^ ԱՌ
ԱՋ »^
ՎԵՐԱԶԻՆՈՒԹԵԱՆ
ՆԱեԲԵՐԸ
ԱՊԱՀՈՎ.ԵԼՈՒ
ՀԱՄԱՐ
ՈՈՒՍԵՒԱՄԵՐԻԿԵԱՆ
ՊԱՅ՚ԲԱՐԸ
Պ • Ջըբչիլ
յաբձավողական
մբ կաաաբեց աչ ֊
խաաաւո բական
գաՀլիճին
գէմ
ամբաոաանելով
այո
վեբէինբ թէ Աովեա. Միութեան
կբ
յանձնէ
մե քենանե բ ոբոնք կբ ծաոա
յեն ռաղմական
իբե -
ղէննեբու
պաաբասաոլթեան
, եւ այս
լաբձակողա–
կանբ ասչաՀովաբաբ
լուբք
անղբագա
բձո ւմնԼ ր
սլիաի
ունենայ
սպառագինման
գոբծին
մէք
անգլ–
եւամեբիկեան
ղոբծակցոլթեան
իբականացման
Հաբցին
առթիլ;
կաբելի է նախաաեսել
թէ Ալոչինկիժբնի մէք
կաբգ մբ չբքանակնե
բ սլիաի
յայանեն
իրենց
գայ–
լ՚"ձ^1Լ1
մանաւանգ ոբ մէկ քանի
ծեբակուաական–
նեբ աբգէն
բագմաթիւ
առիթնեբով
անգչիյացի
աչիսաաաւոբականնեբբ
մեղագբած
ենթէ
փլան
Մաբչալի
աոլաբնեբոփ
Ռոլսեբուն
Համար
մեքե -
նաներ կր սլատբասաեն
:
Րայց
փոբձբ
ցոյց կուտայ թէ այս փա
թորիկ
նեբր
եբբեք
չեն անցնիբ
բառերու
սաՀմանէն
, ո–
րոփՀետեւ
Ամերիկա չատ սլէտք
ունի
Անգլիոյ :
Ի փերքոյ , Հաւանական
է որ Անւլլիա
օգուա
պիաի քաղէ
Զրր չի լի յարձակումէն
ձեռք
բերելու
Համաբ
ինչ որ կր ցանկա
յ , այս ինքն
տո
լաբուէ
Հատուցում
բ , Ա իացեալ
ՆաՀանգներուն
կոգմ
Լ ,
բոլոր
այն ղո Հ ո ղո լ թ իլննե բո ւն գորս
Անգլիա
կր
կատարէ
փերազինման
Համար
։
^ ՝ Վերազինման
ծախքերուն
Հայթա
յթում ր ա յ–
սօր կր նե բկա յանա
յ սուր Հանգամ անքոփ
մր , թէ
ապագային
եւ թէ միքազգային
գեանին
փբայ,
այսինքն
արեւմաեան
եւ ատլանտեան
մարղերուն
մէք։
ՀյաՀաղբգռուող
երկիրներուն
մէք մասնա -
գէտներր
գո րծի
փրա
յ են եւ կրնանք
սպասել որ
գո րծնական ու արղի ւնա ւոր
լո ւծո ւմնե ր պիտի ա–
ոաքարկոլին
: Այգ լո ւծո ւմնե ր բ րաղմ աթիւ պատ
ճառնե րոփ չաա ղմուարին
են , եւ անոնցմ է
մէկր
միայն կր բաւէ կացութիւնր
յատկանչելու
՚էտմար ,
111
յն է Եւրոպա
յի
մ էք բա ց ա կա յութիւնր
ե լմ տա -
կան սլաՀեսանե
բու , խնա
յո զո ւթե ան եւ գ բամա -
գլուխի
, եւ կացութիւնր
նոյնն է աչխաոՀի
միաց
եալ
մասերուն
մէք, բացի
Մ • ՆաՀանգներէն
կւ
Զուիցերիայէն
:
Եթէ
միայն
Ֆրանսան
նկատի
առնենք, գի -
տենք թէ ինչ որ լՐւգՀանռլր
բառոփ
մր
Հանրային
խնայռւլռլթիւն
կբ կոչենք, չաա սաՀմանափակ
է
այս երկրին
մէք, ինչպէս որ լայնօրէն
ցոյց
տուին
պետութեան
կամ Հանրային
Հաւաքականութիէճւ՛֊^
ներոլ
անունոփ
փերքին
ատրիներուն
կատտբուահ
փոխառութեան
ձեռնա րկներր :
՝
Ա յս պա յմաննե
րուն
մ էք իսօսք կ՛՛րլլա
յ փ լան
Մարչալի
փաբկերէն մաս մր յատկացնել
Ատ լան -
տեան գա չինքի
երկիրներուն
սպառագինման
ծախքերուն
, եւ ն չանա կա
լի ց է որ մ ասնագէանե–
բու ամերիկեան
յանձնամոզոփին
նախազ աՀ ր որ
կ՝ ո ւս ո ւմնա ս իբ է սպառազինմ
ան ծրազրին
իրակա
նացում
էն յետո
յ տոլարի
նուազեցմ
ան Հարցր
ա–
ռաքա րկած է յա պա զե ցնե լ իր
ո ւսո ւմնա ս իբու -
թեանց
եզբա կաց ութիւնր
պարռւնակէւզ
տեգեկա -
գբին
ներկայացումր
նախաղաՀ
Թրումրնին
:
Տանձնամռզոփին
նախազ֊աՀր
կ^ոլզէ
էւպասել որ
եղրակացնե
լէ առաք
մ իք ազգային
կացութիւնր
ի–
րեն րնծայէ
գնաՀատութեան
աւելի
Հաստատ
ԲԱՎԱԲԱԿԱՆ
ՆԱաՏԵԱ
ՈՒԹԻՒՆՆԵ
Ր
Ալեքս իււ ար Թօքփի
լ ակագեմական
, Ֆրան–
"այի
սաՀմ անագի ր . եւ օրէնսգիր
մոզով են ան -
գամ ել արտաքին
նախարար
,
1843/^՛
գիբք մր
Հբաաարակած
էր «Ռամ կափա րութիւն
ր Ամերի -
կայի
մէք% որ մեծ աղմուկ
Հանեց
մամանակին
ել տակաւին մեծ արմէք կր ներկայայնէ
: Առաքին
մասր երեւցաւ
1835/5ւ ,
երկրոբգէն
Հինգ տարի ա–
ռաք։ ԱՀա թէ ի՛՛նչ գրուած է Հոն
« Ա յսօր աչխարՀին
մէք երկու մեծ
մոզո —•
փուրղնեբ կան, որոնք
թէեւ
տարբեր
կէտերէ կր
մեկնին
, կբ թուի թէ գէպի
միեւնոյն
կէտր կր յա–
ոաքանան։
Ռուսիան եւ Ամերիկան
են ասոնք :
« Իր նպատակին
Հասնելու
Համաբ
աււաքինր
( Ամ ե բ ի կաց
ին ) կբ կանղ^ւի անձնական
\աՀուն
փը–
Ր"՚յ
1
եւ կր ձգէ որ գործէ
, առանց
ղեկաւիարելու
,
անՀ ա տն ե ր ո լ ումր եւ բանականո
ւթիւն ր : Եբկրոր–
ղր (Ռուսր)
կերպոփ
մր, մէկ մարգու
մէք կր կեղ–
րոնացնէ
, րնկեբութեան
ամբոզք
ումր։
Մէկր
գոբծունէութեան
գլխաւոր
միքոց
ունի
ազատու—
թիւնբ
, միւսր
ստրկութիւնր
:
« Անոնց
մեկնակէտբ
տարբեր
է , ու -
ղիներր
այլազան
են , սակայն ել աքնպէս
իւրա–
քան չի լբր , նախախնամ ական
թաքուն
ծրաղ րո՛է
մր, կբ թուի թէ կոչուած է օրմր իր ձեռքն առ
նելու
աշխարՀի
կիսուն
ճակաաազփրր։
ՀաբիւրտասնբՀինգ
տարի աոաք , Ալե քս իս տբ
Թօքփի
լ անտաբակո
յս կր մ տածէ ր Տարե
մասին եւ
ոչ թէ Աթալինի
, բայց այս քանի
մլնախագասու–
թիւններր
կրնային
զրուած
րլլալ
երէկ,
այնքան
աչքառու
կեբսլոփ կր ներկայացնեն
աչխարՀ ի նեբ
կա
յ կացութիւնր
:
Թոքփիլ կր սիրէր
գուչակոլթիւ1ներ
բնե լ ,
նախատեսած
էր
1848/
յեգափո
խոլթիւն
ր , պա յ -
թում
էն ամ իսներ աււաք :
X
Ուրիչ
մր։ Նչանաւոր
Փօլ ՚Բամպօն
, Ֆր -
րանսա
յի Լոնտոնի
գեսպանր
, թոգած
է
քսան
տարուան
(1898^5՛ 1920)
թզթակցութիւն
մր ճոխ
եւ Հետաքրքրական
յ 1904/5» (19
Ցունոլյսր)
Ա -
րեւելքի
կացութեան
մ ասին
գուչակութ
իւն
մ ր
կ^լնէ բ իբ տզուն
՛որ
թոքիո
յի
առաքե
լութեան
քարտուզարն
է ր
46
տարի
փեբք
եզերական
ի -
րականութիւն
կր գաոնայ–
«Ակտնտլո
բ գիւանագէ
տր կ^բսէբ
քմէ
«գոլն
կր գտնուիս
թաաերտփայբբ
գէպքեբու
ոբոնք
կրնան
փոխել
պաամութեան
րնթացքր եւ
ոբոնք
ծանր
պիաի
կչռեն
ամբոզք
գաբմւն՛
փրա
յ :• Խա -
ղա ղութ իւնր
պաՀուի կամ ոչ ,
ազգեցութեան
սլայքաբր
Բորէայի
եւԶինաստանի
մէք պիտի պա
ՀԷ իբ սասակութիւնբ
: Ծա յբագո
յն
Արեւելքի
աարբեր :
կր թուի
ուրեմն որ Մ իացեալ
ՆաՀանգնե
րբ
կր փափաքին
, եւրոպական
երկիրներուն
ուգզա
կի կամ անուզզա
կի օգնութեան
նոր
ծրա
գիբնեբ
մ չակելէ աո աք՝ որ ա յս փեբ քիններր
զինուորա -
կան պատրաստութեան
աւելի
չեչաուած
ճիգեր
կաաարեն : Ամ երիկա
յի յետմ աբչա լեան
օմանղա -
կութիւնր
Համ եմ ատական
պիտի
րլլա
յ տ յւլ ճ իզին
Հետ :
Հ– Մ– Համ|լալւձա.մեան
Հարցր
գիւանագէ
տնե բո
լ մտաՀոզութեանց
մէք
ոլիաի՛ գրաւէ
ճիչգ
նոյն
տեզը
ինչ որ Արեւելքր կր
ղրաւէր
յիսուն
տարի առա^ :
« Միացեալ
ՆաՀանգներու
տրամագրութիւն
-
նեբը
կը րացաաբոլին
ապագայ
իիրենց
աեսակէտ–
ներոփ
... Ջինաստան
իբենց չաՀասատնն
է։ ձա–
փան օբ մր չէ օր մր անոնցմէ
կախում
պիաի
ունե
նայ։
ճափոններբ
կասկած
չունին թէ այո րոլո -
րին մէք իսնգիրր գիտնա
լր չէ թէ պիտի
ունենան
թկ չկ ՚Րորէայէն
կտոր
մը Հոզ , այլ թէ
Ռո՞ւս
պիտի
ըլլան թէ Ամերիկացի
:
Յիսո1–1ւ տայփ ւ1ե|ւյ
Ր՚ուսիոյ
եւ Միացեալ
Նո՚Հանգներոլ
կոոլախլն
-
ձորր պիտի
բլլայ
Ծայրագոյն
Արեւելքր»։
ՊՈԼԱՈՑ
ԱԶԳ–
ՀԻՒԱՆԳԱՆՈՑԸ
Պոլսոյ «Ա . Փրկիչ » Ազգ– Հիւանգանոցի
տե -
զեկատուն
, իր խմբագրականին
մէք
«Հիւանգա–
նոցր
ե լ գաղթաՀայութիւնր»
կր չեչտէ թէ Պոլ -
սէն
մեկնողներր
իրենց
բարոյական
կաւզր տեն
իսզած
ծննղափայրին
Հեա : Մ ասնաւորաբար
Ագգ •
Հիւանգանոց
ր կար եւոր տեղ մ ր կը գրաւէ
անոնց
սրտին
մ՛էք : Երկաբ տարիներ
անոր
մ ատ ուց ած
ծառայութիւնը
ամէն գասակարգի
եւ ամէն տե -
սակ
գմ րա խտներո
լ , սեբունղէ
սերունգ.
Արտերու
եւ. մտքերոլ
մէքերախտիքի
եւ յարգանքի
Ի՚"Ր
արմատներ
ձգած է.Հակառակ
անգառնալի
րա -
մանումնե
բու եւ ստեղծուած
նոր կեանքի
մ ր , եր
բեք
մոռցնել
տուած չէ :
Վերքերս Ե գի պտ ո ս էն իբր
Հիւր
Պո լիս
գտցած
երկու
ծանօթ
Հայեր իսոստացած ենԳաՀ իրէ գար
ձին անձամբ
նուի րաՀ աւա
քում
մ ր կատարե
լ թո–
քախաալոբներու
չէնքին մէք «ԵղիպաաՀայե
բու
րամ ին»
մ ր կառուցանել
եւ օմանգակի
մ ր
կաէլ–
մ ութեամր
ալ իրենց ա յգ բամնին
տարեկան ել -
մ տացո յցր ապաՀոփել :
Նո յն տրամ ագբութիւն
ր կայ նաեւ
Ամեբէ կա
եւ
ո՚-րիչ
զաղութնեբ
, որոնք
իրենց օմանգակու
—
թիւնր
չեն սակա րկե ր : Ա - Փրկիչ
Ա՛լգ՛
Հիւանգա–
^"ՑԸ
ՌԱայ իր տաբիքոփ
, րլլայ իր
րնգգբկած
պարտականութեան
տարոգութեամբ,րլլայ
իր փա
ռաւոր պաամ ութեամ
բր , յա րգանք եւ Համ ակրու–
թիւն կը պարտագրէ
ամէն
Հայու
%
՝^)Հ Ազգ ՚ Հիւանգանոցի
փիրաբումապեա
աքթ ՚
Պ - Մ անոլէլեան
Որ երկաբ տա ր ինե րէ ի ՛Լեր մեծ
ձեռնՀաս
ութեամ
բ կր կատարէ ր
Հիւտնղանոց
ին
փի բաբո ւմա պետի պա չտօն բ , իր երկարատեւ
գո բ–
ծո՜ւնէոլթիէնր
րսւ լ – Համեւբե՜լոփ՝
Հրա<քա րակտն ր
ներկա յացուցած
է Հոգա րա րձո ւթեան
, որ ակա -
մայ
լնգո ւնե լոփ
Հբամա րական բ , խնգ րած է անկէ
որ իբրեւ
Հոգաբարձու
չարունակէ
օգտակար
րլ -
լալ
Հիւանգանոցին։
Վ^ի բա րումապետ
ր
րնգունած
է գո րծակց
իլ
Հ ոգա րա րձո ւթեան ;
Հիւանղանո
ց ի փիրարումական
բամ ին ր
յանձ
նուած է երեք
եբ իաասա
րղ մասնագէտներու,
ո -
րոնք
են •
Տոքթ՛
Պերճ Հ^աՀէն , տոքթ.
Արսէն
Զարֆճեան
, տոքթ. Եգ՛ Բիպաբեան
:
X
Ազգ– Ա– Փրկիչի
Հոգաբարձութիւնր
գրե
թէ ամէն
նիստի
Հաճո յքր կ ունենայ
տեղեկանա
—
լու թէ , նոբ կալուածներ
կր նուի բուին
Հ իւտնղա
նոց ին : Նուի րատո ւնե րր Հակաո ակ իրենց
կա րեւո ր
կտակներուն
, չենուղեր
Հրապա րակե
լ իրենց ա -
նուննեբր
է
«8ԱՌԱՋ»Ւ
ԹԵՐԹՕՆԸ
(108)
ԵՐԿՐՈՐԳ
ՄԱԱ
Այգ
գո՞լ ես ասում : Րայց գու չէ՞իր
է որ
ոլբախացտբ
, երբ գատ
յ մ օրս • • ՚ Մ ուխտարր
ինձ
մի բուռն
ոսկի էր աալիս , բայց ես գգուեցի
Թուր
քի փողից : Նտ ձեոք
չ՚իեբցբեց
, թախանձում
էր ,
որ այղ ոսկիներ ր բերեմ ու քեզ աամ • ես կտտա–
դեցի
՚ չունր չէր Հասկանում ոբ Փերին
էլ չի փեր–
ցրնի,
Փերին էլ միմիայն
իմ մօր Համար կբ զնաբ
ինձ Հետ Մելիքի
ղռների
մօա։
ԵսՀ՚ոյՀոյեցի
այգ
չանբ,
թքեցի նբա զզուելի
գէմքին
. եւ երբ նա ,
փեբքապէս
, ասաց , ոբ Հաւատում
է իմ աստծնե -
րին, ես խօսք տուի քո կոգմից :
Պաոաւն
աչքերր
բաբձբացբեց
գէպի
Հինա -
ւոլրց ա՚ւասատգր,
ձեոքեբոփ
պինգ խփեց
կրծքին,
Հաոա չանքնե բ արձակեց ել սկսեցմ եզա
յի գալ :
Նա
թողութիւն
էբ իսնգբում
Աստուծուց
, ագա
չում
էբ որ լսէ այգ խօսքերր,
ներէ : Վեբքացնելոփ, նա
գարձաւ
զարմացած
ու զայրացած
Նազլուին եւ ա–
սաց .
Աատանան է քեզ խաբում
, խեղճ
Նազլու ,
եկ այստեզ,
իմ կ ՚ ՚ զ ք ի ց մի
Հեռանար՛՛.
Հր ե չատ
կն ե ր են մ տնում ա յս տունր • տես -
նո՚^ւմ ես , ինչպէս
Հանգարտ
Հանղչոլմ
են խեզճ
երեխաներբ
, նրանք
աեսնում են
լուսաթաթախ
Հրեչաակին
ել ծիծաղկոտ
են , կարծես
ծաղիկներ
լինեն : Ատտանան
այստեզ չի մտնի : ինչեր
լսեցի
քեզանից • • .
Նա երեսին խաչ Հանեց , նոբից
երկնքի
ոզոր–
մ ութիւնը
կանչեց : Րա
յց յանկարծ
սարսաւիաՀար
եղաւ , տեսնե լոփ
մ ի մ արղու
, որ կանգնած
էր
չկմքի մօտ :
,
Աաատնան
, չԱչաց
նաեւ եա քաչուեց
գէպի
Հիւանգնե
րի գլխա տակր ,
գէսւի
ա յնտեզ
, ուր Հ ր–
րեչտակԿւ
է ր ծիծազեցնռւմ
մ ե ռնո գնե բին ;
Նաղլուն էլ ծիծագեց
, երբ աեսաւ թէ "փ է
սատանան : Նա փեր թռաւ աեգից ել կանչեց
,
ցոյց
ւոալոփ պառաւին
•
֊ Աա չէ ուզում եւ ինձ էլ չէ
թոգնում
• . •
Գրողը տանէ քո կերպաբանքր
: ինչո՜՞
լ
ա
յգքան
զզուելի ես , որ նոյնիսկ
մօբր աղատելոլ
Համար
քեզ չեն լսում :
Մուխ
՛բռ
նե ոս մ անո ղբ
է բ ֊
անցաւ
, կակուղ
ձա յնոփ
մ ի քանի
խօսք ասաց :
Փերին իր գէմ քր կախ արեց
Հիւանգնե
րի ՚էբա / ,
կարծես չէր թո
յլ տալիս , ոբ երեք
անմեզ
Հոգի–
ների
ւիրայ լնկնէ այգ սարսափելի
մարգու
չուքր։
Նաղլուն
շար ո ւնակո ւմ էբ յանգիմ
անե
լ , ծաւլ–
րել Մոլխտաբին
, իոկ սա փորձում էր
Համոզել
պառաւին : էլի ոսկիների
անունր տուեց,
էլի ա —
սաց, որ փաղր երեկոյեան
մի թեթեւ
գործ է Հար
կաւո ր . միայն
գուբս
կանչել
աղքկան .••
Փերին չէբ նա լոււՐ նրան , մ իա յն ձեռքոփ
նր–
չան էր անում, ոբ Հեռանայ
, գնայ։ Րա քց
Մուրատ
ազայի գոբծտկատարր
առեւաուրի
փբայ էր ,
քայլ
քայլ առաք էբ գնում,
Հասկացնում
էբ։ Նա մօ
տեցաւ
անկոզնին
, նա մեկնում է ձեռքր
գէպի
պառաւր
, ցո յց է տալիս
ոսկիներր
եւ ուգում
է
զօոոփ նբա ձեռքր
յանձնել այգ Հաբստութիւնր
> •
Փերին կատազած
փեր թռաւ
, բայց
գարձեալ
Ատ յեց իրան
փո բձոգին
, այլ գիմ եց Նագքուին եւ
աղաղակեց •
Տար
, կորցրու
. . • Երեխաները
Հոգեգարձ
ղառան
, Հբեչտակ
կա
յ ա յստեղ • • •
Անկիւնում
կուչ եկած
պառաւբ
զա լթնեց եւ
իսկոյն
սկսեց լաց լինել։
^արմուեց
եւ Մարթան :
-
կորցրու,
կորցբոլ.
միթէ^ գոլ
քբիստոն–
եայ չես, նորից
կանչեց
Փերին եւ ինքն էլ լաց
եղաւ :
Նազլուն
բռնեց Ա ուխաարի
թեւից եւ
ղուրս
քաչեց։
Հ^էմքի մօտ երկու
ձեռքոփ
ճանկ
արաւ
նբան եւ ատամներբ
մ իմ եանց
սեղմ ելոփ , ասաց •
Գրողր
քեզ տանէ ՚ • • Այղքան
է լ
զզ՚^՚-ելք։ ե–
րես
• • •
Մ ուխաաբր
սաոն կերպոփ սլատաս խանեց
.
Բո
մօրր բե րել են :
ԵԼ
աղքիկը
ո ոնա լո փ գուբս
փազեց • • •
Գիչերր
Հանգարտ
է ր ՚ Մեոնողներր
^ոզ.ե -
գարձ
չէին
ղառել՛
նրանց
մեզմ
չունչր ղեռ գնում
գալիս էբ : Փերին
չուտ
Համ ոզուեց
, որ բա ր ի Հ բ–
բեչտակն
սպասում է մինչեւ
առալօտ
:
Լուսագէմ
ին , երբ բացւում
են ե րէլէւքի գոնե ր բ
եւ Հրեչաա1լներբ
Աստուծու
բարի
լո յսր թափ են
աալիս ստրերի
գլխին, երբ կորչում են չ՛՛՛ր
գեւե
րր եւ ե րե իսան
օբօրօցում
սկսում է իր առաւօս
—
եան
անուչ
բլբլոցր այգ մամին Հեչտակբ կր տանէ
փոքրիկների
Հոգիներր:
ԼկՕ .
Fonds A.R.A.M
