| | յ ւ լ յ լ յ ( լ լ
^ | | ա 6
6ո
ւ925,ււ.օ.տ.
376.286
17, 1^Ա6 Օ^շտատ -
(13^) 1^6Աօ : 70Լ6ե\0
Վեցամս. 1100 ֆր • , Տար՛ 2200, Արտ– 3000 ֆր
էշԼ^նՕՏ. 15-70
ԳիՏ 10 ՓՐ–
Ր Յ Ո » 1678-63
–28րդ ՏԱՐԻ - 28^
յ ^ Ո 6 6
Ւ1օ 6708 Նոր շրջան թիւ 2119
ՄԵՐ
հՕԱք-քԼ
1952
Կիբակի 9 ՄԱՐՏ
Խմբագիր՝
5.
ՄԻԱԱ՚ք^աՆ
ԲԱՌԱՐԱՆ ԱՆԳԱՍ՝ 2ՈհՆԻՆ՚Բ
Գրավաճաոներր
միարերան կըտրանքան
•
Հայերէն
բառւսրա՚ն
չունինք։
ինչ որկար
սպաոձցալ,
բոլոբ՛՛ ալ անճրկած
ենք,
գոՀա–
,^ում
աալու
Համար
յաըաճուն
սլաՀանքեե
րո ւն • • •
Գրավաճառներուն
Հեա, մամոլլն
ս. լ
կրնայ
ՀաոաասւԼլ
այս սլարագան : 1՚սկապէս
Հայկական
^չուառութիւն
մը, սր բացաաըութեան
չի կա–
բօաիր :
է
Շաաոնց սպառած է Հենեաիկի
« Առձեռն »
բառարանբ,
(ապ . \865ին) : Եթէ աակաւին
կան
օրինակներ՝
վանքին
մէչ, այոկամ այն
գբաաան
անկիւնը,
ունեւորներու
միայն
մաաչելի
են ,
իրենց
« սակա րանա
յին »
գինեբով։
Ա պառած է նաեւ
Աիմոն Գափամաճեանի
բա
ռարան բ , (ասլ . Պոլիմ ,
1910)։
Գրպանի բառարան
մբ, (Վ . Գէորգեան,
1935)
նոյնսլկս
գմուար
կը ճարուի,
կ՝բոեն
ւ
Պաաերաղմկն
առսք
Հոմանիներու
բառարան
Գանձարան
ալ Հրաաա բակս
ւե ցաւ
ԳաՀիրէի
մէշ,
Հանգուցեալ
Պ– Գայաեանի
կո գմ է , ես
նոյն–
՛կէս սպառած
կը
Համարուի։
Զենք
իսօսիբ Ատ
՚ Ա՛ալխասեանի
քառաՀատոր
բառարանի
մասին,
որուն
երեսբ բացառիկ
րախ–
աալորներ
միայն
տեսան
արտասաՀմանի
մկք, եւ
որուն
Համար առասպելական
գիներ կբ պտՀան–
ի լ ի ն
այժմ :
Կը կայ.ծենք թէ ա յս
Հարեւանցի
տեգեկոլ–
թիւնները
բաւական
են, , գաւլափար
մբ
կագմելու
Համար
այս նոբ տագնապի
մասին։
ի՛՛նչպէս կբ բացատրէք
այս
ոգբեբգութեան
ագատճաոնւերբ
յ
Րանւլէտնե
ր անմ իքա սլէ
ս պիտի
պտրղեն
տբնէ–. ՜ ՚
աեսռկան
գժո
լա րութ իւններր։
Ի)ւրիչներ
դայլի
աւե աար ան սլիտի
կար գան
ձե ր գԱսուն ,
բսե
լու
Համ ար թէ ա յո բառարանը
Հինցած է , ա յն
միւսը
գոՀացում
չի աար , սա եբրորգը չատ րարգ է կամ
Հ\ատ
վւոքր :
Եւ տարիներբ
պիտի թաւալին,
բաււաբան
մոլ–
բալով
գպրոցէ
գսլրոց ^կամ գրատունէ
գրատուն
:
Զորս վանք
ունինք
աբտասաՀմանի
մէք , բո֊
լորն ալ օմտուա.ծ
մա տեն ագա
րաննե բով , ապա–
գրական՛
յարմ ա ր ո լթ իւննե
ր ո վ , մ տաւոր
ուժեբաէ
:
Զորսն, ալ նաւիբուած
են մչակոյթի
գաբգաց–
ման
, եւ գիրքեր կբ Հրատարակեն
պարբերմսբաբ
,
բանաստե
գծա
կան էն մինչել
բանասիրականբ
։
Ջոբսն ալ աւելի
գիւբաւ
գրամ կբ ճարեն
քան
վաստակաւոր
անՀատներ. կամ ուրիչ
ազգ • Հաս–
սւատոլթիւններ
:
(Վեղարին
շուքը
Հրաշքներ կբ
գործէ):
Նոյն իսկ բաբեբաբներ
կան որոնք
վանաՀայրի
մբ կամ կաթողիկոսի
մբ մէկ
գիմում ին վբայ կբ
քւտաԿւձնեն
այս կամ այն բազմածախս
Հրատարա
կութեան
ծախքերը։
Այս
պայմաններուն
մէք,
ինչո՞ւ
պիաի
անճր
կէին, գոնէ անձեռն
բառարան
մբ Հբապարակ
Հա
նելու
Համար։
Այգ
վանքերէն
Վենետիկը
չի՞ կրնար
վեբսո–
մ շակե
լ եւ ապել
Առձեռն
Րառարանբ,
օգաագոբ–
ծելաէ
Հաւլարաւոր
նոր բառեր
, որոնք
սլատրասա
կբ
մնան
իրենց մատենագա
րանին
մէք, կամ կրնան
Հաւաքուիլ։
(Շատոնց պէաք էբ Հաւաքուած
րլլա–
յին , տարիներու
բնթացքին)։
Եւ կամ Անթիլիասբ
չէ՞ր
կրնար մեկենաս
մբ
լ–
ճարել
կս–թո,լիկոսական
օբՀնութեամբ
, ուրիշ քա–.
Լ
ռարան
մը Հրատարակելու
Համաբ։
1.
Յաճախ կբ պարծենանք թէ մեր վանքեր բ ե–
ղած
են կենգանի
ւէառաբաննեբ
մշակոյթի
,լար–
բացման,
իրենց տքնա քան պրպտումներով
ել տո–
\րւե վաստակով
:
Անցա՞ծ է այգ շքքանբ, թեւ տալու
Համաբ
գիրին
ել Հաճելի կամ զուտ մասնագիտական
ար–
ս,ս1\ք^
ութե
անց
։
Հանքերուն
վբայ ծանրացած
ատեն, մեր. միտ
քէն
չսնցնիր
շքմեզացնել
աշխարՀական
գրոց–
բրոցնկն ու Հրատարակիչներբ,
իրենց
զտրմանա–
զան
Հիէնագբամներով
կամ անձնական
գանձերովդ
Աքդ մասին
ո
՛ւ
պի՚ոի
իսօսինք
առանձին։
Պարղապէս
ղանզ
մ ըն է ոբ կբ
Հնչեցնենք
ա՛յսօբ :
կ՝ուղենք
արթնց՚աւլ
իրաւասունե
ր բ , օր աոաք
գործի
ձեռնարկելու
Համար։
Օ Ր Ը
Օ Ր Ի Ն
ԾՈԻՌ՚Ն ՈԻ ՇԻՏԱԿԸ
ինչո՞ւ
բնգՀատեցիք
ա յս
չարքբ
։ ^ոլռ
բանեբբ
չտ կո ւե ց ա՞ն
...
=• ԸնգՀակառակն
: Աններելի
, անիմանալի
սբ–
խալնեբը
իրար կը Հրմչտկեն,
յուսաՀատոլթիւն
սլա տճա
,ւե լո վ :
ի րաւունք
չունիք
յուսաՀատե
լու : Պէաք է
շարունակ
յիչեցնել որսորվին
է
- Գժբաիստաբար
սորվեցնելու
կոչուած երա\–~
նելիներն
են որ չեն ոորվիր,
ուսուցիչ,
խմբա—
՛լիր , թարէլմանիչ^ գրագէտ^ բանաստեղծ
կամ բա
նասէր
I
Կ^աբժէ ոբ օրինակնեբբ
արձանաւէրէք
Հրա
պարակաւ, ի Հարկին
անուններն ալ
յէչելով՛–
= Փարիղի
մէք Հր ատարակուած
օրաթերթ
մբ
ցսզ
կբ ՛ււ՛է աբուեստաղէտի
մբ
ստորաւլրութեամբ,
մինչգեռ
Հարցբ երկաթեա
յ « ձող ՚ֆերու
մասին
է ։
Պ՚լտիկ
թե բութ իւններ
են ։ թերեւս պատաՀ–
մունք :
^
ի՞նչպէս թէ պղտիկ
թեբոլթիւէ,ներ
։ թեր
թեր կան, Փարիղէն
մինչեւ
Պոլիս եւ Միքին Արե
ւելք,
որոնք աաբիներէ^
ի ՛էե ր
Հ
ինչին ՝»բ կբ գրեն
« քնքին » ; Ան ց եա
լնե բ ր
լիք րան անեան
ամ սագբի
մ բ
մէք
կաբղացի
թաֆնի :
Գեււ քանի մբ օր առաք
ալ
բաւլա,ււ1՝
(ւիա,լանգ)
, փարիղեան
պարբերականի
մբ
մէի
կա–րելի չէ ուզզա գրո ւթեան
գասլ^թացք
մ ը բանա
լ :
^
Ի՞նչ օգուտ
, երբ խմբագիրներբ
եւ
յօգոլա–
.ծագիրնեբբ
իբենց
փողկա,զր
կապելու չափ ալ Հոգ
- չեն տանիր
իրենց կամ ուր
ի շին
գրութեան
։ Գաս
չէ , գասաւլիրք ալ տառ , պիտի
մնան թավւթփած
։
Երեւակայեցէք
բանաս1յրներ
ոբոնք «ձիէնածածկ»
,
՜ ^ թիթեքլածսէծկ
»՛ բառեր կբ ղոբծածեն
։ (Ոչ թէ
ծաւծկ ,
այլ ծածուկ =
քօդածածուկ) :
Ր՚ող
գրեն
պարզապէս
թիթ եդապաա , ձիւնապաա։
Ո՚֊չ-կանոլխ
կր սորվին
։ Գուք
շաբուեակե–
ցէք
մ ատնանշել
ծուոն ու շի տակբ
=• Պայմանաւ ոբ ամ էնէն առաք
իսմբագիրնեբբ
Հետեւին։
ՎԱՀԷ
ՏԽՐՈԻՆԻ– - Վերքին
պաՀուն
ցաւով
կ՝իմա–
նանք թկ մեէւս-ծ է բժ .
Ե՛
Նագաշեան,
որ
25
տա՛
Բէէ է Վ.^՛՛
ԿԸ Գ ՚ ՚ Ր
^ է բ Փաւէիայի
(իտալիա)
գիւ
ղերէն
մէկուն
մէք։ Պայւկեշտ
մարգ մբն էրել քեր–
մապէս
ւլնաՀ ատուած տ ե ղա ց ինե
ր էն :
Րժշկական
ուսում բ աւ ա րտե
լէ վե րք,
մ եկնած էր Ա ուտտն
,
իբրեւ
կ,ււ ռա վա
ր ա կան
բժիշկ :
Մ եր
ցաւտկցու–
թ իւննե
ր բ իր ընաանեկան
պարագաներուն
,
ինչպէս
եւ բժ •
Ե՛
եւ լ^կերոլՀի
Վ.Ի/աթանասեանի
։
ձ ա ռ ^
ԼՍ611Տ1
ԵՒ ԱԻՕԼ
յ^օօտ
Այնցեալ
կիրակի
ծանուցած
էինք թէ բանաս–
տեղծ
^ւաՏՈ ԼսեւՈ
(ՇաՀան
ՇաՀնուր)
չաՀած է
IV13X
յԱՇօհի բանաստեղծութեան
մրցանակբ,
50,000
ֆրանք,
իր նոր գործին՝
« Տ31Ոէ€–ԲԶէ1&Ո06
>։>ի Հա
մար
(սիսալմամբ
գրուած էր
^1ւՅՈ06) :
^ ^քէՏ » ,
*Իարիղի
ղեղարուեստական
շաբա–
թաթերթբ,
այս առթիւ
տեսակցութիւն
մը կը Հը–
րատաբակէ
Մ արտ
1ի թիւով,
յ&ՇգԱ6Տ 6ք6ՈՈ61^
ստո
բազ րութեամբ
:
Առաքին
տողերէն
իսկ , յօդուածագիրբ
կ՛՚ըսէ •
- « Մենք քանի
մը Հոգի
ենք ոբ
տարիներէ
ի վեր
ԼսհւՈՀւ
կբ նկատենք
այս
Ժամանակի
մեծ
գրագէտներէն
մէկը։ Ան Հեզինակն է բանաս–
աեղծութեանց
երկու
սքանչելի
ժողովածուներու,
« Լշ բՅՏՏՁ§6ք շ13ոճ6Տէ1Ո »
եւ
« Տ31Ոէ6–ՐՅէ1611Շ6 ».
դուք
այնտեղ կը զտնէք
եզականօրէն
ճչգրիտ եւ
բոլորուԼին
նոբ չեչտով
քերթուածներ
, ուբ.
փոիսն, ի փոխբ
նշանագրութ
իւններ
կ՚՚եբեւան
տեսանելի
աշխարՀին,
ուրիէիեր
՛ալ
ներքին
ա.չ–
խարՀին
վյւայ։
• • • Կբ զտնոլինք
Ժի՚՚լ
Լաֆորկի
ել
թրիսթան
՚Բորպիէռի
բնտանիքէն
եւ անոնց չափ
կարեւոր
բանաստեղծի
մ ր առքեւ
» 1
Յօգուա1էագիրբ
կը նւկաըագրէ
իր
այցելութիլ֊
նբ
Հօ—Լէվէքի
ապաքինարանը
(Պոռտօ)
, ուր կբ
դտնո
լի
տսւ րա բախտ
բանասաեղծբ
,
տարիներէ
ի վեր ։
« Այգ օբբ չատ գէչ չէբ իբ առոդքական
վի–
(20 ՆԱԽԱՐԱՐՈԻԹԻԻՆ ՓՈԽԱՆ 45Ի)
Նոբ վարչասլետբ, Պ– Անթուան
Փինէ,
վերքին
ւկաՀուն
լուբք
դժուարութեան
մ բ
Հանդիպեցաւ«
կաւլմելոլ
Համաբ
իր գաՀլիճբ։
Ժողովրդական
Շարժում
բ
(ւ
\՚1.ք^,ք*.)
որ քուէ տուած
է ր իր թեկ
նածութեան
Համաբ
, կբ դժկամակէր
մասնակցիլ
նոբ
գաՀլիճին
1 Վարչապետբ
յայտարարեց
թէ պի՜
տի Հրաժարի
, եթէ չմասնակցին
։
Այս
կացութեան
առքեւ , ժողովրգական
երես
փո խաննե րը բացառիկ
նիստ
մը
ղ ումարեցին
ի–
բենց փերքնական
ղիրքր
ճչդելոլ
Համաբ :
Ուրիէ
խ ո րՀ րգա կցո ւթի ւննե ր ալ կատար
ուեւլ ան , տեւե—
լոփ փեց
ժաւք։
Ի վերքոյ
կուսակցութիւնբ
\2ի
գէմ
17
ձայնով ել
4
ձեռնպաՀոլթեամբ
որոշեց
մաս
նակցիլ
, Հետեւեալ
պա
յմ աններով
.
Զ ս տ անձնե
լ
տնտեսական
, ե լմ տական
գո րծե
բու
եւ. աչխատան
քի նա խարար
ութ
իւններր
: Անփոփոիս
չա բուն ակե
Լ
•ա րտա
քին
քս, ,լա քա կանո ւթ իւն բ
( պաՀել
Ո՚ոպէռ.
Շումանբ) : Յարգել
բնկերային
օրէնքներբ
(բնկե
րային ապտՀ ովութ
իւն , չաբժական
սակացոյց
, եւ.
այլս) :
ինչպէս
կ՝երեւայ,
կուսակցութիւնբ
չէ ուզած
յետտգիմա
կ ան եյւեւալ
, . մ ասնաւո րապէս
նկատի
առնելով
արՀեստակցական
միութեանց
ղիրքՐ՝–
Երէկ , չաբաթ
, կազմ ուած
պիտի
Ր1լաբ նոր
գաՀլիճբ,
որ պիտի բաղկանա
յ քսան
նախաբաբու–
թիւննւեբէ
, ւիոխանակ
քառասունի :
Վաբչտո/ետր
ինք պիտի
ստանձնէ
ելմ տական
նաիսա րար
ո լթ
իւնն
•ալ
, քանւի ո բ իբ
ղ լխաւո
բ նսլա,ոակնւ է
ֆրանքին
փրկոլթիւնբ
ելպետական
ելեւմուտքին
Հաւասա–
բտկշռոլթիւնբ
։
Հաւանական
թեկնածուներ
կբ
Համաբուէին,
Պ՛
Փլելէն
(փոխ վաիչասլետ
եւ ազդ– պաչա–
սլտնո
լթ ե տն նա խա րա բ ), Պ– Ռբնէ
Մայէր (փոխ
փաբչապետ
ել գաաական
նախարար՝)
, Պ՛
Մարթի–
նօ Տէփլա
(ներքին
գործերու)
, Պ՛ Պաքոն
(աչխա
տանքի)
եւայլն
։
Փ՛որ իղ ի սակ արա նին մէք
նսլաստաւոր տպա
ւորութիւն
զործեց Պ– Փինէի
պաշտօնին
փաւեբա–
ցումբ։
թղթաղբամ
սթերլինր
1095Հ>՛
ի ք՛ու
1065^
տոլարբ
. ակն աի։ Նափոլէոնր՝
4930^^/ 4760^,
զուից.
ոսկին՝
4630^^5^4470^.
սթեբւինբ՝
5760^^
55Տ0Ի-
ձոյլ
ոսկին՝
621.նՕՕ^^. 600.000^։
X
Ց.Օբ • տբ կոլի կազմակերպոլթես^
անգամ
նեբէն
27 «
րմրոստներ », որոներ ձտ քն տուած
էին
Պ– Փինէի
թեկնւ,ւծութեան
,
իսէ
,տօրէն
սլիտի պատ–՛
ժութն , Համ աձա
յն
՚իերքին
լուրերու
:
կարծոգնեբ–
կան
0Է սլքւաի արտաքսուին
։ Զ՛* ր ""ի՛ո
ր բ
մ ամ
ուլխ
ասոլլիս
մ՛ր պիաի սարքէ
՚թ
"ՂՐ
ւ
երկուշաբթի
գ
(Լւււրերու
շ ա ր ո ւ ն ա կ ո Նթ - ի ւ նը
կաբդա| Դ». էջ)
նէակբ եւ կ՝ոււլկյւ
կա.րելի եղածին չափ լաւ
բնգու
նիլ
զիս։
Նոյնիսկ
ուզեց
քիչ մը ոտքի
ելլել
(փեր
քին
անզամ
այցելած
ատենս
քանի մը քայլ
առինք
դարաստանին
մկք) ։ Զկարենալով
չարժուձեւեբ
կատա րե լ , բւ։ բեկամ ական խօսքե յ/. կբ չռա
յլէր
։
••• Ակսանք երկար - բայյակ
իւօսիլ
ամէն
բա—
նի մաս
ին : Պատմ եց իր ծագում
բ , իբ
ժամ
անումբ
Փարիզ
, Հա յեբէն վէպ
մ բ գրե
լու
ե զան՛ա կբ , անոբ
զտած
յաքո
ւլո լթ
իլն բ ։ Ըսաւ թէ ինչպէս
ծանօթա
ցաւ Անառէ
Աալմոնի ելՄ աքս
ժաքոպի
։
« Առաքին
մարգբ որմամուլին
մկք
խօսեցայ.
իր ո տան աւո րներու
մ ասին^
զ ովասանքի
քանի
մբ
բառերով.
Մաքս ժաքոպն
էր։ Անձամբ
չէի
ճանչ–
նաբ
ղայն։
Հասցէն
գտնելով,
գացի
^ոբՀակտլու–
թ ի է ն
յայտնեցի։
՝Րիչ վեբք եբկրորգ
այցելութիւն
մ բ տուի
։ Ամ կնր այս էր , աոանց
Հաշէաւե լու
մեբ
փոխանակած
նամտկներբ՝
իր մաՀէն
քիչ առաք
։
« Առաքին
այցելութեանս
ատեն,
աբտօնու–
թիւն
խնզրեցի
ՅԱՈ՚ԱՋի
մէք
Հրատարակելու,
(այսպէս կբ կոչուի
Փարիզի
Հայերէն
օբաթեբթբ^
քանի
մր Հատուածներ
ԼԸՏ
./\11ւ6Տ ՏՕՈէ
6Ո
^քա6Ո1€
բանասաեզծութենէն
: Անմիքապէս
աբտօնեց
, ճբշ—
մ աբտապէս
յուզո ւած , բսե լոփ թէ ինձմ է առաք
ոչ
ոք չէ բ զբաղած
ա յ դ բանտստեւլծոլթեամ
բ : Հբա–
տա րակութ
իւն բ^
աեղի
ունեցաւ, եւ ֆրանււեբէն
^
ինչ որ Հակառակ էբ
թերթին
սոփորութեան
X
Մաքս
Ժաքոսլ այդ բանաստեւլծոլթես,մ
բ կբ ծա
ռանա
բ
Հա յերու
ամ՛բողք ական
բնա քնքման
գէմ .
ժոզոփուրգ
մ բ ոբ մինչեւ
ա յն աաեն
մ իա յն քաբ—
գեբ տեսած
էբ։ Եւ քսանրՀինգ
տարի փեբքբ, բա
ցա բձա կապէս
Համ անմ ան ագէտ
մ բ
պա
յթեցտւ.
Հբեաներուն
՚Լբայ
(ոբոնք
մինչեւ
այն ատեն միա–
այն « փոկրոմ
»նեբ տեսած
էին ֊ քաբգ) ,
ինչ
սլէս եւ իր իսկ անձին
՚էբայ : Այգ Հին
մոռցուած
բանաստեզծութիւնբ
մաբզարէական
ձայն
մբ չէ^ է
Նախատեսումներ
չի պարունակեր
» :
Պ
6ք6Ո11Շք
իր դբութիւնբ
կբ փերքացնէ
կեն–
ս ադրա կան
ծանօթութիւննե
ր տա լոփ Հայ բանաս—
տեզծի
մասին,
միեւնոյն
ատեն
սլաբղելոփ
անոբ
ք րական տե ստկէ տներր
։ « Հի ւանզ ՛ութ իւնբ
Հան
գիստ
չի ձզեր
զիս , կ՝բսէ
Շս՚Հնոէ բ , բայց
ա
յս–
տեգի
մաբգիկբ
բարի են» : Անշուշտ առս
նձնոլ–
թւ
-՚ւ՛՛– ալ հր ՚նե-քէ։
Րարեբ՚էիւ-ոարար
րաքեկամ–
նեբ
նամակներ կբ գրեն
ել. աՀաւասիկ
Մաքս
(/•/է–
դուքկ մրցանակբ »:
Fonds A.R.A.M
