€6
ԱՌԱԶ»
ՆԻՒԹԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ
ՀԱՄԱՐ
Մ 6 ա ւ
Ա^հՆե^ցի
ԴԱՍ մԸ՝ ԴՍԻՍԴԻՐնհՐՈհն
Մեր ին^^ասլւսշտսլաՆոլթեան
մւսսէն տեգեվա–
նալով ռուոավան
րանակՆերէն
մնացած
խոսմր
մր
սսլաներ
, քանէ մր տասնեակ
զինուո րնե ր ել. թրն–
դանօթաձիդեե
ր իրենց
ծառայութիւնն
առապար -
կեցին
մեզէ :
Շատերր կր յուսային
կովկաս
անցնիլ
մեր օ–
յ֊անդակութեամր
, ուրիշներ
կ^ուզէին
իրենց
բաի/տը
մեզի կապել։
կային ալ որ կ՝ուզէին
մնալ,
ժամանակ
շաՀիլ եւմեր թշնամիներու
կոզմն
անց
նիլ, կամ զառնալ
վտրիէ մեր շարքին %
Մենք պէտք
ունէինք այգ ուժերուն ել իրենց
թնգանօթներու7ւ
, բտյց
զգոյշ
էէնք եւ կր Հետա–
պնգէինք
: Այգ օրերուն,
խիստ
մտահոգ
էինք
ոաՀմանակից
Ազբակ
գաւառի
2000
անզէն
Հայե
րու վիճակի
մ ասին I
Մեր
թշնամին
յաշոզած էր գրգռել
Աալմաստ
Ուբմիա
ճամ բաներու
եզերքներուն
բնակող
«էլեր՝»
կոչուած
ցեղաիւոլմ
րե ր բ , որոնք
իրենց յաճա
իւակի
յարձակումներով
, կր սպաննէին
, կր
կողոպտէին
ճամբորգներԸ
ել ել իւոչյւնգոտ կր
Հանգիսանային
մ եր եւ Ուրմ իո յ քրիստոնեաներու
յարարերոլ
-
թեանց :
(հուսական
բանակի
սպաներէն
,
ենթասպանե՛–
րէն
Հարիւր
յիսուն
Հոգիէ
աւելի
Հայեր եւ
Ռ՛" -
սեր Ուրժիոյ
քրիստոնեաներու
տուներուն
ժէ^
ա–
աեն մբ ապաստան
գտնելէ
վեր^,
ոբոշած
էին Ա ա լ–
մ աստ գտլ ել անցնիլ
Երեւան ;
Հակառակ
մեր եւ տեղացի
պարսիկ
,
թուրք
բարեկամական
յա բա րե բութեանց
, սպաներու այգ
իւումրբ
քՍանթաիւտի մօտ յարձակման
ենթար -
կուեցաւ եւ կողոպտուեցաւ
մասամբ :
Ա/գ իւում բբ
Հազիւ
Ա ալմ աստ
նետուելով
« Զինո
ԼՈ
բ ա կան
Մ արմնէն»
իւնղրեց կովկաս
զրկել
զիրենք :
Աամսոն
խանի
միջոցով
Տիլիժանի
նաՀան -
զապետէն
պարսիկ
ղինեալ
ձիաւորներ
խնգրուե -
ցան , խում բր ապաՀով
Շաբաֆխանէ
Հասցրնելու
եւ ա յնտեղէն
կառա խում բ նստեցնելու
Համար :
Պարսիկ
ձիաւորնեբու
ուղեկցութիւնբ
կբ փարա -
տէր
Հաւանական
յարձակում
ի ել կողոպուտի
վը–
տանզբ եւ չէր խանգարեր
մեր յա բա րե րոլթիւն -
ներր : ՆտՀանգասլետր
ո րո շուած
օրբ
՚Լալասար
Հայաբնակ
գ ի ՚ ֊ զ բ գրկե^
ճ"/՛"
պարսիկ
ձիաւորներ
է
Երբ
խումրբ պատրաստ
էր , Աամսոն
ՄաՀ —
լամի եւ Աղբակի
աասնեւՀինղ.
ղինեալ
ձիաւոր
ն1ր
եւ Ղ,աբաբաղցի
Թտրխանբ^
կւսնչելով,
յայտճյրա–
րեց–
^Տտնուն
^Աալմաստի
Հայոց
զինուորականդ
մարմնի՜» կր ՀրաՀանղեմ
ձեղի
ենթարկուիլ
մեր
ներկա յացուց
չին^
(զիս
ցուցնելով)
կարմրեցայ
, քրտինքի
կաթիլնեբր
վար ^կր
թափէին
ճակատէս եւ այտերէս : ինքզինքս
ան^^ւ^
յարմ աբ եւ անարժան կր Համ աբէի :
Մօտեցաւ եւ կամացուկ
մբ բսաւ ՚ – ֊
«ծս
գԻ^՛
աեմ
ինչ կ^բնեմ , շանորգի՝^ :
Անկարելի էր չՀամակեբպիլ
:
Ապա
գառնալով
խումբին
, աւելցուց
•
1,Մ« ՜
աաւորապէս
երկու
օր , զուք պիտի
անցնիք պարս
կական
գիւղեբի
միշով. պարտաւոր էք
սիրալիր
եւ յարգալիր
վերաբեբմ
ունք
ցո յց տալ
բոլորին:
Զեր
կողմէ
գնուելիք
ամէն
բանի
Համար պէտք է
վճարէ ք առաւե լազոյն
գինր։
կ՝ արգիլեմ
ձեղի վէ–
ճի տեղի տալ , միշագէպ
ստեղծել
։ Զեզի
պիտի
ուղեկցին
Նորին
կայս,
մեծութեան
, Պարսից կա–
ռավարութեան
ձիաւորներբ
: Տանցաւորր
պիտի
պատժուի
մաՀոլամբ ^
Զիտւորնեբէ
, երկու տասնեակ
բեոնակառքե–
րէ ել մօտ
200
անձերէ բաղկացած
մեր
կաբալանբ
շաբժոլեցաււ
Շաքեաբեազի
լերան ստոբոտր
քե—
բելով կբ յառաջանայինք
գէպի
՚Բանլի տէբէ,
ո—
բուն
մ ուտքին
մ օտ սկսաւ
ձիւն տեղալ •
թ՝արմ
ձիւնով ծածկուած
ճամբուն
վրայ
մեր
խումբին
պատկե ր բ ճշզբտօրէն
կբ գծա
գրուէր :
Թարխանի
ղեկավարութեամբ
, մեբ
տասնեակ
մր ձիաւորներբ
մտան
Հեզեգատր
(՝Բանլի տէ -
րէն) , անոր ծալրբ
գիրք
բռնելոլ
Համար
յ
Մնացած
մեր Հինգ
զինուորները
զրկեցի
Հե -
ղեղատին ձախ եզերքի
ժայռերբ
Հետախուզելու
եւ
վստաՀ
ինծի
ոլզեկցող
150^՛
աւելի
փորձուած,
շքանշաններ
ստացած
ռուս
բանակի
մնացեալ
սպաներուն
, յառաջացանք
գէպի
Հե ղեղատին բե–
բանր :
Մեր ձախ կողմի
լեռբ ծածկուած
էր
ձիւնով
եւ թանձր
մշուշով։
Յանկարծ
Հովուական
սրինգի
մբ ձայն
լսեցինք :
Պարսիկ
ձիաւորներր
գարձուցին
ձիերու
գլու֊՜
1"Ր ՝ ԻԲՐ^՛–
^է սաուգելոլ
թէ ով կայ լեոնա լան -
շին ել ով է սրնգաՀարր
, իրապէս
Հովի՞ւ
մր, թէ
վաանգաւոր
անձեր
։ Բայց
քիչ մր վեբ^, պար ՜
ղոլեցաւ
, որ փախած ել մտած
են
մօտակայ
պարսկական
գիւղր։
Վայրկեան
մր, անոնց փա -
խուստր
երկչոաութհան
վեբազրեցի
^ րա քց չու ՜
տով
Համոզուեցայ
թէ՝ նախօրօք
պատրաստուած
թակարդի
մբ մէշ կբ գտնուինք :
ճ^՜զ–"
սուրալ
թր^բակսՌ
^ք*»զէ^Ի
՚ ^ է ՚** ՜
ՄԻԼԱՆՕ–
Հ"*յՐ
իր Հայրենիքին
աշիարՀա–
դրական
դիբքին պատճառալ
Արեւելցի է իր ամ -
բողշութեամբ
: Ան կրած է ազգեցութիւնր
իր երկ
րին, րնդունելով
իր ֆիզիքական
եւ մտա
յին
կազ
մին մէշ աբելելցիի
բնորոշ
գրոշմբ։
Մենք, ար ֊
տասաՀմ անի Հա յերս
որքան ալ շանանք
ծածկել
մեբ արեւելեան
ծագումը
մեբ կարգ
մբ արտա -
յայտութ
իւննե բու մէշ, կըմնանք
միշտ Արեւե
լ -
ց ի ։ Ցաւալին
այն է որ, փոխանակ
իւրացնելու
Հ իւրընկալ
ժողովո
լբգնեբու
յատկո
ւթ իւննե ր ը
ստէպ
կորսնցնելով
մեղի յատուկ
ձիրքեր
, կ^աղ -
գուինք
միայն
անոնց
թերոլթիւննեբէն
:
Որո՞նք են առաւե լութիւններբ
, ա յս մեր ցե–
ղա յին խառնուածքին
, որ կրնան
փրկել
գաղթա
շ–
խարՀի
Հայոլթիւնը
ա յ լաս ե րում ի աՀաւոբ
սպառ
նալիքէն :
ՊաՀպանել
մ եր արեւելեան
բարքեբր
նաեւ
օտար ափերու
վբա
յ :
Բարք բսելով
մենք
չենք Հասկնար
միայն
այն
ինչ որ կր կեդրոնանայ
մեբ կրօնական ու աղգա—
յին տօներու
կատարման
մէշ, այլ
մասնաւորապէս
IIIյն ինքնաբուխ
, անկեղծ ու խանգավառ
մտեր -
մութեան
մէշ որ իրարու
կը կապէ Արեւելքի
բոլոր
Հայ ընտանիքները է
մազութներու
մէշ կան րաղմաթիւ
լ^տանիք–
նեբ որոնք
կ՚ապրին
նո յն քաղաքին
մէշ ,
բայց
ղրեթէ
բոլորովին
կ*անտեսեն
իբար,
իրենց բարե—
կամ ութիւնբ
սաՀմ անափակելով
բարեւի
մ բ կամ
.պատաՀական
Հանգիպումնե
բո ւ մէշ :
Ա ակալա
Արեւելեան
եւ մ ասնաւո րապէս
Հայկական
բարեկամ
ութիւնր ու ՀիւրլՐւկա
լո ւթիւն
ը
Ո
լալով
միանժամանակ
անկեղծ ու իսանդավառ
, ոչ մէկ
խոչրնդոտ
կը յարուցանեն
ոեւէ
Հայոլ
դիմաց
, ուր
որ ալ Հանգիպին եւինչ վիճակի
մէշ ալ գանեն
յ
Մ իւս կոզմէ , ճշմարիտ
Հայու
րնտանոլթիլնը
չի
բխիր շաՀախնգրական
կամ կարեկցական
զգա -
ցումէ , այլ այն ներքին
Հոգեկալ
մզումէն որ կբ
կոչուի
Հայրենասիրութիւն։
Այսպէս
կբ ստեղ ֊֊
ծոլի
Հայրենակիցներու
տաքուկ
շրշանակ
մբ,
ուր
ամէն ոք կբ խօսի ու կը Հրճուի
իր
Հայրենիքին
Հին եւնոր վւառքեբով ;
ԱրաասաՀմանի
Հայութեան
տնտեսական
Հռ -
գեբ,
մ ոձւ
՛Ոռ
էն*ո շուշտ պ ատճառ մ լ ^ է ան -
թ ի լ են այն
ընտանիքներբ
որոնք
՜սեբտ
մտերմութիւն
կբ Հաստատեն
, րնդՀանրա -
պէս
Հիմնոււ
վրայ •
Ղ՚եռ
աւելի
տխուր
պա րագա
յ մ բ կբ կաղմէ
անՀատնե
բու
սքօզուած
պառակտումբ ;
Որոշ
դիրքի տէր անձեր
մոռացութեան
կըմատնեն
Հա
մեստ
րն տանիքներ
, նա խ րն տ բ ե լո վ օտար
ծանօ -
թոլթիւ^ւներ
,
պարղասլէս
ունայնասիրութեան
Համար : Աքս անտարրերութիւնբ
աւելի
աչքի կբ
ղարւէ, երբ 1լր տեսնէք շատ մբ ուսանողներ
եւ
ամուրիներ
, որոնք
չունենալովդ ոչ մէկ
մերձաւոր
նեցուկ
նոյն
քաղաքին
մ էշ ,ճա բաՀատ րա րե կ ամ ո լ—
թիւն կր փնտռեն
տարբեր
շրշանակներոլ
մէշ։ Ե՛֊
Հեաեւանքր
1^րլլա
յ այլա սերում
, օտարացում :
Ան շուշտ կարե լի չէ պաՀանքե
լ իսկական
մ ր–
տերմ ութիւն
մր տարբեր
Հոգեբանոլ
թեամ ր ան —
.Հատնե բու
մ ի^եւ : Բա բլ ինչո՞
ւ զլանա
լ տարրա–
կա՚ե^, բարեկամութիւն
՚դէպի
ղբկուածր
, ամէն
յլսնգամ ռբ առիթր
ներկա քանա
լ ։ •՝
լ. –.;
Հարկ է ուրեմն
վերագաոնալ
ա քն
ղ
եզեցիկ
աւանդութեան
ոբ քատոլկ է Արեւեքքի
Հա ք բնտա—
նիքներու
մեծամասնոլ
թեան
, այսինքն
աքն
աղնիւ
ու ա1ւկեղծ մտերմութեան
որ կր միացնէ
րնւոանե—
բաբ
մեր Հա քրենիքե
բազմաթիւ
րնտանիքներբ,
ձերյէ մր որա ւն,բան կր նպաստէ
մեր
ինքնսւպաշտ—
սլանութեան
: ՚իժբախտարաբ
շատեբ
մոռցած են
աքս
դեղեց եկ աւանգու
թ իւն բ , նախրնտրեքով
ա —
րեւմտեան
ժողովուրդնե
բու
շողոքորթ
ձեւակա
—
նութիւնբ
:
տարբերութեան
, սակայն ոչ արդարացում
մր, ո–
բովՀետեւ եթէ Հայր
իբրեւ
մարդ կր զգայ
Հարկը
ընկերութեան
, բնական է որ նախբնտրէ
իր
Հայ–
րենակիցբ
քան թէ օտարը :
՚հոյնպէս՝
Եւրոպայի կամ Ամերիկայի
լ ^ -
գարձակ
քազաքներու
մէշ ապրող
Հայ
րնտանիք–
նեբու տան Հեռաւորութիւնը
արգելք
մը չէ րա–
բեկամութիւննեբ
մշակելու, կբ բաւէ
ունենալ
քիչ
մը րարի կամք եւ մանաւանգ ա,ւգա յին զգացում %
Ասկէ զատ՝
անտեղի է շատ մբ Հայերու
գիլրա -
ղգածութիւնը,
որ զիրենք
մզած է Հեռանալ Հա
ւաքական
կեանքէն
, իբրեւ
Հետեւանք
քանի մր
անձերու
սխալ
վեբարերմունքին
:
Ամէնէն
տխուբը
աղգային
Հարցերու
Հանգէպ
ստեղծուած
անՀոզութիւնն
է , որ անզզալիօրէն
կը
զարգանայ
վերոյիշեալ
անՀատնեբու
մէշ ;
Ամէն պարագայի
մէշ, ընտանեկան
սերտ
յա
րաբե բութիւննե
րն են որ կբ կազմեն
մեբ լաւա՛ -
գո յն մ իշոցնեբբ
պա յքա րե լու Համ ար ա յլասե րմ ան
գէմ : Այս շրշանակնեբու
մէշն է որ պիտի
կրնանք
պաՀել
մեբ աղգութիւնբ
իր լեղուով ու բարքերվ^ :
Հ
ա
աեանաեան
I ա ե ու է ւ ւ ււ ւ է
ււ լ լ
՚ ւ 1^ է ւ
աղգազա աղա լտպ բու Գաբձեալ
այս շրշանա1լնեբու
մէշն է ոբ
կրնանվ
ծանօթացնել
երկսեռ
ե րիտասա րգո ւթիւն ր ,առաշ–
քրն առնելով
օտար
ամ ուսնո ւթիւններու
: Վեր -
շապէս այս շրշանակնեբու
մէշ է որ
երէցներու
խրաանե բով ու փո րձառութեամ
բ կարելի է ա -
ռա^որդել
երիտասարդութիւնը
դէպի շիտակ
ու
ղին , ղայն փրկելով
անդարմանելի
անկումէն։
Տարրական
պաՀանշներ են ասոնք
օտարոլ
—
թեան
մ էշ , մինչեւ ոբ կարենանք
վերադառնալ
մեր
Հա յրենի
երկիրբ
, ուր
մ իա քն կարելի է մեր
ձչմարիտ ու Հարազատ
փրկութիւնը
:
ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ
ԱԼԻԲՍԱՆԵԱՆ
ԱՆԳԼԻԱՑԻ
ՅԱՃԱԽՈՐԴԸ–
կարսոն, այս
ապոկբբ
չեմ կրնար
ուտել
։
ԿԱՐՍՈՆԸ
(Ապուրր կբ փոխէ եւ նոր պնակ
մր կր բերէ) : Հրամեցէք :
ԱՆԳԼ– ՅԱՃ
կարսոն,
դարձեալ
չեմ
կրնար
ուտել
ապուրը :
ԿԱՐՍՈՆ
(Կրկին կր փոխէ ապուրր)
:
ԱՆԳԼԻԱՑԻՆ
կարսոն
, անկարելի է որ կա–
րենամ
ուտել
այս ապուրը :
ԿԱՐՍՈՆ
Բայց պարռն :
ԱՆԳԼԻԱՑԻՆ—
ինչպէ՞ս
կ՝ուղես որ
ուտեմ
ապուրր
երբ զգալ չես գրած • • • ;
ռաշին
զնգակը եւ լերան կատարէն
լսոլեցան
Հայ–
Հո յանքնե ր եւ միաժամ անակ
Հրազէններոլ
Հա -
մաղարկեր
յ
՚
Հաբկագրուած
էինք չպատասխանել
:
« Կրակեցէք,
կոտորեցէք
կեավուրները^ ,
կը գոռար
խռպոտ
ձայն
մր։ (Թուրք
չավոլշ
մ լ ^
էր , ինչպէս
յետո
յ ստուգուեցաւ
) :
Գ աւադի րնե բր տար ածուած
էին երեք
քիլո -
մեթրի
վրայ։
Հրացանաձգութիւնն
սկսաւ սաստ.՛
կանալ,
մառախուղը
անՀետացաւ
ել մենք
տեսանք
ամբոզշ
լերան
երկայնքին
գիրք
բռնող
թշ^ւամի -
ներր : Ս տիպուեցանք
կրակել
, ո բովՀետեւ
անոնք
կռուելով
կ՝ի^էին
լեռնէն եւ կր վւոբձէին
զինա -
թափ
լ ^ ե լ մեղ, կողոպտել
եւ բնաշնշել։
Մօտեցայ
ժա յռեըոլ
մ էշ դիրք բռնած
մ եր Հինգ
զինուո
րնե–
բուն եւ սկսանք
կրակել :
Այգ
մ իշոցին,
՚Լաբաբազցի
եւ
Ջանգեզոլբցի
չորս սպաներ
մեր գիրքր
Հասան եւ
յա յտնեց
ին
թէ՝
Ր"1"Ր սպանեբր եւ ենթասպաներբ
իրենց
զէն—
քերը ձգած եւ պաՀուբտած
ենլճի ափի
ժայռե–
բոէձւ մէշ՛
Անոնց
կիներ ր եւ երա խաները
կոլլան
սարսափաՀար
եւ անօգնական
ւ
Անոնք ալ ծունկի
եկան մեր տղոց քով ել սկբ–
սան
կռուիլ
, պաաուիրեցի
մնալ եւ սպասել
կար–
գադրո ւթեան :
Մ տայ
ձորը եւ յառաշացայ
գէպի
ձորի
միւս
բերանբ
: Թաբխանբ
ցո քց տուաւ
Հեռուէն
յառա -
շացող
խուժանը
, ոբ կուռաբ
կտրելու
^որաբե -
Համաձայնեցանք
որ թ՛աբխանբ
իր
խոլմրով
պա շտ պան է ձորի
րերանր
, ես վերագ աոնամ դէպ
ի մուտքբ եւ կարգազրեմ
որ ձոր մտած
Հֆուր–
գօնէքնեբը պատրաստուին
Աալմասա վերագաոնա
-
Շատ
չանցած
Հեզեզատի
մ ուտքին
մ օտեցան
յիսնեակ
մ ը ձիաւոր
թշնամ իներ , Ա ալմ աստի
մէշ
Հ<
քաշի » Համբաւ
վայելոզ
Աման ԱարՀանգի
զե -
կավաբութեամ
բ : Մ ենք մնացինք
եռանկիւԽաձեւ
եւ սաստիկ
կրակի
մբ մէշ
յ
Ատրճանակի
եւ մ տրակի
սպառնալիքով
ժա
յ–
ռերու
մէշէն
գուբս
քա շեց ինք քսանի չափ սպաներ
եւ պարտագր
ե ց ինք գիրք
բռնել ել կռուիլ
Ամ ան
ԱարՀանդի դէմ :
Մեր
փոքրիկ
գնգացիրբ կբ գործէր
անընդ -
Հատ,
Հազարաւոր
ղնգակները
կլւ սուրային
, մէ–
կիկ - մէկիկ կր սպաննուէին
մեր կառքերու
ձիերը
եւ բեռնաբարձ
« ֆուրդօն՚^նե
ր ը
անշարժութեան
կր մատնուէին
:
Երկս՛– ժամ ուան կատաղի
կռուին
մ էշ ,
մենք
զոՀ տուինք
Ազբակեցի
անղէն
Հայ մը՝
Գասպարը
ինչպէս
նաեւ
11
ձի եւ
3
<(.ֆռւրզօն^ներ
բեռցուած
ղորղերով,
ուտելիքներով.
Հանդերձեղէնով
:
Մութբ
կամաց կամաց կը պատէր
լեոներու
դադաթնե
բբ : կան չեց ինք լերան
ստ՜որոտբ դրտ -
նուոզ
մեր զինուորները
եւ ^ուռ , ռա՛՛ ա^՝» գոռա
լով յարձակեցանք
մեբ նաՀանշի
դիծը կտրող
թչ^
•նամիին
վրայ։
Մեր գնդակներէն
մէկը դպաւ
Աման
Ատր -
Հանգի
ձիուն :
« ^ ւ օ ^ »
Հրամանաո-արր
ճերմակ
ձի
մր Հեծնելով
վւտխաւ
իր Հետեւռրղնեբուն
Հետ եւ
գնաց գէպի
Եարկուղ ֊ աղաճ
զի՚զր%
Լեռնէն կր կրակէին
անդագար
յ
Ստմսոն
մեղի
օգնութեան
ղրկած էր յիսնեակ
մր ձիաւորներ
, որոնք
մեղի
Հասան
Աաաաղիանի
մօտեբը
: Վալասար
գիւղէն
դուրս
խռնուած
էր
մեծ
բազմութիւն
մբ, մեզ
գիմ տ ւ.ոբե լու Համար
։
Աամսոնը
զինաթափ
ըրաւ եւ բանտարկեց
դասալիք
սպաները
֊.
ԱԶԳԻՆ
Fonds A.R.A.M
