է^ւ^աաւ^ Չսօւաւըիւ ճւտօ^ւա ա ւաօքտ
ք օ ո ժ է 611 1925, ».€.Տ. 376.286
^^յ<սշ
ՕՅաշտաշ -
Բձ1^1Տ (13)
ասօ։
1ՕԼ8Ա0
Վեցամս. ՈՕՕ
փ7^Տար.
2200,
Ա ^ ՜ ՜ 1 օ Օ Օ ֆր–
ն06. 15-70
Գ ի ն ւ Օ Փ բ . €.€.Ր. Րտա 167&-63
ԱՏդփակաև յւսծանաէ
ւ/ր
դեպի Ապատան
27րդ ՏԱՐԻ - 27 ճ ո ո « «0.
6494–՚նյւր շրջան իւ 1905
ՄԵՐ ԽՕՍ^^Ը
^
^ ի
10
Փ
Բ
^
^
՝ 1 6 « 5 Ր 2 8յ0 ա
1951
Հին դ շ ա րթի
28
ՅՈՏւ^ԻՍ
ււմքսագիբ՝ Ծ՛
ՄԻՕԱ^ԵԱՆ
ԳԷՊԻ 0
ՏՐԿԱ8ՈՒՄ
Հաճգիստ
\
Գհոպ աքք, ԱքսւաևեաԱիւ
Երեւանի
մէշ մարգիկ
վճռած
ևն վերի վայր
չրշել
ամէն բան
յ
Այ՚՚պէ՛՛
, նաեւ, լեղուական
հարցին
մէք ։
Բ ա ր րա բո ս ա կան
արշաւն
սկսալ. ուղղագրու.
֊.
թեան
աղճամուաով, կրշարունակուի
ռուս-թա -
թարական
րառա կաղմ ութե անց
գերարաագրՎւ
-
թեամ բ :
Տարիներ ու աարիներ առաք,
19՛
Աբովեան
կ՝ողրար « վէրք
Հայասաան»ի
մէք՛
— էս ա պատճաււր սր մեր լեցվի կէսը Թուր
քի ս ւ Պարսից րսա. ա» :
ԲսանրՀինղ
աարի առաք,
Լեւոն
Հ^անթ կր շօ֊
շափէր
նոյն վէրքր
.
—- « • • • Ե թէ ասոր վ ր այ աւելցնէնք որ կւ՚ւ| -
կասի մէ ջ մին չ ե ւ այսօր
ժողո վ ո ւր դ ին
բերայւը
լիքն է թ ա թ ա ր րաււերով
յ
ոքերով, երդերով ^
կաաակներով, իրրեւ հեաեւանք դարաւոր տիրա -
պետութեան, կը ստանանք այն լեղուն որ հիմա կր
խօսուի ե ւ օր օրի խեղքւսւնալու եւ խաոնակուելու
վ րայ է » ։
ԼՄԵՐ ԱՆԿԱԻյ ՈԻ ԹԻՒՆԸ, էք
2 6 9 ) ։
կարելի չէ միսաել
Արո վե ան ի . չրքանէն ի վեր
կաաարուած
րա րե փո իւո ւմնե ր ր , ԱորՀիւ վասաա–
կաւոր գրագէանեբու
, բանասէրներու
ել ուսոլ -
ցիչներու
։ Ա՛անաւանգ որ , բռնակալ
Խանեբռւ
լուծն ալ խ ո ր աա կո ւած էր ;
ԵԼ սակայն
, գ ե ռ կր աիրասլեաեն
թուրք -
թաթարական
բառելւն ու ոճերր,
^ւլավթել - վավ–
^/Ղ՝»էն
մ ինչեւ
Հւլոռ»ռվն ու Հվւռ չմ անեթր
, ^քիկ–
եաբֆն ու գ.քոռանամ»բ,
ՀՏ.աիւքեան»ն ու Հռանչ -
սլաբֆր : Ոչ մ իա յն մողովրգական
երգերու
, ա
յլեւ
գեղարուեսաական
ղրականութեան
ել քագաքա -
կան Հրասլաբակագբոլթեան
մէք
է
Տեաո
յ սկսալ
ռո ւսա րանո ւթե ան
արչալ ր ,
մ ասնաւյո րասլէս
աղղ •
ղւղրոցներու
փակում
էն
վերշ :
Րաղգատե
ցէ ք \
860
եւ \
9 0 0 ՚ * ՚ ^ " ՚ յ »
թո
լականնե
րու
գիրքերու
եւ թե րթե բու
լեզուն
% Րառերէն
մին
չեւ
քերականութիւնբ
։ Մէկ Հեղինակէն
եւ գրա -
գէտէն
միւսբ։
•Աիշանկեալ
կր յիչենք այս սլարագան
, Հար ֊
ցնելու
Համար թէ Երեւանի
այսօրուան
վարիչներն
ու գրիչներր
կրցածն
մաքրել
սեբունղէ
սերունգ
փռթանցէոլած
արաաներբ :
կրցա՛՛ն
զտել,
ճոթացնել,
նորոգել,
աղատ
ղաբգացմ
ան ճամբուն
վրա
յ
էլձնել
արա
րատեան
բա ր բառբ
, բառակազմոլթեամ
ր
,
քե րականու -
թեամր եւ չարաղրութեամբ ՚.
Հարցումին
սլատասխանբ կր ղտնէք սլբպաե -
լով կարմրագրօչ
Երեւանի
Հրատարակութիւն
֊
ներբ,–
թերթ,
գիբք եւ թռուցիկ : Գրականոլթե
-
նէն
մինչեւ
((.ֆիլոլռղիա^ն եւ •^գէոլոգիաֆն
է
Ն՛որ–
բնծաներէն
մինչեւ
Հլաուրիատ՚^ներր
;
^
ԱՀա
նմ ո յչ
մ ր նո յն
ինքնԶ
՚ Գրիգո րեանէն
յ
որ արեւե լաՀա
յ րարրառն
անգամ
լման չէ սորված.
— « Մյօ երկու կուլտուրա1^երն առկա էիՏ՛
նաեւ հայ աղղայիս՛ կ ո ւլս ա ւր այի մ է ջ ՝ պրոդլւեսիվ
դեմոկրատական կուլսէուրան եւ ոէակցիոն, պահ–
պանողակսւն կ ուլ տ ռւրան » : (Եով. Գրակ– ե ւ Ար֊
վեսա,
1951
հունվար, էջ
109) :
ժամանակ
չունինք
Համ րելու
մնացեալ գո -
Հարներբ
, իր կամ ուրիշներու
սառ րագրութեամ
բ ;
Ամսագրի
նոյն
թիւին
մէշ, գրագատ
մրն է որ
կբ չարագրէ
Հետեւեալ
աւողերր,
ներկայացնելով
Նաիրի
Զարեանի
րանասաեղծութիւնր
•
— « ՛Նրա պոէղիան ա՜նել
ո յ լ
ր ո յ է քաշե| մեր
սոցիալիստական հ ա յր ե նիքի հ ե տ ։ 1921 - 22 թ –
թ. րանաստեղծն անցնում է ո ե վ ոլս ւցիոն թ ե մ ա -
տիկ այի » (էջ 128) :
Այս սլարոններն են որ վկ • *կոլսոյ
գիալեկտ՝»
կ՛՚անուանեն
արեւմտաՀայ
լեզուն։
Զայն կր Համա
րեն
ՀՀիսաթարուած
(աղտոտած)
, թռւրքերէնից ,
արաբերէնից
, ֆբանսերէնից
, իտալերէնից
, յ ո ւ -
նաբէնից եւ միւս
լեզունե
բից
եւլած
փո իսառու -
թիւ՚ննեբոլի :
Մինչգեռ
լե"– "՚– ^"բ կտրած է մեբ
աչխարՀա֊
բարր
նոյն
Հարիւր
տարիներու
րնթացքին
, թօթա
փելով
Ախիթարեանց
եւ մայրաքաղաքի
ռամկօրէ–
նբ , թրքարանութիւններն
ու ֆրանսաբանութիւն
~
ներր։
Հասնելով
բարձունքի
մբոր կրնայ
օրինակ
ՀանղիսաՆալ
իրենց :
Մինչ
մեր մա յրենիքր
գէսլի
անկախութիւն
եւ
ինքնա րաւո ւթիւն կր ձգտի , ազատ եւ
Հաբազաա
զարգացումով,
իրենք ստրկացում
ի ճամբան է որ
կր Հարթեն ։
է *
Պատուիրակ
Արատաւազգ
արք՛ Հետեւեալ
Հե
՛ռագիրր ստացած է Կ՛ Պոլսոյ
Ազզ՛
Պատբիարքա–
բանէն
•
ԻԱԹԱՆՊՈՒԼ,
25
Տունիս
1951.-
Ցաւօք կը
հաղորդենք ԱՐՍԼԱ՛ՆԵԱ՛Ն արք-ի մահը, որ տեղի
ունեցաւ ա յ ս օ ր ։ Աստուած պահէ ձեր կեանքը ձեր
ժողո վ ո ւր դին հե տ :
Գարեզին
Պատրիարք
Հանզ ուցեալ
աեղապաՀր
,
82 85
տարեկան ,
շատոնց
Հ իւանգ
է ր եւ անցեալ
չարթու
Հ ի ւանգա
նոց
մ՛բ ւիո խագրո ւեցաւ
քննութեան
Հ ավ՛ար :
Պ՚ստրիարքական
րնտրութենէն
ի վեբ ,
քաչուած
էբ իր բնակաբանր
, եւ չմասնակցեցաւ
որեւէ
րն -
դունելութեան
:
Ժամ անակակից
եկեղեցականութեան
մէշ քի -
չեր կան ռր այնքան
ազմռւկ
Հանած
բլլան
իրենց
Լույւշր
, ՛որքան
Գէորղ արք •
Արսլանեան :
՛Րար
ղա յթակղութեան
գարձաւ
իր վեցամ՚եա
յ
( երկ—
("՛ւ՛՛ւ
՚
տեզապաՀութիւնր
: Գեռ երեք չարաթ ա -
ռաք,
կ. Պոլսոյ
սլատրիարքաբանի
վարչական
մոզ ուի բ Տունիս
7
թուակիր
պա չտօնական
զեկո
յ -
ցով
մր կր յա յտաբարէր
թէ նախկին
տեզասլաՀբ
<ձոչ մէկ Հա չուե տուռ ւթիւն
բրած է իր պա
չտօնա
վա բու թեան
շբշանին
ւիե բաբե րող , ոչ մէկ տոմ
ար
զանուած է Պատ րիա րքա րանին
մ էք^ վերքէն
աարի
ներոլ
Հաչուական
գործտռնութեանց
մասին
՚» :
Նախապէս
առեւտրական,
Գէորգ
արք՛ ուխ-
աեց
վ արգապետ
ձեռնագրուի
լ , երր \
896/
քա րգին , կինբ
Նազենի
զաւա1թւերուն Հետ Հբր -
կիզեա
լ գիւզին
կբակր
նեաուեցաւ
,
Թուրքե
բուն
ձեոքր
չիյնալու
Համար
՚. Վարած– է զանա -
ղան
պա-չտօններ
, Պոլսո
յ եւ գաւառի
մէշ : Ատա -
^"՚յի
առաքնո րգութեան
ատեն յարձակռաք
կրած
էր
Հն չակ եաննե բու
կողմ է , իրրեւ
կասկածելի :
Առաշին
անգամ
Պ՝ոլսհ յ ՝ տեղապաՀութիւնր
վարեց
զինագագարէն
վեբք,
մինչել
Նարռյեան
պատ -
րիա րքի
բնտբռլթիւնր
: Զափաղանց
յամ առ
է ր եւ
արծաթամոլ։
Ո՛նի
քանի
մր Հրատարակութիւն
-
նեո
I
ԱՐԵՒՄՏԵԱՆ
ԳԵՐՄԱՆԻՈՅ
կառավաբոլթիլ
-
նբ արգիլեց
Աղատ Ե լ՚իաա
ս ա րգներու
Շաբմում
ր ,
ՀակասաՀմ անագրական
Համ արելով
զա յն : Այ"
նոր
կազմ ակե
րպութիւձւր
վերշերս
լնղՀարոլմներ
ունեցած էր տեղական
իչխանութեանց
Հետ , եւ
կաս/^ծելի
կր Համարուի
։
10—12
ԶՕՐԱԲԱԺԻՆՆԵՐԷ
րազկացած
ղեր -
մանական
բանա՛կ
մբ պիտի
կազմուի
մօտերս.
Հա
մաձայն
12
զինակիցներու
խոբՀրղամողովին
որոչ
ման
յ
Թերթերր կրղրեն թէ Ֆրանսա
կառչած կբ
մնար
Փլեվէնի
ծրագրին
, որ կ՝արտօնէ
միայն
6
8000
ղինուոր
, բայց
մ
՛իւսներր
կրցան
Համոզել թէ
անգործնական է այգ
սաՀմանափակումր։
ՊԱ՚ԼՏԱՏԷՆ
կր Հեռագրեն թէ կառավարու -
թիւնր
յաշռղեցալ
խորտակել
աՀարեկչական
եւ
լրտեսական
ցանց մր, որ վերշերս
ռում
՛բեր
նետած
էր ամերիկեան
տեղեկատու
գրասենեակին
վբայ ,
"՛՜քէչ
ձեռնարկներ
ալ կատարելով։
Անգամներուն
մեծ
մասր ձերբակալուած
է եւ ուրիչներ ալ կբ
փնտռուին : Ա՝եծաքանակ
գնգացիրներ
, ատրճա -
նակներ,
ձեռնառումբեր
եւ ռազմանիւթ
գտնուած
են տուներու ել սինակռկներոլ
մէշ.
Համաձայն
պաչտօնական
տեզեկազբին
, •որ կ՝բսէ թէ գաւա–
ղիրներուն
նպատակն էր վարկարեկել
Իրաքր։
Ամ–
բաս տանե ալերէն
ե ր կուքր
օտա բ ա կանն ե ր են :
ՀՈՒՆԳԱՐԻՈՏ
Հովուապետին՝
գերապայծառ
Կրոցի
մեղսակիցներէն
վանաՀայր
մր
Հձխոստովա–
նեցաւ։» թէ ռուս
զինուոր
մբ սպաննած էր իր ձեռ
քով եւ
ուրիշ
30
^ " ՚ է ի
ալ սպա՛ննել պիտի տաբ :
Տեաո
յ պաաձ՚ե ց թէ անբարո յականո
ւթիւն կբ տի
րէ վանքերուն
մէշ,
ուր
սիրոլՀի՚ներ կր պաՀեն :
Զոբս ամ՛րաստանեա^եր
՛սլ իսոստովսւնեցան
թէ
լրտեսութիւն
կատարած
են : Ա .
ՆաՀանգԴւերուն
մէշ ^խեղկատակութիւն»
կր կռչեն այս գատավա–
ր՚՚ւթիւն՚ն՛
ալ , ինչսլէս
նախորգներր :
X
Գատավարռւթեան
վերքին
Օրբ,
ամբաս ֊
աանեալ
ղե րապա յծառր
կբէթւելով թէ ինք արքա -
յական է եւ գաւաճան
, խնգրեց
ամենա խիստ պա -
տիմր տնօբ ինե
լ իրեն եւ մեղսակիցներուն
գէմ ՚՛
« Կր զղքամ եւ կր ցաւիմ
բրածիս
Համար։
Կբ
խնղրեմ
կաթոլիկ
Հաւատացեալներէն
եւ քաՀանա–
ներէն
իմ օրինակիս
չՀետեւիլ»։
ԸնղՀ՛ գատախա
ղր մաՀապատիմ
պաՀանքեց
ւ
2800
ՀՊԱՏԱԿՆԵՐ
ԱՅԼՈՒՐ
ՊԻՏՒ ՓՈԽԱԳԸՐ ֊
ո Լ ո ՝ ~
ք^1՝ք՝ք՝Շ ԶԻՆՈՒՈՐԱԿԱՆ
ՄԻՋՈծՆԵՐ ԱԼ
ԶԵՌԲ ԱՌՆՈՒԱԾ
Ե Ն ՛ ֊ ԱՆԳԼԻՈՅ ԵՒ Մ • ՆԱ -
ՀԱՆԳՆԵՐՈԻ
ԱՐՏԱԲԻՆ
ՆԱԽԱՐԱՐՆԵՐԸ ՇԱՏ
ԾԱՆՐ ԿԸ ԳՏՆԵՆ
ԿԱՑՈԻԹԻԻՆԸ
Անղլեւիրանեան
յարա րե րո ւթեանց
լարռւմր
ս՚սստկագոյն
աստիճանին
Հասաւ
առքի
օր ,
էրրեւ
Հետեւանք
բբիտանական
կառավարութեան
կարգ
մր ձեռնարկներուն
:
Այսպէս,
ՀԱոբիչբս»
յածանաւին
Հրամայուե
ցաւ Ապատան
երթալ
տնմիքապէս
, այլուր
փո -
խագրելու
Համար
2ա0
րրիտանական
Հպատակ -
ներ
;
Բբիտանական
մարտանաւբ,
ռր փայլուն գեր
մր կատարեց
պատերաղմի
բնթացքին
, երր գաշ-
նակէցներբ
ղին ուոր կր Հանէին
Ւտալիո
յ , ծովե -
՚ԺՐՔՐ,
ունի
8000
թոն տարողութիւն
,
30
Հանգոյց
արագութիւն
,
730
սպայ եւ զինուոր,
14
մեծ ու
փ"Քբ
թնգանօթ
, չորս
թորփիլա
րձակ : Ուրիչ եր -
կոլ
ւիոքր մաբտանաւերր
ալ կր գտնուին
ՊաՀրէյն
Է Գ ՚ Ժ ^ ^ Ապ աաանէն
24
մամ Հեռ՛ու : Ա իւս
կողմէ
,
Մալթայի
մէք կազմ եւ պատրաստ
կր սպասեն
եր
կու օղանալաբարձ
նաւեր եւ փռխագրանալ
: Պար
սիկներբ
Ւրանեան
ծոցին
մէք ունին
երկու
փոքր
մ աբաանաւեր :
Հեռազիբներր
կ՝բսեն թէ ամէն
միշոց
ձեռք առ
նուած է , պարպելու
Համար2,%Գ0 Հպատակներբ ,
օգանալերով
եւ նաւերով։ /» Հարկին
Աուէզի
շրքա
նէն
ղինուորներ
պիտի
զրկուին
Պասրա
Հիրաք ,
պաշապանելոլ
Հտմար
փո խտղրանաւե
ր ր :
Րրիտանական
կառավարութիւնր
այս որոշու
մր աուաւ. Հաստատելով
թէ այլեւս
յ՚՚յ"
ճ4"՛/
ղոՀացուցիչ
կարգագրութեան
մր յանգելու
իրանի
Հետ
է
կառավարութեան
ո րո չո ւմ՛նե ր բ երեսփ
՚ մո–
՚լ՚՚վին
Հաղո րգեց արտաքին
նախաբաբր
, Պ • Մ" -
րիսլն
, խոստովանելով
թէ « կացութիւնբ
չատ
ծանր է»
;
է լ աւելցուց
.
« Պաբսկաստանի
վարչապետր
եւ կառավա
րութիւնբ
սլէտք է Հասկնան թէ միքազգային
օրէն
քով պատասխանատու
ենրրիտանական
Հպատակ
ներու
սլա չտ պանո
լ թ ե ան Համ աբ : Եթէ
անկտրող
րլ լան կատարելու
այղ պարտականութիւնր,
րբի—
տանական
կառավարութիւնր
ինք պիտի
ստանձնէ
զա քն , կարելի
մ ի քոցներ ր ղո րծագրե
լով
։
ժոզովր
կր^ա
I վստաՀ
ըլլալ թէ պատրաստութիւններ
տե–
յւած– ենք այսնպատակով, էւ կրնանք
անմիքապէո
գործի
ձեռնարկել
՝» :
Նախարարին
յա յտարարոլթեան
Համ աձա
յն ,
^եթէ
իրան
չարունակէ
այն վտանգաւոր
ճամբան
ուր մտած է երկու
ամիսէ ի վեր» , Ապատանի քա
րիւղի
արտաղրութիւնր
կանգ պիտի առնէ
քանի
մր օբէն ։ Անգլեւիրանեան
րնկերութիւնր
Հրամա ֊
յած է իր քարիւղատար
նաւերուն
անմ իքապէս
Հե
ռանալ
, Հակառակ
իրանեան
ի շիսանո ւթե անց ար -
գելքին : Անգլիացի
տնօրէնն ալ Պասրա
վւախած
րլլալով,
Լոնտոն պիտի վեքագառնայ
։ Պ՛ Աոբի -
սւն
ումգնօրէն
բողոքեց
վնասարարութեան
մե -
ղագբանքին
ղէմ , ղիաել տալով թէ
բբիտանական
պաշտօնէութեան
կացութիւնբ
անտանելի
պիտի
ղառնար
, եթէ քուէարկուէր
օր^նադիծլէ։
Իր կար
ծիքով,
այղ օրէնքր
աւելիշատ
ուղղուած
^^ Անգ–
լիացիներուն
, քան թէԻրանի
մոլեռանգներուն
գէմ
՚.
՝)Հ Ա . ՆաՀանգներու
արտաքին
նախարտրբ ,
Պ՛ էչիոըն
, խօսելով
լրագրական
ասուլիսի մը
մ՛էք, յայտարախեց
թէ « իրանի
կացութիւնր
ուղ -
՛լակի
՚լէպի
աղէտ
կ՝րնթանայ»։
Նախարարբ
նոյն
յայտարարութիւնր
կրկնեց
երեսվւ՛
մողովփ ար-
տաքին
ղ՛ործերու
յանձնախումբին
մէք։
ժողովա
կան
մբ Հարցուց թէ Միքփն
Արեւելքի
Ք ՚ ^ ր է ՚ ֊ Գ Ը
կենսակա՛՛ն է Եւրոպայի
Համաբ։
Նախարարը պա
տասխանեց
•
« Այղ է մեր կարծիքը։
Բարիւզր
կենսա -
կան
աղբիւր
մըն է ազատ
աշխարՀին
Համար։ Այգ
է մէկ պատճառր
Բ՛"յՅ "է միտկբ
որ տագ -
նապալի կր գտնենք
կացութիւնը
Իրանի
մէք»։
X
ԹէՀրանէն կր Հեռագրեն թէ
վարչապեցր
Է
Ռ
քանայ
զսպել
ծայրայեղ
տարրերբ :
ԹԷՀ -
րանի
անթելր
Հաղորղեց
իր կ"չըյ "րկբ
Հրաւիրէ
անգլիացի
մասնագէտները
իրան
մնալ,
նաւ
թաՀորերր
բանեցնելու
Համայ։ : Այս առթիւ գի
տել կուտայ
. « Եթէ մասնագէտներր
խմբովին
Հրամարին
, կռրուստ
մբ պիտի
բլլայ ոչ միայն
Ի–
բանի , այլեւ
արեւմտեան
պետութեանց
Համաբ» :
(Լուրերու շա րունա կ ութիւնր կարդաւ Դ" է * )
ՄԻԶԻՆ
ԱՐԵՒԵԼ՚ՐԻ
պաշցպանութեան
պիտի
մ ասնակց
ին
բբ իտանական
Հասարակապետութեան
անգամներր
(գաղթ ապե առ ւթիւններ)
, զէնք եւ
զօրք արամ ագբե լով։ Այսյանձնառութիւն
ր պաշ -
տօնասլէս
սաանձնեցին
Աւստբալիա
, Նոր
Զելան–
տա , Հարաւ. Ափբիկէ,
իրենց ազգ՛
պաշտպանու
թեան
նախարաբներռւն
միքոցաւ
որոնք
Լոնտոն կը
ղտնուին
այս միքոցին
:
Fonds A.R.A.M
