HARATCH, du 3 janvier au 30 juin 1951 - page 584

^ԱՅւԼՍՏԱՆԻ
ԿՈ1ք. ԿՈՒՍԱԿՏՈԻթեԱն
ԱՏԱԼԻՆԻ
ԼԵԶՈԻԱԳԻՏԱԿԱՆ
ՈԻԱՄՈԻՆԲԸ
ԵԻ
« ՊՈԼԱԱՀԱ8
ԳԻԱԼԵԿՏԸ»
Ասէալինը
իր ծանօթ
յօդուածի
մէք, բնակա -
նաբար,
Հայոց
լեղուի
Հարցր
չի չօչափռւմ : Նա
խօսում է լեզուի
մասին բնդՀանրապէս
Հ
թէՀայ
մէկ
Հատուածի՝
աբեւմ տաՀա
յե ր ի լեզուն
բարբառ
է, այդ եզրակացութեան
յանդել են
Հայասաանի
վարի^երր,
Հիմք րնդունելով
,
ինչսլէս
իրենք
յայտարաբում
են , Ատալինի
լեղուաբանական
ուս՛
մ ո *նքբ
I
ճի՞չգ է արգեօք այգ եզրակացութիւնբ
։
Աենք վերստին
կարդացինք Ա տալինի
ղրած -
ներր
լեզուի
մասին եւ սլիտի
յայտարարենք
որ
Հայ
բոլչեւիկների
Հեաեւութիւնր
ր ւ ւ ն ա ղ բ Օ Ա ի կ
է
ւէ1Ա. հ ի մ ք ի ց
զ ո ւ ր կ ։
Ատալինր
է^ա^՚կտ֊ների
Լրարրառների)
մա-
սին
խօսում է իր յօդուածի
այն գլխում
,
որտեղ
պատասխանում
է մի քանի
բոլչեւիկների
կողմ
ից
իրեն
ուղղուած
Հարցին
« ճ ի ՞ շ դ է
ա ր դ է օ ք , Ո ր
լեզուն միշտ, էլ եղել է ե ւ մն ո ւ մ է դասակարգսւյին
որ հասարսւկւււթեան հաւքար ընդհս<&ուր ե ւ Միաււ–
նական ոչ - դաււակարդային, համաժողո վրդ ա կ ան
լեղու գոյութ-իւն չոււնի » :
Ատալինր պատասխանում
է՛
* Ո ՚ չ
յ
ճի2Դ
չէ^
յ
«Լեղուն
, բացատրում է նա , որպէս
Հասարա­
կութեան մէքմարղոց
Հաղորդակցման
միքոց ,
բնդՀանուր
ու միասնական
է եղել Հասարակու -
թեան
Համար,
եաւասարապէս ծ ա ո այել է հա ս ա -
բակո՚ւթեսյՏ անդաւքներինյանկախ նրանց սոցիալւս–
կան
(ընկերային) դ ր ռ ւ թի ւ ն ի ց »
(վիճակից)
,
ուրիչ
խօսքոՎ նա դասակարղային
չէ եղել
երբեք եւ չէ
ներկայիս ։
Այսպէս է րնռյթր
Համամողովրդակտն
ԼՀա -
մ աղղ ա յին ) լեղուի :
•ք՚այց տյդ Համ ամողո ւիրգական
լեղուի կող -
քին,
չարունակում
է Աաալինր, կան ^դիալեկա»–
ներ , Հբարբառ»ներ
եւ «մարդոն^ներ
, որոնց ստեզ–.^
ծողներն
են
«սոցիալական աոանձ|ւ^ս։
յսմբեբր » , ւ
« աււաւնձին դ ա ս ա կ աբղերը» :
1
՚ «• Այգ տեսակէաից
, ասում է Աաալինր,
՛Ա­
ււ անձնա պ է ս "՚չքէ ենբնկնում
մողովբղից
անքատ– ,
ուած եւ մողո՚իբղին
ատող
ունեւոր դասակա
րղե րի՝^
վերԼախաւերր
ազնուական արիստոկբատիան ,
ր ո ւ րժռ ւ ազի ա յի վերնաիյաւերը» ,
որոնք եւ
«ստեղ­
ծ ո ւ մ են «դասակարղսլյին» բարբւսււ1ներ, ժարղոն–
նեբ , սալոնային «լ եղո ւնե ր » :
Այս պարաղան
նկատի
ունենալով,
չարունա
կո։ մ է Աաալինր,
չատերր
պնդում են,թէ
լեղուն
գասակարգա
յին է , թէ կա
յ «բուրմոլական
լեղու
,
^ազնուական
լեզու» : Այղ կարծիքր
սխալ է , ոբով­
Հետեւ այգ ^բարբառներն
ու մարգոներբ
չի կարե­
լի Համարել
լեղուներ»։
ինչպէս
տեսնում է լնթե բցողր , Ա տալինի
է
ուսմ ոլնքբ » վղ իա լե կա»նե
լ՛ ի
մ աս ին վերաբե -
րում է լնկերային
խալեբի,
դասակարդերի
ստեղ­
ծած
մարգոններին
եւ բարբտռներին։
Նա
միայն
գրանց
մասին է խօսում ; Ուչագրաւ է նաեւ ա^ն
Հանգամանքր
, որ թէ Ատալինի
յօդուածի
սովե -
տաՀա
յ թարգմ
ան" ւթեան եւ թէ Զ՛
Գրիգորեանի
ու Ա • կարապետեանի
ճառեր
ի մէք գործ է
ածւում
միչտ
բաբբաւլ /լ
երբեք
դաւաո.աբաբբաօւ(«4–^յ՚/^5՛.^
է
Եւ այգ ճիչդ է , ոբովՀետեւ
դիալեկտ^
Լբարբա– ՝
"՜Ա
)
)
Ա տալինի
գործածած
իմաստով,
տարբեր է
գաւառա
բաբ րառից : Առաքինր
յատկան
չւոլմ է րն­
կերային
որոչ խալի
, որոչ գասակարդի
պատկա -
նելիոլթեամր,
իսկ երկրորգի
բնորոչ
գիծր
այն էդ
որ դործ է ածւում "բոչ Հոզամասում
Լաերիառ -
րիտյոլմ)
ապրող
բնակի^երի
կողմից, բնգ ո -
րում
, աոանց գասակարգա
յին խարոլթեան
;
Այս է աՀա, խտացրած
ձեւով,
Ատալինի ա -
սածներր
լեղուի
մասին, որ Համազգային
է (Հա -
մամռղովրդական
է) ումիասնական
(մէկ)
եւ ,
մասնաւորապէս
,
դիալեկտ1,ձր/,
մասին,
որոնք
մէ–
կից աւելի ենեւ ստեղծուած
են ^մողովուրղր
ա -
տող
ունեւոր
դասակարւլերի
կողմից» ու կրում
են
•դասակարղա
յին
բնոյթ :
ԱրեւմտաՀայ
ղրական
լեզոլն,
սխալ
կերպով
Հետեւցնում
են վերոյիչեալից
Հայաստանի
՚ ^ " ՚ / ՚ / չ –
Տ»ձ/./.,դիալեկտ
է ե պիտի րաման
ի այն
բախտր,որ,
բստ
Ատալինի,
բամանում
են րոլոր
դիալեկտնեբբ
ՀՀմաՀացում»)
:
Բայց եթէ նա դասւում
է Ատալինի
ասած
Հ.գիալեկտ»նեբի
(բարբաոնեբի)
կարգր, տպա
բր–
նական
Հարց է առաք ղալիս՝
ո՞՛բ դասակարգի եւ
րնւկեբայթե ո"ր վերնախալի
լեղուն է այն :
Կ՛
Պոլսի
Հայերի
լեղուն,
պատասխանում
են կոմինտէրնի
ներկայացուցիչներ
Զ– Գբիգոր -
եանր ելԱ . կարապետեանր
I
Կ– Պոլսի
Հայութիւնյր
գասակա՞րգ
է;
Գռնէ
ասէին
, որ արեւմաաՀայ
լեզուն
Պոլսոյ
«ամիրա»–
ՕՐՈԻԱՆ
ՇԱՐԺՈԻՄԻՆ
ՀԵՏ
ՀնդկԱւստաԱի աճոէմը եւ սովը
Նկատի
ունենալով
մողովուրղին
յարաճուն
յաւելումր
, Հնղկասաան
ՀետզՀետէ
կուգայ այն
Համոզման թէ Հակակչիռ
պէաք է կատարուի ծբ -
նռւնղնե բու
վ րա
յ , սովի տեւական
սպառնալիքին
առաքքր
առնելու
Համար :
Այս
առթիւ
կարծիքեերբ
կբ տարբերին
նախա–
. բաբն եր էն
մ ինչեւ
ստո րաղա սնե ր ր , թէ րարո յա -
պէ ս ցանկալի" է եւ կամ տնտեսապէս
գործնակա՛՛ն
է ա յս Հակակչիռր
;
թէեւ
կառավարութիւնբ
ցարգ
որեւէ
նախա­
ձեռնութիւն
չէ առած
, սակայն
արգէն
ս^ղական
թաղա պեաո ւթեանց
կոզմ է որոչ
կեդրոններ
բաց -
ուած ենէ ԱյսՀակակչիռր
կ՛՝րլլա
յ մեծ քաղաքնե -
բու
մ իքին դա
ս ո ւն ել մ ասամր ալ րանուո
րնե
բուն
վբայ,
այսռլՀանղերձ
տակաւին
մողովուրւլին
Հա­
րիւրին
^Օին չի Հասն՛իր
։ կառավարական
պայքարր
չատ
սուղի կր նստի, քարոզչութեան
, մասնադէտ–
ներռլ սպասարկութեան
ել դեղեր
րաչիսելու Հա-
մար ազքատնե
բո ւն :
Վ^երքին կէս գարուն
Հնգկաստանի
մողռվուր–
ԴՐ
54
առ Հարիլր
աւելցած է
1 1901
ին
մողովոլբ–
ղին
թիւր
235.500.000
էր,իսկ \95\ին
բարձրացած
էր
356.890.000/։
Վերքին
տասնամեակին
միայն
42
միլիոն
աւելցած է։ ԱչխարՀի
մարդոց
վեցէն
մէկբ
Հնղիկ է, եւ սակայն
աչխարՀի
բնակչութեան
մէկ
վեցեբորղր
1լապրի
աչյստրՀի
երեք առ
Հարիւրէն
սչակաս
մ՜ակերեսի
մբ վ րայ ;
Ապրուստի
մակարղակբ
չափազանց վար է ;
1949/»՚5ք
Հնգկաստանի
մ էք տարեկան
դրամ ագլու -
խի եկամ ուտր
255
րոլբի
է ր
(19
անգլ •
ոսկի) ,
րաղգատմամր
Անւզլիոյ
ուր
277
անգլ
ոսկի է, իսկ
1453
տո լար
(519
անդլ. ոսկի) Ա •
ՆաՀանղներու
մէք ։
Հիողովոլրդին
մեծ թիւր
րալարար
սնունդ
չաոներ : կալկաթայի
եւ Պո յպէյի մէքՀաղա րա -
ւռրներ
փողոցր կր սլառկին
գիչերը՛–
Ջերմտխաբ
եւ Հիւծախտր
ամէն տարի
երեք
մ իլիոն
ղոՀ կբ
խլեն :
Անոնք ոբ Համաձայն են ծնունգներբ
սաՀմա -
նափակելոլ,
կբ կարծեն թէ երկրին
միքոցներր
կրնան բաւարար
սնունդ
ճարել
ինչպէս եւ ապ -
բուստի
բտրձր մակարդակ եւ առողքութիւն
տալ
մ ո զո վո ւրգին ;
ք՚սկ Հակառակո
բգնեբբ կր Հ իմ)ւո լին
կրօնական
եւ րարո յական
տեսակէտին
վրա
յ , ել աւե
լի
չուտ
կր
մ տածեն թէ անգո րծնական
է
Հնգկաստանի
մ էք , ոբովՀետեւ
ոչ կա ռա վա ր ո լթ ի ւն ր , ոչ ալ
զիւղաց
ին ել բանուո
ր ր կրնան
դիմանալ
ծաիսքին
տ
կրօնական
մասնւաւոր
արգելք
մր չկայ
ծբ -
նունդնեբու
վրայ
Հակակչիռ
Հաստատելու
Հա -
մաբ, ոչ Հնղիկնեբուն
եւ ոչ ալ իսլամներունւ
մէք,
ինչպէս կայ կաթոլիկներուն
մէքէ
ԱյսռլՀանդերձ
Հնգիկներռւնւ
մէք խորՀակակրութիւն
մր կայ, որ
մասամբ
կրօնական
ղղտցումէ կբ բխի
Հ
Կր կարծեն
թէ երախաներբ
աստոլածսքյին
տուրք ենեւ պէտք
է րԿւգռւնոլին
, եղածին պէս ՚՛ Շատ
մ բ
Հնղիկներ
կր Հաւատան թէ փրկուելու
Համար
իրենց թաղ-
մ ան ծէսերր պէտք է կատարուին
զաւակի
մր կոզ­
մէ
ել ասոր Համար
իրրեւ
տպաՀովութիւն
կ՝ռւ–
ղեն
ունենւալ մէկէ
աւելի տղաք ;
^
Շատ մբ աղքատ
րնտանիքնե
բու
մ էք , աղաքը
|
տնտեսական
օմանդակութիւն
կրնան
բլլալ,
ր^յց
օոէն^Ր
Կ՝՚"ՐԳէւէ
՚՛*
աա բեկանէ
Լ վար տղոց աչ ,
խատիլ
ղործաաուններու
կամ Հանքերու
մէչ ,
Անոնք կրնան չատ պղաիկ
տարիքէև
, օղնել
միայն
Հողային
աշ1սատանքւերու
մէչ :
Ընունղներու
Հակակչիռին
Հտկտռակռրղնեբբ
կ՚առարկեն թէ այգ կերպով
խառնակեցոլթի^կ
կրնայ
աւելնալ,
վեներական
Հիւանգոլթիլններր
կրնան
տարածուիլ
եւայլն ։
\946ին Հնգկական
կառավարութիւնր
25
մաս.
նադէտներռւ
յանձնախումբ
մբ կազմեց
Հնդկաս ,
տանի
առողչապաՀութիւնր
ուսումնասիրելու
Հա­
մար։
Անոնց
զեկուցումին
Համաձայն
կիներու
մե–
ծամասնութիւնբ
բաւարար
Հափով
ղարղացած
չէր,
սորվելու եւ ղործաղբելու
Համար
միչոցներ՝
յղութեան
գէմ եւթէ մողովուրդր
այնքան
խեղճ
էր որ ծախքին չէր կրնար
Հանգուրմել
ելթէ րա.
ւարար
բմչկռւՀիներ
չկա
յէն
երկրին
մէք,
ինչպէս
ել առողքա սլա Հական
այցելուներ
(2000
ամէնր,
ամրողք
երկբին
Համար)
սորվեցնելու
ծնունւղր
արգիլելու
միքոցներր։
Յանձնաիսում
բր
թելաղրեց
որ Հիւանդանոցներուն
եւ ուրիչ առողքա սլա Հական
կեդրոններու
ՀրաՀանւլներ
տրուին եւ եթէ կարելի
է ձրի գեղեր
ճարուին
աղքատներուն
, Հոն ուր ան­
Հրամեչտ է ծնունդներու
վրայ
Հակակչիռ կատա­
րել,
աոողքապաՀական
պատճառներով
:
Ցարգ
կառավարութիւնբ
պէաք չէ
տեսած
մեծ
արչալի
մր ձեռնարկելու
եւ
նախարարներն
ալ Համաձայն
չեն թէ իսոՀեմութիւն
է :
Վարչապետ
ՆեՀրոլ
քանիցս
Հրապարակաւ
արտայայտուած
է ի նպաստ
ծնոլնգնեբու
սաՀմա.
նափակմտն
։
՚
Ա ակա
յն ա ռո ղքա պա Հ ա կան նախարարր ոբ կա­
թոլիկ է եւ
16
տարի
չա րունակ
քարտուղաբր
ե -
ղած է կանտիի
, կ*րնղղիմանտյ
: կանտին
ինւքն ալ
Հւսմաձայն էր ինքնաղսպումի
քանթէ Հակակչիռի
;
ԱյսուՀանգերձ
ծնո ւնգնե բու
Հակակչիռ
մ բ
սկսած է Հնգկաստանի
մէք ։ Պոմպէյի
քաղաքա -
պետո
ւթի
ւնբ
եօթր
ղարմ անատո ւն կր պաՀԷ ուր
կբ ծախուին
ղեղեբ եւ կամ ձրի կր տրուին աղ -
քտտներուն : ծրազիրներ
կանւ Աատրասի
ԱՀմէտա–
պատի
մէք ալ ղարմ անւատո ւննե ր բանալու :
Րացի այս սլաչտօնական
կեդրոններէն
, անՀա­
տական
ղարմանատուններ
ալ կան որ կր
պաՀուին
Հանրային
պաչտօնեանե
բու
կողմէ է
Այս
աղդակներբ
ինչպէս եւ մամուլի
պայքա–
րր ել կանացի
կաղմակերպութեանց
խնգրանքնե.
ԲՌ^ Վ^ւ՚քէ^
երկու
տարիներուն
ցոյց կուտան թէ
րնտանեկան
այս Հաբցր գետին գտած է Հնդկաս -
տանի
մէք։
թէեւ չաաեր կր իսորՀին թէ տակաւին
տարիներու
Հարց է որ ծնունդներու
Հակակչիռր
րնդՀանրանայ
: Ուրիչներ ալ կր խորՀին թէ աղ-
քիկներու
ամուսնութեան
աարիքր պէտք է \4էն
16 18
բտբձրռ՚ցնել։
Ասով կր պակսի
մալրական
մաՀերու
թիւր, ռրմասամր
յառաք կր րերէ գերա–
կչռութիլն
այրերու
թ ի լ ի (տասր
միլիոն
աւելի
են
Հնղկաստանի
մէք) :
Ամուսնութեան
տարիքին
րարձբացումն
ալ
նպաս՚ոաւոր
չի նկատռլիր
, որովՀետեւ չատ մր
մայրեր
կ՝ոլզեն օր առաք տեղաւորել
իրենց աղ -
քիկներ ր ։
թ* Ա, թ.
ԻՏԱԼԻԱ
Մ. ՆաՀանղներուն
տ րամ
ադրութեան
տտկ
դրաւ
Լիվռռնոյի
նաւաՀանգիստր,
պաշար եւ
ղինամթերք
փոիսագբելռլ
Համար
ղէսլի արեւմտ -
եան Գերմանիա
:
ւ ք-ււ I
ների կամ Հէսնաֆ»ների
լեզուն է, այն
մամանակ
թե րեւս Հեռաւո բ կապ կարելի
լինէր
Հաստատել
I)տալինի
դրածի եւ կենտկոմթ
Հիմքում
անճիչդ՝
Հաստատումի
միքեւ
ւ
Եւ
ինչո՞ւ
Հայ
րո լչեւի կնե բ ի
րնտ բութ իւնր
կանգ է առե
լ կ . Պոլսոյ
վբայ : Անչուչտ նրա Հա —
մաբ որ արեւմտաՀայ
գրական
լեղուն
գերազանցա­
պէս
մչակռւել եւ զարգացել է կ֊ Պոլսում :
Բայց
այդ
գէպքում
պէտք է ել կարելի է իսօս ել ոչ թէ
դիալե կ տ /
,ա յլ
Համ ամողովրղական
լեզուի
մ ասին
որ ,ղրալում է սակայն,ճիչգ
ել ճինչգ
այն
դիբքբդ
ինչ
ո բ սովե տաՀա
յ լեզուն
աբեւե լաՀա յերի
մ օտ :
Արեւմ տաՀա յերէնր Կ՛ Պոլսոյ
Հայոց
թաբ -
բառն է , դատում է Զ ՚ Գբի՚ղո րեանբ
, ռ
րովՀետեւ
Վան՛ի, Ալաչկերտի
, Զէյթունի
, Աոլչի եւ Աասու­
նի չրքաննե
բի րնակչութիւնր
չէր խօսում այգ
լեղ֊
ւով ել ունէր
իր յատուկ
րարբառներբ
:
Րնակչութեան
ո՛՛ր խաւի
մասին է խօսքր Հա­
սարակ
մողովրդի՛՛ :
իսկ
Շիբ ա կի ,
Վաբաբաղի;,
Զանղեղոլրի
, Լո -
"իի,
Աիալքալակ|ւդ
Գտրալաղետղի
(Մալիչկայի)
ել
նո յնիսկ Արարատեան
ղաչտի
որոչ
չբքանւնեբի
Հասարակ
մողովուրդր
չթ խօսում
իր
յատուկ
րաբբաււէւե բով։ Եւ ինչո՛՛ւ,
այղ գէպքում
, սովե–
տաՀայ
(արեւելաՀայ)
լեղուն
Երեւան
քաղաքի
Հայերի
«ղփալեկտ»ր
չի Հտմարւում
:
հյիստ ուչագրաւ է , որ ա րեւե լաՀա յե րէնւի գե­
րակա յութիւնր
ցոյց
տալու
Համար , Հայ բոլչե -
ւիկներր
երրեք չենչեչտում նրա
պետական լեղու
չփնելու
Հանգամանքը։
Եւ դիտէ՛՛ք
ինչու։
ՈրովՀե­
աեւ Ատալինր այգ պարագան չի մատնանչում
իր
յօգո ւածնե բում : Լեղուի առաւե լութ իւնր
դիալեկ–
՜Աւի նկատմամբ
այն է, ասում է Ատալինր, որ լե­
զուն
Համ ամողովրղական
է , Հս պա ս ա ր կո ւմ է ամ­
բողք Հասարակութեան,
բնլկերային
բոլոբ ղասա -
կա րգե ր ին» եւ պա ականո
լ
մ է մոզովբղիհ
, ազգին :
՚կետակտնւութեան
մասին ոչ մէկ խօսք :
Ա տալինի այս «ղրռ յթբ»
խլում է Հայ րոլչե ՜
ւիկների
ձեռքից
միակ
զէնքր,
որով
կարելի
էբ
վւաստ արկե
լ
աբեւե լաՀա յե րէնի
ներկա
յաց
րած
միակ առաւե լութ իւնր
սլեաական
լեզու
էէ՚^ելո^
Հանգամ անքր
, ոբից
ղուրկ է արեւմ տաՀա յերէնր
է.
Լք լ չչեղե
լու Համար Ա տալինի
ՀՀանճարեղ
ուսմոլն–
քից1>
1
նւբանք ստիպուած
են դոՀանալ
միայն այն
անճիչդ
յայտարտբութեամբ
, թէ
« հ ա յ
ձ
ողովո՚ւր–
դը ունի մի ա յն մէ կ իսկական ընդհւսնուր ժողովր­
դական լ ե ղո ւ » ,
եւ այղ արեւե լաՀա յեբէ՚ննւ է։
Եթէ
մի տբեւմտաՀս՚յ
նոյն
ձեւով
յ ա յ ՜
տարի թէ Հայ մողովլ՚գի
միտկ
լեղուն
արեւմտա–
Հտյեբէնն է, նոյնքան
Հ<ճիչղ» կր լինի,
որքան Հա­
յաստանի
վաբիչների
յայտաբարութիւնբ
:
Աեբ
կարծիքով,
պատչաճ չէ
արեւ՚ՐտաՀայե՛
րէնւի եւ արեւե լաՀա յերէն՛ի
խիսւո
րարղ
^աբցբ
լուծել
անւՀիմն յայտարարո
ւ թ իւն՛նւե րով ու կուսակ–՛
ց՚սկանէ խողովակով
մի երկրում
, ուր կանւ Ակա -
ղեմիա,
Լեւլռւի ինստիտուտ
, «զիտաՀետտզօտա
-
կան» այլ կարգի
Հ իմնւա րկութ
իւննե բ ։ Աւ, վերքա­
սլէս , այնւպիսի
Հռչակաւոր
ղիտն՚ականնեբ
, ինչ -
սլէս Հ • Աճառեան եւ Գր • Վափանցեան
։
Ա–
ԽՈՆԳԿԱՐԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
1...,574,575,576,577,578,579,580,581,582,583 585,586,587,588,589,590,591,592,593,594,...598
Powered by FlippingBook