հէքեաթներուն
Հետ ....
Բ–
Հաւաքել
եւ տարածել
գործր մեբ Հին
ու նոր արուեստագէտներուն
(նկարիչ,
քանգակա–
ղործ , ճարտարապետ
, երամիչտ
եւն ՚ ) ;
9՛ •
Հաստատել
գիչերա
յին
դասբնթացքնեբ
Հայ
լեզուի եւ Հայոց
սլաամութեան
Համար;
՛հ •
ԱշխարՀարարի
թարդմ
անել մեր պատ -
միչնեբր
անոնց
կեանքին ու գործին
չուրք
ծանօ–
թաղ րութիւննե
րով :
Ե •
Հաւաքե
լ , թարգմ
անել
, լո յսին
Հանել
օտարնե
րու
վկա
յութ իւններր
մ եր
մ ասին :
Զ՛
վե
րՀ րատա րակե
լ մեր աբմէքաւոր
գբոզ–
ներուն
գո րծե ր ր , որոնք սպառած ենեւ
զրեթէ
ՀԱՏ է ՛ , Հ Ա ՜ Յ
սյսււ
ւուս
նելի։
Այս վեց «կէտ»եբուն
մէք կայ ամրողք
սերուն
դի
մը բաւելու էափ աչխատանք : Անոնցմէ
մէկն
իսկ
կրնա
լ արգա րացնե
լ
գո յութեան
իմ աստը
անձի
մ ը կամ անձերու
խմբակի
մ ր :
Բանի
մր խօսք ալ մեր Հոգեկան
«.րերգ»ին
Հա յ լեզուի
մ ասին
։
ՅՈՒՆԱԱՏԱՆԻ
երեսփ. մողովբ
ներում
չնոր -
Հած Րէէալով,
Հազար
Համայնավարներ
եւ Գեր —
մ անա ց իներու
գո րծակից
500
ուրիչ բանտա րկեա
լ –
ներ աղատ
պիտի ա րձա կուին :
- - Պէտք է Հայ
րլլայ :
. , ,
Անունէն,
մականունէն
ալ յայտնի է։ «Եան»ի
պէս
մասնիկ
մր կայ մականունին
վեբքաւորու
-
թեանր :
Անպայման
մեծ Հայրը։ կամ մեծ Հօրր
Հայ–
ՐԲ, կ՚ենթագրեմ
որ Հայ եդած պէտք է Ըէէայ
I
Զէ՞ք կարծեր որ Պրիանր
Հայ էր , անունն
ալ
ԱրիստակՀս
, Շաթօպրիանբ։
կոլաէրեանբ
- Կիւ–՜
տէրեան
պէտք է րլլայ :
^
Ի ՜ ն չ պէաք կայ փաստեր
չաբելոււ
Հա , սա
Գա ր ամանէ
֊ Գ՛
էրա -
նչանաւոր
երամիչ
տր
եան պէտք է կարդաք :
Հայ
ազդը կուտա
յ
, եղրա
յր
, կուտա
յ
կարող
եւ
մեծ
գէմքեբ՝
րոլոր
աղգերուն
:
Մ ե ՚ ՚ զ ք որ մենք
լուր
չունինք
ւԶենք փնտռեր
,
չենք
գնաՀատեր
, իսկ օտարներր կը պաչտեն
, կ՝աստ -
ուած՚սցնեն
գանոնք
։
Ապերա՞իստ ազդ ենք
է
Ո
՛չ :
Պատմութիւնր
վւասաելով կր փաստէ որ Բիլ -
զանգիոնի գաՀ ին ՛իբա յ տասն եւե րկու
Հայ կայս -
րեր բաղմեցոլցած
ենք։
կրնա՛՛ք
ուրանալ։
Ամրողք
աչիարՀ կբ վկայէ
%
Ոայց,
մենք.
Հայերս
չենք
ուզած
անոնց նե -
ղութիւն տալ , էկրցանք
Օգտուիլ
անոնց
գիբքէն
:
X
ԱՏ խ ինչ մեծ տզգ ենք։ Ա ե՜ գք որ չդիտենք
է
Զենք Հեաաքբքրուիր
Հ Կր գոՀանանք
մեբ
խեղճ
ու կրակ ղրոցականներով
:
Տես
մեր Ա անուկ
իսնամուն
մանչր
աղուոր
բան
մր գրեր է ֆրանսերէն
թերթին
՚քէք :
Բոլոբ
կարդացողները
մ ատ ենխածեր : Լուր
ունի՛՛նք :
Ոչ ։
Հապա
մեր Նուրիցա
Հօրքոլբին
թոռր
ճիմ ,
Ամերիկայի
մէք, ամերիկերէն
գի՛րք մր գրած է եւ
բոլոր
թերթերը
լեղու ելած՝ կը գովեն
եղեր :
Շ իաակր , ասոնք
Հա յ երուս
Համ աբ մեծ
պատիւ
են : Աեր կուբծքր
կ՝ուռեցնեն
եւ օտաբ -
ներուն քով յարգ ու պատիւ կր վա յելենք :
Ան՛չուչտ
, անչուչտ
, ալ օտա բ ին քով կրր -
նւ՚նք
մեր կուրծքր
գուբս
մո ւ ա ՝ ա րմենի է ՜ն
բսել։
կարծես
, ատենէ
մր ի վեր, փողոցի
՛իրա
յ ,
չուկայի կամ
մ ա րշ է /
մէք, սանկ տեսակ
մր
անուշ
կր նա յիւն մեղի տեղացիներր
, երբ կր գուշակեն թէ
Հայ
ենք
I
Ես ալ, երրեմն
առեւտրի
ատեն, վճա —
րած
դրամիս
աւելցուքբ
չեմ առներ : Ալ
մէ ր սի
մր
կ՚՛ըսեն
որ • ՚ .
՛՛՜՜յ ՝
V" ՝ւ..
-
–.^.–.,...^։>–
. ^.լ
-^-ւչ,––^֊–.–
Հաւատացէք,
եթէ
Օր
մը լբենք որ իսլանտա^
յի մէք նչանաւոր
գրագէտ
մր կայ Արտ Վանու ա–
նունով
, իրար
պիտի
անցնինք թէ Հա յ պէտք է
Րէէա
յ է
իր բուն
անունն ալ Արտաչէս
վանոյեան
է
Հաւանականօրէն
:
թերեւս
, մարդուն
Հասցէն ալ փնտռենք
, չր՜
նոբՀալորելոլ
Համաբ
իր Հայածագ
տաղանգր
. . .
՚>. ՊԵՏՈԻՇ
ԿԱՐԳԱՑԷԲ ԵՒ
ՏԱՐԱԾԵՑԷԲ
€ 6 Ա Ռ ԱՋ » Ը
ՀՑԱՌԱՋԻ
ԹԵՐԹՕՆԸ
(23)
կ. ՊՈԼՍՈ8 ՚»Ր11ՒՈհմԸ
Այս
թնգանօթբ,
որ Հաւանաբար
պատմու - ՝•
թեան
մէք յիչոլածներուն
ամէնէն
խռչորն
էրէ
<Տ
Արքայական»
, այսինքն
ՇաՀի
նչանակալից
ա -
նունով
կոչուեցաւ։
Առսկալի եւ աՀագին
ճիւաղ
մր եղաւ, կ՝րսէ Գուկաս : Օռպան
երեք
ամսուան
մէք
չինեց անոբ կաղապաբբ ու անոր մէք
պղինձ
թափեց
։ Յքբանցէս
պատմաբանր
կ՝րսէ թէ
բուն
մարմ
ինր տասներկու
«սփիթամ»
ա յսինքն
մ օտա–
ւորապէս
ինբ ոտք չրքապտտ
ունէր եւ Հետեւա
—
բաբ
երեք ոտք
տրամագիծ
Երբ առաքին
անգամ
զայն
փորձեցին
Աղբիա–
նուպո
լսո
յ մէք , Սուլթանին
նոբ չինուած
պա լա -
տին առքեւ , ա յս վեր քինբ
մռզռվռւրղին
լուր տբ–
լալ նախապէս
քմէ պա
յթում ր սոսկալի
պիտի
րլ–
լար : «Այսպէսով
կ՝ուղէր
զգուշանա/
յղի
կիներբ
վախցնելէ
, կ՝բսէ քրոնիկաղիրր
:
Արդարեւ, բստ Գուկասի
վկայութեան
, պայ -
թումին
ձայհբ
շուրքանակի
մինչել
տասներեք
մ ր–
զոն տեղ իմացուեցաւ։
Ա՚ումբբ, որ րստ
ոմանց
Հազար
երկու
Հարիւբ լփպրա կը կչռէր
, եւ րստ
ուրի^երռլ
Հազալ)
Հ ինգ Հարիլր
, գնաց մէկ մ ՛լոն
Հեռու
Հողին
մ էք մխռւեցալ
, վեց ոտք
խռբու -
թեամրՀ
Տակաւին
այսօր,
Պոլսոյ
զանաղան թա -
ղերուն
՚քէք,
օրինակի
Համար Աեծ Պարիսպին փո
սին
մ էք , Հին Պալատին
բակերուն
եւ
նաւարանին
մ էք ա յգ
Հ րէշա
յին
ռում բերէն
քանի
մ բ Հատ կ՜ր
մնան : Պաշարումէն
ի վեր չենքանդուած
ատոնք
եւ գրեթէ
ինկած ատեն
իրենց
գիրքր պաՀած
են :
Պ . Փիրս
անոնցմէ
երկու
Հատր չափած է եւ գր–
տած է որ ճիշտ Ա Ի՚"ԻէէԻԻ
Ար քե պի ս կռ սլո ս ին բ -
սածին պէս ութսուն
րութ
մ ատ շրքասլատ
ունին
՚.
Զանոնք
շինելու
Համ ար կամ Պանտրմ ա յի ե–
ղերքներէն
ելլող սեւ քար մը կր գործածէին
, որ
Հաւանաբար
կրանիթ էր եւ կամ՝
գործիքներով
կլորցած
մարմարի
ղանգռւածներ
: Հօճա
էֆէնտի
պատմաղիբր
կր խօսի
երեսուն
կենդինար
էչ՚՚՜՚՚՚Լ
եւ
ՄէՀմէտ Բ՛ի Համար
թափուած
թնդանօթնե
-
բու
մասին եւս :
Լէօնառ
Բիոսցին
, Աիաիէէիի
արքեպիսկոպո
-
սը , որ կ . Պո լսո
յ պա շարմ ան
գե րակատա
րնեբէն
մէկր
եղաւ, կր պատմէ թէ «ՇաՀի» մեծ
թնդանօ
թին
սլատնէշին
վրայէն
նետած
զոլնդերէն
մէկր
չտփելու
Հե տաքրքրո
ւթիւնր
ունեցած
ըլլալով ,
եց որ
88
րթաչափ
Հբք՚^գԻ^
ունէր :
•> ասա
սւա
Ծ անր ութիւնը
Հազար
երկու
Հարիլր
լփպրա
կբ
Հաչուէին
1
Ա անտռլէ
, սլա շարմ ան տեղեկագիրի
մր մ էք
կ՛բսէ թէ այգ ամէնէն մեծ ռմբաձիգբ
կբ
նետէր
ռում
բեր
, ռրռնք տասներկու
թզաչափ եւ
չ ՚ ՚ Ր "
մատ
շրքագիծ
ունէին ու կր կշռէին
Հազար ութ
Հարիւր էիպրա : Հաւանա
րա բ բոլոր
այս Հին պատ–
մութիւններր
լեցուն են չափազանց
ո ւ թ իւննե
բով
ու Հակասութիւններով,
րայց
նորէն
յայանի է որ
խնգրո
յ առարկա
յ Հ րետ անին աՀարկու րան
մ րն
էր եւ սոսկալի
աւերներ
յառաք կր բեբէր,
այն
չբքանին
Համար
րոլորովին
նոր :
Այգ
աՀարկու
թնդանօթ
ր , Յունուարի
վեբ -
քերր
ճամբայ
Հանռւելով
Ագր իանո ւպո լսէն , եր -
կոլ
ամ իս վերք Հասաւ
Պո լսո
յ առքեւ
է
Բաբաճա
պէ
յի
Հ րամ անատա րութեամ
բ տասր Հազար անկա
նոն
ղինուո րներռւ
գունդ
մր զայն կր քաշէր
յ
Ե րբեմն պատմ ի^եր
կ՛ րսեն թէ երեսուն
զո
յգ
եղներ կր քաշէ ին ա յգ բեռր : Ուրիշներ ա յս
թիւր
յիսուն կամ վաթսհւն
զոյգի կը Հանեն : Շատեր ալ
մ ինչեւ
Հա բիւր
յիսուն
ղո յգի : Գիւրին է երեւա -
կա
յել ա յգ սարսավւե
լի եւ մ իեւնո
յն ատեն նկա -
րագեղ
թափօրը այգ անՀուն
գաշտերուն
մէք։ Եր
կու Հարիլր
Հոգի ա յգ
մ եքենա
յին
կ՛ րնկե րանա -
յին , զայն
երկու
կողմէն
բոնելու
Համար ռր վար
չի յնա
յ , իսկ Հող
յա րդա
րող
երկու
Հար իւբ
գռ ր–
ծաւո ր նեբ
առքեւէն
կ՚երթային
ճամ բուն
գմուարին
կէաերր
Հարթելու
Համար : Յիսուն
ատաղձա -
գործնեբ
ետեւէն
կուգային
պէտք եղած ատեն
նո
րո գո
ւ թ ի ւնն ե ր լզելու,
կամ ուրդեր
շինելու Հա -
մար
եւն . :
Ուրիշ
աղբիւրներ այգ թիւր
երկու
Հազարի կբ
Հանեն : Այգ անՀուն
թափօրր
, մարտի
վերքերր ,
րստ
Յէրանցէսի
Ապր
ի էի 2ին Պոլսո
յ
պարիսպներէն
Հինղ. մ զոն
Հեռու
Հասաւ : Որոշ է որ ՜ ա յգ
տեսակ
գործիքի
մ ր անցքր
երկաբ ատեն
զտբՀ ուր
անքի
տպաւո րութեան
մբ տակ
ձգեց
Թբակիո
յ
գաշտին
սարսափած
բնակիշներր,
բայց սխալ է կարծել թէ
մողովրգական
Հէքեաթներու
մէք այնքան
նշանա -
լոր
՚Օրպնի այգ թնգանօթր
միս
մինակ
կրցաւ
քանդել
Պոլսոյ
պարիսպները
:
Fonds A.R.A.M
