մ. Ը. Ս-Ի ՓԱՌԱՒՈՐ
մԱ ՐԶԱ անԴ ե ՍԸ
ՕՐՈՒԱՆ
ՇԱՐԺՈՒՄԻՆ
ՀԵՏ
23յ0
ՄԱՐԶԻԿՆԵՐ,
ԱՒԵԼԻ
՝ԲԱՆ
20
ՀԱԶԱՐ
ՀԱՆ–
ԳԻԱԱԿԱՆՆԵՐՈՎ—
ՀԱԼԷՊԻ
ՆԱՀԱՆԳԱՊԵՏԻՆ
ՈԻ՚ԼԵՐԶԸ
ՀՄԸՄԻ
ԵՒ ՀԱՅ
ԺՈՀՈՀՈՒՐԳԻՆ՛
ՀԱԼԷՊ,
25
Մարտ,
(Ցաււաջ)
Աւտնգակտն
Հանգիսաւորութեամթ
ել Համաժողովբղայէ՚կ
Հա–
մակրանքի
ցոյցերու
մէք, այս տարի եւս
աեղի
ունեցան
Հ –
Մ– Ը՛ Մ-ի 2^ՐԳ
մ իքմասնաձ
իլղա
յ ին
մ րցումներր
Զաակի
երեք
յաքո րղա կան
օրերուն
,
֊ 24
Մարտի՝
Շարաթ
,
25
Աարտի՝
Կիրակի
եւ
26
Մարտի
Երկուշարթի
օրերր, «Նաւասարգ^ի
եւ
քաղաքապետարանի
ղաշտե րուն
՛իրա յ , ո րոնք նեղ
կու գա
յին անՀամ ար րազմ ութեան
յ
Մ ասնաւո րա րա ր Ե րկո ւշա
բթի
օրուան
Հանգի
սու
թեանց եւ մրցումնե
րուն
, քաղաքապետարանի
շՏ*–
ղարձակ
գաշտր կր պարղէ ր մարգկային
ծովու
մր
տեսարանր
։ Աւելի քան քսան
Հաղար
Հոգի ,
լեցը~
նելէ վերք
թրիպիՆնՏ«ձ–Հ7
/»Հ.
մինչեւ
յետին
անկիւնը,
կը
յսրղէբ
գաչտին
եղեր,^ւերը :
Որեւէ անկա րղա պաՀ
ութ
իւն կամ
անաթո
րմ
գէսլք չսլատաՀեցաւ
՚.
Շաբաթ եւ կիրակի
օրերու
մրցումներր,
զտու
մի
մրցումնեբ
եղան
աւելի,
նաեւ
՚ղասքէթպօլի
աղքկանց եւ մ անչերոլ
իսում բե բուն
Համ ա բ Հան -
ղիպումի
խանղավառ
պաՀեր : Երկսեռ Հոծ բաղ-
մութիւն
մը ներկայ
եղաւ միչտ
րոլոր
մրցումնե -
բուն
, ծավւաՀարելու
Համար մեր մ ա բղթկ^ւե ր ր եւ
ոո 9ունեւ
Համ
է
ւնոնս նոր
նո ւաճո
ւմնե րը։
Ե րկս՚֊շաբթի
, մամ
ր \ էն սկսեա
լ ,
մողովուրղը
ղոլնգագունգ
կր դիմէր
արգէն
քաղաքա պետա -
րանի գաշտր
Հակառակ
սպառնացա
յտ ամպե —
րուն
, որոնք ,
1949/՛
եւ
1950/1՛
պատճառ
դարձած
էին անաիսորմութեան
եւ րնդՀանոլր
յուսարեկու -
մ՛ի : կր խումէր
բաղմ ութիւն
ր գաշտ , նո յնիսկ ա–
ռանց նկաաի
առնելու
առաքին
կաթիլներր
անձրե–
լին : Ժամը
2.30/5՛ ,
ամրողք գտշաը
կբ
ծփար
մարգկային
ալիքներովւ
Ժամր
Յին, կը Հասնէին
Հայ թէ օտար Հրա ֊
ւիբեալնեբն
ու պա չտօնատա
րնե
ր ր , նե րկա յացու -
ց ի^եր՝
քաղաքա
յին եւ ղինուո րական
իչխանու -
թիւննեբէ : Բացի նաՀանգապետ
Ֆուատ պէյ Հա–
լէպիէն եւ քագաքի
ղինուորական
Հբամանատա ~
րէն
, ներկա յացուց
ի չներ եկած
է ին կրթական նա–
խա բա րութենէն
, մ ա րղական
ֆէտէրաս
իօնէն , կա–
ո ավար չատան
ղանազան
ղ րասենեակնե
րէն
, կու -
սակցո ւթիւննե րէ , եւն • :
Հանդէսը
կր Հովանաւորէր
նաՀանգապետ
Ֆուատ պէյ Հալէպի
, որ մրցռլմէն
ել
տողանցքէն
վերք
, յուղուած
ու խանղավառ
, դեղեցիկ
ուղեր
ձով
մը գրոլաաիքր
Հիւսեց
Հ– Մ– Ը ֊ Մ՛իեւ Հայ
մողովուրգի
րարո յական
արմ ան ի քնե
րո ւն : Կը նա
խագաՀԷ
ր Առա
քնռ րգր
Զար
ե՜Հ եպիսկոպոս
,
որուն
կ՛՛րնկերանար
նաեւ
Հալէպի
յոյն
օրթոտոքսնե
-
րու առաքնորգ
եպիսկոպոսը
:
Հրաւի րեա
լնե բու տո աքին
շարքին վրա լ աեղ
կը գրաւէին
Աղղ • Իշիսւսնութեա՚եց
, Հայ թէ տե -
ղական
մ ամ
"՚֊լի
նե րկա յացուց
ի^եր
,
Հ • Մ • Ը •
Ա -/ Շրք • ղարշոլթեան
ներկայացուցիչ^ւերր
, եւ
Հ– Մ– Ը–Մ-ի Համակիրներէն
Մեքսիկարնակ
Ա–
ոաքելեան
(կրտսեր
եղբայրր)
, որ իր տիկնոք Հետ
Եւրոպայէն
մասնաւորարար
փութացած
էր Հա—
լէ պ , ներկայ
ըլլալու
Համար
մարզական
Հանգի —
սութեանց : Պ • Առաքե լեան մաբղսւկան
րոլոր
Հան
գիսութեանց
չարմանկարր
առաւ :
Հանդիսական
Հ բաւի րե այնե րո ւ կարգին
էին ,
նաեւ, Աունաստանի
եւ Եգիպաոսի
Հ– Ա– Ը. Մ —
ներու
նե րկա յացուցի
^ ե ր ր եզր՛ Գ– Նիղիպլեան եւ
Վ • ՇաՀինեան :
Խօսնակը
բարձրախօսով
բացուած
յայտարա -
րեց
երկոլչաբթիի
մարղական
Հ անդի սո լթ իւննե բ ր ,
ել մրցումներր
սկսան
Պէյրութի
եւ Հալէպի
Հ– Ա–
Ը– Մի ֆութպոլի
աա^ին
խումրերոլ
Հանղիպռւ
—
մով
։
Պէտք է արձանագրել
անմ իքապէս
, թէ Հ • Մ •
Ը– Մ •/ Ա– խումբր
բոլորովին
նոր
տարրերով
Կ՝իքնէբ
գաշտ։
Գլխաւոր
ումերր
չէին մասնակ -
ցեր
: ԱյսուՀանգերձ
, Պէյրութի
իրենց
աիսո յեան
եղրա յրներուն
դէմ՝
անոնք
կարելի
գեղեցիկ խա -
ղարկութիւնր
ցոյց
տուին, եւ
4 1
արդիւնքով
պարաուեցան։
(Պէյրութի
Հ. Ա. Ը. Աի
ֆ ֊ - ւ թ ֊
"1
"ԼԻ
Մ– կաղմր, այս տարի
ախռ յեան է
Լիբանա
նի , մինչ
Հալէպի
Հ. Ա. Ը. //՚ .^֊ ֆինա/իստ
է
Հալէպի
ախոյենութեան
մրցումներռւն
մէք)։
Ներկա
յ բաղմաՀազաբ
Հանդիսականներր^
,
խ՛ ւմրե
րո
բու ոն ծափերով
ողքունեց
ին
ե րկո։
պատու արե
բ ալս յաքողութիւններր
:
Ա՛
Խումրերու
այս Հանղիպոլմէն
վերք, երբ
Հասաւ
նաեւ
՛ք, • վ. ^,աՀ ան գ ա պե տ ր , յայտարար -
ուեցաւ թէ պիտի
սկսի աւանդական
տողանցքր ,
23
մասնաճիւղերէ
2.200
մտրղիկներու
, սկառւտ -
ներու , արենո յշներու
, արծուիկ՚հե
ոու. եւ գայլիկ -
ներու
մասնակցութեամբ
եւ սկաուտապետ
եզր •
Արսէն
Գանի է լեանի
առաքնորղութեամ բ :
Արդարեւ
, քանի
մը վայրկեան
վե^Լ, սկսաւ
ԱքրսւևեակԱհդ
կը
խւէոնիև
ԽորՀրգա
յին մեծ առեղծո
լածին
չուրք Հար -
ցումներր կը շբքին
շարունակ
բերնէ
րերան։ Աի
թէ՞ Խ - Մ իութիւնր
որոշած է ՀեաղՀետէ
աւելի
սաստկացնել
պաղ պաաերաղմ
բ ։ Եւ, ինչսլէս ո -
մանք
մ իչտ կր պնդեն , ի վիճակի՞ է
յարձակելու
արեւմտեան
աչիարՀի
վրայ։ Թէ , րնգՀակառակն
,
մատնուած
է քաղաքական
եւ տնաե սա կա՛ս ա յն -
պիսի գմուարութեանց
, որոնք կբ ստիպեն
մամ ա–
նակ
չաՀիլ ել կամ , նո յնիսկ ,
բանակցութեանց
ձեռնա րկե
լ :
Զանազան
աղբիւրներէ
կատարուած
Հետեւ -
եալ
քաղոլածքր
սլիաի
օղնէր , կբ կարծենք,
պար
զելու
որոչ չավւով
խռ րՀ րդա
յին գիաաւո
րո
ւթիւն–
ներր եւ Հանդիսանալու
պատասխան
մ բ՝
ամբռղք
ա չիսարՀ ր անձկո
լթ եան մէք պաՀող
վե րո
յիչեալ
Հարցումներուն
:
Զուիցե րիական
«Տ ի Վէ չթ»
թերթր
,
իսօսելով
Գեբմ աեիո
յ Համա յնավար
կուսակցութեան
մ ատ -
նուած
տագնապին
չուրք կբ գրէ •
՛Տ
կուսակցութեան
պետբ, Ա՚այման
, ստիպ
ուած է Հաստատել, թէ Արեւմտեան
Գերմանիոյ
խորՀրղարանին
մէք իր ունեցած
15
երեսփոխան–
ներու
խմ րակցութիւնր
, մէկ թոքով
միա
յն կբ
շնչէ։
Անոր օգնականր,
՚Բոլրթ
Մ իւլլէր
ձերրա -
կալուած է Արեւե լեան
Գե րմ անիո
յ մ՛էք եւ պաչտօ
նապէս
լրտես որակուած
է : Պետին
միւս փոխա -
նորդբ,
Վալթրբ Ֆիչ, որուն
յանձնուած
էր կու -
սակցական
գաս տիա րակո
ւթե ան
պո չտօնր
, Հե -
ոացուած
է : Շնո րՀաղրկռլած
են Ո՛ա
յն - Վէսթ -
ֆալիէ
ն ենթա պետո ւթեան
Համ ա յնավար
Հ ատ -
ուածին
նախագաՀբ
Փառւլ ,
Վի՚֊րթէմ
պէրկ -
Պատլ^ւինր
Լայտպբանտ
,
իք՛այն -
Փֆալցինլլ
Նիպրբկալ եւ Հէսսէինր
Օսկար
Մի՚-էլէր–
Երես -
ւիո խան
Նիւտինկն ալ Հեռացուած
է կռ ւս ա կց ո ւ -
թեան
մէք ունեցած
իր պաչտօնէն։
Ասոնց պէտք է
մ իացնել
նաեւ
բաղմ աթիւ
ու րիչ պատմո ւածնե -
բու , ^որՀազուրկնեբու
եւ Հբամարածներոլ
ա -
նունները :
Հ Աայթաքածներոլ»
այս բազմութիւնն
է որ
անցեալ
չարթու
, Վորմղ
քաղաքին
մէք
Հիմնեց՝
Աոսկուայի
մ իքամ տութիւն
բ մերմող
Համայնա -
վարնե
բու Անկախ
Բանո ւո րա կան
կուսակցու
-
թիւնր :
Արեւելեան
Գերմանիոյ
մէք ալ
դմգոՀնե
րր
չեն
գոՀանար
մերմելով
խորՀրգային
միքամտոլ–
թիւնը,
այլ յարձակումի
ալ կ՝անցնին։
Եթէ Հա -
ւատանք
«Նիւ
Եորք
Թայմղ»ի
տեղեկութեանց
,
անցեալ
Յունուարէն
ի վեր չարք մր
աբկածներ
պատաՀած
են Պրանտէնպուրկի
Զիմէնս
պողպատի
գործարանին
մէք։ Վնասուած
են Հինգ մեծ
Հնոց֊
ներ։
Գործարանին
բացումը
կատարուած
էր անց
եալ Գեկտ. 2\ին եւ արմած էր
60
միլիոն
արեւեր–
եալ Գեկտ. 2\ին եւ արմած էր
60
միլիոն
արեւել–
պոզպատի
արտագրութեան
րացր, որ կր սպառ -
նայ
ձաիսողեցնել
Հնզամեայ
ծրաղրին
ղործա -
գրութիւնր։
Ամէն
մէկր
Հարիւրական
թոննոց
այս
Հնոցները
մէկր
միւսին
ետեւէն
մարեցան։
Մեղքբ
վե րադրո ւեցաւ երիտասարգ
բանո
ւո րնե
րոլ ան -
ճարակութեան
, քանի որառ իքաքալերանք
իրենց
կուսակցական
Հաւատարմութեան
, անոնց
յանձ -
նուած էր գործարանը
աչիատցնելսւ
պատասխա
֊~
նատուութիւնը
;
Լոնտոնի
«Օպզրրվրր»ին
Համաձայն
, արբան–
եակներու
գմդոՀութիւնր
արդիւնքն է մեծ մասով
Խ - Մ իութեան
յարաճուն
ճնչումին :
Աովետներու
չաՀագոբծման
քաղաքականութիւնր
, որ սաստ -
կացաւ
այս ձմրան,
ոչնչացուց
իրենց դաչնակից -
ներուն
րարեացակամութիւնր։
Ներկայիս
, այս
չաՀ ագո բծում
էն ամ էնէն
աւելի կը տումեն
Հոլն–
ղաբներր։
Առատ պաչար եւ մանաւանգ
ղետնա -
խնձոր արտադրռգ ա յս երկրին
մ էք ռւ տել իքր ա յ–
սօր
այնքան
քիչ է, որ ամբողք
բնակչոլթիւնբ
կէս
անօթի
էԱւճակ մը ունի, իսկ այս կամ այն
ձեւով
նախռրգ
վարչաձեւին
Հետ կապ ունեցած
մարգի–
կր ուղղակի
սուիի մւստնոլ ած են : Ա ։ս կացու
թիւնր
Հունձքերու
ձախռղման
Հետեւանք չէ միայն,
այլ–
ել Աովետներու
այն իսիստ ստիպման,
որով
Հուն–
գարիայէն
կր պաՀանքուի
իր ումերէն
աւելի մեծ
քանակու
թեամբ
սննգամթերք
զրկել
մ իւս
տբբան–
եակնե բուն եւ յատկապէս
Արեւե լեան
Գերմ անիա :
Այս սլատճառով ալ բոլորովին
ծիծաղելի
կբ գառ
նայ վարչապետ
իիաքոսիի
այն յայտա բա րո լթիլ -
նը, թէ Հունգարիա
, Հինգ տարիէն
, ճարտարար -
ուեստական
մեծ պետութիւն
մր պիտի
գառնայ...
« Նիւ Եորք
Թայմզ» եւս կր լրացնէ
այս տե -
զեկո լ թիւններբ
, յայտնելով
թէ
Հռւնղարական
կառավարութիւնր
ստիպուած
է րնգՀատել
կոլ -
իսողացման
քաղաքա կանո ւթ իլն բ , ՆԷՊի
(տնտե -
սական
նոբ քաղաքականութեան)
մօտաւոր
գրու -
թիւն
մր կիբարկելռլ
Համար :
Հունգարական
կառավարռւթիւնբ
ինքն ալ կբ
Հաստատէ
սննդեղէնի
տագնապին
գոյոլթիլնբ
;
Զուարճալի
են սակայն այգ տաղնապբ
արգարա -
շքերթ
բ՝ տպաւորիչ,
յուզիչ
ել
խանգավառիչ
միամամանակ
: Մինչ
ոմ՛անք կբ ծափաՀարէին
ո -
րոտագին
, ուրի^եր
կ՝արտասռւէին
: Յուզումբ
իբ
գագաթնակէտին
Հասաւ, երբ խօսնակը
ներկայա–
ցուց,
տողանցքի
թափորին
մէք, Այնճարի եւ Տէր
Զօրի
տղաքն ու աղքիկներբ,
երկաթէ
քայլերով ,
պռղպատեայ
կուրծքերով
եւ կբանիթեայ
Հոգիով
:
Ծափերր կր գոոային
, ել աչքերբ կ ամպոտէ
ին : Երկիւղած
լռոլթիլնբ
կը խզուէր
միայն
Հ - Մ -
Ը– Մ-ի ֆանֆառին
քա յլե րգնե րովր։
ԱՀաւասիկ
մեր
աննմւսն
տղաքն ու ագքիկներր՝
Ազէղէն , Ամ–
սանէււ, Գամըշլ(ւէէ1, ԶահլէէՍ, խ֊րիփոլիէն, Հ ո մ –
սէս , ՀալէպէՍ, Նոր Գ ի ւղ է ն , Լսւթաք ի ա յ է ն , Մյւ>––
սս. Լեոէն, 1'ասիւլ Ա յն է ն , Րսւքքայէն,
Տ է ր Զօ -
րէն, Տ երպ է սիէ էն, 1|էյրու–թէն,
Գամասկոսէն ,
Հա տ տ է տ էն , Հ ա ս ի չ չ է է ն , ճ արա պլուս էն , Թէլ Ա–
պիատէն, Արար Փունա րէն, Թէլ Պրաք էն,
ք՚ ե ս ա –
Ալէն, Պւււրճ Հալքուաէն,
րոլորն ալ Հպարա ել լու–
սաճակատ :
Մօտաւռրապէս
40
վայրկեան
, չքերթբ կբ չա
րունակուի : Զեռքերր կր յռգնին
ծափաՀարելէ
,
արցունքի
կաթիլնե
ր կր չորնան
աչքե բու
եգե րքր
Հ
2200
մարզիւթւեր
, սկառւտներ
, արենոյշներ
, աբ -
ծոլիկնեբ
ել դայէիկներ
, գունագեղ
գրօ^երով
,
զինուորական
կա րղա պաՀո ւթեամ բ եւ
ընգՀանուր
լռութեան
մէք , րարձրախօսով
Հ րաՀանգ կը ստա
նան
իբենց պետէն
. «Պատուի առէ • • •
Ա ուր իական եւ Լիրանանե-ան
քա յլե րգնե
բէն
վերք , «Յառաք նաՀատակ»ր
եւս կը Հնչէ ,
քսան
Հաղարէ
աւելի
Հանղ իսականներու
յոտնկա
յս լը -
ռութեան
մէք : « Յառաք»
- . . . : Օրմը, վստաՀ–
օրէն. Հայրենիքի
ճամրուն
վրայ
լսենք այգ խռո -
վիչ , Համակող եւ խանգավառ
երղը– - -
«Յառաք»՝
գէպի
Լեառն
Մասիս,
գէպի
Հայոց
ԱչխաբՀ , մեբ
մողովուրգի
անմ աՀ
Հա յբենաս
իրո ւթեան ռւ կա–
րօտագին
քողերր
վերցնելու.
. • : Ողքունելոլ եր
քանիկ
Մ այր
Հայաստանր
, իր Հազարամեայ
նա -
Հատակներոլ
կարմ իր արեան
Հետքերուն
վրայէն
,
իր անսաՀման
երկնքի
կապռյտին
տակ , իր աչխա–
տոլնակ ել ստեղծագործ
մ ոգո վու րգի
նարնքա -
գոյն
ցորեաններուն
, անՀուն
ղաչտերուն
քովն ի
վեր
...
Այնքան
խռովիչ է սլաՀբ, որ
նաՀանգապետ
Ֆուատ պէյ Հալէպի
կ՝իքնէ
ամպիոնէն ել կ՝ ա բ–
ւոասանէ
իր այնքան
խանգավառիչ
ճառր -
Հանդիսութիւններր
վերք կբ ղանեն
որռտրն -
ղոսա
ՆաաՀաբութ
իէնւնե բով եւ «բոլօ^
թագուՀ
ի
Տիկին
Ազիրեան՝ կբ բամնէ
ախոյեան
խումրերու
,բամա1լնե
ր բ ;
ՆԱՀԱՆԳԱՊԵՏԻՆ
ՈՒՀԵՐԶԸ
ԱՀաւասիկ
ամփոփումր
այն գեղեցիկ
ուղեր -
ձին
, զոր արտասանեց
Հալէպի
նաՀանգապետ
Ն ՚
Վ. Ֆուատ պէյ Հալէպի
.
« Յանուն
սուր իական
կառավարութեան
,
կ՝ոզքոլնեմ՛
Հ. Ա. Ը. Ա .ի այս գեղեցիկ
ձեռնաբ–
կր, որ վկա
յութիւնր
կըՀանգիսանայ
Հ • Մ • Ը •
Մ –ի կաղմակերպական
եւ կարգապաՀական
անփո
խարինելի
յատկութիւնւներռւն
%
« Տեսարանբ որ պարզուեցալ
մեր
աչքերուն
առքեւ,
արգէն
ցոյց կուտայ թէ որքան
գնաՀատե
լի աչխատանք ու ճիգ է թափուած
այս
ձեռնարկին
Հ ամ ար I
« Կբ Հաւատամ, ռբ Հ. Ա. Ը. Ա .ի ոգին եւ
մարղական
գործր,
իրենց
ներշնչում՝
ր կբ ստանան
կենսունակ
, աչխատասէբ
եւ ստեղծագործ
Հայ
մոզռվոլրգէն
, որ մեբ աղատաղբական
պայքարի
ամէնէն
փավւռւկ ու ճակատագրական
օբերուն
մեր
կողքին
կանգնեցալ
, ե լ որուն օրինապաՀ
Հայ–
բենակցի ել Հաւատարիմ
տարրի ա րմ ան իքնե
բուն
կր վստաՀ ինք միչտ ;
« Հ– Մ–Ը –Մ-ր կոչուած է
Հանդիսանալու,
մ ասնաւո բարաբ
ա յսուՀետեւ
, մեր
Հայրենիքի
բարօրութեան
Համար
լաւագոյն
տարրեր պատ -
րաստող
կաղմակերպութիւն
մր :
« ՇնորՀաւորութիլններս
մարզական
այս մեծ
րնտանիքի
ղեկավարութեան
եւ
յաքողոլթեան
քերմ
մաղթանքներ
» %
X
ՆաՀանղապետր
ներկայ
եղած է նաեւ եր
կուչաբթի
գիչերուան
պարաՀանգէսին
, ուր եւՍ
քերմ արտայայտռւթիլններ
ունեցած է՝
մտերմա
կան
դբոյցներռլ
րնթացքին։
Կրկնելէ
վեբք իր
խտնգաղեղ
զգացումներր,
Ֆուատ պէյ
Հալէպի
ծանրացած
է Հայ մողովուրգի
րարոյական
արմա–
նիքներուն
վրայ,
րնդգծելռվ
որ Հայռւթիւնր
Աու
րիոյ Համար բարեբար
տարր մր Հանդիսացած
է եւ
կր մնայ,
արմանի՝
րնգՀանուր
Համակրանքի
եւ
ղոլբգուբանքի.
Յայտնած
է նաեւ, թէ կր
մնայ
ցերեկուան
Հ անդի սո լ թ իլննե
րէն
իբ կրած
գրական
ոլ մեծ յուզումին
տակ.
X
I– Մ– Ը. Մ.ի Պտտգմ– մոգովն ալ դու -
մարուեցաւ
Հալէպ
^ ք՛առէն Եփփէ
ճեմարանին
մէք։
Կը մասնակցէին
22
մասնաճիւղեր
, 53
պատ—
գամ աւո րնե րով ;
ԹՀԹԱԿԻՑ
Fonds A.R.A.M
