Ց Ա
Ռ
Ա Ջ »
ՄՏԱՒՈՐ ԵԻ ԸՆԿ Ե ՐԱՅԻՆ
Կ Ե ԱՆ֊քԻ ԶԱ ՐԹՕՆՔԸ
( 1850 - 1885 )
•
ԽՄք^
Այս ւքիջ՚ւցիքւ Գահիււէ կը գըտ–
նւււի Հւպ էսփ Ս՚եը պաշտօնակցին՛ «Արե -
Նելք»ի ի մ բ ա ց ի ր ը , Մինաս Թէօլէլեան , սր
ւյ՚իեսնոյն ատեն գ եր- անէ օրէնն է
՝(՚արէն
էփփէ ճ եմա ր անին։ Ընկերր գաՏ՚ճւծ է հ ր –
րա տ արա կու֊թեան աալու. նոր ց իր ք մ ր ,
էՏւԳար մը Գրս, կան
ութի
է-ն» :
Այս աո-թիւ
տուած է շարք մը գրական դասայսօսոս -
թի ւ նն ե ր ՝ նայսաձեււնութեամբ Համագ ~
գ ային րնկ ե րո սթե ան : Ահաւասիկ ա ռ ա ջի ֊
նր (ամփոփում)
Հ
<Զ՚"րթօնք»
րառչ,
1լենթադլէէ
ւէԼլւա
-
գաչւձ
մչւ ղէպէ
ա չ, թն ո լ թ է ւն • ղէ պէ
քչն -
կերա
յ է ն , մտա
լոր ու Հող եկան
գորէէօն
-
ներու
փերյայանութիւն
Հ
ԺԹ • Գ՛" ր ր
մեր
այե՚լայէն
եւ քւմացական
սա ո ր ողե
լէնԼ
րոէ
՛Ս՛ր յա
յան
ո լ թ ե ան
գարն
է ,
ա չէսարՀ
Սկ
ողէոփ
ե լ ա շէւա րՀէս բա
ր
I
Եւ , է ՚ " ր
(Լ
՚քրրո—
•նելու
Համար
այս
էԼե ր աՆն ո ւթ ե ան
" ՛ ՛ լ ՜՜
ղակներր
, անՀրաժեշտ
է երթալ
Ժ՚Ը •
գարու
առէսջէն
քաոո
ր գ , Լ ր ր. աղղ ա
յ է ն
քաէլաքական
հւ
մշակութայէն—էմագական
Գ՚՚յ՚է
անկիլնաղ
արձեր
կր ս աե
ղՆ ո լ է ն
մ
եր
կեանքէն
մէշ,
իսրայէր
Օրէ է եւ Մխէ
-
թարեէոնց
ԼարմումոաԼ։
Այս
երկու
բե
-
ւե՚ւներէն
կբ
մեկնէն
ԺԹ • գարու
Հայկա–
/լան
ղաբթօնքէ
բնկերւսյէն
եւ
էմաղական
աղղակնեբր;
Ագգային գիտակցսՆթիւն
ե ւ
իմացական
Հեաէոքբքրութէլննեբ
,
ԺԹ
•
՛գարու
կէսուն
ոտեղքէուահ
րնկերային
եւ
տնտեսական
նսլասաաւոր
պէո
յմաննեբու
րեբումուէ^
մեւվ։
Համար
կբ բանան
մտա–
*–"Ր
վերաձ^նոլնղէ
նոր
ւէարաղլուխ
մր\
Զենք
ուղեր
խո բանա
լ
պատմ
ակ
՚աւն
կարղ
մր
ղէւղքեբոլ
վերլուձ^ումէն
4 ^ ,
յգարւլելռլ
Համար
ԺԶ • , Ժէ • եւ
ԺԸ
՚
դարերու
մոնկոլական
թաթարէսկան
Լ.,
պարսկական
ա ր չաւանքնե
ր ու ,
է ն չ ՚ ՚ լ է ^
նաեւ
Թուր քե բու , Ա՚ուէւե բու
եւ
Պաբսէկ–
Նե բու
մեր
Հո՛ւէն
եւ
բաւլմւէւթէւննեբուն
Հետ
առնՀակէւք
բւսխումնե
րո՛. Հեաեւան
—
փ"՚է
ստեււհ՜ուէսհ՝
էլեանքէ
նոբ
սլա
յմաննե—
ՐէԼ՛ ԳԼ""էք
^
Հայութէւնբ
էնչպէս
էոա–
բաձ-սւեցաւ
եւ
էն
չու
տաբահ՜ուեղաւ
Նոր
Ջ" ւ՛լա
յ է ն
մէնչեւ
Թ՚՚ւբքէա
եւ Ե լր" "չա
:
Բաւական
է Հաստատել
մէայն,
թէ
145-յ/՛
եւ Հետաղա
ք ղաբեբոլ
ւլաւլթակէսնական
նոչւ
Հ ոսան^^ւե
ր/էլ
մէ1չտեղումոփ
սչէահ
կա՛լմոլէէն
Պ ՚ ՚ լ ՛ ՛ " յ
՚սաուար
գաէլութր
,
էնչպէէւ
յ*ղմէրէ
էոռաւելապէս
առեւաբա
-
կէոն
ղաս ակար
՛լբ։
Զենք
մ աներ
մանբա
-
մ՚սսնութէւննեբու
մէ^ :
Օսմ անեան
մ ա լբաքա՚լաքէն
՚
Պ՛՛Լ"
՚յ
մէջ
էր , ոբ ղա
՛լթ ա կան ա կան
մեր
րեկոբ–
ներ
բ
ոլ է՛՛՛է
" "՚ ե ւլՆ էէն ,
քէ" նէ
մ բ
ղ ա
բ
ե տ ք
, ԺԹ •
՛լա
ր ՛ ւ լ լնկե բա
յ է ն եւ
աղ՚լա
–՜
յ է ն մեր
ղէսրթօնքէ
ենթաՀողբ։
Մ էնչ
ա յգ ,
Մ խէթարեանւլ
կենսանորող.
չաբժումր
վւտստ
մ լ ^ է ր արղէն
; 1701
-
1730
«անձէնք
նուէրեա
լ»նե
բու
այգ
Մ
էա
բան
ո ւթ է ւն ր
կաւլմակերսլուահ՜
է
" ՛ ր ՛ լ էն ,
եւ
1730-1843 («Րագմավէպ»^,
Հրաաարա–
^
կութեա^
թուականբ)՝
Հաբէլբ
տարուան
չ լ ՚ ջ ^ ն է մբ մէջ,
Հանգէսացահ
է
մաաենա–
ւլբական
, լեղուական
եւ
թարգմանական
վաստակէ
կեգր ոն մբ :
Պ "լ՛՛ո
յ ա ղ գ ա յ է ն
ե լ էմ ացական
Լար
-
մ ումներր
կր
սկսէն
1830"՚^«՚Տք
թուա
-
կաննե
բ ո ւն ; Ընկերայէն
թ ա փ
ու տաբո
-
՚ լ ո լ թ է ւ ն
կբ ստանան
, երբ գէպէ
Եւր"պ՚"
յււսանողութեան
արչաւ
մր հ^այբ
կուտայ
,
էբր
Հեաեւանաք
անաեսական
բարօբոլ
—
թեան
եւ Համալսարանական
ուսման
հ՜ա
րաւէ
մբ;
1850/՚5՛ ,
Զաբթօնքբ
Էբողութէւ1է
մրն
է արգէն։
կրթակէսն
,
րնկերա
յ է ն
,
ղրակէսն
, բայց
մանաւանգ
սաՀմանաղբէււ–
կան
չաբմումնեբբ
,
որոնք
պսակուեցան
յաջորդական
նուաճումներ
ոփ
եւ
յադթ-ա–
Կւակնեբոէէ
, դորհն
էէն Փարէղէ
եւ
՚Լենե–
աէկէ
սեբոլնղներուն:
Ան՚լէն
,
ԱրեւելաՀայասաանէ
մէ9
,
ԺԹ.
դա
բու
մեր
ւլա
բ թօնքր
սկիղբ
ունէ
Ո՚ուսերու
կողմէ
էջմէահնէ
եւ
Երեւա՚՚քէ
էլրաւումբ
,շրջակայ
գաւա՚ւներոփ
(1827) տ ^
ԺԹ. դարու
առաջէն
քառորգէն
, Ա
՚ոլսա
-
Հու յաստանէ
կամ
Աքեգրկոփկասէ
Հա յ ո ւ
-
թէէձբ
մօտ
300-000
անձ
կբ
Հաչոլէբ,
ո–
րոնց
100 ՚ՕՕՕՀ^
Պս՚րոկաստանէն
եւ
Թուր
քէ՛"
յ է ն գաղթած–
էէն
ասլաՀոփ
ա յս
չյ^Ր՜
ջանր;
Աւլէէսւյէն
եւ
մչէսկւէւթէոյէն
աեստ—
կէաոփ
, աւելի
անմխէթաբ
կաղութէւ՚ւ,
էւր
պարղէր
Հա յութեէսն
ա յս ճակատր
: կար–
գացէք
Թադիադեանցէ
եւ ԱբուԼեանէ
ղոր–
հ՜երբ,
ոբոնք
այնքան
"րաայոյղ
էԼկայու
—
թէւեներ
կր բերեն
մեղէ
այս
մասէն։
ճէչղ
է , որ \^2^ական
թո ւա կանն ե ր ո ւն
կբ Հաոաատենք
կրթական
յուսատու
չար—
մում
մբ ԼՂ,երսէսեան
, Լաղարեան
փաբ
-
\ժաբաննեբ)
; Աակայն,
1850"՛^/»/^»
թուա
կաններուն
է , որ կր սկսէ
փեբահ՜նութեէսն
բուն
չարմումր
•
Արղ,
ամէէոփելոփ
մեր
Հասաաաումնե—
րր
եւ սլատմ ական
Հպանցէկ
տեղեկռլ
-
թէւննեբբ
, կբ աեսնենք
դրակէսն
փե ր ահ՛ բ–
նութեան
յ։բեք
ղօէոէներ
, ԺԹ
՚
դարռւ
^առասունական
թուականներուն
.
III
Ախիթարե ան Մի ա բ ա նո ւթիւնը •
բ.
-<1)ոլիս ե ւ Ի գ միր ՛
գ .
—ԹիՓլիո - Մոսկուա - ՚Օախիջեւան :
Մեր
կողմէ
կաբելէ
փե բ լո ւհ ո ււքն ե րն
ու
պա
բղա
բանումնե
բ բ
ց՚՚յղ
կուտան
,
ո •։
մինչեւ
ԺԹ • գարու
կէսբ
, մ եր
զարթօնք՚Հ
առաւելապէս
ըն կ ե ր ային
բնոյթ
ունի։
Մասնալորաբաբ՝
Պ ՚ ՚ լ ս ո յ , Եղ՚^իրի
եւ
Ա–
րեւելաՀայասաանի
մէջ;
Կ՚ուղենք
կանգ
աոՖել
, ա յս
առթիւ
,
կաբգ
մ բ դէպքերու
եւ
թուականներու
վ ր ՚ " յ –
III .
Հարիւր
տարուան
դորհ
,
դարու
մբ փասաակ
ունի
Ա խիթարեան
Մ
իարա–
նութիւնբ
, Հաղարէ
աւելի
մատենագրա
-
կան
, սլատմ ական
,
թարգմ
անական
եւ
լեղուական
Հատորներու
Հրաաաբակոլ
թեամ
բ :
Մ ա սնա
լ ո
ր ա բա ր
1820^^
ետք
,
հ սււալոլ%
չւսվւէբոփ
Հ բատաբակչակ
–սն
ա չխատանքի
լհուահ՛
են ա յգ
ա ր ի բո ւն ~
ներբ
յ
Վ^ենեաիկեան
եւ Վիեննական
ղո
յւլ.
թեւերով,
անոն^
գրկահ
են մեր
իմացա
կան
կեանքբ,
ականջ
տուահ՝
^ ՚ " յ ան
֊
ցեալփն
յ
՚էանգաղեցէ
ք
ա յն
ի բ ո ւլո ւթե
ան
վրա
յ , որ
մ աաենաղբական
մ եր
ւէասաակի
Հ րա աա
ր ակութ
իւն
բ
մ անա
ւսւնդ
ո գ եկան
մեհ
գ ե բ
մբ ունեցաւ
սերունդներու
վ ր ՚ " յ
՝•
Գիառւթիլն
չեւլալ
միայն
, այլեւ՝
՛է՛""
~
տիարականութիւն
:
՚Բննական
ախոլ-ժ
սաեղհեց
մեր
մէջ
յ
Պրպտումի
, Հեաա
-
քրքրութեան
, բանասիրական
չաՀադբբ
—
գռութեանց
մ՚չեց
: Վ^ենեաիկեան
,
մանա–
լւոնգ
վիեննական
Գպրոցր
, մեր
րանասի—
րական
կաբելիութեանց
խորՀրգանիչր
կբ
Հանդիսանա
յ :
Պաամ ական
թէ
չեգո լական
ճ իւղե
րու
մէջ
եւս,
Մ խիթա՛րեան
ղոյդ
միարանոլ
-
թ իւններու
ճիգբ
անմխաելի
ու պ ա ա մ ա
-
կան
կչիո. կր ներկայացնէ
:
1781—1786,
Հ՝
Մ իքա
յէլ
Զամ
չեանի
ԼռաՀաաոբ
« Հ ա յ ո ց
պ ա տ մո ւթիւն » ^ համադրական աշխատան–
քի
կոթուլ
մբ
կբ
Հանգիսանայ
:
Տարբեր
խնգիր
, որ այսօր
թեբութիւններ
կբ
ւլբտ–
նենք
Հ
ոն , աւանդական
մ եր
պ ա ա մ ու
-
թեան
Հանգէպ
իբ միամիտ
կեցուահքէն
Համաբ
մ ասնա
ւոբ արաբ
: Հ . Վուկաս
է*ն֊
ճիճեան
մբ, իր
«Հն ա | ս օ ս ո ւթիւն հին Հա–
յա ս ա անե այց աշխարհի» (1835)
ե ւ
«Գա–
րապա տում»
(1824-1827)
պաամա
կո՛ն
փոբձեբով
ու աարեգբական
ւսչխաաանք–
ներով,
նպաստ
Լլլ^հայեն
ոչ
միայն
մեր
պատմ
ութեան
, ա յ լ ե ւ
մեր
լեւլուին
•
Լեղուական
վեբանորուլում
ի
ճակատին
՚ ի բ ա յ եւս , անուրանալի
է նպաստբ
,
ղ՛՛ր
Մ խիթարեանք
րնհայեցին
մեր
ղրակա
-
նութեան
; Զենք
ուղեբ
Հասաաաել
կէսմ
մխաե
լ ա յն
մ եգագրանքր
, որուն
Համա
-
ձայն
Մխիթաբեաննեբբ
^մխաահ
բԱան»
էսչխարՀաբարի
գ ո յութեան
իբալունքր
,
ինչսլէս
բնաչրջումի
եւ ղարգացման
Հնա–
բաւո
բութ իւննե
րբ :
Ա ակա
յհ ,
կ՝ուղենք
արձանաղրել
մեր
այն
Համողումր,
որ
մինչեւ
\ ^ ^ ա կ ա ն
թուականներու
անոնց
վել՚ապաՀութիւնր
ա չվսա
բՀա
բա
րին
Հահ–
ւլէպ,
չարիք
մբ չե՛լաւ
արեւմտաՀայեբէ–
նին
է ԸնգՀակառա1լն
, պաաճառ
դարձաւ՝
որ
ղրս՚բաբր
մաքբուի
ու ւլաոլի
գաբերու
խաթարումէն^
աղաւաղումէն
, ի"կ
միւս
կողմ է ՝ աչխարՀաբարբ
դե րհ
մնա
յ ան
-
"անձ
ե լ անՀակակչիռ
ն ո ր ո ւթ
ի ւ ն ն ե բ է ,
Հակա քերականական
գա բտուղութիւննե
-
րէ , անխոլէէափելի
ա՚լճատոլմէ
։Բաւական
է երկար
մտահել
այն
իրողութեան
վբայ,
որ
վիեննական
Հ • Աբսէն
Այտբնեանի
«՛զննական ք ե ր ա կ անո ւթիւնը » (1866)
ան~
նախբնթաց
եւ անյաջորգ
կբ
մնայ
մինչեւ
այսօբ։
Մքսիթաբ
մր,
իր
«Հայկ ա գ ե ան
ք^առարան»/»^ ,
իսկ
իր աբմանաւոր
յա
-
ջորդնեբր
«էյոր Հայկ ա գ ե ան ք^առարա -
\ւ»ով
, մ ինչեւ
այսօբ
ղգաոտոլթեան
կրր–
նան
Հւ
Վ՚րել
I
մէնէն
I
ժուարւսՀա^
մարգերն
ի
"կէ
Հ՛
Մկր՚ոիչ
Անանեանքւ,
Մէք՚ոյէլ
Զամ
չեանի
, Գաբրիէլ
Աւետէք
֊
եանէ
, Մանոլէչ
Ջախջաէւեանէ
եւ
Եղ/"^
Թովմաճեանի,
Հ. Արսէն
Ոաղրաաունէէ
առաւել
կամ
նուաղ
պատ
կաո
ե լի
Հեղինա–
կութիւններբ
, Մխէթարեաննեբու
մէկէ
աւելի
գէսրեբու
լեգուական
բեգուն
վաս
տակէն
էիկա
յութէւննեբն
են ;
Թս՚բղւքտնական
ա յն հաւա
լուն
ա չէ՚ա
-
ԻՏԱԼԱԿԱՆ
ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ
ՍԱԱ8ԻԻ Կ Ե ԱՆՔԸ
ՀԽաբտեաչ
էբ
ու
՚լե՚լեցիկ»
այսսլէ
ս
կ՝րսէին
իր մասին
Համալսարանի
իր
բ ն – ֊
կերներբ։
Ու այսպէս
էր,
իրօք,
ֆիղի
֊
քապէս
յ
Ոարոյս՚՚ւլէս
սակսւյն
, ուրիչ
մա–
էքանա
կն ե բ ո լ ե րիտասաբւլ
ն էլ՛ ,
վիսլւսկան
եբիտասաբ՚է
մբ, էԼիպական
վեբապբւ
ղ
մբ : կբ կարգար
բոլոբ
կբօնքնեբու
խոր–
Հուբղներբ
, կբ
էլբադէր
թաքուն
ւլիաոլ
-
թիւննե
բով
ու կր Հաւատա բ
երանտլէլդ
կեանքի
մր
մ ՚ ո Հ է ն
վերջ։
^Ր
՚ ^ Շ ՝ Ղ՛՛՛է՛"– ՚ ^ Ր ձեռքեբուն
՚լիհերբ
քննելէն
՚էերջ,
ա յսպէս.. բսաւ
իրեն՛
Գուն
իտէալ
կեանք
մբ կբ վւնառես
^
իւաղա
դութեան
ու ե բ ջ ա
՚ 1 ւ կ ո ւ թ ե ա ն
քլեան ր
մբ : Պիտի
Հասնիս
նսլաաակի՚լ
, եթէ
բնեււ
ինչ
որ կ՝րսեմ
քեւլի
է Գուն
1լ երթաս
ամ
էն
ս՚ռտու
առնելու
Համ
ար
արեւբ
լճին
ե
-
՚էք՚ՐՔՐ
1
Հոն ուր
կ՚աւարտի
սլուբակբ
, որ
քլ իջնէր
լեռներէն
: Վաղն
առաւօտ
,
ե^րո
պիտի
երթաս
արեւբ
առնելու,
լճափին
փր՛"յ
սլառէլելէ
առաջ
, պիտի
նեաես
ա
ք
ձեռքովգ
այս
փ"քրի1լ
ք՚"Ր1լ
Լ^էն մէԼ;
(Ե>.
իրեն
տուաւ
փոքբիկ
յղկուահ–
քար
մբ ^
կաղինի
ձեւով
ու
դոյն
ով՝) ; Երբ
պէոռկա՚յ–
" լ է ՚ " է ա՛""
լճափին
վրայ
, ղոցէ
աչքերգ
ու
աղօթէ
, բոլոբ
Հոդիոէիդ
, օ՛լ ի ն , ջոլ
-
բին
ու
պոլրաքլէն
ալիներուն
,
ոբպէսղի
աանքբ
եւս,
որուն
լհուեցան
Մխիթար
-
եանք՝
ԺԹ • գար
՚էւ
"կիդԲԸ
) մաաւոբ
ու
րնկերային
մեր
կեանքին
բնհա
յեց
Հա
~
գորգութեան
,
պաարասաումի
,
աւելի
լա
յն
Հ ե տաքրքր
ութեանց
կարելիութիւն
-
նեբ
է Հելլէն
եւ լատին,
լ^ւղՀանրասլէս
օ–
տար
գրականութեէսնց
էէաչակբ
Վենետի
—
Կ
՛՛՛Լ
Կ
Ը.
՚ ՚ Կ " Է
• Տաբբեբ
խնգիր՝
ա
յւլ
ճա
-
չակին
տա
ր ոդութէւնր
:
՚ Լ ի լ ՚ ՚ է ի լ ի ո " ,
9)ե —
նելոն
, Միլթրն
, Հո՜մեբոո
, Պղ՚"տոն
, Լա—
մարգին
, Տանգէ.
իտալացի
եւ
ֆրանսաւլի
էլրագէանեբ
^ մեր
գբ ա կանո ւթեան
ան
-
ւլասաանէն
նեբս
կբ
մտնեն
Մ
խիթարեան–
ներուն
Հետ
թեւանցուկ
;
Աւե
լց ո լց է ք ,
րո
լո բ
ա յ ս
գ ո բհե
բուն
ու
աթուններուն
վրա
յ ; Վիեննական
վւագան–֊
ԴԲ ,
Հ . Արսէն
Այ՚ոբնեան
,
Մատաթիա
Գարագաչեան
,
Յ ՚ ՚ վ ՚ ՚ է փ
Գաթրրճեան
,
Վրթանէ"
Զ ՚ ՚ ՚ լ բ ք ս ե ա ն , ՚Լեւոնգ
Տ"
՛քն ան
-
եան,
Գաբրիէլ
Աենեւիչեան
, Գ. Գալեմ
֊
քեբեան
, , Ներսէս
Ակինեան
եւ
բաղմաթէւ
ուբիչնեբ
։1840–1940 ,
մէկ
ղարոլ
լնթադ–
քին
, ՚Վ^իեննական
Մ ի՛" բանութ ի ւ ն բ
բեր-ւտհ–
է իբ
մ ա սն ա կ ց ո ւթ
ի ւն բ լ^դՀանուր
չո՛ր
-
մումին
: Այսօբ
աւ , դիտական
ն ո յ ն
Հաս–
կացողոլթեամբ
, Վիեննական
Հայրերբ
բարձր
կբ պաՀեն^Հայ
բանասերութեան
ւման.
ւաուաոա
ա
թիւնր;
Մ խիթաբեաննեբբ,
իրենց
երկու
թեւե
րով,
խուզարկու
Հայ
մաքի
.երկու
բե
-
ւեռնեբն
են , ու
Հայ
գբաքլանութիւնբ
,
անոց
անունաԼ
եւ
ւլոյոլթեամբ
,
ինքղինք
կբ պարտագրէ
ք7ւնաքլան
մա
րղե
բու՜ վրա
յ I
ՄԱՆԿք)ՒԹԵԱՆ
ՅՈՒՇԵՐ
ԿԱԼՕՆ ԱՈ.ԲԱՐ ԵՒ ԻՐ ԻՇՈՒԿԸ
՚Սուէր Մեր Անոլշաւանին
ՄիջաՀասակ
ու
ւլե բուկ,
քառաս/էէն
էլտբռլններ
րոլորահ
ագամաբ՚է
մ լ^ւ
էր
կալօն
աւլբար
:
Խի՚ո
ու սեւ
մ աղե
բուն
քսուբձին
տակ
, Հազիւ
նչմարելփ
կբ
ղաւ–
նաբ
երկու
մատ
էայնքով
նե՛լ
ճակատբ
է
Աօնքե
բուն
աակէն
յուլունքի
սլէս
մ ան
-
էՈ
ր ա ի կ ա չքե
ր բ ,դ ուրս
ձղուտհ
,՚լ ե էլե ց կո ւ–
թիւն
մբ կուտային
կլ՚՚ր
կ ՚ ՚ ՚ ր մ ր ո ւ կ
այաե–
բուն
: Իր Հասակին
պէ"
կարճ
ու
ոլորուէ*
ոչեխերր
չբթունքնէ,բէյ,
կաիւ
,
կբ
ժպտէր
բոլռբին
, բարի
կաւք եցալութեամբ
; Աւլ —
՚լասէբ
, աչխատասէր
, յուչնոլթիլն
չու
-
նեցողի
դովասանքբ
, յարւլ
ու պատիւ
կր
Համարէր
իրեն
:
Ունէր
լեզուանի
ճարպիկութիւն
•
առել–
էորակէսն
նուրբ
Հնաբքներու
չնոբՀիւ
չա—
ոէերու
րերնին
համոց
գտբձահ;
Շ • ԳէԱԱաՀիսարի
Մ այլ՛
եկե՚լեցիին
^
ոլտՀպանիչ
բերո՚լ
չուքին
աակ
,
Հ ի ն
«Թա
չխ՚ոն՝»
ի ւքէջ
մ ան բուքի
-
՛լ բաւաէլո
ր–
հ էէ ւթե ան
խանութ բ կբ բանե
ցնէր
իր ի -
չ՚ււ1լոէք
: Շտաեբու
Համ
ար
Հանե
լոլքլ
էր
անոր
բրահ
՚ս՚ւեւտուբբ
:
Օրն
ի բուն
ներկ
քլբ
ներկէր
,
դորհ–
կ՝եւիէր
յաբմաբե-լոէէ
թուրք,
ՀայախՀ»՛։
քիւրտ
՛լ իւղացիներուն
ճաչակին
ու
պա
Հան
ջին
: Արշինբ,
էիայլուկ,
դամերով,
նաչխուն
չւսփահու
քանակբ
, ձեռքէն
չէ
Ր
ձւլեր
; Զափելու
, կտաւին
,
մ անահին
,
լալ
տեսակր
կլլեցնելու
, մ իամ իտ
գիւզա–
ց ք՚ներ
ր
Համ
ողելոլ
մ ենա ^
՚ ՚ Ր ^ Ր ի ւրա ց
ու
ցահ
էբ տարիներու
փ ո րձառո
ւթեամ
բ :
կալօ%
աղբ՚սբ
իր իչոլկին
Հետ
առտոլ
իրիկուն
կր ճամբորգէր
ԹամղաբայէնԳա–
րաՀիււար
, ԳարաՀիսարէն
Թամղարա
; Իր
հննգավայրէն
բաժնուիլ
չէր
ուղեբ
:
Իր
Թա՚ք զարան՝
^՚ՐԿԷՐ
դր՚սքս՚ոավա
յ ր է ն
թանկ
էբ
։իբեն
Համար
ղորհր,
դորհ
էր ,
բայց
տունբ,
րնաանիքբ,
ամէն
բա1
՚է
. լ ե ր ։
Զէ
ր
՚՚ւ՚լեր
բաժնուի
լ Թամ ղաբա
յէ
բու–
րասաան
այդէներէն
, ջէնջ
ու պաղ
ջրր ~
՚էէժ
- սլո ւրա կնե
լ՛ էն , Հինաւուրց
Հ րաչա–
գորհ
վանքերէն
; յ՛բ
Հ ողուն,
գաղանի
ե–
բա՚լներուն
թելին
Հետ
չաղաիւուահ
ջեր
-
մ եռանդ
Հաւա՚ոա
ցեա
լ—Հա յբենասէր
մ
ր1՚
էբ : Իբեն
Համար
տունբ
,
ղաւակներր
,
"՚Գ՚էԸ.
՚
"բբութիւն
սրբոց
էք^ ;
կալօն
ագրօր
իւանութբ
առտոլ
կանու
քս
արեւահադին
Հետ
րա՛յ պ է ա ք
էր բԱալ՛ ,
Հաւատացեալ
ժամուորին
առաջին
«բարի
լոյոՖ
Ր""՚լր՝
«Աոաւօտ
լուսոյ
,
արեղակն
արգւսր»
թրթռուն
օրՀնէքր
ինք
սլիաք՛
իւլէր
, երկու
պուտ
աղօթք
մրմնջեքով
ժ-ամկո
չ
աւյյւօր
Հեա
; Խ անութէն
գուռբ
Հասնոգբ,
պաՀապան
իչուկին
ոուբ
ձա ք–
նր
է"ողբ
, ՚չիաէր
որ կալօն
աւլբար
եկահ
էր
Թամզաբայէն;
Ժիր
ու աչխոյժ,
քուն
ու դագաբ
չու
-
նէր
, մ ե ՚ լ ք
կբ սեպէր
առտուն
առաջին
բախտր
փախցնելբ
, ուրի^եբէն
ոլակաս
սք-ռեւտուր
բնելբ;
Իր
Հաւատարիմ
իշուկ
բ Բ"/"Ր
Ք՚՚՚՚ԼՔՐ
~
ցիներուն
Հիացմ
ան առարկան
է բ ;
Կ՝ Բ ՜՜
ոէիղ,
թէ
ւլաւկին
չ՚ս՚ի
կբ "իրէ
, կր
խնա
մէ ; Գարիի
տոպրակբ
միչա
լեցուն
էր ,
բաժնե
կից
կալօն
ա՚լրօր
ւքա "՛ոա
կին :
Առտու—իրիկուն,
երկու
ժամուան
ճամ–
բա
յ կտրող
ա յս
չորքոտանին
ւղէոՀասլան
չունի
անձնուէր
՚էեբ
կր
կաւոարէ
ր
իր
էոիբոջ
Հանղէպ
: Վա՜՛յ
անոր
ււր մօտենար
,
ձեռք
երկա
բէր
; Ականջներբ
, դունչբ
սբ
-
րելով
էլամ կր քսահնէր
եւ կամ
աքացի
մր
կուտաբ
: Իր տիրոջ
լեւլւււն
Հասկցող
ա
յս
Իշուկբ
, մեհին
ու պղաիկին
քսագալի/քբ
\
գաբձահ
էք՛, տմբա/ջ
Թաշքս՚՚՚նբ
,
շ"՛– — ՚
կան
, ո՚ոքի
՚-ւանելոէվ
իր սուր
, միօրինակ
՜
ղռինչով
. . •
^
Մենք
,
էղղաիկներս
,
իրիկուան
կալմ
երբ
մանկապաբտէղէԿւ
աուն
ւքերաղաւլ
-
նայինք
,ւիա քսուստ
կուաայինյււոնաեո
ա՛լ–
բօր
ձեռքէն
, ու անսլա
յմ ան
Թ ՚ ՚ ՚ շ խ ա ն ի ն
առջեւ
Հաւաքոլելով
կալօն
ա՚լբօբբ
էչու–
քլբ կբ
ղռացնէինք։
ք^ոլոբս
մ է 1լ բերան
«կալօն
ղբո ,
կալօն
ղբո»
կանչելով
կր կատղեցնէինք
քսեդճ
ի–
շուկբ
: Մեր
Հրճուանքին
, խնդուքին
Հետ
կալօն
աւլբօր
իչուկր
կբ դռար
անղ էսղ ար ,
ուր
իչնե ր ալ
կր
ձայնա
կց էին :
ինչեր,
ինչեր
կբ քաչէբ
մեր
չաբութե~
նէն
քսանին
մատակաբարբ
,
՝Բիւրիլքճենց
Գրէ՚էոր
էմէն
; Անուչութեամբ
կբ
յոբդո–
ԲէԲ > ւ^Ր
Ը1Լ՚"Բ
՝ կբ
"Ր՚՚^ար
, աւելի
կո
-
թով
մեր
եաեւէն
կբ վաղէբ
,
ա ն օ ՚ լ ՚ ՚ ւ ՚ ո
։
«Հանղիսա
ձդեցէք
էշուկբ,
Կ՚՚՚լօն
ա՚լբար
չաքար
սլիաի
տամ
ձեղի»
•
ապ՚սր՚լիւ^
՚
՚Ր՚՚ոյլ
մբ ետ,
ք՚՚՚յլ մբ առաջ
վաէլելով
մեր
րնելիքբ
կ՝բնէինք
մինչեւ
որ կալօն
աւլբար
դ " բ հբ ձղէ բ ե լ ՛լար
լոեցնել
ի ր
" ի ր ա կ
էո
ն
իշուկբ
;
Կ է "օրուան
՛լ աղ ա ր ի ա տ ե ն , կալօն
ս՛ ՛ լ –
բօր
իւանութբ
ժամագրավայրն
էբ
Հ ի ն "՚–
նոբ
խաներու
, կա՚ոակաքսօս
ա՚լամ"՛ր՛լ
ոց :
Շաա
անղ ամ
վրան
՛լ՛՛՛լ , աես՚ոկ
մ բ ան
-
պաշտօ-ն
ժալով.
քանի
մր մեճիտեայ
աւե–՛
ւի
վւրցնե
լու
պաՀանջ
եւ ուրախ
ղուարթ
ի՛նղ
ոլք
. Համ բե բոէ թեան
՚ " է բ Կ՚՚՚լօն
Ա
՚գ–
լ՛ար , բո լո բ ի ն
յարւք արե լու յատուկ
ձեւ.
էք
բ ունէր
, նե՚Լս րաոլթիլն
, դ ժկամ
ակո՛–
թ ի լ ն
չ է ր
ւլ ի տ եր,
ճ ա րպ
իկ
ու տի
բ ա
-
կան
կամ քո
էէ
կ՚՝առ ա ջ՛" (՚ կէ ր
ս՛մ
էն
Է^՚Հ
քլանէսելով
:
— ֊
Տ՚լ՚՚՚ք
նորէն
սուրճ
էսէքելու
եկաք
—՚
ե լ
էս
II "I նց
ոլ ա ա ա » էս ա ն է,
ս ոլ աս ելու
ձայն
կուաաբ
՚ք^իւրքճենց
Հաճէւ
Գրէ՚լ"րէն
է
ոուբճ
աէղսսլրե/ով
:
Փր՚էո՚-րր
եբեսէւն
սուրճէւ
ղէուաթներԱ
՚՚լաէլ
ջուրին
Հեա,
տեւլ
կր
բոնէին
երկաբ
սե՚լանին
բ ՚ ՚ լ ՚ ՚ ր ՚ ո ի ք բ ։
Գրի՚լ"ր
է ՚ Ա ՚ ն
կ"՛ •*
լիճով
մէսնտրաիկ
դիհեր
կր քաչէր
սլա
-
տին
մէկ
անկիւնբ
: Այ՛լ
ղէւհերբ
կ՝երկլ՚ն–
նա յէւն , կր շարուէէւն,
ամսեդլէսուն
Համ
-
րուելու
Հ ս ՚ շ ի ւ բ
՚լանձելու
Համար
տ
Շար
ԱՆՇԷՆ
ԿԱՐՕՏՈՒՆԻ
(1)
Fonds A.R.A.M
