« էՏ Ա Ռ Ա Ջ ^
ՕՐՈՒԱՆ
ՇԱՐԺՈՒՄՒՆ ՀԵՏ
ԿԷՍ - ԳԻՏԱԿԱՆ
Ին2 1յ՚ Ր
Կ ՚ Ո Ր Ո ա
ինչպէս
կԳրեւայ
, էլսւրգ
մ Ա գլուխներ
չափա–
գանց
ւոսւքցած
Լն եւ կըթելս՚գրեն
, կը սլաՀան–
շ ե ՜ ն օր առաք
ղործածել
Հէւլէական
ռումբր, ա–
պաՀովելու
Համար
. . • խաղաղութիւնր
-.
կը
յիչէք
Մ– ՆաՀանգներու
ծովային
նախա -
րարին
յայաարարութիւնր,
որ անՀ րամե չա կը
ղ անէր
Հ իւլէ ականին
գործածութիւնը
,
իրրեւ
կանխարղ
ել մ իքոց պաաերաղմ
ի :
Այս
յայաարարութիւնր
այնքան
ծանր տպա -
ւորութիւն
գործեց որ, նախագաՀ
թրումրն
Հար
կագրուեցաւ
ճչգել թէ նախարարին
անձնական
կարծիքն է այգ եւոչթէ կառավարութեան
տե -
ոակէտր ;
՛Րանի մր օր վերքր
ամերիկացի
ղօրավար
մլն
ալ, Անտէրսրն
, կ՝աղգարարէր
. թոգ
Հրաման
տան
ինծի եւ ես մէկ շարթուան
մէք կր քանգեմ
քհռւսիոյ
Հիւլէական
ռումրի
Հինգ
բո յները
ւ
Զօրավարր
պաշտօնանկ
եղաւ։
Բայց
աՀաւոր
ղէնքին
անմիքական
գործածութեան
կուսակից -
ներր ձեռնթափ
չեն եղած։
Ամէն
օր նռր
գէմքեր
մէքտեղ
ւ^ելյլեն , Հիւլէական
ռումբին
ղ.ործածու–
թեան • • • Օղ ուտնե րր պարղելու
Համ աբ :
կ՝արձանաղրենք
իբրեւ
պարղ
տեղեկութիւն
,
ապացուցանելու
Համաբ թէ ինչե՜ր
կ՚^Որոճան ոչ
թէ
մութին
մէք, այլ օրր ցե
բեկով։
Այսպէս, Արր Տաֆ Բուփրր,
Փարիղի
րրի -
տանական
նախկին
գեսպանր,
իր
ստորագրու
—
թեամբ կրբացատրէ թէ ինչո՛ւ
անՀրաժեշտ
է ա–
ռաքին
աոթիւ
ղո րծածե
լ Հիւլէականր
: իրեն
ձայ
նակցեցան
ուրիներ
ալ ՚րա յց նախ աժ փովւենք
իր տեսութիւնր
, որնախանշանն է չարաշուք
Հե–
ոանկարի
Ժ ր :
վե րքերս
Անղլփո
յ նա խարարն
եր էն
մէկր գի–
աե
լ տուած էր թէ ձեռնկապբ
նո յնքան
բարբա -
րո սական է ո րքան
Հ իւլէական
ռումբր
: Այս առ -
թ ի լ
Հարցապնգռւմ
եղած էր եբեսփ
՚
ժողոփին
մէք,
բայց կառափաբութեան
անգամներր ոչ Հա
ւանութիւն
յայտնեցին
, ոչ ալ պարսաւ :
Նախկին
գեսպանր
այս պարագայէն
օգտուե–
լոփ. Հետեւեալ
խո րՀ րգածութիւննե ր ր կ՝րնէ
՚
Գժբախտաբար
կ՝ապրինք
աշխաբՀի
մր մէք
"Ր Հաբ է
յ
Զկայ
նշան մր որ ապացուցանէ թէ չա–
բութիւնր
մեղմացած
է : Այս չարակամ
աշխար -
Հին մէք, ամէն մեծ խնգիր,
ինչսլէս շատ մր փոքբ
Հարցեր կր վճոոլին
բռնի
ուժով։
Տկար
անՀաար
՚1է"՚՜1
"Ր
Ք՚՚՚րէն կբ ղարնէ : Անպատրաստ
աղգր կր
պարտուի պատե րաղժի
մէք։
Տկար անՀատր
աւելի բախտաւոր է քան ան
պատրաստ
աղղր,
վասնղի շատ մր Հասարակոլ -
թեանց
մէք անՀատնե րր կր
վա յելեն
օրէնքին
սլա շտպանո
ւթ իւէւ ր։ Բայց
չկայ
օրէնք
մը մա
նաւանգ
այսօր
աւելի
քան երբեք
որ կսւրենայ
սանձել
աղղե բու
աբաբքնեբր :
Ողբալով
, բա
յց
խոստովանելով
Հանգե
րձ
բոնի
ուժին
անՀ րաժե շտութիւնր
, տեսնենք
թէ
է
՚^է"1Ի
"է
սաՀմաննեբ
պէտք է պարտագրել
բոնի
ուժին :
Մարղկային
միտքբ
աՀուգոգի կր մատնուքա ,
ամէն
անղամ
որ քանգում ի նոր զէնք մբ կր Հնար
ուի։
Միշտ
այսսլէս
եզած
է ։ Անոնք որ
վարժուած
են կաբգ
ժբ զէնքերու
ղոբծածութեան
,
ապօրէն
եւ ամ արզ
ի կբ ղ տնեն նոբ զէնքերր :
Աեր
օրերուն
, աՀաղին
աղմուկ
յարուցինք
թունաւոր
կաղի
ղոբծածութեան
գէմ՛
բաւց ի
փերքոյ
սկսանք
զայն գործածել
ղոՀացուցիչ
Ա
՛ր
գիւնքնե րոփ :
իսկապէս
բարբարոսական
եզանակր
*արա -
ւ"–Ք
գէնքերոլ
զո րծածութիւնր
չէ , այլ պաաե -
րաղմ ի Համար
կանոններ
սաՀմ անելու
փա րձր : ք^է՛
բարբարոսական
է այգ փորձբ եւ թէ
յիմարական։
Բարբարոսական
է , փասնղի
ա յնպէս
կր ցուցնէ
թէ պատերազմ
ր Հաճելի խաղ մ րն է ել
միտ
յն
բարւոքման
կր կարօտի : Տիժաբական
, ոբոփՀե -
տեւ ոչ ժէկ աղղ պիտի
յարգէ այգ
Օրէնքներբ,
երբ
կոբծանելու
վտանղին
ենթարկուած
է • ինչ -
պէս
որ կոփաժ արտիկ
ժր չի յարղե
ր ալս կաժ այն
կանոնբ , երբ իբ կեանքի
Հաժար կբ մարտն
չի :
Օրէնքներ
սաՀմանել
պատերազմին
Համար՝
կբ նշանակէ
ամենարարձր
պարղելր տալ
ամէնէն
անարգ
ղաւաճանութեան
, կր նշանակէ
զինել
ո Ճ—
բագոբծբ
եւ քաքալեբել
մարգասսլանր։
Հետեւսւ -
բաբ , ա յլեւս
չխօսինք
Համ տձա
յնութեւն
ժ բ
կբն–
քե լոփ
Հ իւլէական
պատերազմ
ր
քն քելու
ւսռաքար–
կին
փրայ :
Հիւլէական
պատերազմ
ի Հեռանկարր
մռ այլ
իրականութիւն
մրն է որպէտք է տիրապետէ
յա
ռաքիկա
յ տարիներու
րնթացքին
, երբ պիտի
փ րճ–
ռ ուի
մ արղկութեան
ապագա
յ
պատմ ութիւնբ ;
Մենք բոլորս պարտաւոր
ենք մտածել
այղ
մասին։
Նախ,
մէկղի
գնենք սա փախբ թէ
ղ իւա
յին
դէնք մբն է Հիւլէական
ռումբր։
Աւելի մեծ չարու
թիւն չէ մարգ մր Հրացանով
սպաննել քան թէ
ՄիլոսրիԱեաԳ
եւ
դասական
ծ&Ադագիտոէթիհնը
Ըննգագիտո
ւթիւնր՝
(ջՇՈՇէւցԱշ)
բնագիտոլ. -
թեան
ա յն
ճիւղն է որ կ՚ուսուցանէ
ժ ա
ուսնղակա–
նութեան
փո խանցմ ան
մ եքենա կանո ւթ իւն ր ել բր–
նական
օրէնքնեբբ,
մարգոց
, կենգանիներու
թէ՛
րոյսերու
մօտ : Այժժ , գործնական
ծննգաղիտու–
թիւնր ժեծ թափոփ
կ՝ օգա ագո րծո
լի
խորՀբ
գային
ե րկիրնե
բու
մ էք
«Մ իչուբինեան
ծննգաղիտու
-
թիւն»
ԼԿԷնէտիկա)
անուան տակ :
Շատ
Հին չէ այս գիտութիւնր
եւ իր տեսու—
թիւննե րր կր տարբերին
Հեւլփնակէ
Հեղ ինակ :
Շատ
յաճախ
Հակագիր
տեսակէտներ
պարզուած
են ականաւոր
կենսաբաններու
կոզմէ :
Օրինսէկ՝
ֆրանսացի
Լամաբքի
տեսութեանց
Հակառակ աբ–
տա յայտուած
է Հռչակաւոր
Տարուին
: Երբ կը
խօսուի գասական
ծննգագի
տութե ան
մասին
,
պէտք է բնգՀանբա
պէս
Հասկնալ
Մ էն տ է լի կամ
Մ օրկանի
տեսութիւննե
րբ : Այս ե րիտւսսաբգ գի -
տութեան
Հ իմնական
օ րէննեբր
առաքին
առթիւ
ձե ւակե րպողր
Հանդիսացած
է չեխ փանական
մը
Գրէգսր
Մէնտէլ որխոր Հմտութեամբ
ու Համբե–
րութեամր
եօթ տարի
անլՐւդՀատ
փորձեր կատա
բած է
ո
լոոնե
րոլ
փրա
յ , իբաբ Հետ
տարղոլգե–
լոփ
զանազան
ցեղեր : Այգ Հետաքրքրական
փ՛որ -
ձերու
Համ աբ ան լնտրած է Հարազատ
ցեղի
նբ–
մոյշ)յեբ : Ո՞րն է Հարաղատ
ցեզբ։
քՏօսելոփ
րոյ -
սերու
մասին,
այն սերմերն
են,որոնց
մշակութիւ–
նբ կ՝արտադբէ
դարձեալ
նոյն ցեդբ՝
առանց փո -
փոխութեան
են թա ր կո լե լո
լ
Հատիկներու
գո յնի
,
խո շո րո լթեան
, փիճիկներու
մեծութեան
, տուն -
կեբու
րարձրութեան
եւ այլ յատկանի
շ^յեր ո
լ
տե
սակէտով
:
Մ էնտէլ
բեւլնափո
շիով
աարղոլզած
է
ոլոռնի
Լսլէղէլիա)
երկու անարատ
տեսակներ,
որոնցմէ
առաքինին
Հունտերուն
գոյնր
գեղիե էսկ
երկրորզինբ
կանանչ
եղած է ։Այս
աա
րղո լգոլմ է՛ե
յառաք եկած
են ամբո
ղքո
ւթե ամ բ գե՛լին
Հ ատիկ -
ներ : Ասիկա
առաքին
սերունգն է որուն
ներկա -
յացուցիչնեբբ
գարձեալ
ն"յն ձեւով
իրար Հետ
տա բզո
ւղե
լով ստացած է Հետեւեալ
արգիւնքր ;
Բերքին մէկ քառորգր
Հարազատ
ցեղի
դեղին
Հա
տիկներ
: Մ էկ քառորգր՝
Հարաղատ
ց^՚՚լի
կանանչ
Հատիկներ
, իսկ կէսր՝ տարա
ցեղ
գեղփն Հատիկ -
ներ :
՚8023
՚ռունկեբու
՛Լլ՛ա յ կատարւեծ
՚ քննհւ
թիւն՛ր
նոյն
Համ եմատական
եւլբակա ց ո ւթեան
լանղած է :
Այս
փոբձերր
երեւան կբ Հանեն
ղեզին
Հատիկ1ւե -
բու
ցեւլային
տո կո ւնո
ւթ իւն ր եւ զե րակա
յութիւ—
նր կանան
չ Հունտերուն
փյ՚ա
յ : Նո յնպէս
ց" յց կու
տան
յատկանիչներու
ժաոանղական
փոխանց
ժ՛սն
բ՛երքին
ժեքենականութիւնր
: Այսպէս
յստակօբէն
կր
ձե ւակե րպո
լի
խաււնաբո
յսերու
առաքին սե -
բունղ ին
ւ1՚իակերպութեաԸ օր էնքը,
ի՛սկ եո կրորգ
սերունգին
րնռւթ֊ափոխււՆթ֊էսւն օրէնք քւ :
Անշու շտ
երկար պիտի
րլլար
ծանրանալու
ա յզ
ոե ո ա քին
ժ եքենա կանո ւթե ան
ա
ք սինքն արու եւ էղ սերմ ե–
բու
զուզաւոբման
եւսեոաքին
բքիքնեբու
կորիղա–
յին
ներքին
կազմ ա խօս ու թեան
մ ան ո ամ տ սն ո
լ -
թեանց
՛ք բա
յ : Անցողակի
բսենք ոբ
ամ ե րիկացի
Մօրկան
քացախի
ճանճերու
փրայ կաւոարած
՛իոր–
ձերոփ կրցաւ
պար՚լել
սեոային
բքիքնեբու
քրօմօ–
գոմային
կազմ ախօսո
ւթ իւն ր , որու
•Լրայ ան կը
Հիմնէ
բնաւո բութեանց
ել այլ
յաւռկան
ի շե
բու
ժաոանղական
փախանցման
օրէնքր։
Վայզ՚1՝ան
եւս
անցեալ
դարու
՛թ՛ րքաւո
րոլ թեան
զրեթէ
նոյն Հի
ման
վրայ կր պաբղէր
իր տեսութիւնր
:
Ասոնց
բոլորովին
Հակառակ
կ՝ ա րտա
յա յտո
լի
Լիղէնկօ -
1քիչուրինեան
տեսութիւնր ;
Համառօտելով
այս երկու տարբեր վարկած -
ներր , Հետեւեալ
կե րպով
կ՛որ ելի է զանոնք
ներ -
կայացնել
Մէնտէլեան
ծննդագիտոլթիւնր
ինչպէ ս տե -
սանք
կ՝ ուսուց անէ բնական
յատկանի
էերոլ ժա -
/I
անղ ական ութե ան
յարա տեւս
ւթի
ւնր
ներքին
կաղժ ա խօս ական
օրէ նքնե րոլ
քարակյութե
աժր. ,
որուն
Վայղման
եւս կր ձայնակցի
,
պատաՀական
շեղ"
ւմնե բու վերաղ րելով
ժաո անգա կանո ւթե ան
ձե ւտ
՛իո
խութ իւէւ ր :
քվւզէնկօ
Մ իչուբինեան
տեսութիւնր
րնդՀա -
կառակր
կ՝ բնգունի
ստացական
յատկանիշերոլ
ժաո անդա կանո ւթիւնբ
, դործնա
կանօրէն
տ պաց
ու–
ցանե լով
սննգական
խաոնաբո
յսե
բու
դրււլթիւնր :
Այո ՛գէ ս , Մ իչուբին
ծառերու թէ րոյսերու
վրայ
կատաբած
պատուաստուժներով
քաքոզած է ստա
նալ
նոր ցեղեր , աղնուացնել
ղանոնք
աոաւելսյ -
՚1
".Ր՛ չափով
ել ինչ ոբ էական է արտաքին
ժ իքա–
մ տութ իւններով
սաացուած
ա յղ յատկոլթ
իւննե
րր
վւռխանցուած
են յաքորգ
սերունղներու
:
Լիղէնկօ
եւս
կովերու
վրայ կատարած
մեթոտիկ
փո րձե
րոփ
ղ իւո ած է որ սննզ ական
դէ չ պա՛քմաննե րու մէք
ապրող կոփեր որոնց կաթի
ա րա՚սղ
բո ւթ իւն բ փատ–
թար
է բ , լալ
սննղ առութեամ ր ոչ մ իա յն րարե -
լալոլտծ է կաթի
արտագրութեան
քանակր
այլեւ
տյգ բտրեփոխումր
փոխանցուած
է յաքորղոզ սե–
րունղներուն՝
աղնու՚սցնելոփ
անչաՀաբեր
ցեղր :
Տակաւին չէ կարելի
թեր ուղէմ ՛լիրք
բոնե
լ
Լիղէնկօ - Մինչռւրինեան
տեսու թեան
Հանղէպ ,
ա յնքան
ատեն որ ՀամաշխարՀային
դիաոլթիւնր
երեւան չէ րերած
իբական
ծննզ աղ իտո ւթե ան
րո
լոր
ւլ ՚ողտնիքներր :
գ. ՊՕՑԱՃԵԱՆ
ԿԱՐԳԻՆԱԼ
ԱղԱՃԱՆԵԱՆ
ՊՈԼՍՈՅ
ՄԷՋ
Գրած
էինք արգէն
Հայ կաթոլիկներու
կաթո
ւլիկոս — պատրիարք
կարդինալ
Աղաճան^անի
Պո—
լիս
ժամ անո լմ՛ բ ելսլատա րադելր :
թուրքիոյ
պասլական
նուիրակութիւնր
«Նօթ—
րբ տամ տր Աիոնի»
քոյրերու
թաբապիոյ
ամառա–
նոցին
մէք պաշտօնական
լնգո
ւնե լո ւթիւն
մր սաբ–
քեց
ի պատիւ
կարդինալին,
որու նեբկա
լ եղած
են
իսթտնպուլի
կուսակալ
փբօֆ՛
հքախրէտւոին
Կէօ–
քա
յ , ղինուո րական
Հ բատանատար
զօր • Վ^^էտատ
կարան,
ապաՀոփութեան
տնօրէն
Բէմալ
Աքկիւն
,
երեսփոխան
Տոքթ՛
Անարէ ՎաՀրամ
, օտաբ գես
պաններ եւՀիւպատոսներ
եւայլն :
Լիբանանի
իսթանպոլլի
գեսպանն ալ Հացկե -
րոյթ
մը տուաւ
կարդինալին
, ոբ այցելեց
նաեւ
պետական
ղ ործա վաբ եւ վար չապետ
ի
օգնականէ
Աամէտ
Ազաօղլուի ել իսթանպուլի
կուսակալին
:
կարդինալր
անցեալ
կիրտկի
իր
Հրաժեշ
տի պաաարադբ
մատոյց
Աագբղ
Աղաճի
եկեղե -
ցին : Պիտի
մեկնի
Հ ռոս :
գաշոյնով։
Աւելի մեծ փայրաղութիւն
չէ կ"՚Գ
արձակե
լ իր քթին քան ուժանակ
մ բ պտ
յթե
ցնե
լ
ղլխուն :
Աւելի
դիւային չէ արձակե
լ ռումբ
մբ որ
200
Հազար
Հոգի կր սպաննէ , քան երկու
Հաբիլր
ռումր
նետել
, իւրա
քան
չիւր" վ Հազար
֊է ոգի
րս–
սլաննելոլ
Համար։ Եթէ չարութիւն
է բռնի ուժ
գո րծածե
լ աղատո ւթիւնբ պաշտպանե
լու
Համ ար ,
ոճիր
ժ լն է ա յ դ
զո բ
բո լո բ գաբերու
աժ էնէ
ն աւլ
նիւ ժաբղիկր
ղործած
են : Եւ եթէ ժենք
պատ -
րաստ չրԱանք
անոնց
օրինակին
Հետեւելու,
ազա
տութիւնը
շուտ
կ^ռ չնչանա
յ :
Հետեւաբար
, անժտութիւն
է բսել թէ •>/•«- -
լէական
ռում րբ
աւելի
մ եծ չարիք
ժ րն է քան
պատեբաղժի
ուրիշ
որեւէ
զէնք։
Այ" , անոզոբժ է
Հիւլէական
ռումբր
, բայց
անողորմ է նաեւ պա -
տերաղԺբ,
իսկ աժէնէն
ժաբգկային
բանը ղոր կր
նանք
րնել, պատերաղմի
պայթումէն
վեբքբ,
՛լ՛ոյն
կարելե
եղածին չափ շուտ
փերքացնելն է ;
Բոբէայի
սլատերաղմր
Հիւս՛
Բսրէացինեբու
եւ Ամերիկացինեբու
միքեւ ծաղած
կ"^Ի՚– մր չէ ;
Ան ՛ղատե բազմն է Համ ատ իրա կան եւ ազատ
ե բ–
կիրներու։
Մենք
յանձն առած
ենք
օ՚լնել
վերքին
ներոլն :
Արգ,
այս պատերազմին
մէք, մեր զէնակեց -
ներր
ունին
նոր եւաՀարկու
զէնք մբ, ոբ
արզէն
գործածուեցաւ
փերքին
պատերազմին
մէք,
փւոլ -
թացնելոփ
անոր փախճանր։
Շատեր Հակաոակ
էին
անոր
՚լործածոլթեան
, բայց ոչ մէկր
կրնայ
րսել
թէ
որքան
պիտի տեւէր
պատերաղմբ եւ
որքան
զինոլորներ
պիտի
կոբսոլէին
, եթէ չգործածուէր
:
Հաւանական է որմեր թշնամ իներր գեռ
չու
նին այս
ղէնքր։
Կրնայ
րլլալ ոբ
ունենան
շատ
չանցած։
Ե՛– ստոյգ է որերբ ունենան
, անմ իքա
պէ ս պիտի գործածեն :
Զտ
յն
ւլո րծածե
լու
Համ աբ պիտի
սսլա սենք ,
մինչեւ
որ անոնք աղգանշանբ
տան։
Այղ ՛է ՛սրտա–
կոչը պիտի
չտբոլի
, մինչեւ որ անոնք ՚իստաՀ
բր–
լան թէ իրենց
ղինամթերքր
զե բազանց է մ երի -
նէն։ Արգ, մենք պիտի
յետաձղենք
անոնւյ
կոբհա–
նոլմբ,
մինչեւ ոբ անոնք վստաՀ
բԱսւն թէ կրնան
կոբծանե
լ մեզ : քցենդեցե՞
ր ենք :
կ՛՚առարկեն
թէ ՛Բորէա
յի թերակւքղին
յ՚որմ
ար
գետին չէ Հիւլէական
ռոլմբի
ղործածութեան
Հա
մար։
Հիմնաւոր է այս առարկութիւնր
: Երբ երկու
բանակներ կր կռուին,
ռումբր
Հալասւսրապէս կր
վնասէ
երկուքին
ալ։
ք^՚"յՅ եթէ ՛Բորէան
անյարմար է իոբեւ եչա -
նակէտ
, Մոսկուան
այգպէս
չէ : Միչ՚ո
աւելի խե
լացի
ղործ է սրտին
ղարնել
քան ծայրամասեբուն
:
Աղգարարենք
այն վւոքրաթիլ
խմբակին
"ր կԲ
սկսի պատերաղմբ
ոբ պարտաւոր է
զագբեցնել
զայն։
Աղղարարենք թէ Հետեւանքներր
պի՛ոի
կր–
րեն , եթէ չ՚լաղբեցնեն
I
Բաւարար
բաքց ոչ չատ
երկար
ժաժանակ
տանք,
իրենց
ժողովուրգր
պաչտպանե
լու Հաժար։
Բայց թող ղիտնան
թէ
ք՚ՐԲ
պայժանաժաժր
լրանայ, դատապարտուած
են ի"
րենց քադաքներր,
սկսելոփ
մայրաքաղաքէն
:
Այսպէ"
կո՚րելի է կանխել
երկրորդ
աչխտր
Համարտր
%
թ՛ Ա՝
Ր՝՚\
Fonds A.R.A.M
