է Ց Ա Ռ Ա Զ ։ ^
^ԱԶԿԱԿԱն
ԲՍնււՍՏեՂՕ՚ՈԻԹԻԻնԸ
(Զ–
վեբյ>1ւ լք աս)
ՆԱՀԱՊԵՏ
ԲՈՒՋԱԿ
« Նահապեա
•Բռլչակ
,
Հսէյ աշոէ-ղնեբուն֊
ամէնէն
նչա^աւռրը
,գրեթէ
միչա
քսւռե-ակր
կր գռրծ֊ւսծէ
: Արեւելքի
այս
հնչեակր
(տՕՈՈ6է)
^Արարներէն
եկած
է ,գսր սլարսիկ
րանաս–
աեգծներն
ալ կր մշակէին։
Աակայն
Հայ
աչուընե
րը երբեք
չեն երթար
ղէ"էէ
նմ անագրո
ւթիւնր
(թՅւՏւյԸեշ) :
Այգ
նիւթեբր,
սլաակեբներր,
զզացում–
ներբ կր յածին
արգէն
այն օգին մէք,
զ" բ կր շրն–
չեն;
Հեաեւաբաբ
աշսւբնեբբ
աւելի
կ՚ապրին
ա–
նոնցմով
քան թէ փոխ
կ՛՚առնեն
զանոնք։
Մինչ Ս
Աւ
ատ
ի ել քԱայեամ
արքունիքի
րանասաեղծներ
րլլա–
չով՝
յաճախ
ճարտասանութիւն
կ^բնեն , Հա
յ գոլ––
սաններբ
բնութեան
եւ մռղովբգական
արուեստին
Հետ
մնայուն
չփման
մէք ԸԱալով՝
յարատեւօբէն
կբ նորոգեն
իրենց ^արերգութեան
նիւթերբ
•
« Այո երգեբռլն
եբկրորգ
մասր կազմուած
է
քե
ր թռ ւածնե
րէ , որոնք
յղացուած
են
աչռլղական
ոճով, գրագէտ
կամ ^գիտուն»
րանաստեղծնեբու
կողմէ : Այս խում
րէն
է ոբ մեզփ մ՛նացած
են ամե–
նամ
եծ
թիւով
ձեռաղիրն
եր
, որովՀ եաեւ
ա յս բա
նասաեղծնե
ր բ գր ի կ՚առնէին
իրենց գործերր,
մինչ
արՀեստով
աչուղներր,
մեծ մասով,
կր Հնաղան
-
գէին
աւանղռւթեան
եւ բե րանացի
կր փո էսանցէ
էն
իրենց
երղերր։
^ Այո գիտուն
կամ կրօնական
բանասաեղծնե
-
բու եւ բուն
աչուզներոլ
երգերուն
միքեւ
լեղուի
եւ
ոճի
աաբբերութիւնբ
րացորոչ
է , ոբովՀետեւ
ա -
ռաք իննե բ ր աչխարՀա
բարր
կր
ղո բծածէ
ին
չատ
րան
վախ
առներով
գրաբարի
քե բականո
ւթենէն
եւ
բառամթեբքէն
է
« Բաւական
գեղեցիկ
աեսարան
մր կր սլար ֊
Ղ"՛–/՛
1
երբ գիտենք
թէ անոնց
լո ւս աւո բ չա կան
մ տ–
քի խստութիւններր
ինչսլէս
կր փորձէին
ղսսլել ի -
րենց տարփական
թո֊իչքր
: Բբ իստոնէական
խո
ր–
Հրղանչաններր
կր զարղարուին
լիառատ
Հե չտա
-
սիրոլթեամ
բ եւ ցանկասէր
գունալո
րութեամ
ր , ո–
րոնք
աբղէն
կ՝երեւային
, կր վերյիչեցնեմ
, \,աբե–
՚ցիի
Տաղերուն
էէն *աո Հոն եոած–
մէք։ Պէտք
է աւելցնեմ
սա–
զք
մ աքի
աբ–
ր
զօրաւոբ ււ
առռ
Կ՛
գիւնք
է ։ ԱնՀեթեթութիլն
է , այսքան
կենսունակ
ել գունաւոր
բանաստեղծութեան
մր մէք
կրօնա
կան խաւարամ
տութեան
տխուր
արգիւնքբ
տեււ -
ղաաներՀ՜էւգՀնւկառակն՝
երբ վիօնտկան
ղղացու–
՚Տ՜անաւմ^գ
գւ
մին կենսունակո
ւթիւնբ
կր տկարանա յ
ՀայասԽա–
նի մէք, այն աաեն է որ երեւան
կուղան
ձանձբախ–
տի ճաչակր
, Հիլանգկախ
Հե չտաս
ի բութ
իւն բ ,
յուսաՀատական
վիճակ
մր եւ անօգուտ
անէծք
-
ներր։
Աիայն
մէկ մեղաղրանք
ունիմ
րնելիք
յա -
քորգ գարերուն
՚ այգ ալ ա յն է ոբ չատ ականք կոլ
վասսլուրականի
Հերոսամ արտի
Յճրգ տարե
-
գարձին
առթիւ,
^Արեւմուտքի»
խմրագիրր
կարգ
մբ խոբՀրգածոլթիւններ
լնելէ
վերք Հանած
էր
Հետեւեալ
եզրակացութիւնբ
.
« վասսլուրականի
մոզովուրգր
կրնար
չՀե–
աեւիլ
նաՀանքոզ
բանակներուն
եւ սլարզել աղգա
—
յին գրօչ մր, եթէ
միայն
սլաՀած
րլլաբ իր Համե -
րաչխոլթիւնր
,
մ իութիւնր
» :
Պ • Բենօ
, ՀՏառաք»ի
մ էք գատասլաբտեց
ա յս
սխալ
եզր ակա
ցութիւնր
• բա յց
ո չինչ գրեց ինչ որ
կաբծեցեալ
անՀամ ե րա չիսութեան
եւ անմիաբա
-
նութեան
մասին։
Այս սլակասն
է ռր կ^ոլղեմ
լրա
ցնել
քանի
մբ տողով
;
« Աբելմ՚ոլտք»ի
խմ բաղիրր
վասպուրականի
գաղթբ
վեր ագր ելով
մողովուրգին
անՀամ երա չ -
խութեան
եւ
անմ իա բանո
ւթե
ան
կր գործէ պատ
մական
մեծ սխալ մբ, ապացուցանելով
թէ տեղ -
եակ չէ այն օրերու
անցուգաբձին
%
կաբելփ՛^ է գտնել
մէկ Հատիկ
օրինակ
որ ա–
պա ցուց ան
է թէ վասպուրականցին
մեր աղատա
-
գրական
պա յքարի
րնթացքէն
եղած
/՚/ /՚"
յ անՀա–
մերաչխ
եւ անմիաբան։
Մէկ սիրտ ել մէկ
^ոգի
եղաւ
ան
1896/5՛
եւ
1915
/5՛,
երբ անՀրամեչտ
էր
ղէնք վերցնել
իր գոյութեան
Համար : Նոյն
սրտով
եւ
նոյն Հոգիով
տն Համախմբուեցաւ,
առանց
գա
ւանանքի
խտրութեան
,
1915/
Ապրիլեան
յազթա
-
կան Հերոսամարտէն
վերք, Արամի նաՀանգապե
-
տութեան
աակ
կազմ՛ուած
կառավարութեան
չուրք։
Բոլոբ
Հոսանքներբ
Համ ե րա չխա րա բ , փ ֊.
րենց
ամբոզք եռանգռվր
նռւիբռւեցան
մողովուր
-
գի պետական
կեանքի
կառձոլցման
ել
աւե
րուած
երկրի
վերաչինոլթեան
։
Հա՚^րկ
է յիչել
որ գլխաւոր
գործտգիր
մարմ
նի ել յարակից
բոլոր վար չութեանց
մէք
տնտե
սական, քաղաքական
, կրթական
,
ոստիկանական,
գատական
եւայլն
-—• բարձբ
պաչտօննեբ
վարեցին
ռամկավար
, Հնչակեան
ել անկռւսակցական
Ար -
տակ
Գաբբինետններ
, կարապետ
Աճէմեաններ
,
Հեւոնգ
հանքեաններ
,
Մամրրէ
Ակբեաններ
,
պբօֆ • Մինասեաններ
, Եղիազար
քիչտունինեբ
,
Հրանղ
Գալիկեաննեբ
, ել ասոնց
նման
՛ուրիչ
շատ
մր մտաւոբականնեբ
ու յայտնի
վաճառականներ
,
օր ինա կե լի
Հ ամ ե րաչխո ւթեամ բ :
Հ • 8 • Ղ՛աչնակցութիլնն
րւլալով
ղեբազան
-
ցասլէս
ումեղ
եւ ամէնէն
աւելի
Հեղինակութիւն
ու
Հմայք
վայելող
կուսակցութիւնր՝
բնական
է ՛որ
.^./....նհ.
տան արեւմտեան
ձայնեբուն
,
որոնք
դի
րաներէ
ղատ
ոչինչ
ունէին
տալիք։
Այսպէսով
ա–
նոնք կ՝ենթարկէին
Հայաստանր
վտանգի
մր, այն
է, ըլլալ կափաէւնաում
մը , այսինքն
խաոնակոյտ
մր
, մեր եբկիրներուն
պէս : Պէտք չէր ոբ
Հայաս
տան
մեբ մոլութիւններբ
առնելու
աստիճան
սի ՚
րէր
մեզ , որովՀետեւ
ատիկա
ինքզինքր
անօգռւտ
ղոՀոգոլթիւննեբու
եւ տառապանքներու
ենթար
-
կել
է ր ։
(Հո ս ՝ նո բ ընթ ե բ ց ո ւ մն է բ ) :
« Բա յց
Հա յաստանի
մէք բանաս տեզծո
ւթիւնր
Ծիր
կաթինի
աստզաՀոյլին
պէս է : Բանւաստեղծ
-
^^ՐՇ • ղորս
ձեզի ներկայացուցի
Հ աղուաղէպ
ա -
սուպներ
չեն . անոնք ա յղ աստղե
բու
պարին
խո -
րունկէն
կուգան։
Հայաստանի
մէք,
րանաստեղ–
ծութիւնր
մողովուրղին
մէքն իսկ է ։ Բեբթողնե
-
բր,
կրօնական
վաբմաբաններու
մէք
կրթուելէ
ետք., ղացած
են րնականօրէն
գէպի
մողովուրգր
,
իբրեւ
ուրիչ
ակունքի
մր, մինչ
ուրիչ
տեղեր
Հա–
կառակբ
կը պատաՀի
, աւր , մողռվրղական
ա -
կերր
կ՛՚երթան
կոբսուիլ
մտաւորական
նրբռլթիլն–
ներոլ
մէք :
« Միրեբղնեբ
, պարերգներ
, տօնական
երգեր,
ամուսնութեան
եւ երզիծական
երգեր,
թաղման
եւ
կրօնական
երզ եր , պատմ ական
եւ
պանգոլխտի
երդեր,
ամբողք
այս «ֆ"ք/"Ր»Ր
ց"յ9 կուտայ
քնա
րերգական
զօրաւոր
մթնոլորտ
մր, ուր կր
լոգնայ
ամրողք
մողովուրգր
: Ենչպէս
ամ էն
աւանգական
սովռրոլթեանց
մէք, րանւասաեղծութիւնր
կր մի
անայ– այն նախնական
արուեստներուն
, որոնք են
պարն
ու • ե րամ
չտոլթիւր։
Բոլոր
խորՀ բղաւոր
ոլ–
մերբ եւ գարերու
մտային
պաչարր
,
րիւզանգակա–
նռւթիւնր,
արեւելեան
հտւյօզԱՇր եւ արեւելեան
Հին
Հեթանոս
արուեստր
կր թափին
Հայ մոզով րգա
^
կան բանաստեղծութեան
մէք։
Անմխաելիօբէն
Հոն\
կայ կախարգական
, գիւթական
աարր մր, զոր քի
չ–
վեբք պիտի
տեսնենք։
(Կ՝ակնաբկէ
«Ջաբ
աչքր^
քերթուածին
զոր բանախօսր
կարգաց)
; Հայ մո -
ղռվրղական
բանաստեղծութիւնր
մտածին
Հիմ մրն
է ,որմէ դիւթական
աշխարՀր
իր ումր կբ ստս/ւ,ս,յ
,
ինչպէս
հո\.եէն
Հողին
դպելով։
(^ո16շ5ւ ,
Հելլէնա–
կսին դիցաբանութեան
Համ
եմ աա՝
Նեպտունի
^–Հ.
^քԿրէ ղաւաէր, էր , որ կռուի
բռնուեցալ
Հերակ
-
"1
^եհ^՛ "՚՛ ո ՚ ՚ ք ո ..ռեոաոանո .
1
֊ր ս^չ, ուր
աՍ
րողչ
ժ՜ռղռղոլր
—
գր
Ղ՛ա քակցութ
եան
Հետ էր: Այս Հանգամ՛ անքր
,
սակայն
, տեղի չտուաւ
տարակտրծ՚ութեանց
,
եւ
Համ ե բաչփւո ւթիւնր
րո լո բ Հոսանքներու
միքեւ
մր–
նաց անխախտ
:
Հետեւարար
, անՀեթեթ
է
՛վասպուրականի
աՀաւոր
գաղթբ
վերաղ
րել ինչ որ
երեւակայական
անՀամերաչխոլթեան
: Պատմական
անՀերքելի
ի -
րողութիւն
է որ այս գաղթբ
Հետեւանքն
էբ
ւյ՚|ւԱ1յ
(6
^րէշածին
Լօպանօվի
« Հայաստան
առանց
Հայոլ»
ոճրապարտ
ծրագրին
, որու
մասին , անբացատրե–
1փ կեբպով
ոչ մէկ ակնարկութիւն
կ՝րնէ
չարա -
թաթեր
թին
խմրագիրր
:
վասպուրականի
մողովուբղր
թնչպէս
կրնար
չհէսւեւիլ նահանջող բանակԶհրուն,
երբ
նոբԼօպա–
նօէէներու
Հրամանին
վրայ, այդ բանակներբ
, լքած
մոզովռւբդր,
կր նաՀանքէին
քառասմբակ;
թէեւ
քաքարի
եւ կռուելու
միչտ պատրաստ
, իր ո ր Ոլ–
մին ապա
լինած
կրնար
մնալ ան՛
վասպուրականի
մ էք
^ երր ռուսական
բանակի
Հրամ ան ատա
բութ
իլ
նր վճռապէս
կբ մերմէր
վանի
կառավարութեան
Համերաչխաբար
կատարած
դիմ
ում
բ ,
ո
րպէսզի
ք^ոյլ տրուի
Հայ կամաւորական
գունդերուն
^Ը ՜
նսւլ քաղաքին
մ էք
, եւ երբ
նո յն Հրամ ան ատա
բու–
^իւնր
չուղեց. նոյնիսկ
քիչ մբ ոյսղմամթերք
եւ
քանի մր թնդանօթ
տալ
երիտասաբգութեան
,
պաչտպանելու
Համար
մոզովուրդբ
:
Այս
դմնղակ
կացութեան
մէք, ո՛^բ մարդկա
-
յին էակն
է ր որ պիտի Համարձակէ
ր
ստանձնե ք
200.0005"73
Հիւծուած
մողովռւրգ
մր Վանի
մէք
պաՀելու
եւ
զա
յն
րնա
քնքել տալու
աՀաւո
ր պա
-
աասխանատուութիւնր
:
Վասպուրականց
ին իբ
Համ ե րաչխո
ւթիւնն
ու
միութիւնր
պաՀեց
զաղթէն
վերքն ալ
Հ
Այսպէս
,
մենք ականատես
եղանք Հաղարաւոր
անձնուէր
ե–
րիտասարգներու
գիւցաղնական
մ արտն չումնե
-
բուն, ռրռնք, առանց կուսակցական
խտրութեան
,
կռուեցան
Գաչնակցական
Պազտասարեաններոլ
,
Շաղօեաններռւ
եւ կոստիա
Համ րա րձում եաննե
բու
ղեկավարութեան
տակ
Վանէն Պարսկաստան-Մ/
-
քագետք. Վանէն կովկաս
ճակատներու
վրայ,
եր
կուքուկէս
տաբի չարունակ,
ի խնգիր դաւագրա
-
բաբ մեղմէ
խլոլած
Հայրենիքի
աղատագրութեսմն
%
Ականատես
եղանք
նոյն Պաղտասա րեանի
ւթի–
գի Հերռսական
ղործերուն
, նաեւ
Արարատեան
աչիարՀի
մէք յանուն
Հայաստանի
մողովուրգի
փրկութեան
:
Բոլորիս
Արտերուն
մէք թաբմ
է գեռ
կսկիծ՚ր
նաՀատակութեան
այն ե րիաասա րգներուն
,
մեծ
մասրհա^ակցակա^.,
, որոնք
ււալքկավար.
խմբապետ
Արմենակ
Եկարեանի
ղեկավարութեան
տակ,
Օր -
էովէ
բարձունքներուն
վրայ, արիարաբ
կուրծք
տուին
Հայաստան
արչաււող
թ^ամուն
:
Գեռ
յիչե՞նք
Գաչնակցական
Հայկակ
կռ -
ռո յեանի
կազմած
գունգր
Երեւանի
մէք,
1920/
աչնան, որու մէք մատն , գարձեալ
առանց
կուսակ
ցական
խտրութեան
, Հարիւրաւոր
Վասպուրա
-
կանցի երիտասարղներ
, ճակատելու
Համար
Ա -
րաքսի ափերուն
մօտեցող
թրքական
բանակի
գէմ
է
Այս
ռան
ր , բաւական
է, կր կարծենք,
ապա
-
ցռւցսէսժ^լոլ
որ 1^ասպուրազանցի1,
, եթ^
Ու1ւեցած
է փոքր տաբակարգոլթիլննեբ
ուրիշ
խնգիրներես
մէք,
եղած
է միչտ
ՀՀամերաչի
եւ միացած»,
երբ
անՀրամեչտ
եղած
է զէնք
վերցնել
մողովուրգի
գոյութեան
ել Հայրենիքի
փրկութեան
Համար
:
Անոնք որ կ՚ուզեն
ճչգրիտ
եղրակացոլթիլն
Հանել
դէպքերէն,
պարտաւոր
են խորապէս
ու -
սումնասիրել
զանոնք
;
%ԱԶԱՐ
ՆԵՐԿԱՐԱՐԵԱՆ
լէսի
Հետ։
Այս վերքինր
նչմարեց
որ
^ՈէՏ6
միչտ
նոր ում կ՚առնէր
ամէն անդամ
որ ոաքր
Հողին
կր
ղպէր՛ ասոր Համաբ գետնէն
վեբ վեբցուց
զայն ել
յաղթեց
անոր) :
Հոս,
քանի մբ նոր լնթե
րց՚ո ւմնե ր , ի մէք այ
լոց ^Ջաբ ԱչքբՖ
, ՛որ չատ
մեծ
տպաւորութիւն
գռրծեց
։ Ու վերքապէս
ինչ որ մեզի
Համաբ
չատ
Հետաքրքրական
է
յարգելի
բանախօսր
յանղեցալ
այն
եղրակացութեայյ
թէ
Հայկական
բանաստեղծութիւնր
անտեսուած
արմէք մրն է , ո–
րուն պէտք է գիմեն ապաբգիւն
թափառումներէ
յոլսաՀատած
բոլոբ գրագէանե
բբ :
« (իամանակ
է եզրակացնելու
, ոիրելի
բա–
րե կամներ : Գարա չբքանի
մր մէք, երր աձ՚էն
մարգ
ինքզինքր
կբ Հաբցոլվւո
րձէ ապրե լու Հաւանակա
-
նութեանց
վրայ,
երբ մարգ կբ յուսաՀատիւ
յաղ -
թե լ այն զարՀուրե
լի արղելքին
, ղո ր անցեալ
դա
րերր
մեղ կտակեց
ին , գարաչբքանի
մր մէք,
երբ
բանաստեղծներր
կր փորձեն
մխտե/
Հեղին ակո
լ -
թիւնր
ղլուխ
- դռրծռցներոլ
, որոնք
զիրենք
կր
ճզմեն,
եւ որոնք ապստամբութեան
մէք
էլուղեն
գտնե
լ իրենց գրական
անՀ անղստո ւթեան
լուծու
-
մր, չթ թուիր
ձեղի թէ Հայկական
բանասաեղծու
թիւնբ
նոր վկայութիւն։
մբ կր բերէ՛. Ջէ՚^ք
կարծեր
որ բանաստեղծր
չ ի կրնար
Հա՚ռռզքանալ»
,
կամ
պարղապէս
ինքղինքր
վեբագտնել
, եթէ իր կեան
քին
զբաղում ր չրլլայ
իր իսկ մէք որոնել
խոր ճամ
բաներր : Բանաստեղծբ
պէտք է աղատի արտա
քին
րոլոր պատաՀա
րնե
րէն
, իր մէք ղտնելռւ
Համաբ
այն ինչ որ րնղՀանուր
է ։ Բարոյական
խնղիր մրն
է այս, կամ
աւելի
լաւ է րսել բնազանցական
։ իքն–
ղիրր իր անձնական
ան յաքո ղութ իւննե ր բ
նկարչա–
ղեղութեամբ
կամ Հնոբ սարսուռ»ով
մբ
ծածկելուն
մէք չ ի կայանար
՚ նռր սարսուռ
մբ, ղոր կր ղղա -
^ Գասական
կոչուած
գլուխ
գո րծոցնե
րբ
կա
րեւոբ
ղիրք
ձ՛ը գրաւած
էին արգէն
եւ մեզ կր ստի–
"էէէ՛^
)
բուն իսկ իրենց կատարելութեան
պաաճա
ռով
, ղանոնք
ուրանալ
։ Ո րովՀետեւ
չէէնք
կրնտր
արմէքով
զանոնք դե րազանցե
լ , ուրեմն
կը
ղուաբ–
ճանայինք
միայն
տխմար
դատարկաբանութիւն
-
ներով
, անոնց գե րաղանցո
ւթենէն
վրէմ
լուծելու
Համար : ԱիրաՀարական
այս նոր գմտութիւնբ
եր
կար ատեն
զբաղեցուց
մեզ եւ գտնուեցան
այ՚էւպէ -
սէներ , որոնք
նախլնտրեցէն
անձնասպան
րլլաւ,
քան
թէ թ ո յ լ տալ^ոբ
գեզեցկոլթեանէրենց
անձնւա
կան դա
զա փար
ր կրթէ
՚ւվ՚րենք
, ՚" յն գաղափարը
,
ղոր էւրաքանչէւր
ոք էր մէք կբ կրէ ; Բայց
գեղեց–
կոլթէւնր,
էնչպէս
սէրր, կամապաչտ
է ;
« Ու Հոս է որ
Հայկ՛
րանաստեւլծութէւնր
թանկագէն
օր էնակ մր կուտայ
; Ան ուզեց
ամէնէն
Համ՛եստ
րաներռւն
նմանէլ։
Ան մեղէ
ցոյց
կոլտայ
այս
ղարուն
մէք , ուր էնքնւասէբաՀարութէւնբ
էր
ան յաքողութիւնբ
միա
յն կրնա յ խոսաովանիլ
, թէ
չկայ տենչանք
մր աւելի մեծածախս
եւ աւելի
ան
Հեթեթ,
քան ամէն
բանի մէք նչանաւոր
Հանգիսա–
նա։
ղսլր
յ
յի՚^ք
մո ռսուա ծ կոլ
՚^ք՚^ր Գ՛
1նե,
պաՀուն։
Տա
-
ճաիւ ճաբտասան՚ոլթէլն
մբ ձգե
ց ինք
, ուրիշ մր որ–
դեղրելու
Համար։
^ Րնքնատպութիւնր
կանխամտածման
աբ -
գիւնք
չէ , այլ տե սակի
ել է՛ութեան
տարրերու
-
թեան
երեւոյթ
մբ։ Րնքնատիպ
կր ղառնայ
միայն
ան, որ ինքզինքր
սովորական
եւ աղքատ
կր ղգայ է
Ամ էն իսկական
բան ասաեղծ
կր ձղտի
միա
յն
նմ ա–
նելու։
Ոբով^ բանաստեղծութ
իւնր
էլ ՐԱա
յ
միայն
փոի։աղրոլթիւն
մբ ինքղինքէն
առարկա
յին ,
ու
Հետեւարար
կ՝ԸԱայ
ենթակային
եւ
առարկային
աղատուած
մէկ ձեւր;
ՈբովՀետեւ
նմանութեան
մէք
է տիրութիւնը
ել ինքնութիւնր
:
^ԱՀա
այս է \ոբ մեզի
կուտայ
Հայկ՛
բանաս–
աեղծութիւնը։
Եթէ լալ Հասկցուի
, ան կրնայ
փս
խել
այս բառին
լաւաղո
յն
իմաստով
մեր
գարու
վաաոյմ
զեղագիտոլթիլններր»
:
ժ֊ընհւ.
ՊԱՐԳԵՒ
ՆԻԿՕԼԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
