ՕՐՈՒԱՆ
ՇԱՐԺՈՒՄՒՆ ՀԵՏ
Ի՛ՆՉ ԿԸ մՏԱՍ՚ե Սք»11Լ1»ն
քցՄԲ
Ալքերիկացի ծովակալ մը , .էսիս Զա–
քարիա. վեբջերս մասԸաւոր տեղեկագիր մը կազ
մած էր ՍթալիՐփ մասին, նախագահ
Թրումընի
համար : Լոնտոնի քՒերթերէն կը քաղենք հետեւեալ
կարեւոր մասերը
Մարաշախա
Աթալին
70
աարեվան
է՝,
կենսու
նակ,
րայց
քիչ մը ակարացած
: Կը աառապի
սը~
ո.–ի ա1չարութենէ
մը, ոը ըսա
ի չկն ե ր ո ւն
լ՚"–բ1
է, սակայն ոչ
մաՀացու։
Աթալին կը Հեաեւի էր ըմիչկներուն
խէսա
Հրահանգնեըուն
այնպիսի
կարգապահութեամբ
եւ.
հնազանգութեամբ
, ինչպէս
ինք կ՝ուզէ որ Հա ֊
մայնավարները
Հեաեւին
կուսակցութեան
զհ֊ին :
Աթալին
որոչաէէ է եաին
թովուլ
Աովեա
Պ ե–
աութիւն
մը, ղօրաւոր եւ Հասաաաուն
, համայ ֊
նավար
կուսակցութիւն
մը, աէր տիրական
ներ -
քին
իշխանութեան
ե ւ արաաքին
ղեկավարութեան
,
եւ յաշորգ
մր կամ յաջորդներ
որոնք
կարենան
շարունակել
Աթալինեան
ուղեգիծ՜ը
աոանց
ընգ -
Հաաման
:
Իյուսափելռլ
Համար
քաոսէն
, անորոչութե -
նէն
ե ւ եղրայրասսլան
պայքարէն որ յառաջ
եկաւ
Լենին
ի երկդիմի
կաակէն
, Ա թալին
1լաշի,աաի
Ղ
1՚
ՐՔ
1՛
Շ ՚ԼՐ
"՚յ
Դ"Ր
Կ(Լ նկաաէ
իբր իր ի"կ քաղա
քական
կտակը։ Այդ գէրքր
պիաի
շլէայ
մանրա ֊
մասն
ուդեցոյց
մը իր յաջորգներուն
Համար
կու–
ււակցութեան
կամ ւղետութեան
ներքին
ե լ ար -
տաքին
քաղաքականութեան
մէ^։
Ս թալինի
Հ իմն ական
մ աաՀ ոգո ւթիւնն է Ա ո -
վետական
աշվսարՀին
ապաՀովութիւնբ
,
Պերլինէն
մ ինչեւ Վլատիվոսթոք
: Տաճախ կբ գո բհ-ահ՜է
ււ՛"
նախադաս
ութ
իւնբ • « Ես ո ուՈ ժոդո վուրգին կր
պարտիմ
իրենց սաՀմ անաղլո ւխնե ր ը պա շապանե
լր
ամէն տեսակ
եկուորներու
դէմ »:
Իրեն Համաբ
Աոոդջապտհական շրջանը
երկու
ղ-օաիներէ
կը րաղկանայ
որուն մէկ օղակն է
Ջեխոսլովաքիան
: Այս
^ / ՚ " " / ՜ / ՛ / ՛ ^
մշակուեցաւ
\.^^()ական թուականներուն
, նախապէս
իբրեւ
պա շտ պան ո ղա կան
մի^ոց :
Այն ատեն
կ՝բսէր
.
ՀՊատմոլթիւնր
ցո
յց
կուտայ թէ երբ ո եւկ Պետութիւն
մը
մտադրէ
սլատե րաղմ իլ ուրիշ պետութեան
մր դէմ , եթէ
նոյնիսկ
սաՀմանակից
չէ , կը սկսի փնտռել
այն
Հ
պիսի
սաՀմ անագլոլխներ
որոնց
մ է^էն
կարենայ
Հասնիլ
այն երկրին
որուն
վրայ
յարձակիլ
կ՚ուղղէ։
ԸնդՀ ան րապէս նախա յարձակ
պետութիւն
մ ր կր
գտնէ
երկիրներ
որոնք տրամադիր
են իրեն
^փոխ
տալուն
սաՀմանագլոլխ
մրֆ :
Ա թալին
Ատլանտեան
դաշինքը
, Ա՝ արշըլի
հ-ր–
Ր ՚ ՚ ՚ գ է Ր Ր 1 ել քհրում՛ բնի վարդապետութիւնը՝
կբ
նկատէ
Հաստատումը
քադաքական
այս փիլիսո —
փայութեան
, թէեւ
կ՚՚բնղունի
թէ իր
սեփական
« Աթալէնեան
վարդասլետութիւնր
», որուն Հա -
մ աձա
յն սով ե տական
սաՀմ անագիհ-ը
Արեւմ
ուտքէն
1լ՝երկարի
մինչեւ
կեդր . Գերմանիա
, իսկ արեւել
քէն
մինչեւ փորէա
կբ սկսի անկէ աւելի
ա ո ււ։ ք :
կարելի չէ ըսել թէ Աթալին
չէր սսլասեր
Երեք
Աեհ-երոլ պաաե րաղմ ական սերտ
զինակցութեան
խանդա
րմ ան , ինչպէս
որ տեղի
ունեցաւ։
Եալթա–
յի մէջ կ՝բսէր.
« Գժուար չէ պատերազմի
ատեն
միութիւն
պաՀել,
քանի ոբ միացեալ նպատակ
մբ
կայ
պարտութեան
մատնելու
Հասարակաց
թբշ -
նամին։
Գժուաբութիւնը
պիտի ծագի
պատեբաղ–
մէն վեբջ,
երբ տարբեր
շաՀեր կբ ձգտին
բաժ -
նել
գա ^տկիցնե
ր բ ։Ա՝ եր պարտականութիւնն
է
Հոգ տանիլ որ մեր
յա րա բե բութ իւննե ր ր խաղա -
ղութեան
ատեն ալ նոյնքան
զօրաւոր
րլլան
որքան
պատերազմ
ի ատեն :
Գաբձեալ
ինքն է որ կ^ըսէ .
« Կր խորՀիմ թէ անՀ րաժե շտ է
ապաՀովել
մեր
մ իութիւնը
ապագային ալ ե լ ատոր
Համար
պէաք է Համաձայնինք
այնպիսի
դաշինքի
մը վր–
րայ
որ լաւագոյնս
կր ծառայէ այգ
նպատակին»։
Աթալին
ամ բողջովին
րնգունեցալ
Լք իաց -
եալ Աղգերու
Ուխտբ
իբրեւ
այգպիսի
դաշինք
մը,
Գոոկա6 կեանքը
Հայաստաճքէմկ
(Ամվափոնած Երեւանի թերթերէն)
նաւորարար
անոր 2,՜րգ յօգոլածբ
(ԱպաՀո -
վութեան
իքորՀուրղին
քուէարկութեան
մասին) :
Աակայն
գժուարութիւններ
տեսաւ :
Տատկանշական* է որ Աթալին
Արեւմուտքի
Հետ
իր յաբարերութիւննեբր
կր զատէ պատմա -
կան
ղէպքերոլ
վրայ։
Միշտ կր կրկնէ թէ ինչ որ
տեղի
ունեցաւ
անղամ
մր , կրնայ
նորէն պատա–
Հիլ, եթէ արթուն
չկենաք։
Աթալին,
ի բնէ խորամանկ
ել կակսածամիտ
,
մասնաւորապէս՝՛
կր կասկածի
Արեւմուտքէն
: Ան
նո քնքան կբ վախնայ
Արեւմուտքէն,
որքան
Արեւ
մուտքը
իրմէ
•• Եւ իր ղզացած
անասլաՀովութիւ–՛
նը փարատելու
Համար կր պնգէ թէ
Արեւմուտքը
գատապարտու ած է կործանելու
: Թէեւ
կ՚ուրանայ
թէ իր նպատտկն է յառաջ
բերել կամ
նոյնիսկ
փութացնել
այգ վախճանր
.՚Բանիցս
յա յտարա -
րած է թէ պետական
Հաստատութիլններր
եւ
դբութիւննեբբ
բառերով
չեն փոխոլիբ
, այլ բնա
կան պատճառներով :
՚ լ , ա ի ր ի Զ ա ր ե ա ն ի
վեբջին
գործը
«ԱըմենուՀի»
,
բանաստեղծութիւն
մ ըն է, ուր կ՝արտացոլայ
յետ–
պատերազմեան
տարինԼրու
Հայ գիւգը։
Այս
Գ"ր–
ծբ նախասչէս
գրուած էր ՀԱովեաական
Հայաս -
տան»
օրաթերթին
մէջ ել իրբեւ
Օվ՚երայի
թատե–
ոատետր
(ԼւհէՇէէօ) :
«ԱրմենուՀի»ն
Նաիրի
Զար -
եանի չորբորգ մեծ երկն է
կոլխոզային
գիւղի
կեանքէն
<^Ո՝ուշանի ՚Բարափը»
բանաստեզծութե
֊
նէն,
^Ազբիւրի
մօտ» թատեբգութենէն
ել <^Հացա–
լան»
վէպէն
վեբջ) :
Այս տարի
Հայաստանի
պետՀրատը
լոյս
րն -
ծայեց
Ն– Զարեանի
երկերու ^րգ Հատորը, որ կբ
սլարունակէ
^Ո՚ուշանի
Բարափը»
բանաստեդծու -
թիւնր եւ թատերզութիւններ
: Լոյս տեսաւ
նաեւ
* Հացաւան»
վէպի երկրորգ
վեբամշակուած
Հրա–
տարակութիւնը
;
Թ ա թ Ո Լ լ
Հուրեան
ռազմիկ
քնաբերդակ բա -
նաստեզծ
էր : կ ր ձգտէ ր ցուցագրե
լ նոր
մ
արղու
Հերոսական
կԼբպաբր թէ խաղաղ
շինա բա րո
ւթեան
մէջ եւթէ Գերմաններոլ
գէմ մ ղուած պատե բաղ––
մի ամենածանբ
տարիներուն : Նիւթն է այն
մար–
դու կերպարբ
, որ կբվերափոխէ
աշխաբՀը, կր
"1"՚յՔ"՚(՚է
ամէն աեսակ
անշարժութիւն
, պաՀսլա–
նողականութեան
գէմ, որ թէ աշխաաանքին թէ
պայքարի
մէջ ինքղինք
ցոյց կուտայ
իբբեւ
Հերոս։
Անոր
Հերոսներբ կընախրնտրեն
մեռնիլ կանգ -
նած,
քան թէ ապրիլ ծնագիր՝
գրաւողներու
լու -
ծին տակ : Ր անա
ս տ ե զծ - ռազմ իկը
Հերոսաբար
ինկած է ո ազմ աճ ակա
տին վյրա յ ; Այս տարի
Հրա
տարակուեցաւ
անոր
երկերուն
ժողովածուն
^բա–
նաստեզծոլթիւններ
եւ Պոէմներ»
խորագրով է
Գեղամ Սաըեանի
նոբ երկն է Հ<Հրաշալի Աե -
րոլնզ»բ
, չափածոյ վէպ ՝• Կը
պ ա ր Ո ւ ն ա կ է
աւելի
քան
չորս
Հազար
տող։
Վէպի
նիւթբ
կոլխոզային
ղիէ-ղի
յետ պատերազմ եան
ա շիւատանքի
ստեղծա -
զործական
առօրեան
է ։ Այս վէսվի
փ ր ՚ " յ
բանաս–
տեղծ
Գեղամ Աարեան
կ՝աշխտտէր
11)48^5՛
ի վեր :
Վազգէն Ալքիրբէկեան
իր «Անքուն
գիշերնեո»
վիպակին
մէջ ցոյց կուտայ
Հայաստանի
Համայ -
նավաբ երիտասարդներու
(կոմերիտական)
անձ -
նուիրութիւնբ
ու Հերոսական
աշխատանքբ
սլա -
տերաղմի
օրերուն : Անոնք ոչ մէկ բան կր
խնայեն
Հա քրենիքի
ե ր ջան կո ւթե ան ու ծաղկօնքի
Հ ամ ար :
Ան կքւ պատմէ պետական
նշանակութիւն
ունեցոգ
գործարանի
^ասին,
որուն
դարպասին
վրայ
՚քրր~
ոՆած է •^– «Աքստեղ կբ շարունակուի
ռազմտճա–
կատի
գիծ բ :
Ղեւոնդ Կոմունին
ղ րած է
«Ն"՛
փնտռում է
զաւակին»
վիսլակը
, ուր կր պատկերտցնէ
ռազ -
միկներու
սխրաղործոէ
թիւնբ թէ ծանր
օրերուն
եւ թէ րերկրա
քի քտզթտնակնեբու
պաՀուն :
Յովհաննէս Շիրազի
երկերու
Ժողովածուն
.
« Հաարնաիր»ր
լո քս տեսաւ
; կբ պարունակէ
նոր
բանասաեղծութիւններ
<ձք՝աղձանք» , Հիմաստու - ՝.
թեան
Մեզեգի»
,
Հ
^Հրազգան»
(Հին ու նոր Զան
- յ
գս՛. ղետը)
, վեբամշակուած
«Փիփլէական»
բա -
նասաեղծո^թՒ^ը,
«Սիամանթօ»
եւ «.իյանջեզա -
աէ» ել ուրիշներ : ժոգ՚՚Վ՛^^"^՛^
բաժնուած է Հե
տեւեալ
մասեբռւն
«Հայրենական»,
»Մ՚սյրի -
ԿԻ"»,
«Սէր»,
«Մանկութիւն»,
«Հայրենագաբձ»
, ,
« Գարնանամուտ » , « Տաղեր » , «հքոՀական
« ,
« Մարդբ » , «Պոէմներ » ։
Գիրքը
կը պարունակէ
նաեւ
թարդմանութիւն
ներ
Լերմոնտովչ,
, Ն • Փարաթաշվիլի
եւ Վ . Հիւ -
կոյի
երկերէն :
ԵՐԵՒԱՆԻ
ԱՐՈՒԵՍՏԻ
աշխատողներու Տան
մէչ
տեղի ունեցած է Ցակոբ
կոչռյեանի
նկարնե–
րոլ
ցուցագրման
երեկոն։
Ներկայ
եղած
են նկա–
րիչներ
, քանդակագործներ
գիտութեան
եւ Հան -
րային
ներկայացուցիչներ,
բանուորներ
եւ ուսա–
նոզներ : Ուշաղրաւ
եղած
են Հետեւեալ
նկարնե -
բբ.- ^ Սասունցի
Գաւիթ»
, « Աշունը
Երեւա -
նում»,
«Այգեձորր»
, Հայկական ել
պարսկական
մանրանկարչութեան
նմոյշներ
, «Աայաթ Նսվա -
յի»
Ժողովածոյի
զրքի
նկարներր
: Փրոֆ
. Մար -
աիկեան
խօսած է ել բսած
• – «Ցակոբ
կոչոյեան
Խ • Հա յաստանի
աւադ
սե րունդի
ամ էնէն աագան–
դաւոր
արուեստաղէտնեբէն
մէկն է, որ իր նկար
չական
ձիրքը
ի սպաս գրած է Հայրենիքի
օգտին։
Ունի նաեւ
«Աթալինի
Հանդիպումբ
Ա.
Սպան -
դարեանի
Հետ»
նկարը
։ Մ աքսիմ
Գորկիի
ժոդո -
վածոյի
գրքին
նկարներր
, որուն
Համար
Հանճա
րեղ
ղրողբ
իր Հիացմունքբ
յա յտնած է :
Հայբենա–
կան պատերազմ
ին րնթացքին
ն կտրած
իր պաս -
տառնեբէն
նշանաւո ր են «գնդապետ
Զատե
անը
ճակատում» : «կարմիր
բանակայիններու
Հանգի -
սլումր
կոլխողնի1լնեբոլ
Հետ»,
«Բերքի
տունլդ
եւայլն
: Տ • կոչոյեանի
տրուեցալ
ժոզովրգական
նկարի
չի պատուաւո
բ կոչում
ը :
՝
ՎԱՀԱՆ
ՏԷՐԵԱՆԻ
գասական
րանաստեղծու -
թեան
ներկայացուցիչին
մաՀուան
ՏՕամեակին աո
թիւ
տեղի ունեցած է Հանդիսաւոր
նիստ
մբ,
ինչ
պէս
Հաղոբգած
էինք արգէն
։ խօսած
են Նա յիրի
Զարեան որ գնաՀատած է Տէրեանի
բանաստեղ -
ծոլթիլնները։
Վաչէ
ՎաՀունին
խօսած է կետն -
քին
ու զործի
մասին։
Ըսած է թէ Տէրեանի
ստեղ–
ծտղո րծութիւնր
յետագիմական
ղրականագէա -
ներոլ
կողմէ գնաՀատուած է իբրեւ
խորՀրդա -
պաշտական
գրող թէ քանակով եւթէ որակով
։
^ " ՚ յ Տ Տէրեանի
յեղափոխական
շունչով
գրուած–
ներր կր զերակատարեն
«սէնսլոլիղմբ»
:
Հոկտեմ–
բեբետն
մեծ յեզավախութենէն
անմիջապէս
վերջ՝
Ր՚՚ւշե՛ իկ բանաստե
ղծր պատասխանատու
պաշտօն
վարեց
Աղգութիւններու
Աովեաի
մէջ րնկեր Ատա–
լինի մօտ : Գէորգ
էմին կարդացած է իբ
«Տէրեանի
ՄաՀր»
բանաստեղծոլթիւնբ,
ուր նկարադրած է
Տէրեանի
կեանքբ
Օրէնպուբկի
մէջ։
Տեղի
ունե -
ցած է նաեւ ճոխ Համերգ
Տէրեանի
տաղերով :
ՆԻՍԻ ԲԱՐԵԿԵՆԳԱՆՒՆ
առթիւ
Տիկին
մբ,
Ռրնէ Փեփեզենիչ,
Հաղար տոլարի
ֆրանսական
եւ
Հոլանտական
գբամներ
նետեց
պատոլՀանէն
։ Տ ի–՛
ԿԻ^Ռ գտրմանատուն
ղրկուեցաւ
քննուելու
Համար :
Առիթով
մբ
կ՝ըսէր՛
« Մենք մարքսեաններս կբՀաւատանք թէ
յեզաւիո
խութիւն
մր տեղի պիտի
ունենա
յ
ուրիշ
ե րկիրնե
բու
մ էջ . բա յց պիտի կատարուի
միա
յն
III
յն ատեն
երբ ա յգ
ե րկիրնե բուն
յեղափո
խա կան
նե բբ խորՀ
ին թէ կարե լի է կամ
անՀ րաժե շտ :
Ան իմ աստ է յեդաւիո խութեան
արտածում
բ : Ամ
էն
^ՐԿԻՐ Ի
^Ք
"ւիտի կատարէ
իր յե ղափոխո
ւթ իւն ր ,
եթէ
կ՝ոլզէ
։ Եթէ չո՚֊գեբ
, յեղափոխութիւն
պի -
"՛Ի
^ՐԺԼ՚"Ր
՝•
Ա թալին
յուսախաբ
եղած է Եւրսպա
յէն , սա—
կ
III
ւ՛ւ
I
չի կարծեր թէ մաՀացու
Հարուածներ
ենՀա–
մայնավաբնեբոլ
ժամանակաւոր
անյաջողութիւն -
ներր Արեւմուտքի
մէջ ։»Պէաք է
որԲբիտանացինե–
րէն
սո րվ ինք «սպասէ եւ տես»ի արուեստբ»,
կ^բսէ
յաճախ
Բաղաք
. Բիւրո
յի ժողովնե
բուն
մ էջ : Ե՛֊
խոբՀուրդ
կուտա
յ իր պաշտօնակիցներուն
որ ջա
նան
զօրացնելու
ճինչ ոբ ունինք
մեր ձեռքին
մէջ,
փոխանակ
տանիքին
վյւայ թառած
թռչունին
ետե
ւէն
վազելու»
։
Ս թալին կր վախնայ
Մ • Ն աՀանգներէն
, ո-
բովՀետեւ կր կասկածի
անոնց
յարձակող
ական
զիտոէմներէն
: Աակայն
վճռապէս
Համոզուած է
թէ "լ Ուոշինկթրն ոչալ Լոնտոն պատերազմ
կ^ոլ–
զեն ներկա
յիս
։
Ըստ
Ս թալինի
, երեք դասակարգ
անձեր
կան
որոնք
խո րապէս
շաՀագրդռոլած
են որուրիշ
աշ–
խարՀսւմարտ
մը պայթի : Պատերազմի
այս
Հրձիզ–
ներն
են.—
Ա. Տնտեսական
գքխաւոբ
վարիչներ
, գրա–
մատէբերը
, որոնք շաՀագբգռուած
են արտա -
ղ րութեան
անքւնգՀատ
ծաւալումով
եւ նոր
շուկա
ներով , Հոդ չէ թէ ինչ միջոցներով
։
Բ
Զօրականներր
, որոնք
այնքան
շաՀտղր–
գոուած
չեն պատերազմով,
որքան տեւական
ձգ–
տեալ վիճակով,
որպէսղի
միչտ
բարձր
՚քարկեր
ապա
Հովեն
։
Գ
Ամբոզջ
խումբ
մբ վարկաբեկ եւ վտա–
րանղի
քաղաքական
վարիչ^ւեբ
, որոնց
միակ
սլա–
տեՀութիւնբ
ուրիշ պատերազմ
մ ըն է, իրենց
եր–
կիրնեբբ
վերագառնալու
Համար
։
Ս թալին Հաստատապէս կբ Հաւատա
յ թէ
գրամ ատի
բութի
ւնն է գլխաւոր
պատասխանատուն
պատեբաղմնե
բու : «Գբամատիբութիւնը
իր աշ -
խարՀակալութեամբ՝
գրութիւն
մրն է որ օրինա
ւոր
միջոց
մբ կրնկատէ պատերազմները,
միջազ–
զա
յին վէ^երր
Հ ար թելու
Համ ար»
։
Զ Հաւատա
լով
Հանդերձ թէ դրամատիրու -
թեան կատարեալ
փլուզում ր կրնա յ տեղի
ունենալ
նե րկ՚սյ
սե րո ւն գ ին օրով
, Աթալին
Հ ամ ո ղուած է
որ մէկ կամ երկու
ուրիշ ա շխա բՀամա րտնե բ կըր–՛
նան
յառաջ
բերել
անոր արագ
անկումը։
Այսպէս
, Աթալին թէ կբ պաշտպանէ եւ թէ
կը խորշի պատերազմէն : կբպաշտպանէ
,
ւիո
ւ -
թաւյնելոլ
Համար
դրամատիրութեան
անկումբ,
կր ի՚որշի,
որովՀետեւ
պատերազմ
բ պիտի վտան -
գէ «րնկերվա
բու թեան
ամրաս^դում ը» :
Ամերիկացի
ծովակալը
կ՝եզրակացնէ
, Հիմ -
նո ւելով
«ամ էնէն վստաՀելի
տեղեկութեանց վր -
րայ »
Աթալին
ուղղակի
յարձակում
պիտի չգործէ ,
պարզապէս
անոր Համաբ որ սովետական
գրու -
թիւնր
պիաի
չկբնայ
գիմ անա
լ ուրիշ
պտտերազմի
մը
՚1
*"ՒՌ Ղ՚՚Բ Ի^քն իսկ
յա յտնած է անկեղծ
օրէն
։
իսկ եթէ
յարձակում
կրէ, շտրժման
մէջ
պի՜
տի դնէ բոլոր
միջոցները,
անողորմաբար
պատե–
բաղմի պիտի մղէ ազղր եւ երբեք անձնատուր
պի՜
՚ոի
էՐՍ՚՚՚յ՝
<^^^է
այլեւս
րան
չմ^ւայ , կ՝րսէբ
ան–
զամ
մբ, ոչ զինուոր, ոչ զէնք, ոչ
ռազմանիւթ
,
մեր
կիներբ
պիտի
շաբունակեն
կռիւը,
եռացած
ջուը թափելով
արշաւողներուն
վրայ»։
թ.
Ա.
թ.
\
Fonds A.R.A.M
