*6
ԱՌԱ^»
Հայկսէկաճ կետնքը
ԹԷՀՐԱՆԻ ԵԻՆՈՐՋՈՒՎԱՑԻ
ՄԷՋ
Հ « "
եւս կան չիրմաքարեր
գեղեցիկ
աառերով
, ԼՐԱՏՈԻ
ԱՐՈՒԵՍՏԻ
Հ. Համաղասսլ
վբգ– Ոսկեան
որ
՛Լե րքե
րս
թ-ԷՀրան
եւ. Ա պաՀան
—
Ջոէ֊ղա
այղեէահ՜ էր, քն -
գարձակ
գեկուղույք
մր աուահ է Պէյրո՚֊թէ
Սէն -
յ՚օղէֆ
Համալսարանին
մէք, Արեւելեան
Գպրոլ -
թեանղ
կաճաոին
Հայագիաական
րեմէն : կ՝ամփո–
փենք
Հ իմնական
մասերր
իրանի
մէք կր գանուին
120
Հազար
Հայեր ,
հաստաաուահ–
Հին ու նոր մամանակներու
մէք Հ
ՇաՀ Աբբաս գրեթէ
500
Հագար
Հայ
Պարսկասաան
փոխագրաձ՜
է ։ Այսթիւր
նուազահ՜ է՝ իսլամա -
ցում ի , անաեսակա՚հ
աագնապի
, ուբիչ
երկիրներ
գաղթելու
եւ կլիմայի
պաաճառով։
1946/
ներ -
գաղթին
Իրանէն
Հւս յաստան գացաքՒ են
26
Հագար
Հայեր–,
Թեկնահ^ուներու
թ ի ՚ ֊ բ շատ աւելի
մեհ՜ ե–
ղահ՜ է–, Հայաստանի
գոներր
փակուելէ
վերք , "՚–
նոնք կր մնան առանց
րնակարանի
եւ
ապրուստի
՚ ք ի ք ՚ ՚ ց ն ե ր ո ւ ։
ԹէՀրանի
արուարձաններուն
մէք
բագմաթիւ
Հայեր
կ՛՚աշխատին
տնակներ
շինել ։
Հայ
Համալսարանս
կաններու
միութիւնր
անոնց
Համար
բացահ է բումարան
, իսկ
գիլղաանտեսա–
կան Համագորհակցկաններու
Միութիւնր
գորհ կր
ճարէ անոնց
։
ԹէՀրանի
մէք այսօր
35
Հազար
Հայեր կան ։
Երկայն ել լտյն պողոտաներուն
եւ
Հրապտրակնե–
բուն
վրայ կբ տեսնուին ճոխ Հայկական
վաճա -
ոաաուննեբ : Խանութներուն
վրայ
կարելի է Հա ֊
յերէն
վերտառութիւններ
տեսնել : Շաա մր տր -
Հեստներ
Հայերու
ձեռքն
են ։ կան եարոզ
բմիշկ–
ներ , բմշկոլՀիներ
ելփաստաբաններ
եւ պետական
բարձբ
սլաշաօնեանեբ •
ԹէՀրան իր շրքականերով
կբ կազմէ
առան
ձին թեմ -. Պտրսկաստան
ունէր
երկու
թեմ, Ատբ–
պատա կան , որուն աթոոն է Թաւբիզ
ել Նոբ - Ջու–
ղա Հնգկաստանի
թեմ
ր որուն առաքնորգբ կր նստի
Ն՛՛ր Ջուզա եւ անկէ կըՀովուէ
Հնգկաստանը
–.Այս
3
թեմերն ալ կը կառավարուին
փոխ -
առաքնոբգ–
ներով։ Պետական
նոր օրէնքին
Համաձայն օտա -
րաՀսլատակնեբը
իրաւունք
չունին՝
իրանի փոք -
րամ ասնութեանց
կրօնական
գորհերր
վարելու ,
Նոր
Ջուղայի եւ Հնգկաստանի
առաքնո
րգը
՛Լա–
Հան
եպիսկ - կոսաանեան եւ ԹէՀրանԼւ
առաքնոր–
գր՝
Ո՚ուբէն
եպիսկ
. ՚Իրամբեան
էքմիահին
վերա–
գարձան : կաթողիկէ
Հայրերուն՛
առաքնորղն
է
Մ կրաիչ Թ՝ Տ– Վ– Աբգաբեան
, որ կր նստի
Նոբ
Ջուզա :
ԹէՀրանի
եկեղեղիներէն
յայանի է Ա.Թա -
գէոս - Րարթոզէմիոսի
եկեզեցին եւ
ունի
էք •
Թագէոսի աքբ եւ ձեռագիր
Հմայեակ
մը,
գրուահ
Պոլիս
ՌՃԻԹին
Աւետիքի
ձեռքով : Հոն կը գտնուին
չատ
մը Հայերէն եւ օաարալեզու
արձանագրոլ
-
թիէններ
, չիրմաքտրերու
եւ պատեբու
վրայ :
փրիստսնեայ
Հնագոյն
եկեզեցին կըթուի
ըլլալ ։
Անոր մէք եւ չուրքր
թազուահ
են Հայազգի եւ 0—
աարազգի
քրիստոնեայ
ննքեցեալներ : Փոքր է եւ
մթին : Ջունի
նչանակելի
երեւոյթ
: Ունի
միակ
խորան
մբ, որուն
վրայ կախուահ
է Ս–
կոյսի
պաակերր
, իսկ Ս • Թագէոսի
սլատկերր
այլուր
զե–
տեղուահ
է ։ Ս– Գէորգի
եկեզեցին
անոբ մօտ է՝
\ազուին
թագին
մէք, օմտուահ է
կաթոզիկէով
ել աւելի
լուսաւոր է ու խնամքով
պաՀպանուահ։
ել զարգերով
ճոխաղահ : կան նաեւ օաար
լեզուով
՚^րձանագրութիւննեբ
:
Նորագոյն եւ մեհագոյն
, ինչպէս եւ
լուսաւոր
ու Հայկական
ոճով
չինուահ
եկեզեցին է Ա - Աստ–
"ւահահին,
զոբ իր հախքով կ
ԳԱՌԶՈՒ
ԵԳԻՊՏՈԱԻ
ՄԷՋ
առո
լրա նե,
է Պ– քիոման
իսա յեան , իր մօբբ՝
ԶառվարգԼւ
յի՜
շատակին։
կաթոլիկ
Հայերը գեռ սեփ .
եկեղեցի
Լունին,
սակայն
Հողը գնահ
են ։
Աւետարանական
հայերր
ունին , ինչպէս
ԹէՀրանի,
նաեւ
ուրիչ
քաղաքներու
մէք իրենց
մոզովատեղինեբն
ու Հո
վիւները
։
Երեք յտրանո ւանո ւթեանց
գեբեգմ
անները լաւ.
՚ՎաՀպանուտհ
են մաքուր,
կանան չազտ րգ
, ^ազ-
կաչից :
ԹէՀրանի
թաղամասեբուն
մէք կան
ցիրուցան
մ անկապա րտէւ^եր ել նախա կրթարաններ
: Րացի
ՏիկԼւն Արմենիա
Աազինեան
կարապտեանի
,
Րտֆֆի
գպրոցր
Գարուազէ
Ղ,ազուին
թաղին
•քէք, Թումանետնէ
որու վարիչն է Տիկին
Հե րս
իկ
Նե
րունեան
, կայ Գաւթեան
(՚Բուշեշ)
Ազգային
վարմա րանր , որուն
բակին
մ էք ամ փոփուահ
է
Գիւցազն
Ե՚իրեմ
խանի
աճիւնբ։
Աւնի
1500
մանչ
եւ
աղքիկ աչակեբտներ : Շէնքր անբաւաբար
է եւ ագ–
քս՚տոլթիւնր
գգետնող : ինչպէս
ԹէՀրանի
, նմա
նապէս՛ իրանտՀայ
բոլոր փարմարաններբ
պարտա
ւո ր են սլեաական
հրագրին
Հետեւիլ։
Նուաղ
թի -
ւոփ մամեբ
յատկացուահ
են Հայերէն
լեզուի
եւ
պատմ ութեան
, նմ անապէս
քրիս աոնէ ական
կրօնի
ուսոլցմ ան : Վարմա բանն
եր էն
ոմ անք կիրակի գաս
կ բնեն եւ Ուրբաթ փակ են : Գաւթեան
փաբմաբա–
նի տնօրէնն է Պ • ՏոփՀաննէս
Հտխնազարեան որ
մ իամամ տնակ
իրանեան
Համ ալս արանին
մ էք Հա
յերէն
աչխարՀաբաբի
եւ գրաբարի
գասեր կ*ա -
ւանգէ •
ԹէՀ բանի ք^եՀքաթապատ
արուարձանին
մէք
կայ
Գտնայի
գպրոցր որ ունի
500
աչակերտ։
Նոբ
փարմաբան
մր բացուահ է Հաչմաթիէ
Գոբգան
թագին
մէք։ Կտյ նաեւ
ԹէՀրանի մօտ Վանագ ա–
մաբանոցի
մէք, որ Ա– Մ ինաս
անուն
եկեղեցի
մբ
ունի :
Հայ
ուսանող
— ուսանոզուՀ
ինե
րէն
մեհ թի -
ւով կր լաճախեն
ֆրանսաց
ի (Լազտրեան)
կրօնա
ւորներու եւ կուսաններու
, իտալական
( Սալէզ -
եաններու)
, նաեւ
՛ոմ երիկեան
վարմա բաննե
րը ;
Նմ անապէս կան ուսանոզնե ր ոբ կր յաճախեն պե
տական կամ պարսկական
վա րմա րաննե բ ր : ՚^Իէ.
չէ թիւր
անոնց
որոնք արտասաՀմ
անի
մ էք
զուի -
ցերիական կամ ամերիկեան
Համալսարաններ
կբ
յաճա Լսեն :
Անարատ
Տղութեան
Հայ ՛քոյրերու
վարմա -
րանր, որ քանի
մր աարուան
Հասաաաութիւն
ք ^
ունի
400
աչակերաուՀի
է
ՊՈԼՍՈՅ
թերթերր կր գրեն թէ գպբոցնեբը ե–
րեք
օր փակուահ
են , սաստիկ
ցուրտին
պատճա
ռով : Արտակարգ. ցոլրտերբ ել փոթորիկնեբր
մեհ
վ^»ասնեբ կը պտա ճառեն եւ երթեւեկր
անկարելի
գ արձահ է չատ
մ բ փոզոցնե
բու
մ էք : Շատ
աւելի
հանր
լուրե
բ կբ Հասնին Անատո լուէն : Անգարա
յի
մէք՜ քերմաչափր
25
կր ցուցնէ
զերոյէն փտր եւ
ղայ
լեր
իք ահ են արաաքին
թագերր։
Պոլիս - Պօ–
լու ճամբան
փւակուահ է : Րուռն
փոթորիկներ կը
տիրեն Սեւ հովու
մէք
յ
Լուրը աուահ
ԷԼնք արգէն : ՝Րանի մբ օր ա -
ռաք,
Գառգոլ
մեկնեցաւ
ԳաՀիրէ ուր պիտի տայ
նկարաՀանգէս
մր, Հանգիպե
լով
նաեւ
Ազեքսան -
գբիա : Նոյն
միքոցին
Փարիղի
մէք երկու
ուրիչ
նկարիչներոլ
կարգին
կալիէռ եւ Վուլֆառ
, մ աս
նակցահ է ցուցաՀտնգէսի
մը Հձ^^ճէ
ք*3ս1 ԼշեՅ-ք/
մէք։
Այս
ճամբորգոլթեան
առթիւ
0բ6քՅ
չաբաթա -
թերթը
Հետեւեալ
աողերը կբ նուիրէ
Հայ նկար -
չին.
« ՝Բանի մը աարԼւէ իվեր, մեբ
նկարիչներր
կր Հեաեւին
արեւելեան
Միքեբկրականի
ճամբուն
:
Այգ ՛ոփերէն
անցան
մեհ ղարղանկարԼւ
չնե
րբ ,
Մայաօն,
Տըքէօբ
, նկարԼւչներ
Վառոքիէ եւ Տր -
քառի : Այսօր ալ Գառզու կը պատասխանէ
ձայնի
մր զոր լսահ պէտք է րլլայ չատ առաք։
իր պապե
րուն պապեր
բ մանակցա՞հ
են Հիքսոսներու
ար -
չաւանքին
:
Ջեմ գիտեր , բայց Գառզու
իր հնունգով
կրսլատ–
կանի տբգաւանգ
մաՀիկի մէկ եգք իւր ին ։Ան
չուչա
ա յգ յատկութեան
^որՀ իւ էր որ կրցաւ
աչքի
զարնել
Արգի
Նկա
ր չութեան
Մ բցանակին
՚ մէք :
Շաա
գմուար է բացատրել
Գառղոլն
,
այնքան
գաղտնիներ
կր պարունակէ
Լւր արուեստը : Ա աղ
թենք
ո բ Աֆինքս
ր չՀաբցա^Փ՚նէ
զինքր :
Գաււղոլին
Լ
՚՚յ՚՚Ը.՝ էր կապոյտր եւ կանան
չբ,
իր վառ
կանան–
ւռ •••
Ներչնչուահ
նկարիչ,
բհախնգԼւր
, որ կր մխր
ճուի պատմութեան
մէք Լնչպէս
կոկորգիլոս
մր
Նեղոսի
մէք : կոկոբգիլոսր
չի պգհեր
Նեղոսբ :
Գառզու չի պղհեբ
պատմութի՜ւնր։
Ան
արղարու–
թենէն կընախրնտրէ
ճ չմա րաութ
իւն
բ ։
Գառզու
երգիչն է նաւաՀանգիստնե
րո ւն , քա–
րտսլատ եւ երկաթապատ
: Իր գհագրի
չի , գո
յնե–
բու վարպետը
, կառո լցանս
զի
յատկութիւններ
ը
խոր ապաւո րութիւն
կը ղո բհեն՚ֆ :
ԱԼԻԱ ԼԵՒՈՆ ԵՒ ԳԱՐՆԱՆԱՅԻՆ
ՆՈՐԱՋԵ -
ԻՈՒք<ք–ԻՒՆԸ– Ա ռա քնա կարգ տուներու
կարգԼն ,
Տ իկին Ալիս Լեւոն եւս ե րե քչա բթ
ի օբ ցուց ագր
ահ
էր իր զարնանային
Շօ116Շէ10ՈՀւ :
Այս առթիւ
Հբա–
ւիրուահ
էին տեգական եւ օտար
մամուլի
ներկա–
կա յացուց
Լւ^երը : Տ Լ՚կԼն
Լեւոն
մնալով
Հանգերձ
միչտ
նորաձեւութեան
առաքին
կարգին
վրայ,
յա–
քոգահ է սլաՀել
պարզութեան
եւ վա
յելչո
ւթեան
բացառիկ
նե րգա չնակո
ւթիւնը : ԸնգՀանուր
գիհե–
բուն
մ էք
, նչմ արե
լի է Հագուստներուն
կարճ ու -
թիւնբ
, առանց
չափազանցութեան
, գի^երը
չի -
տակ, ուսեըր
աւելի կարեւոր
ինչսլէս եւ
կուրհքը,
բայց
քղանցքը (փէչ)չիտակ
, յաճախ
կոճակնե -
րով
էճւ\\շԱէներուն
Համ ար կամ զեղեցիկ
հա լքե -
բով,
մ ասնաւո րաբար
կռնակը ; Գո յներուն
մ էք
կան մոիսրագո
յեներ , գեղիննե
ր , գիչերուան^Հա
-
մար
շալքփանյը յ
ճերմակ կամ գոյնգգոյն
քզանցք֊
ները գեգեցիկ
Հ.Օ\%3,%&եերով։
ԸնգՀանուր
առում ով,
ճա չակալոր
, վա յելուչ
,
պարզ եւներգաչնակ
ցուցաղբութ
Լււն մը։
Ս ՚
^ՅԱՌԱՋ^Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(4)
Անտառից ցահ սկսւում էը րաց, այմմ գեղ -
նահ
խոտերով
հահկուահ
տտրահոլթիւնը
, որ
փոքրիկ
ձորեր , խոբգուբորգ
փոսեր
կաղմելով,գա՜՜
լիս
իքնւում էր առուակի
վբայ
ւ
Անտառի տակ
երեւում էբ մի ձիաւոբ : Նա մի
քանի
քայլ
գնում էբ, բայց
իսկոյն ետ էր գար -
ձնում
ձիու
գլուխը
ել գիմում էր գէպի
այլ կողմ
։
ինչպէս
երեւում էր, նա գիտում էբ այգ կոզմե -
րը։
Ամէն
ինչ Հասկացնել
էր տալիս, որ գտ մի
վտանգաւո
բ
մ արղ էր :
Ապա նա, կարհես
նոր նկատելով
բլբի
լանքին
ցրուահ
ազքիկնե
րին , սկսեց
ղանգաղ
կերպով
գէ՚գՒ տ՛"^ գ " ՚ լ • ՚ •
Սուրբ Գրիգորիս
• . . մրմնքաց պառաւ
Մէ^՜
րին.––
ձիաւո՛՛բ
այսպիսի
մամանակ
•
ԳայԼւանէն
մոոացաւ
ամէն ինչ, նա զգաց
այն,
ինչ
գզում էբ փոքրէւկ
թռչունր
, երբ
Հեռւոլմ
,
հմակների
վբայ,
երեւում է բազէն։
Վեբքին աա–
բԼներր նա մեհադել էր այգ վախեբի
մէք,
նրան
միչտ
հահկում
ԷԼն ւլատերի
եաեւում
, նրա ական–
քում ինչ որ բաներ
էին չշնչում
: Եւ մինակ նա չէր
այգ կացութեան
մէ9. ամբոզք
գիւգը աՀ ու սար–
սավւի մէք էր • Եւ այմմ
, երթ երեւում էր վաանոր
,
նա սեգմուեց
իբ գտ յեակի աք թեւին,
կարհես այգ
պառաւ ութ ո յ լ կնոքից էբ պաչտպանութիւն
պա–
Հան քում : Աիաւորը
կաչկանգել
էր երկուսին : Փո–
Լսանակ
վւախչելու
, գլուխ
տզատելու
,
նրանք
կանգնե
լ էին եւ նա յում էին թէ ինչ կը լինի . • .
Այգ
մ իքոցին
ձիաւո
ր ը յանկարհ
չուռ
տուեց
ձիու
գլուխը
, փոխեց
Լւր ՃանապարՀը ել
ղնաց
գէպԼւ բանքարանոցԼւ
ետեւի
կողմ ր • ձին ա յմմ ա–
բազ էր գնում :
Փ՚սոք Աստուհու.
՚ • Րայց
ի՞նչ
ուրախութիւն
:
Րոպէ չանցահ՝
երեւան
եկաւ
մի ուրիչ
ձիաւոբ ,
Որ չտապով
գնաց
միւսի
առաքր։
Նրանք կանգ ա–
ռին , երեւի
խօսում
էին ։
ՄէՀրին
իմացաւ որ րոպէն վճռական
է ։
Նա կանչե
լ էր Վարանգա
յի րոլոր
սոլրբերին
,
այմմ
ձայն
բարձրացրեց
, սկսեց
կանչել
տգքիկ—
ներին ու Հարսներին
, ասաց որ պէտք է ամէն ինչ
թոզնել ու փախչել :
Ագքիկներն
էլ տեսել
էին ձիաւո
րնե
ր ին եւ նր–
րանք
է լ,
Հ ալահուող
թռչուննե
ր ի նմ ան , չտապոփ
սկսեցին
Հաւաքուել եւ չարմուել
գէպի
այն աեղր,
ուր
կանզնահ էր Մելիքի
ազքիկբ։
Բայց
ի՛՛նչպէս
փախչել
. . .
ՓաԼսչեչոլ աեղ է լ չկաբ :
Յանկարհ
Գա յիանէն
հիհազեց եւ օձի բեբա–
նից աղատուահի
նման բացական
չեց
բարձբ
ձայ -
նով
.
ք^Ռ^է
է Կ ՚ ^ յ
՚
Գ^՚*՚9^Ք
՚
Վիճակը
պատրաս–
աեցէք
...
ՄէՀրին կր քարանար
սարստփից
, եթէ Գա -
յիանէն
իսկոյն
չասէբ նրա ականքին–
^
Ես ճանա չեց
ի •
• • ~ \ էէ
ւմ
I
–
Այն միւսին
, ոբ նոր եկաւ :
Որքան
Մ ԷՀ րին լարեց իր տ ե ս ո զ ո ւթ ի ւն ը ,
մի բան Հասկնա
լ չկարողացաւ
յ
Մեր
գիւղի՞ ց է. Հարց րեց նա։ ^ Ոչ :
Եւ Գա լիանէն
նոբից
չտա պեց րեց
աղքիկնե
ր ին
ցահ
ի^ել , պատ րաստե
լ Վիճակի
սափո
ր բ :
- Ես է լ ճանաչեցի
, տզաղակեց
մի աղքիկ եւ
վազեց
գէպի ցահ :
Մ ի ակնթարթում
անցաւ
աՀբ , նա
մ Լւ
փոթորիկ
էր , որ յանկարհ
կախուեց
երկրի
վրայ
եւ իսկո
յն էլի չքացաւ
: Տօնր խանգա րուահ
չէբ •
նոբից
սկսուեց
թռչկոտոցն
ու խօսքը :
Պառաւ ղայեակբ
մնացեր էր ապչահ
- նա չգի՜
աէր
ինչ է կատարւում
• նրա խորչոմահ
աբե–
ւառ
գէմքի
վրա
յ ան չա րմա ց ե լ էր սարսափբ
եւ
նրա չրթունքներբ
գ ե ռ արտաստնում
էին.
«մութր
գալիս է, ինչ կ՚՚ասեն՝^ • ԳայԼւանէն
չՀեռտցաւ
նբ–
րանից , ելհիհազե
լով
Հարց րեց .
Հիմտ՝" է լ չես ճանաչում :
իմ տչքերի
մէք
լոյս չէ մնացել, իսկ գու
չես
ուզում
ասել, պտտասխանեց
նա.
բայց
իմ
սիրտր կտրաաւում է , եւ ես չգիտեմ
ինչ կբ լինի
,
եթէ
...
Խեգճ
կԼնր չկա
րո գաց
ալ
չարունակել
եւ լաց
եգաւ : Նա աղա չում էբ փո րձանքից
Հեռու
մնալ ,
փախչիլ
, ազտտուիլ
է
Գա յիանէն
զրկեց
նրան, իր գէմքը
բոլորովին
մօտեց
րեց
բարԼ։ դայեակի
դէմքին եւ Հիացահ ար
տասանեց ,
֊ Ն ա է, ՄէՀրի, նա է.. .= Ո՛՛վ :
ս Հասկտնում : Ես տուի նրա
ա^ւունր
այնաեղ :
ԼԷՕ
Fonds A.R.A.M
