Ւ1^1Հ^1՝ՇՒ1
ք օ ո յ 6 . 6 Ո
1925, 11.€.Տ. 376.286
^ 1 7 .
էՀսշ Թ&ա6տաշ - Բ/^1Ց
(13)
Վեցամս. 1100 ֆ բ • , Տ աբ - 2200, Աբա - 3000 ֆ բ •
16Լ
606.
15-70
Գին 10 ֆ բ •
€.€.Բ. Բ Յ
™ 1678^3
^ ^ ^ ^ ^ ^ ^
27րգ ՏԱՐԻ - 27 ձւաշք »օ.6440–՚Նոբ շրջան թիւ. 1851
ՄԵՐ ԽՕՍ-ւ^Ը
1«ա–(Ա 24 7^7աԼ
1951
Ե բ է քշ ա րթի 24 ԱՊՐԻԼ
ամբագիբ՝
Շ
ՄԻԱԱԲԵԱՆ
ԱՄԷՆՔՕ ՄԻԱՍԻՆ
կէ
^աաձ
Մեր
ՀԷՆ մատենսյգիրներր
աոողեր ունէն
որոնք
ամբողԼ
Հասէոբ մր կ՚՚արժԼն։
Ն"յն էսէէ
այսօրուան
էրականոլթեամբ
:
ԱՀաւասիկ Հատ մբ, քաղուած՝
ԱովՀաննէս
կաթողիկոսի
Հայոց
սչաամոլթենկն(Թ
՚ ֊ Ժ •
Գ
՚"բ)՛
« . . . ԵՆ
այսսլէս անմաբդ ացե ա | եւ֊ անզա -
ւակաւցեալ, խոպանացեալ ե ւ անշքացեալ
ա յ ն ս Ն -
հետեւ֊ ա ւ
֊ ա ն ք
եւ֊ շէնք մ հ բ եզեն ի բ բ ե ւ ցանդաււ -
տան մացառախիտ եւ֊ ցամաքեցան թողբոջք բ ո ւ -
սոց արտավարաց ե ւ արօտից , ե ւ քաւլաքք մ ե բ
կռբծ անեցան առ ի չ գ ռ յ է բնա կ չաց • ե ւ եբ կ բ ա -
գ ո բ ծ ք մեր սպառեցան ե ւ սու գ զզեցան » :
Բաղգատեցէք
Հաղա բ ա յսքան
տարի
ա ռա^
ղբի առնուած
այս պատկեբր
արեւմտեան
Հա -
յաստանի
ա յսօրուան
վիճակին
Հետ :
Անշուշտ
Հայկական
տեսակէտով :
Ե րեսուն եւ վեց տարի առա^ էր ոբ Հանմաբ -
ղացեալ
եւ խոսլանացեալ»
ղարձան
մեբ
Հայրենի
Հողերր
, Համ աձա
յն կանխո բո շ ծբագրի
մ ր :
Բայց, կրնաք վստաՀ
րէԼալ թէ շատ բան
փոթ
ուած
չէ իրականին
մէ^, խնգացնելու
Համար
ղա–
ւագիբ
թ^ամին
յ
թուրք
վարիչներն ու գրիչները
իրենք են որ
սչարբերաբար
կ՝ արձանա գրեն ու կ՚ողբան
«արե -
ւեէեան
նաՀանգներոլ»
Համատարած
ամայութիւ -
նը , թչուառութիւնը
, Համաճաբակներն
ու աւե -
բումնե բ ը ;
Մինչղեռ,
սաՀմանէն
անգին
, մանրանկար
Հա
յաստան
մը ծաղկած է արղէն,
իրենց
նաթանձը
չա րմե լով •
Մ իւս կողմէ , աբեան
ճտսլաղիքնե
րէն , թրր ~
քական
ղմ սիւքէն եւ անասվաանե
րէն
փրկուած
« մնացո րղնե բ ր» , մեր տտբագիր
բաղմութիւննե
-
բը աչխատանքի եւ բարօրութեան
ծս՚ղկասաան
՚^Հհյ^
բացած
են ի սփիւռս
աշթաբՀի : Ա^սսԼարէղ կաբ —
գալով
մ արգկա յին գոբծունէութեան
բո լոր ճա -
կատներոլն
վրայ
...
Անչուչտ
այս իբողութիւննեբը
չեն
կրնար
մեղմացնել
մեր տառասլանքը,
երբ
մօտաւորաւղէս
կր սլատկերացնենք
1915 18/
Աարսավւները :
Երբ մեր վարղավառ
երաղնեբր կրբաղգատենք
ա—
նողոք իրականութեան
Հետ :
Հիմնականն
այն է, որ արիւնարբու
թշնամին
չարաչար
սիւալեցալ
իր Հաշիւներուն
մէէ% Աւգեց
վերջնական
, մաՀացու
Հարուածը տալ, բայց
մեբ
աննկուն
Հաւատքն
ու կամքը
գաբձան
մղձաւանջ
իբ գլիւո ւն վեբեւ :
Այգ Հաւատքն
ու կամքը եթէ տեգի տուած րը~
լային
աքսորական
կարաւաններուն
մէշ,
շատոնց
կնքուած էբ մեբ ճակատագիրր,
իբրեւ
մողո —
վուբդ
եւ իբրեւ քաղաքական
արմէք :
Պատմութիւնր
կ՝րսէ թէ ամէնքս
միասին
էինք
1914 - 15/1,
երբ կր պայթէր
առաշին
Աեծ֊ Պա–
Սքերագմր,
ալեկոծելով
ամբողշ
Եւրոսլան ու Ա —
սիան :
... «Զա րթ ե ա ն պատեբազմունք ի չորից կ ոզ -
մանց
Ց ա բ ե ւ ե լից ս ո լ բ , յա ր ե ւմ տ ից սպանումն,
— Ի հիւսիսոյ հ ո ւ ր , ե ւ ի հա ր ա օւյ մահ • • •
(Արիս–
տտկէս
Լաստիվերտցի
, ԺԱ •
գար)։
Միասին
էինք՝
վերէն
վար։
Ա^ենայն
Հայոց
կաթողիկոսներով,
սլատրիա րքնե րով, Աղգ՛
Խոբ–
Հոլրգներով
, կոլակցոլթիւններով
: Փաշաներով ե.
կամ աւո րնե րով : Առեւտրականներով
եւ ղ
իլգացի–
ներով :
Բոլորս
ասլաղան կրնաթատեսէինք
նոյն լա —
լատեսու
թեամբ
: Կր սսլասէինք
նո յն
անձկու -
թեամբ :
Ղ՛էսլի
սսլանղանոց
քշուած
ատեն ալ, մի
ասին էին րոլորր : Առանց դասակարգի
, տաբիքի .
սեռի , դաւանանքի
, դիրքի կամ ասսլարէղի
իսըտ–
բութեան :
ինչո
լ
միասին
պիտի
չրէէանք
այսօր ալ, երբ
գետին
կէոը անցած
ենք արդէն : Երբ ունինք
Հաս–
աատուն
գետին,
Հայրենիքի
կորիզ մր ։
Եւ մանաւանգ,
երբ նորէն
փոթորկաբեր
ամ
պեր կը սպառնան
աչթարՀի
թաղաղութեան
։
՛իաս մը մարդիկ
ի զուր «պաաերաղմի
Հրձիգ–
ներ» կր փնտռեն տաբադիբ
բաղմութեանց
մէշ :
Աւելի
քան մէկ մ իլիոն
ղոՀերու
շարգոլփշուր
ոսկորնեբր ոչ միայն
յարգանքի
, այլեւ
արթնոլ -
թեան կր Հրաւիրեն
մեղ ։
Գա Իաժակի վեքջիԱ ԱաՎակը
ԽՄԲ՛^
Մեր ողրացեալ
րնկեբր
այս
նամակը
ղրած է
1915
Տուլիս
4/1.
«Ատանայի
ոճրապարտ
Վէլ՚^յէթԻ
Օսմանիէ
քաղաքի
մէշ» եւ յանձնած Պ ՚
Ղ՚առնիկ
Ջաաբճեանի
, որուն
տունը
^իւրք^կալ
—
ուած էր Ակնունիի եւԶտրղարեանի
Հետ •
Սիրելի օ ո ւշի կ ս , կեանքիս անուշ բնկերը
Ա յս օ բ կարող
ե մ
հաստատ գբել ո բ մեղ տ անսւմ
ե ն
Տիգրանակերտ, գինուորական ատեանի յանձ. -
նելու, կաււկածելով թ է եր կ րի մէ ջ ապստամրու -
թ ի ւ ն ենք ո ւզ ո ւ մ հ ա ն ե լ ։ 1ւսկ ա յ դ կը նշանակէ մեղ
տանում
ե ն
ուղղակի կ ախելու :
Ուրեմն, անուշիկ ընկերս, երբ այս նամակը
ձե ռ քղ անցնի ո ր ե ւ է հրաշքով, ես ա յլ ե ւ ս դսւդրած
կը լինեմ գ ո յ ո ւ թ ի ւ ն ո ւ ն ե ն ա լ է ։ Սիրելիս, կատարէ
վերջին կտակս
^
1 • Ա՛ռ գաւակներս հե ռ ա ցիր այս անիծապարտ
ե ւ անբարոյական եր կ րէն, գնա հաստատուիր մեր
նախկին տեղր ե ւ նոլիրուիր գաւակներուս ե ւ գա
ւ ա կներու դ կ ր թ ո ւ թ ե ա ն ։ 2– Պահէ՛ այս
թ ո լ ղ թ ի
կտոբը ե ւ երբ եբախաները չափահաս
դառնան,
ա ո ՚ ւ ր նրանց՝ թ ո ղ կարդան ե ւ հետեւին իրենց հօր
ք ա յլ ե ր ո ւն :
Ահա շուտով կր լրանայ 48 տարիս. բ ա յ ց 48
օբ հանգիստ վ այբ կ ե աննե բ չ ե մ ունեց ա ծ , հ ա յ ո ւ -
թե ան անիծեալ ճակատադիրը միշտ հալա ծ ա ծ է
ինձ, կարծես նա կենտրոնացած է եղել իմ ե ւ
իմ ընկերների վ ր այ : Դաււն, խիստ դ առն է ա յ ս
պէս ապբիլր
ե ւ
, մւսնաւանդ , այսպ է ս
մ ե ո ն ի լ ը ։
^^ղայնացած ե մ , բ ա յ ց ոչ յուս ահա տ ա ծ : կախա -
ղանի առջեւ, հաստատ համողՈլած եղիր , երկու
պատկեր պիտի լինի աչքիս առջեւ, նախ՝ հայ ազ
գի տսւռապանքր, ե բ կ րոր դ ՛
ք ո ^ ^ յ Ո ւ ն ո ւ ի ս
, Ալո–
յ ի ս
ե ւ ա ւ ա
՜ ղ , երրորդ գաւկիս
պաակերնեբր :,
Պիտի լ ա ՞մ թ է ժսլսփմ՝ չ եմ գիտեր • • • Երանի՛՛ թ է
մին չ ե ւ կախուիլր, սիրտս, ո բ սկսած է խիստ բաւ–
բախել, պայթէր... Ի՜նչ գաբհուրելի է
չտեսնել
ղաւկի ծ նո ւն դ բ ե ւ կախուել • • - կախուել ա յն ալ
ւսյսպէս դաւաճանօբէն, առանց
ո ր ե ւ է ա բ դ ա բ
պատճառի, լոկ կ ա ս կ ա ծ ո վ ։ Երբ ղաւակներս մ ե ծ
նան , անուշիկ Շուշաւնիկս, տո՛ւր նբանց՝ կարդան
այս տողերս եւ հետեւին իրենց հօր շալղին,
ն ր -
ւիրուին իրենց աղգի ե ւ տառապող
ժողո վ ո ւ ր դ ի
շահերուն :
Արցունք չ կ այ ա չքերուս մ է ջ , գ ո լ ց է ա յ ն պատ–
ճսւռով ո բ իբ ր ե ւ մարդ դ ե ռ յ ո յ ս կր տ ա ծ եմ ապ
ր ե լ ո ւ ։ Գ ո ւ ց է մ ե բ ինր հ ողի է ն արդարացողներ
լ ի –
նեն֊ սակայն դրանցից չ ե մ կարող լինել ես, ո բ
լեղու չգիտելք ե ւ օրէնք չ գ իտ եմ
դ ա տ աւորներու
ւ|բայ ազդ ե լ ո ւ համւսր : Բ ՚ է ե ւ Թ ո ւ ր քի ո յ մէ ջ ո յ
մ է կ դրական գ որ ծի մ՛ասնակցած
ե մ
• • • բ ա յ ց պի
տի կախուիմ, որո վհե տ եւ յ ա յ տ նի Գաշնակցական
ե մ :
... Մեզ յա տ կապէս տանում են Տիգրանա -
կերտ ,մի խուլ անկիւն ,որպէսղի ոչ գերման ,ոչ աւ–
մերիկ •
ե ւ
սչ ալ այլ դեսպաններ լսեն ո ւ միջա -
մ տ ե ն ։ Տ անում
ե ն
բաւական հանգիստ ե ւ քաղա -
քա վ աբի ձեւով, առանց շ ղ թ ա յ ի , որպէսղի նպա -
տակնին չհասկցուի եւ աղմուկ չ ե լ լ է , միջամւդու -
թ ի ւ ն տեղի չունենայ : Մինչ ե ւ անգ ամ
ճ ամբ ո ւ
ծ ախքն էլ են վ ն ա բ ո ւմ : Ամէն ինչ արոլա ծ է խ ո ւ
սափելու համար աղլքուկից եւ այւելիք ոճրի հետ
քը ծ ա ծ կ ելու նպատակով :
...Երանի թ է մենք լինենք հ ա յ ժողո վ ր դ ի սե
ղանին նուիրուած վերջին ղոհերբ –երանի՜ թ է մե ր
արիւնով, վերջապէս, հանգիստ գտնէր այս թ ր շ –
ուա ո աղգը– - - կարծեււ իրականանում է մօրս ա–
րած
գ ո ւշ ա կ ո ւթիւնր 1892ին, թ է ՝
«բանտի ան -
կիւններում
պիտի
մեռնիս»
։
Ի՜նչ դ առն է, Աստուա՛ծ, սիրելիներէ հ ե ռ ո լ
մ ե ռ ն ե լ ռ ւ ւղաակեբը : Կրկին ե ւ կրկին հ ա մբ ո յրն ե ր
բ ո լ ո րի դ : Թող գաւակներս երթան իմ ճամբո վ ,
ղա ռն, ր ա յց աղնիւ ճ ա մ բ ա յ ։ — ՛Րո՛ ԽԱԺԱԿ
ԱՅՍՕՐ, Ե Ր Ե ք՚Շ Ա ՐԹԻ, 11-24 ԱՊՐԻԷ, ՀԱ -
ՅԱ^.Ի1ւՋ ՍԱՐՍԱՓՆԵՐՈԻ՚ՍՅՕՐԴ Տ ԱՐԵԳԱՐԶԸ ԿԸ
ՏՕ՚ՍՈԻԻ ՍԱԼ Ք Ա ՏԷԻ Մէ.^, ՀԱՄԱԶԳ ԱՅԻ՚ ե ԿԱԶ–
ՄԱ Կ ԵՐՊՈԻԹԵ ԱՄՐ։
(Մանրամա-սճոլթիւններր տես չ որրո բ գ էջ) :
ԿԻՐԱԿԻ
մամր
10—11 ,
Վաաիկանի
ձայնաս -
•իիւռր
Հեռարձակեց
Հայկական
ծէսով պատարաղ
,
կարճ
ալիքի
վրայ ։
Գակիճիքւդխքքւ
ԱոքհԱ
դժուաոսցաՆ^
Հանբապետական
խո րՀոլրդր
Լծերակս
յա)
տակն ու վյւայ բերաւ վարչապետ
Պ • ՚Րէօյի Հա -
շփւները
րնաբութեանց
ձեւին
ել թուականին
ս՛ա -
ս ին , շա խշա խ իչ մեծամ՛ ասնո ւթե ամր քուէ արկե -
լով
որոշում
մր, որով կր մերմուի՝
երեսվւ՛
մո -
ղովի
կողմ է ա յնքան
ղմուա րութեամ
բ վաւերաց -
ուած
լ^տ րական
օրէնքը
Լմեծ ամ ասնական
գրու -
թեան
կիրարկում) : ԽորՀուրգի
որոշում աէ
1լ լ ^ –
գունուի
նա իսա պատե րաղմ եան լ^էտրական
ձեւը,
մ՚եծամասնական
դրութիւն՝
նաՀանգա
յին
շըբ -
շանակով եւ երկու
քուէ ա րկո լ թ իւննե րով։
Այսին–
քրն,
րնտրուելոլ
Համար
թեկնածուն
պէտք է
ստանայ
քուէնե րու բացարձակ
մ եծամ
ասնոլթիւ–
նր : Երկբորգ
քուէ արկութեան՝
յաբաբեբս՚կան
մեծ ամա սնո ւթիւնը
բաւական է ։ Երբ
քուէներր
Հաւասար
են , կ՚րնտրոլի
թեկնածուներուն
տա -
ւ՚^ՅւԼ
՚
եւն ՚ ։ Այս ղրութ եան Հակառակ է
աղգ -
մ ո ւլո ւէր ։
Որոշումը
քուէարկուեցաւ
38/
գէմ
212
ձայ
նով։
՛հէմ քուէարկեցէք
Համայնավարներն
ու մո–
ղովրդականներր
։
Իր ա յս ո րո շում ով. Հանրապետութեան
խո բ–
Հուրգը
գմուարին
կացութեան
մր կր մաանէ կա
ռավարութիւնը,
որմեծ ճիգ կր թափէ
Հաւասա–
բակշռելու
ելմտացոյցը
եւ նոր
լ^ւտ ր ո ւ թ էււննե ր ր
կատարելու
Տունիսին
, փոէսանակ
Հոկտեմբերի ։
Եւ այմմ
Հարց կր ծագի
, թէ կարելի
պիտի
ըլլա*յ
իր ականա ցնե լ կառավա
բոլթե ան ա յս ծրաղիրր :
Ա աՀմ անաղրական
օրէնքով
, երբ ծերակո
քար
կը վաիսէ աղգ.
մողովին
քուէարկած
մէկ
Օրէնքը
բացարձակ
մեծամասնութեամբ
, ինչպէս
Հիմա,
աղդ ՚ մ ողովր
կրնա
յ վե րաՀ աստատե լ իր քո ւէ ա ր–
կածր
/• րկրորդ
լ^ւթերցումով
, պայմաԿւաւ ոբ
/5(ք1
ալ ա սլա Հովէ քուէնե
բու բացա րձակ
մ եծամ
ասնու
թիւնբ։
Այս բանն է որ պիաի րնէ
այմմ
աղգ՛
մողովը ։Արգ , առա
շիւն ընթերցում
ով,
օրէնքը
մ եծ
գմո լար ութեամ
բ ել յաբաբե րական
մ եծամ
ասնոլ–
թեամ ր մ իա յն անցաւ
ել ստացաւ
25 1 /
ղ էմ
263
ձայն,
մինչղեռ րստ սա Հ մ անաղ րո I թե ան բացար -
ձակ
մ ե ծամ ասնութիւնբ
կարե լի է ապաՀովե
լ առ
նուաւլն
31 1
քուէնե բով
։ Արգ . վարչապետր
պէտք
է ճարէ այս անղամ
48
ե րեսվա էսաննե ր եւս,
ոբոնք
դէ մ քուէ արկած
է իւն առաշին
րնթե րցում իւն եւ ո–
րոնք , սակա
յն պիտիւ ուղէ ին ա յս անղամ
մ իանա
լ
կաոավարութեան
: Եթէ ձաիսողի , Պ - Բէօյ
պիտի
ոաիսլււի
Տունիս
ին կատարե
լ
րնտ րո ւ.թիլննե բ ր
նե/ւկաք
Համեմաւ.^ական
դրոէթեամբ
, ինչ ռր մեծ՜
թիէ ով աթոռներ
պիւտի
շւսՀեցնէր
Համա յնավար -
ներուն եւ Տբ կոլի
կուսակիցներուն
եւ կաւք պիտի
Հրէսմարի
լ^ա րութիւննե
ր ր փութացնելու
իր գա —
ղափա րէն , ինչ որ անրնգունելի
է կա ոա վա ր ո ւ -
1
թ եան Համար
։ Աքս պար աղ ա քիւն , անխ ու սաւիե
լի
պիտի։ գառնա
յ կառավարական
նոբ տագնապ
մր։ ^
Մ ինչ ա յգ , կա ռա վա ր ո ։ թ իւնր կր դիմ աղ բաւէ \
նոր վտանդ
մ լն ալ , երբ վաղր
ւիստաՀոլթեան
քուէ
պիտի պաՀանշէ
" ՚ - ր է չ
օրինտդծերէ
առաշ
նա իսա սլա առ ւո լ թ իւն տալու
Համ ա ր
ելէք տացո քցի
քուէարկութեան
: կրնայ
րւլալ, ոբ
ւէաւլն 1՛"^
։իո բրամ ասն։։
լ թեան
մէշ մնայ կառավա
բութ
է։ւնր
եէ ս։ոէ։սլռւե
Հրամ։ւ։րիլ
։
ՄխեէկէակաԱհա&^ դաչինքԳ
Տեղական
թերթերը
կր ղրեն թէ՝
Համաձայն
Ան՚լա րա յէն Հասած
լուրե րոլ , թուրքիա եւ ան -
տա րակո
յս
մ իւս շաՀակից
սլետ։։ւ թիւննե րր այս
էքիշոցին
կ՚ուսումնասիրեն
բուն իսկ Մէ՚շե/՚կրտ -
կանի
յւստոլկ
գա շինք
մ ը 1թ։քե լու խնդիբը
։ Այո
գաշիւնքին մաս պիաի
կաղմ՛են
Ֆրանսա
,
Աեծն
Բրիտանիւա
, թուրքիա , Տռւնաստան
եւ իտալիա
,
որոնց
սլիաի
միանան
Մ • ՆաՀանգնեբը։
՚իաշփնքը
պիտի
ւ^քուի
Համ աձա
յն Ատլտնտեանէ։
դա շնա -
ւլրէ՚ն
Հիմնական
կէտերուն
ել սլիտի
կաղմէ
անոբ
լրացուցիչ
մասր ։
կր թուի թէ մէկղի
դրուած է այն
դաւլավ։ա–
րր որոէէ
կ՚ոլղէէւն այդ շրշանէւն
ապաՀովութիւնը
երաշէսաւորել,
Ատլանտեանէէ
դաշինքին
մէշ առ -
նելով Տունաստանր
եւ թուրքիան
, վասն
ղի։ չա -
փաղանց
դմուար է մ իաձա
յնո
լ թիւն
Հաստատել
դա^/ակիցներոլն
միշեւ,
րնդլայնելով
Ատլան -
(Լ ա ր ե րո ւ շա րո ւնա կ ո ւթիւնր կարդալ Դ– էջ)
ՄԵԾԱՐԱՆԲ Ա–
ՇԱՀԽԱԹՈՒՆԻԻ
Կիբակի
դիշեր,
«Աալ
Եէնայի»
մէշ տեղի
ու
նեցաւ ի պատիւ Ա՛ Շ աՀիսա թունէւ ի կաղմէսկեր -
պուած
մեծարանքի։
Հանդէսը,
ի
ներկայութեան
Հայ եւօտար Հանղիսակտննեբու
: ԱբաՀը
ամբող -
Չուէին լեցուած
էր։ Պ՛ Ա՛ Զօպանեան
խօսեցաւ
ՇաՀիսաթունիի
եւ անոր արուեստին
մասին։
Խօ -
սեցան
նաեւ
ուրիշներ : Տեղի
ունեցան
պաըեբ ,
մեներդներ
ել նուաղ՝
ղանաղան
արուեստագէտ
-
ներու
կոէէմէ։ ի վերշոյ
խօսք առաւ եւ
ինքր ,
ՇաՀխաթունին
, որ իէոբապէս
յուղուած
էբ։
Հ»ւ1–
դէոր
վե րշացաւ կէս դէչերին :
յք
անրամասնութիւններԱ
յաշորգով :
Fonds A.R.A.M
