ՕՐՇք՚^ԵՐք՛^
•
տ^6(1ւ 30 յսււ^
քօոճէ
60 1925, «.Շ.».376.280
նն:է::է^:ւ^ :
հ^Ո.
ա1ձձձաէ^
. ՚/.
ք<Ա6
ՕՅաշտատ ֊
(13)
աԽօ։
1013^^^։
Վեցամս. 1100՜^^,~Տ՜ար. շշօօ, Արտ– 3000 ֆ ր •
ձ^ւ^օտ.
ւծ–70
ԳԻ6
յ օ
Փր •
(^՚Գնւ^
1951
՜Շաբաթ 30 ՕՈՒԱՎ)
27րգ Տ ԱՐԻ - 27 ^ւա66 «օ. 6496–՚Նյւր շրջան ր-իւ 1907
ՄԵՐ ԽՕՍ՚քԸ
Օ Ր Ը
0 Ր Ի ՛ե
Ինչսչէս
պիաի կարգաք
այսՕԱ
ի"կէ
նրեւանի
կեգր. կոմիաէն
պայքար
րացահ֊
է ոԼ միայն արեւ..
մաաՀայ
ա շիարՀա րա ր ին , այլեւ,
զրարարին
գէմ :
Ն
" յ ն
րթամաոլի/եամր
եւ. նենգամ աութեամ
ր %
Այն ասաիճա՛ն
որ, շաա
կր աեսնէ
այս
կամ
այն
գրքին,
վէպին
մէք
հ,րաաա րակուած
ասոլ
-
թիւններն
անգամ;
ԼՊիաի
լրացնենք
մեր աշիա
-
աակցին
յիշած
օրինակները)
;
Լոեցէ՚ք;
իք. Հայասաանի
վարԼապեան
է ււր կը
յա յաարարէ
, աււանց վերապահութեան
•
— « Մեււած գրայլարի ենաբանՌւթիւններր ,
եւակառակ որոշ (կաբգ մը) լեզուագէաներոն
եւ
ց ր ոզն ե բ ո ւ ճիացոՆմՍերսւն։, չ են կրնար
աւլբիւր
ծ ա ռ այել եամաժալո վրդ ա կ ան ե այ լեցուի հարս -
աացման համարդ»;
իրեն
կր ձայնակցի
կեգր. կոմիաէին
խօսնա
-
Կը,^ Զ՛ Գրիգոբեան
, գասր գոց սորված
աշակերաի
մը պէս : Ան ալ «վնասակար»
կր գանէ
գրաբարի
«պաշտամունքը
սր գոյութիւն
ունի կարգ մ՛ը լեզ–
ուագէա՚ներու
, բանասէրներու
եւ գրոգնեբոլ
շար
քերուն
մ՛էք» 1
Անշուշա
մ իեւնո
յն բանր
շեն գրա բաբն
ու աշ–
թարՀաբարը
•
Հայութեան
երկու հաաուածնե
րը շատոնց
Լոլ՛
•ծած
են ա յս հարցր , գրաբարին
տալով
իբ
աեղր
,ֆբրեւ
աղրիւր ղասական
ուսման;
Իրենց
յաաուկ
աշխաբհաբաբր
խօսե լով
ու
գրելով
հանղերձ
, երկուքն
ալ կ՝լՐւգունին
թէ գրա–
յաաբն է հիմ^ւական
աղբիւրր
, գանձը
այսօրուան
մ ա
յրենիքին
Հեաեւաբար
, կր շարունակեն
գրաբարի
գա
-
սեր աալ
իրենց
ղպրոցներուն
մէք,
ինչսլէս
ուրիշ
աղգեբ
ալ
հին յունարէն
եւ լատիներէն
կ՝աւան -
գեն
ամէն
տեղ
;
Այգ
ո՛՛ր եբանելթն
էր որ պիաի
յաւակնէբ
հա.
յերէն
ղրել տիրաբար
, առանց ղրաբար
ղիանալու;
Աբեւելահայ
թէ արեւմտահայ
, երկու
աշխար–
հարտբներն
ալ իրենց
ճոխացոլմը,
աւիշը, բառա–
կաղմութեան
հոսուն
ակունքը
ել գունագեղ
ասաց–
ուածքները
գրաբարին
չե՞ն պարտիր ;
Հ
Եբեւանցինեբր
ունի՞՛ն , ղտա՞ծ
են աղբիւբ
մը,
"•Ոբ
փոխարինէ
այս անմահական
քրվէմը
;
քՐբն է «համամողովբղական
լեղուի
հարս -
տացման»
գանձարանը
, երբ կր
ւիո րձեն թանգա
-
բան
նեաել
արեւմտահայ
աչխարհաբարն
ու հո -
յակապ
գբաբտրը
,
երկու
անփոխարինելի
մա -
ռանղո
ւթիւններ
;
Անչուչտ
աւելորղ
են այս հարցումները,
քանի
որ մաբգիկ
վճռած
են կուսակցական
- քաղաքա
-
կան պա յքարի
վե րածե
լ նաեւ
մ ա յրենի
լեղուի
. զարղացման
խնղիրը
է
կեղր. կոմիտէին
եւ ԺԵ՛
համազումարին
մէք
։արտասանուած
ճառե րն ու քուէարկուած
րանա —
•ձե I Լ ր չւ անղամ
մը եւս կ՚ապացուցանեն
թէ
իրենց
հպատակն
է ոչ թէ մա յրենիքր
ծաղկեցնել
եւ ար -
դիացնել
, այլ ս^զճատել
եւ աղքատացնել
:
Անոնց Համաբ
«յառաքղիմռւթիւն
»
է
միշտ
բաց
պաՀել
ծոբակնեբր
, որպէսզի
առատօրէն
Հո
սին
ռուս - թաթարական
աւազն
ու խի^ը
•
իսկ
երբ կարղր
կուղա
յ օգտուելու
Հա
յրենի
վտակներէն
, իմաստակութեան
եւ խումանավա
~
բութեան
մարղանքնեբ
կը փորձեն
; Աինչեւ
անգամ
քաղաքական
ղիտո ւմներ
կր վերաղրեն
;
Այո , «բոլրմուա
- նացիոնալիզմ
»ի Հետե
ւած,
ճակատաղիրգ
« Արեւմուտքի
յետաղիմական
մ չա.
կոյթին կապած
»
կ՚՚րլլաս,
եթէ
«ինքնուրոյն
լե -
զու» Հռչակես
արեւմատՀայ
րարբառր
; կամ , գբա.
բաբ
ասացոլածք^՚եր
գործածես
, սլատտՀաբաբ
;
կը կարծենք
թէ մամանակր
եկած
է
Հասկցնե
լու այս պարոններուն
, թէ շատ
յառաք
գացին
,
անխնայ
գլորելով
իրենց
Հարթիչ
գլանր
Հայկա
կան
մչակոյթի
ղարղացման
ճամբուն
վյւայ
:
Զե՚^ն
րմբոներ
թէ իրենց կատարած
նուա
֊
ճումներն
անղամ
ամլութեան
պիտի ղատապաբ
-
տուին , եթէ
աւելի երկար
տեւեն
բոնութեան
ել
աղիտութեան
այս մարղանքներր
:
Գոնէ իրենց երիտասարգ
բանա ստե
ղծնեբոլն
խնայէին
, ի կարկին
ղասեբ
առնելով
:
« Ունիթոր»ներու
փառքե՞րր
կ՝երտղեն
,
թէ
Հ կոլխոզ
»ի արտերուն
Հետ
կր չփոթեն
մայրե
-
նիքի մչակումր,
փչաթելերու
նոր ցանց մը Հաս -
տատելով
:
^*
Ա. ԱԵԾԱՐԵՆՑ
ԸԱՏ
Կ֊
ՄԱՐԲԱԻ
Երեւանի
« Ա ովետական
Գրականոլթյուն
եվ
Աբվեստ»
ամսաղրի
Աայիսի
թիւի^
մէք,
ղրախօ–
սական
մը Հրատարակուած
է «Հայ
Գրականութ
-
յան
մի քանի
Հաբցերի
մասին
»:
Գրաղատը,
Ա.
Ոսկերիչեան
,
փեբլուծելոփ
^ Հայ ղրա կանութ
յան պաամ
ութ
յուն»
գասագբ–
քին Ա՛ եւ ր. Հատորներր,
կր պարզէ անոբ առա
ւե լու թիւններն
ու թԼբոլթիւններր
;
Կ՝արմէ
առանձին
քննեւ
ամբողք ո ւթիւնը
,
ոբ
կը բռնէ
ամսաղրին
&9
III
էքերը
֊.
ինչպէս
կ՝երեւայ,
գրքին
մէք խօսուած
է
նաեւ
արեւմտաՀա
յ ղրաղ էտնեբոլ
եւ անոնց ստեղծա
-
գո բծութ եանց մասին
;
Գրագատբ
«ան յաքող»
կբ նկատէ
Ա իսաք
Ա ե–
ծարենցի
ել ՚իանիէլ
Վարում անի նուիրուած
մե - :
նա ղրո ւթիւններր
;
ԱՀա
թէ
ի՛նչ կ՝րոէ ղասաղիբքը,
Աեծարենցի
մասին՛
(կ*օրինակեմ
բառ
առ
րառ,
Հեղնական
նչանե ալ , միա
յն ո ւզղաղրո
լ թ իւն ը չտկե լով)
•
— « Մե ծ ա րէնցի պոէ(լիայում կ " ղք
կողքի
գնսււք են աէւկումային ո ւ օպաիմիստականը յ ո -
րո|լլք այն բնւակաւնաբաբ գալւձՍում են ոչ ր-է ուղիղ
ղծ ո վ (7) ղարգացսղ, այլ իրարամերժ տրամա -
դրութիւններւււլ ո ւ ներքին մաքա ո ումո վ աչքէընկ–
նող մի ս տ եղծ աղո ր ծ ս ւթիւն (արի հասկացիր այս
բ ո լ ո բր յ Ա.
նա իր պ ո է ցիայի
անկոււքային
մասով օրեկաիվօրէն կապսւլլք է
բ ս ւ բժ ո ւ ա ղի ա յի
հետ յ իսկ օպտեմիստական տ ր ամա դ րութիւննե -
բ ո վ ՝ գ ի ւղի , դիւղական « հ է ք մշակի» եւ նրա բա
նաւոր ս տ եղծ աղռր ծ ո ւթե ան հե տ » (էջ 433) ւ
Գուք
ալ չէ՛՞ք ձայնակցիր
ղրագաաին^֊^
«Արի
Հասկացիր
այս
րոլորր»;
Աօղուածագիրր
ոչ միայն
«միամիտ»
կը գտնէ
ւ՛ւյ II եզրակացութիւնը
, այլեւ
«շատ
Հեււու
մաբք–^
ս իստ ական
լինե լո ւց » ;
— « Մաթեմա տիկ ա կ ան ճ շ դ ո ւթհ ա մբ բանաս
տ եղծի ստ եղծ ա ղոր ծ ո ւ թի ւ ն ր բաժանելո վ
երկու
հաւասար արամադրութիւ1Թների, հեղինակը
մ ի
մասով՝ նրան օրեկտիվօրէն կ ապում է բ ո ւ բ ժ ո ւ ա -
ղի ա յի , իսկ միւս մասով դարձեա՛լ
օբեկտիվօրէնւ
կապում է ղիւղա ցիո ւթե ա ն հ ե տ ։ Հա րց է աոաջ
գալիս, իսկ սուբե կ տիվ օբէն իր աշխարհայեացքի
բ ն ո յթ ո վ ո՛՛վ է Մե ծ արենցը, թ է ^ նա իրօք « վ ե ր -
դ ասա կ արգ ային» գլաղ է» :
Ազրակացոլթիւն
.
« Հեղինակր
չի
ըմբռնել
Ա եծա րենց ի ստեղծաղո
րծութեան
մանր
բոլբմուա–
կան
բնո
յ թ բ » :
Աաքոբղով՝
գ. Վարումանի
մասին։
ՎԱՀԷ
ԳԱՇՆԱԿՑՈԻԹԻԻՆԸ
ԿԸ
ՄԱՍՆԱԿՑԻ
ԸՆԿԵՐՎԱՐԱԿԱՆ
ՀԱՄԱԳՈԻՄԱՐԻՆ
ինչպէս
հաղորգած
էինք
արղէն,
այս
չաբթու
րնկերվարական
կո ւս ա կցո լթ ե ան ց
Համ ագում
ար
մ ը տեղի պիտի
ունենա
յ Ֆրանւքֆո
րթ ի մ էք :
Օրակարգին
ղլփսալո բ Հարցե
րր կր
կաղմ
են
իսաղա ղութեան
իսնգիբը
ել րնկե րվա րական
Մ ի -
քաղղա յին վե րակաղմո լթ իւն ը :
Հ • Ց • Գա էակցութիւնն
ալ Հրաւիրուած
ըլ -
լալով , իբբեւ
մնայուն
անդամ
(1907^^^ / ՚
վեր)
1
Ֆրանքֆո
րթ
մ եկնեցան
իր ներկա յացուց
իչնե բր ,
ընկերներ
Հրանտ
Աամուէլ
եւ Հրանտ
Ակոնայեան
:
ԵՒՐՈՊԱՑԻ
պաշապանութիւնր
«պատրաստ
չէ ՝,
տակաւին»
, յայտարարեց
ղօր • Կըունթէր
,
՚Բ*ր •
ԱյզընՀաուրրիւ
սպայակոյտին
պետը, խօսելով
փա.
րիղփ Ամ երիկեան
Ակում
բին
առքեւ ; Րա
յց
յո
յս
յայանեց
որ եթէ
փե բազինում
ը չարո ւնակո
ւի ներ
կայ թավավ
, «մէկ տարի չտնտցած ոեւէ
նախայար
ձակ պիտի Հարկա գրո լի մ տածել
, Արե
ւմ տեան
Եւ
րոպայի
վբայ
յարձակելէ
առաք»;
Այո աոթիւ
ր–
սալ թէ իրենց
սպա յակո
յտը
կը բաղկանա
յ
221
սպաներէ
, որոնք տրամ ադբուած
են
9
դաշնակից
ներու
կողմէ,
իբր կէ"Ր
Մ • ՆաՀանգներէն
, 40ր
Անդլիա
յէն ,
38/^
Ֆրանսայէն
,\3ը Իտալիայէն
եւն։
ՀԱՐԻԻՐ
ՀԻՒԼԷԱԿԱՆ
ՌՈՒՄԲ
ունի խ. Աիու–
թիւնը.
Համաձայն
Ա . Նահանդներոլ
երեսփ. մո–
գովին
մէշ եղած
յայտաբարոլթեան
մը ; (Բանա
-
տայի
մէկ նախարարը
միայն
25
հատ
կը
Հաշուէր
վեբքերս)
:
քք՝ոսկոէւպի պատասխաԱը.՛
^հք^ադադւԱք առաԱքք պայԱանի
աՇՆԱԿԻՑՆԵՐԸ
ԿԸ
ԽՈՐՀՐԳԱԿՑԻՆ
^՝
ՆաՀանգներու
արտաքին
նախարարութիւ
նը ՚գաշտօնական
ղեկոյց
մը Հրատարակեց
, Աոս–
Կ"՚֊"՚յի
դեսպանին
եւ Պ • Կրոմիքոյի
տեսակցու
-
թեան
մասին :
ԱՀաւասիկ
այդ
ղեկոյցին
բովանդակութիւնը.
^ էտ • Ա իութեան
արտաքին
նախարարի
փո–
խ՚^նոբդր
^ պ . կրոմիքօ
չ–բեքչաբթի
կէսօրէն
վեբք
ըեդոլնեցալ
Աոսկուա,ե
ամերիկեան
դեսպանը,
ծովակալ
Բըբք։
Պ– Աալիքի
յա
յաարարոլթեան
առթիլ
^
կ
ոմ իքօ րսաւ թէ
ՄԱԿի
միացեաք
Հրամա
նատաբոլթեան
, Հիւս. Բոբէայի
Հրամանա–
տաբոլթե^ղ,
էլ չինացի
կամաւո րներու
Հ րամ անա–
աարոլթէան
զինուորական
ներկա
յացուցիչներուն
ԿԴյնայ
բանակցիլ
ղինաղագարի
մասին։
Պ՛ Կբո–
•^՚ԻՔ՚> չեշտեց
թէ
"՛յգ
զինադադարը
պէտք
է սաՀ–
մանափակոլի
միայն
ղինուորական
խնգիրնեբոփ,
առանց քաղաքական
կամ
Հողային
խնգիրնեբ
յոլ–
՚Ս՚Լ՛"֊՝՝
Զինուորական
ներկայացուցիչներուն
կ՚իյ
նայ
քհնել
երաշխալորո
•ժ թչնամոլթիլննեբր
չվերսկսին։
Խ •
Միութիւնը
որեւէ մասնաւոբ
միքոց
չի նախատեսեր
զինաղա–
գաբի
կնքումէն
ղատ։
Երկու
կողմերուն
կր վերա–
Բ^ՐԻ յետագային
որոշել
թէ ինչ մասնաւոր
Համա
ձա յնոլթ իլննե ր պիտի
կԿւքուին , քաղաքական
եւ
^ " Ղ ^ յ ի ն կարգադրոլթեան
մ ր Համար։
Պ–
Կրոմի
քՕ
այս
առթիլ
յայտարարեց
թէ խորՀրգային
կա–
,ռավարութիլնը
տեղեակ
չէ Զինաստանի
Համայ
-
նափար կառավարութեան
տեսակէտներուն
» :
Արտաքին
նախարարութեան
բանրերր
մ ամ
ու
լի ներկա յացուց
իչնե րուն
Հաղորդելով
գեկոյցը
,
յայտարարեց
թէ խո րՀ րդակցութիւննե
ր
կր
կա
տարուին
I 5
դա շնակից
պետութեանց
Հետ
ո րոնք
ղինեալ
ումեր
ունին
Բորէայի
մէք։
Անոնց ալ Հա
ղորդուած
է ամերիկեան
ղեսպանիւն
տեզեկաղիրր;
Ե րէկ է ուրբաթ
, մողովի
Հրաւիրուած
էին ա յ դ
16
պետութեանց
ներկայացուցիչները,
որոնք
միեւ
-
նոյն ատեն կր խորՀրգակցին
իրենց կառավարու
-
թեանց
Հետ : Բաղաքական
շրքանակներու
մէք
շաա
մ եծ
կարեւորութիւն
կ՚ընծտ
յեն ա յս խորՀրդակ
-
ցութ եանց ;
X
ՆախագաՀ
թրումլ^
խօսելով
մամուլի
նեբ
կայացուցիչներուն
առքեւ
, յո յս
յա յտնեց
թէ
Պ •
Կրոմիքոյի
լո ւսա բանոլթիւններր
պիտի
գիւբ"՚ց
Ը ~~
նեն
բանակցութիւենե
բ ր
զինադուլ
կնքելու
Հա -
մ ար Բորէա
յի մէք ; «Զեմ
կրնար Հաւաստե
լ
թէ
բան՚՚յղցութիւննեբր
պիտի
յա քողին , բա յց կառա–
վա
ր ութիւն
ր այգ
ուղղութեամբ
էլ՚աչփւաաի
իր ամ
րոզք ումոփ ել կը յուսայ
ելքի մր յանգիլ»;
Միեւ
նոյն ատեն գիտել
աուալ
թէ ճչմարիտ
աղէտ
մը
պիտի
րլլա
յ Ա . Նահանգնեբուն
եւ աղատ աչխա ր–
• հին Համ ար , եթէ թու^ա
յ փերաղինմ ան
ծրադրին
գործադրութիւնը,
զինադադարէ
մը փեբք ;
X
Վերքին
լուրերու
Համաձայն
,
լ^գՀանուր
լաւա աեսո ւթիւն
կը տիրէ քագաքական
շր քանակ
-
ներու
մէք ։
իքաԱի վադապետը
ԹաէէէըՇի դիէէհց
ՊԻՏԻ ԿՐՆԱԴ
ԵԼ-Բ ՄԸ
ԳՏՆԵԼ
իրանի վարչապետր,
Տոքթ– Աոսատեգ,
նա -
մակ
մր ուղղեց
Ա • ՆաՀանգնեբու
նախագահին
,
անգլեւիրանեան
վէճին
առթիւ
:
Այգ նամակով
Տոքթ՛
Ա ոսատեղ
«վնասակար
ղործո
ւնէ ութ իլն»
կը վերադրէ
Անգլեւիրանեան
Ընկերութեան
, «որ գյ՚գեց օտաբ
պաշտօնէութեան
Հաւաքաբար
Հրամարիլ,
եւ քաքալերեց
նաւապետ–
ներր՝
որպէսղի
չստորագբեն
իրանեան
աղգ.
ըն ֊
կերոլթեան
րնկալագիրներբ
: Տարակոյս
չկայ
թէ
քարիւղի
արտադրութեան
ընդՀատումր
վնասա
-
կար
պիտի
ըլլայ
ոչ միայն
իրանեան
մողովուր
-
գին,
այլեւ
Անգլիոյ
եւ բոլոր
յաճաիսորդներուն
Համար • իրանեան
կառավարութիւնը
եւ
մողո
-
վուբգր
ամէն
քանք պիտի
փորձեն
, կանխելու
Հա -
մաբ
քարիլւլչ,
շաՀագո րծման
րնդՀատումր,
որուն
պատասխանատուն
պիտի
Համարուի
Անգլեւիրան
եան
րնկերութիւնը
» ;
Պարղելոփ
ամբողք
անցուդարձր,
փաբչապետը
կր յայատրարէ
թէ Իրանի կառափա
րո ւթ ի ւն բ Հար
կադրուած
էբ աղգա յնացում
կատարելու,
թէ
«ա–
ռալելադոյն
Համ բե ր ո ւթե տմ բ չարմեցաւ,
համա -
ձայնոլթեան
մր յանգելու
Համար։
Ան
մէկուկէս
ամիս պայմանամամ
չնորՀեց
ընկերութեան
,
բա
նակցութիլններ
կաաարելէ
առաք,
միչտ
կբկնե
-
լով,
սակայն
, թէ
բանակցո
ւթիւններր
կր վեբա
-
բերին
միայն
քարիւդի
աղգայնացման
օրէնքին
դոբծադրութեան
եղանակներուն
: Իրանի կառա
-
վարոլթիլնը
միչտ պատրաստ
է Հատուցում
"՛ա *
լու » :
Վարչապետր
ապա
յիչելով
երկու
երկիրնե ։^
բուն բարեկամական
յարարերութիւններր
,
յոյս
կը յայանէ
թէ «աչխարՀի
աղատ
երկիրնեբր
եւ
մասնաւորապէս
ամերիկեան
կառավարութիւնը
(Լուրէրոլ շարու&ակութիւնք կ արդ այ Դ–
կ)
Fonds A.R.A.M
