թեան։
թովմաս
թէլ,զԼա՝եէ «ՍանգոՓ՛"
Կ"յս»ի
մասին կչյ գրէ Պարոնեան . ֊
Բսան աարի առաշ
մամա^նակն
ուղեց որ Պ՛ Թէրղեան
ՀԱանդոլխս,
կոյս»
անուամբ
ողբերգութիւն
մր ղրէ
մողովուր֊
ղին, ոբր շատ բաներոլ. կարօտ էր,
րացի Աան -
գութաէն^
;
Պատմական
ողրեբգոլթիւննե
բու
ուրիշ մէկ
թերութիւնն
էբ սչաամական
ս^էցեաչթ իտէալակա–
նացումը,այղ
անցեալր
սխալ ու ծուռ
Հայելիի
մէչ
ց֊ուցագրելով,
կր ձգտէր
Հանրութիւնր
յուղող
Հաբցեբէն
Հեռոլ
սչաՀել ղանգո ւածնե րր։ Մեծ եր
գիծաբանի
կարծիքով՝
պատմական
անցեալր ան -
Հրամեշտ էբ վեր Հանել
այնքան
որքան, ան, աբ
ձագանգր
կ՝բյյաբ
ներկան
յուղող
Հարցերուն , ՜։
կր նպաստէր
ապաղայի Լախապատրաստման
։Աղգ,
վիպապաշտՀեղինակներէն
շաաեբ
ոշ միա յն չէ էն
օգտաղործեր
անցեալր
ներկայի եւ ապաղայի
ըմ–
բռման
Համար,
այլ րնգՀակառակն, այգ ապա -
գան
կ՝ուղէի\
նմտնցնել
անցեալին , աւատապե -
տական
յա բ ա բե րո ւթ իւե ւե րր վւաււա բանե լով անց
եալր կր Հակագրէին
ներկային եւ անցեալի
բոլոր
Հակասութիւներր
, ղ մբախտութ
իւննե րր կր րա -
ցատրէին
ի աեա
լի ս տա կան
պաամ աՀա յեցողոլ -
թեամր , այսինքն թագալո
րնե բու եւ նախարարնե
րու
յոռի
յաակոլթիւններով
ել անոնց
անմիարա–
նոլթեամբ։
ԱնոԼք կր էւահսՂէին աշխատաւոր
ղան–
ղոլածր
իրրեւ
կամ աւլուրկ , Հ լւ։ լ Հնւաղանգ ամ -
բոխ , Որ կր շարմի այս կամ այնյ իշխա ՜.ի թելագ–
բանքով։
Թաղաւորնւեբր եւ իշխաններր
իր^՝^Տ
տարտփւե րով , խ րտոլ իլակ՜Լ ե ր էի՝–՛ , որ է^առեբ
կ՚ը
սէին բեմին– ւիրայ : Զկ՚ւր մարգր
իբյո ւղա շխա րՀ ով
իր ապրումներով
, մտածե լա կե րպով , ^ ալո բու -
թեան ՛ու գործոլՐ-էութեան
Հակասութիւննեբով
;
Պաբոնե՜ան կր ոլա Հալ Լէ ր ւ՛ գբե ր գո ւթ են էն չա
ղաւաղել
պատմութիւնր
, ղէմքեբր , ղէ պքերր "1'եր–
կայացնել
ինչպէս որ եղած
են , եւ ոչ թէ այնպէս
ի՛. *պէս կր ցանկար թատերա
ղիբր
Պատմական թատե րգութ իւննւե րր
գեղարուես
տական մակարղակով ցած էին;
Պարոնեան կր մտածէր
որ ղ րողի \ թատերա.
գիրի սրրաղան պարտականո
լ թիւնն է ծառայել
իր
մողովուրգին
, իոկ աաոր Համաբ
անՀրամեշտ է
Հա ր աղա տօ բ է ն ցուց ագրել
տուեալ
մամ անակա շբ–
շաԼ ի կեանւքր , ցո ւցագրե լ ամբող Լ մե րկո ւթեամ բ ,
ղար շանքով , առանց վա իսնա լո լ թէ ին չպէս կ՝ լն՝ -
գունաւի
վերնւտիստլի աէ^ուականնե
բու կողմ է
1
\)ն
կոչ կ^լնէ Հայ գբռղնեբոււն
ամէ՛ն էն առաԼ արտա - .
ց ոլ՛ացնել Թ" ւրքիո
յ մ՛էԼ ապրող Հայ
մողովուրգի
վիճակը է
՝« Ուր էք , ինքղինքնիգ
բանաստեղծ
, փիլիսո -
փա յ կա բծող պարոննե ր , ին չո՞ լ աղղ . ՜ կեանքի
վե րա բե բեա
լ թա
է
.էերգո ւթիւննե ր շէք Ղրեր ,աղգա–
յին թա տ ր ոն բ ծաղփլեցնե լու Համար ,
մողովուրգի՛ն՝
վարքն ու բաբքր
ուղղե լու Համար » Լէ/բկեր , Հատ •
Է1
131)։
Բանի մր առիթներով
ան այն միտքբ գաբգա -
ցուցած է, որ Հեղինակի
վերամբարձ
•ու Հայրե -
նասիրական
ճառերր,
բաց ական չո լթ իւննե րր ո -
չինչ կ՝արմեն : Եթէ չունի իր պատմած
ներկայա
֊
ցուցած
գկոլքը
Հիմնւալո բե լու կարողութիւն
, եթէ
րնթե րցո ղբ չի Հաւատար
ա^.է՚որ սլաամ Ա՛ծ ու նւեր -
կայացուցած
գէպքեբուն
: Եւ Հեղին։ակի
պարաու
թիւն՛ր կր սկսի
այնւ պաՀէն
երբ
Հանւգիսատեսը
թերաՀալատ
է թատեբգութեան
մասին %
ԳէաԵ^ԱՆԵԱՆ
«6ԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
( 0
դ
8.
ո
Զ
Ը
Ա–
Տորեկոլան
աաքը ղեռ կոտրուած
չէր
բոլորո
վին ու ձին ղմուար
ու ծանր կը բարձրանար :
ճտմբան
պինգ փակած
է բ ձորի ձախ պատին՝
ոլ պատին Հետ միասին
ինքն իբ կողին
փյ՚այ կր
ծռոլէր
չերքէղի
սուրին պէս ու միեւնայն
մամա–
նւակ քիչ քիչ փեր կր սողար,
միշտ վեբ,
ձորի
յատակէն, գէպի
իլծկոնքի
վանքը ;
Մ ինչ
ձիալոբը
քրտինքը
սրբելով ,
ճամբու
իւրաքանչիւր կոր տալուն
ձի ուն վրայէն
գէպի
առա^
կ՚երկարէր
կիսագրին
վանքին
ղմրէթներր
^չմ ա բելու
յո յսով ;
՚Բսւան
քսանրչորսի
մէ^ երիտաարղ
մլն էբ
ան , ճերմակ տոքէ պարզ Հագուստ
մը վր"ն ,
ճերմակ
ալ քազրրոք մր, գլփսուն , որուն տակէն.
գուբս կր ցայտէին
գանգուրի
մօտեցող
սեւ, ա -
ռատ
մազերբ
. մորուքի տեղ փոքր չէկ փունԼ մր
գոմւչին , ինքր միշաՀասակ
ու նի՛Հար , ղոյղ մր
կեն՛ղանի արտայայտիչ
աչքերոփ,
ււբոնք կր սա -
Հէին
Հիմա
ձորի երկու վայրի
պատերն
ի վեբ ,
որոնց վրայ
երկնքի տաք կապոյտ կտոր մր եկեր
իր վրանն էր քաչեբ ;
Թեթեւ
ոլոր մրն ալ եւ վերջապէս
ղէմն՛ էբ
վանքը,
Հինղ մանրանկար
եկեղեցիներ , ղրեթէ ի–
րարոլ
կից իրարու
թեւի ՛ոակ , իրենցմէ
ամէնէ^ն
ՑԱՌււԶ*
Պատքաևի
Եթերին մէջ ծ ա ւի
Տ այե ր ճերմակ դեո. կ ր €|ախրեն՝
կ՚ըսպասեն նաւի • • •
Տերեւ֊ներուս. պէս հրկիզոմած՛
աենջանքներռւ շ ո ւ ր թ է ն անվարդ
ըսպաաււմիս անաաոներուն
օրերը ժ ա ՚ ս գ , աշո ւնա ց ա ՚ ծ ,
կը թ1սւփին արդ ՝
Եթերին մէջ ծ ա ւի • • - •
Յուշեր՛
մըշոլշ արաօսրածին՝
սըրսըվաւն քօղ,
դա|11դաղօրէն կը ծաւալին
արձագանղներու պէս հիւծւյւղ
քարայրներուն ծոցն անթա փ ա ՚յց ՛
ուր ճ է քի աթնե րր ւ^սաանքւոզ
կ ՚ աղօթե Ս ծարաւի
լ ո յս ե ր ո լ անՄյ1ւց,
կ՚րսպասեէււ նաւի ...
Ժայո ե ր ս ւն ՜ դ էմ երաղա(Զքի ,
աւազն երուն վրրայ ոսկի,
րղձանքներու կա՚՞Վւձ՚ն է անլուր
որ կր փղձկի . . .
Եթերիյն մէջ ծ աւի
6.այեր ճերմակ դ ե ո կը ճսւխբեն՝
Կ՚ըսպասեն նաւի .
— Տե՛ս, ^նայատներ ա լ եզանզո ւր
դ է պի փարոսն իմ ւանձկութեան •
առսւզասանե՚՚ր կ՚ուղեւորե1Տ
— աոազասանե՞ր , ծ ո վի շուշան • . •
այլ իյարուսիկ րո՛ւս մը փըրփոլրւ
պատրանքին մ է ջ ծ ո վ ի • . .
ժ ա յ ո ե ը ո ւ ն դէւէ
օրերսւ1ն
(քուր՝
ավաւնւքներու այս
ա111սւ
|արրեր ,
ա՜խ,
սի՚ր տ ր ս ՝ սիրտըս թա փո ՛ ւր
անրջա1նքէն՛
նաւի՝
որ հե ծ կ լ տ ո ւն կ ՚ ը լ լ ա յ փ ըշ ո ՚ ւ ր
ե թ ե րին մէջ ծաւի.
ճ ա յ ե ր ՜ներմակ դ ե ո կր ՜նախրեՏ • • .
Պէյրութ,
1949
ՀՈՒՐԻ
ՒՓԷԲԵԱՆ
Պ՛Ա ԶՕՊԱՆԵԱՆԻ ՏՈԲԵԼԵԱՆԸ
ՊՐԻԻք՚ԱԼ-ԼՒ
ՄԷՋ
Պրիւքոէլէն կր գրեն.
—
(Յաո.աջ).—
Հոկտ.
14/
կիրակին
քաղաքիս
սւմէն էն չքե ՛լ պանգո կնե բուն
մէկուն
մէշ
(Ւ1օէ61
^Տէ011Ձ) ,
տօնուեցաւ
գրաւլէտ
Պ . Զ՚ոպանեանի
յոբելեանր
Հայ զազոլթին
կողմէ ,
մ ասնաւո ր յանձնախումրի՛
մ՛ր Նախաձեոնութեամ բ
եւ յոբելեարին
նե րկա յութես^ն
; Հանղէսին
•ա՛ւա -
շին մասին մէշ իսօսեցան Օր– Մ–
Գովանճեան ,
յանձնա իսում բին կողմէ, Պ՛ Վ՛ Աոլրաիկեան
Պել
ճիքա յի Հա յ գա՚լոլթին
անունով : Օր • Մ արտի -
րոսեաւնւ՛ արտասանեց
Պ • Չօպանյեանւի «Ագամի
վիչ–
ա»ր : Պ • Ա"՚քսու
ւո ԱիՀրգատեանցի
բանախօսու
-
թիւնր
որ շերմապէս
ծափաՀարուեցալ
,
փակեց
Հանղէսին
առաշփն
մասյըւ
ԼՐԱՏՈՒ
ԱՐՈՒԵԱՏԻ
ԲԱՆԳԱԿԱԳՈՐԾՈՒՀԻ
ՆՈՒԱՐԳ
ԶԱՐԵԱՆի
՚Լեբշփն ցուցաՀանգէսի
մասին քանի մր տողով
գԱ–
լ՚ած
էինք։
Անոր աշիաաաԼոցր
կը գտնուի
Հռոմի
Տէլ Բո բոլո յ Հբապա րակին ՛Լրա յ ;
Տ ա ղանգտւո բ
արուեստազիտոլՀիի
Համբաւ
եւ
մոզովյրգակա
՚–
նոլթիլն
շաՀած է
:
Իր վեբշի– ցուցաՀանգէսին
առ
թիւ,
որ տուաւ Ա ա յիսին , զ՛ե աՀ ատական
մ՚*Գ ՜
ուածներ
Ղոլիրեցին
թերթերր եւ ոլշագ բու թեան
ա բմանա ցուց ին անոր «Գան իէլա»
յի ,
«Օրաքեան^ի
քսնգակնեբր։
Արուեստի
քննազատ
ԱթԻԺ՚՝մ
Բրեսվւի կր ւլրէ «Զաբեան
ինքը մինակ կր գործէ
մ արմ արի։. ՛Լրա յ , ա րտագրե լով կատա րեա
լ կեր -
պաբանք-եբ , րնթացիկ
կշռո յթով
կերտուած ե ւ
յղացուած
;Ան գիտէ թէ ինչպէս պէտք է
ստեղծել
կեցուած^եր
եւ տպալո բութ իւննե ր , որ
րչչս/նւ
Հուլե յո յղ , պաՀե լով զսպուած
վե բապաՀում
մը ;
Տաճախ
Հբա ւիրուած է մա սնա կց ելո լ ել ցուցա -
ղրելու
Վենետիկի եւ Հռոմի
կարելոր
ցուցաՀան
-
գէններւն
; Վեց տարի առաշ տուած է իր առաշին
ցոլցազ րութիւնր , իբ երկրո րգ
ցոլցագրու
թեսՏւէ
մէշ վերշին
մայիսին,
ցուցագբած է
18
կտոր
սաեղծաղոծւոթիւններ
, որոնք
գաճէ,
մոմէ ,
բբոնղէ
ել մա րմ աբէ արտագրութիւնն
եր են
;
Հռւէ–
մ ի նո րաչէն կեգր . կա յա բան ի ներքին, մասը գե -
՚լարուեստական
ոճով զարգաբելու
Համաբ
Հրա -
ւիրուած
աբուեստազէտևեբուն
մէշ
առատութիւն
շաՀած է Նուաբղ. Զաբեան
, արմանանալով ա ււա -
շին. մրց անակի : Վերշերս
ԹէՀրանէն
պատուէր
սաացած է պատրաստելու
իրանի նաիսկին վեՀա
պետ
իիղա Շ՛" Հ ՓաՀ լալի ի կիսանղրին
որ կատա -
րեց մեծ
յս՛շո ղս լ թե ա մբ եւ զետեղուեցաւ
Հան -
գուցեա
լ թաղ աւոր ի չքեղ գամ բաբանին
մ էշ ; Հր–
ռոմի գեղարո ւեստական
ճեմ աբա՛նր
Հ բալիբած է
Նո ւա րգ
Զարե՚ս\1։ր գաս-ալանգե լո լ արձս/եագոբ -
ծ ութ ե՛սն
բս՚մնին
մ էշ , ուր կը գտնուի
նեբկա
յիս
իբրեւ քանղակազործութեան
գասատու :
ԻՐԱՆԱՀԱՅ
ԵՐԻՏԱԱԱՐԳ
ՆԿԱՐԻԶ
Աաբկօ
Գրիգո րե՜՛ան կազմ ակեբպած է ցուցաՀանդէս
մր
Հռոմի
գեղաբոլեստից
Ակադեմիային
մէշ եւ աբ–
մ անա ցած է իտա լական
մամ ուլի գն աՀա տութեան
է
ԵբԼ՚տ՚ասաբգ
աբուեստագէտը
ծնած է
1895/1՛
Տ
Ե -
գած է նաեւ
մարզփկ սկաւառակ
նետելու
իրան
եան ախոյեան.; Հռոմի
մէշ ներկայացուցած
է քր՛
սանի չափ իւղաներկ պաստաոէնեբ , ղանազսն։
նիւ
թերու
չուրշ ,տեսարաններ , կերպարներ ու գէմ
քեր»։
իսկ ինք կ՝րւ՚է թէ կր Հետեւի
երկու ուղ -
զութեան՝ կոր գիծերու
դիմանկա բչո լթե ան ել
.կւոր
՚Աէ,ււ,լ
ած անկիւնաւոր
ղի՛մ անկա բչռւթեա^ւ \
Ան՚Լէրսէ՚ն Պ՛ Խաչիկով
բացալ
երկրորգ
մաաը
իր յարգանքի
խօսքե
լ։ ով որուն
յաշո րգեց , Տիկին
Ա ա պո ւնւ ճեան որ օտարուՀ ի մլն էբ
արտասանեց
գաբձես՚լ
Զօպանեանւէ
«Օրօբ
մայր
Հայաստանին՚ֆ
ղ ե ՛լեց ի՛կ դրուածքր :
Պ– Բէչիչեան
իր պարիթոնի
տպաւորիչ
ձայ
նով շա՛ո յաշոզ կերպով
երղեց
Հա յերէն , ֆրան -
սերէն եւ իտալերէն
երղեբ , շերմ ծափեր
թլելով^
ներկաներէն ;
Վերշին
խօսողր
եղաւ , ինքր
յո բե լեա րր , Պ *
Զօ պանէ եան , որ չն ոբՀ ակա
լութիւն
յտ յտնեց
Պել ^
ճիքա յի ղաղութին
իրենլնծա յուած
յարգանքէ
այս Հանղէսէն
առիթոփ :
մեծի
չ՚՚՚-բշր
խռնուած
եւ ատոնց փոքբ ու փոքրիկ
գմ բէթնե բու ամ բողշ երամ ը շբշա պատող ծառե -
բուն
մէշէն
՚Լիղե բնիհ ՛Լեր ե րկնցուցտծ
Հետաքըր
-
քիբ նա յուածքով
եկուո րր կր գիտէ ի»ն ; կարծես
լեռնական. Հսկայ
ուրուր մր իր ձագերուն
Հետ,
որ
ձորի ձախ կուրծքին , Հոն, գուբս
ցցուած
մայ -
ռոտ
Հարթակին
վր"՛ յ գրեր
է ր իբ ամ եՀի բո
յնր
ծա ռերուԼ
տրցակին
մէշ :
Ու շիտակ այգ ամ՛եՀի
բոյնր կը մտնէր
Հիմա
ձի՛ալոբը՝
փնւտռող նայուածքը
չ՚՚բս
գԼ՚ն
յածելով։
ԵկեղեցԼ՚ներոլ
ոտքը
Հէն. ու ցած պտտ մը
կ՚երկննար , ոբուն
՛լ րս՚ն •առշեւը
Հազիւ էբ Հա
սած
ձին , երբ ղզզղուած
մաղերով
ե րկա րաՀաս ակ
բոպիկ
ու ղլիսա բաց պատան ի մր սեմ էն
գուրս
նետուեցալ •
Բ՛աբե՛ւ,
Հայր - սուրրր փա՛՞նքն է :
Հրամտնւք ես :
Ու մօտե ցաւ , առաւ
ձիուն։ սանձը
ւ Ե րիտա -
սաբ՚լր ցատկեց
թամբէն
՛Լար ու մտաւ արագ
բա
կր , որու մէկ կողմր
խումբի աւագ
եկեղեցին
էր
միւս
կողմն ալ մէկ երկու
Հինկէկ
Հողէ սենեակ –\
նեբ :
Եւ ճիչգ այդ սենեակներէն
մէկուն
գուռն
էր ՚
որ
լ»
րռռաց
յս^նկա րծ իր սռնիներունւ
վբա
յ ու սե
մի չւ՚շանակին
մէշ երեւցաւ
պարթեւ
Հասակով
թիկնւեզ ծերուկ
մր; Երբեմն
սեւ, իսկ Հիմա գե -
գինի՛ ոլ կանա չի տարբեր
աստիճա\՚.ւի բո լո ր րա -
դադրի չ եր անզ՛լ երբ նե րկա յացնող կա՛ղա յ մր փր–
բանւ , ել խոշոր ,կոչտ ,էլունւաւոր
երեսսրբի՚չր
ձեռ–
ՔՐ , որով իր մինչեւ
կուրծքր
Հասնող
ալեխառն–
մօրուքր
կր չորցնէր ;
Կէս օրուան
քունէն
նոր ելած
ու գեռ բո րաբո– ^
վին չս թափած
ո ւզե զո փ կը լուացուէր
մեքենա -
բաբ , երբ իր մենւթեան
փարմոլած
ականշը գեռ
Հեռոլէ
ն սմրակներոլ
տրոփը լսեց եւ ուխտաւո ր -
ներու
Հաճելի գաղափարը
իր գլուխր
վեբշնապէս
թարմ ացուց
յ
Եւ
Հիմ ա գոՀ ու բա րեացակամ
գէմքի արտա–.
յա յաո ւթի էն ով մլն է բ որ իր խուցի
սեմ էն
գուբս
ելաւ
Հիւրին
գէմ , երբ իր անուան
^արցոլիչյ*
լսեց ;
Աստուած
օգնական , Հա՛՛յր
Աուրբ;
Աստուած
ՕրՀնէ՛ , որդիս :
Ե լ՛իտա սա րգը
ծռեցալ
Համբուրեց
ծերուկի
Ա՛շր ու գրպանէն
մեծկակ
նամակ
մը Հանելով
սւր–
ւալ
ա1.որ
:
^
Նամ ակր ըստ երեւո յթթ՛
ախո րմե լփ տպաւո -
րութիւն
չրրաւ էէաբդապետին
՛Լյ՛այ , աշ ու ձախ
գա
բձ՚ւ ւց անդամ
մր, դրալ
մօտակայ
քարին ու՝
հ անր շարմում ոփ մը Հանեց ծոցէն
մաշուած սլ
•աղտոտ պատեան
մը, որուն
մէշէն
աՀագին ապա
կի՛֊եր է։ ւի Հթյ ձեւի ակնոցը գուբս քաշեց՛
ծանր
ր
111
լ։ տււ 1լ
սկսալ
ակա՚1ւ.շնե բուն
անցրնել ;
Ուրկէ՞
կոլգւ
ւմ ան ՛քգ
.արցուց
էէ
^յգ
բարգ ու գմուար
աչխաաանքի
միշոցին
էշմիածնէն.
Հայր սուրբ, շատ
բարեւնեբ
ո ւՏ՚իմ ձեղփ ՚
-
Հը՜մ, շնորՀակալ
եմ, զրկող,
բերող ող^
էւււ՛
Ու գէմքը
աւելիխոմոռեցալ,
այդ նամակէն
լալ
Հոտ
չէր գար . ՚Լարմ ձեռքով
դրուած
աոգերը
կարգա լու քանի մր զուր շանքե բէ վերշր՝
նամակը
մեկնեց երիտասարգին :֊
Լ ՇԱՆԹ
Fonds A.R.A.M
