« 8
Աքի ԱՋ^
մշ,
այն որ էրմով
սլէս,է փակուէ
Հայկ. թաա–
րոնէ պաամութեան
մէկ էչր
Ա՛ենք չկրցանք
էրեն
յաշորգել։
Ո ՚ ֊ ր է չ ցաս մրն ալ ունէ ան,
Փարէ–
զաՀայ
թաարոնէն
անաոԼն
րլլալու
ցալր։
Եթէ
ունենար ան մեր արուեոաէ
աունը, պէաէ
կարե
նար գեղեցկացնել
ղայն էր վ արպեաէ
ձեռքե րով ;
Որքա՛՛ն պէաէ
ոլղէէնք
գոհացած
աեսնել
վարպե–
*"Ը
ց՚"նկութեանց
էրաղռրծման
մէք
ար -
ուեսաէ
աուն մր ես բեմական
նոր սերունգ
մր» :
ԱյնոլՀեաել
կարգաց
էրանահայ
րանասաեղծ
Գելէ մէկ քերթ
ուածը
, նռւէրուած
Շահխաթռլ. -
նէէն ։
ՕՏԱՐՆԵՐՈՒ
ՄԵԾԱՐԱՆ՚ԲԸ
Բեմ հբալէրոԱցալ
Պ • Շճ1Տւռ%^ , աէրն ու տնօ
րէնր ղեղագէտական
այն Հ իմնա ր կո ւթեան
, ուր
Ա. Շահէւաթունի
կ՝ուոոլցանէ
գիմ ա յա րգա
րմ ան
արուեստբ։
« Ուրաի, մթնոլորտի
մէք եկած
ենք
Հոգւով
սրաով
պանծացնելու
արուեսաագէա
Ա–
չօն, որիր գո րծունէռւթեամ
բ ծառայած
է ոչ մի
այն իր աղգին,
այլեւ
Արուեստին
•. Տաճախ
խօսած
է ինծի ձեր մասին
ել ես, Փարիղ ծնած
Ֆրանսացի
մր, բուռն
րղձանք
մր ունեցած
եմ տեսնելու Հա֊
յաստանբ
Հ Երեք տարի առաք էր որԱչօն
առաքար
կեց
ինծի գիմայարգարումի
ուսուցման
բամին
մբ
բանալ
մեր Հէմնարկոլթեան
մէք եւ ես րնգ առաք ՛ւ
գացի
իր ցանկութեան
։ Այս բամինր
առա
քինն է իր
տեսակին
մէք ել նմանր
չունի։
ՇաՀխաթունիի^
արուեստին
կոթողն է ան։
Ւբրեւ
միքաղգային
համ բաւի արմանացած
գիմ ա յարղաբ
մ ր , ան ու–
նեցաւ եւ ունի աչակերտներ
,
աչխարՀի
բոլոր
կողմերէն
։ Գուք տեղեակ
չէք, որ ան. Հայ
մողո
վուրգին
համ ար լաւագո
յն քարողոլթիլնր
կ*լ^է
օտարներուն
, միչա խօսելով
անոնց ձեր
արմանիք
նե րուն մաս ին»
։
Փարիղի
ռուսական
թատրոնին
նա խագաՀ ր,Պ •
Պ րուպէ ր , իր կա րգին
խօսք առնե լով
պա բղեց ,
թէ ինչպէս
, ՀքաՀիսաթունի
, «այս մեծ գերասա -
նբ^ , ծառա
յեց
Հա յկ • ել ռուսական
բեմ քւն ։ Ո*՛
մաղթեց ոբ ապրի ան գեռ չատ
տարիներ
Ուրիչ
ռուս գերասան
մր, Աոսկուայի
թատ -
րոնէն , բեկոր
մր պատմեց
իբ յուչե րէն , ըսելով
որ
երբ ՀյաՀխաթունի
Ա ոսկուա եկաւ,
իրենց ղեկա —
վա ր ր Հաղո բղեց , թէ «վագրի
խառնուածքովդ
ղե
ղագէմ ույաղթանգամ
ղերասան
մ ր եկած է ։ «Կբ
մաղթեմ որ նո յն վագրի
խառնոլածքբ
տեսնենք
նաեւ վաղը,
ՇաՀխաթունիի
մօտ»։
Գեղաիուեստական
բամնէ
առանցքն էբ տա–
ղանղաւոր
պարոլՀԷ
Տիկին
Աիրան
Աճէմովայի
(Աճէմեան)
եբեք
մենապաբեբր
«թամաբա–^ ,
Հկախարղի
սէր։» եւ «Աբեւապար»
% ՏէԿէնը,
"Ր
պա րած է միքաղգային
մեծ թատրոններու
մէք ,
իր պարարուեստին
բոլռր
ն ր րո ւթ իւննե ր ր ,
րոլոր
ապրումները
արտայայտեց
իր ճկուն
չարմումնե–
րով եւ գիմախաղեբով
եւ արմանացաւ
խանգա -
վառ
ծափերու : Գաչնամռւբի
վրայ
կ՝րնկերանաբ
Տիկին
Շ
6
ՈՈՅ
1
Ը
6 ^&ք6շհՅՆ՛
Անուանի
գաչնակաՀարուՀի
Օր–
ԳոՀարիկ
ղաղարոսեան
նուագեց
երկու կտոր, մէկբ
Հայկա
կան
մոյՒ\ւվնեբով
։ Ա իրուած
երգչուհիներ
Օր–
Ի ֊
րիս Պիւլպիւլեան
եւ Օր– Հայկանո
յչ
թորոսեան
երղեցին
եօթր
մեներգներ, - առաքինր՝
«Երե -
կոյեան
ծաղկող
սարեր»,
ԱլէմչաՀի
«Նաղեր»բ,
ՕՀան
Տուրեանի
«ԱիրերգրՖ եւ Աայեաթ
Նովայէն
Ժնչ
կօնիմ
Հեքիմրն»,
իսկ եբկբորգր՝
Ռ–
Մելիք–
եանի « Ա ի լար կ՝անցնի»ն
, Ո՚ոսսինիի
«թարան -
թէլլա
Նափով։թանա»ն
եւ Ա՚եՀրապի
«իյնձորի
ծառի
աակին»ր։
Գաշնամուրի
վյրայ՝ Օր–
յշ&ՈՈաՇ
^ՅV&^^1:
վբացական
դեղեցիկ
պարեր
պարեցին
Օր •
ՏակաչվիլՈ՛
եւ Պ • Ապաչէցէ : Իսկ
փոքրիկնվիգէն
Թորոսեան
, որ ՀյաՀխաթունիի
քրոքր
թոռնիկն է,
պարեց կովկասեան
սիրուն պար մբ։ ՛Ծ՛անօթ քո*–~
թակաՀար Պ– Ֆիէէփ
Աղաղարեան
ղարկաւ
եւրո -
ռլա կան երկու
կտորներ
եւ
Հանդիսականներու
ծափերուն
վ րայ՝
իր յօրինած
«Եղերերգ»բ
։ Եւ
վերքապէս
Օր– Ո՚ուպինա
Ալիքսանեան
, խոր ղգայ–
նութեամ ր արտասանեց վ՛ Թէքէ ե ան ի«Ե կես ցէ»ն
։
Աիքնարարին,
կաղմակերպիչ
յանձնախում
—
բին կողմէ յայտարարուեցաւ
, թէ ֆրանսացի աբ–
ուեստագէանե
րէն Տիկէն կապի
Ա ո ր լէ , Հար -
կադրռւած
ԸԷԼաէով
Բան գանուիլ
միքագգային
փառատօնին
առթիւ,
Հեռագրով
յայտնած է իր
չն ո ր Հ ա ւո ր ռ ւթ ի ւնն ե ր ր
։ Նմ անապէս
իրենց
քերմ
չնորՀալո
բութիւներ
ր Հեռագրով
յայտնած էին
Մ իչէլ Ա որ կան
( Հիւանգութեան
պատճառով) եւ
Թինօ
Ո՚ոոսի
(իր ղրա գո ւմնե բուն
Հեաեւանքով)
։
ՀՐԱԺԵՇՏԻ
ԽՕԱԲԸ
8ա յտագրի
վե րքաւո րռ ւթեան
բեմ եկաւ
Ա •
ՇաՀխաթունի
,
չրքապատուած
կաղմակերպիչ
մարմ նի ան գամն ե ր ո ւն եւ Հա յ եւ օտար
արուես–
տագէտնեբոլ
կռղմէ։
8այտնապէս
յուղուած
էր–
« Ան չո ւչտ կր Հասկնաք
իմ կացութիւնր
,
որ չեմ կարող
խօսե
լ այնպէս,
ինչպէս առաք իսօ—
սում էի : յ՛մ խորին
^ո ր Հ ա կա լո լթ ի ւննե րն եմ
յա յան ում Հանդէս
ի կազմ ակե րպի ^ ե րին ,
որոնք
ռւղեցին
մխիթարել
ինձ, այս ձեոնաբկով։
Ան -
սաՀմ ան ծանր է ա յն երեւո
յ թ ր , որ ինձմ ով պար–
զւում է ։ Եբբ մաՀապարտին
տանում
են կախա -
ղան , վեր քիւն գիչերր
Հարցնում
են նրան , թէ ինչ
բաղձանք
ունի կամ ինչ է ուզոււէ
։ Ես էլ\ մ աՀա
պա րտի
նմ ան կ^ոլղենա
յի մի անգամ եւս
դէմքո
նե րկե
լ , րեմ գալ եւ խազալ
: Բա յց ինձ
"էրեէէ
րմ իչկներր
, Նա րգո
ւն ին եւ Գալճեանր
անգութ ե–
զան իմ այգ ցանկութեան
Հ ամ ար եւ արգիլեցին
։
Երբ Նաբգունի
մամանակին
Հ իմնեց
ԶՈՄ ր ,
ինձ
էլ իրանց պատուակալ
նախագաՀ
նչանակեց
։ ժա
մանակներր
անցան , երէկուան
ռրրերր
մեծացան ,
ամ ուսնա ցան , տուն - տեղ կաղմ եցին ու
մնացինք
չափաՀաս
որբ՝ մէկ ես, մէկ էլ Նարգունին։
Ան–
սաՀմանօբէն
յուղուած
եմիմ
մասին
րսուած
խօսքե բ ից
։ իմ մտքիցս
, չա րմանկա բ ի նման ան
ցաւ
իմ ամ րողք կեանքն ու
յաքողռւթ
իւննե բ ր
։
Այմմ
ճբաղր մարած է ,
ֆ ի լ մը
չեմ կարոգ
տեսնել;
Նման
եմ մի եբամչտի
, որի քռւթակր
փչրուած
է
։ Ես այլեւս
չեմ կարռղ
նուագե
լ։ ինձ կբ
մնայ
միայն
լալ եւ Հեկեկալ
եւ լացր անկասկած
աւելի
քաղցրալուր
է ինձ այսօր , քան երամշտական
ռր
եւ է սոնատ
։
« Ես իմ ՚Լբայ
ճանաչում
եմ միայն
մի փառք ^
մի
մ եծութ
իւն , մի Հպարտութիւն
,
ա յն
ոբ
պատկանում
եմ Հա յ ցեղին
։ ինչպէ^ ս մեծ է մեր
ցեզր եւ ինչեր է տուեալ աչխարՀին
, տուել է, տա
լիս է ել կր տայ միչտ։ Նա ունի իբ զմայլելի Ե -
կեդեցին
, որ
է նփ ռ րթ - էքսփռրթ–
չունի, որ աղ -
գային է բացարձակապէս
եւ որ Հաղար
տարիներէ
ի վեր կ՝ աղօթէ ոչ մ իա յն իր , ա յլեւ
աչխարՀի
խաղաղութեան
Համար : Հպարտանում
եմ ես էմ
մոզովուրդով
, էմՀ ա յ րեն է քով
։ Երբ օտար աչա -
կերտներս
Հարց են տալէս
էնձ, թէ դէմայաբդա
-
րումի էմ արուեստր
ֆրանսակա՛նն
է թէ գերմա–
նական, ես ասում
եմ՝ գա Հայկական
է ։ Ա աքերէս
թագուՀին
դու ես, էմթանկագէն
Հայրենէք, դու
ես էմ՛ փառքր , գոլ ես իմ մեծութիւնը
։ Գու կը
մեծանաս եւ մի օր կր կանգնես
աչխարՀի
առաք,
քո կամքր պարտագրելու
:
«Այո
րեմից , Հբամեչտի
այս առիթով,
ներո–
ղութիւն
եմ խնղրում
բոլորից, եթէ մէկն
ու
մէկբ
վչտա ց րել եմ իմ խօսքերով կամ դործերով
։ իմ
կտակով
, իմ մառանգորղր
սլիտի
էինի
Փ՚՚ՔՐէհ.
Վի՚լ էնր , ռր արուես տաղէ տ դառնալու
չնորՀ ով
օմտուած է
:
կտա1լում
եմ ձե^ նաեւ
պ
ա
էտաա
, "է*
կանգնել
իմ դերասան
րնկեբներին :
Արուեստր
^
մեբ մողովուրգի
ղարկերակն
է : Եթէ
զարկերակր
լաւ է , ապա եւ առողք է մողովուբդբ
։
« Նորից
^ոբՀակալ
եմ ձեղանից
։ Գուք
ցոյց
տուիք , թէ Հա յ Հասա րակռ ւթ իւն ր , թաղում
ից ա–
ռաք , իր ծառայութւերին
նաեւ
մեծարել
դիտէ»
։
կաղմ ակե րպիչ
մարմ ինր ՇաՀ իսա թուն
իին նբ -
ւիրեց
գեզեցիկ
ալպոմ
մր;
Հանդէսր
վերքացաւ կէս
գիշերին;
ՇՐՋՈՒՆ
ԹղԹԱԿԻՑ
ԼՐԱՏՈՒ
ԱՐՈՒԵՍՏԻ
^Հյօ\1.օի թատրոնր որ բաւական
ատեն է կբ
ծառա
յէ ղանազան
նպատակներու
եւ վերքեբս ե -
ղած է ^,^\.\յ.ի
ղ րաս ենե ակ , պիտի
վերա
րացուի
իբրեւ
թատրոն
։
Այս մեծ Հաստատռ
լ
թ իւն ր ԱորՀիւ
խումբ
մր
երիտասարղ
եւ խանգավառ
ա րռւեստագէ
տնե րռւ ,
ա յս օրերս պիաի
նե րկա յացնէ
է4ս1Ա13.էԱ
անուն
խազ մր, որուն
Հեղինակներն
են
ք^. ՕսքքՁՈ
եւյ.^.
\՚ՅքՕԱյՇԶՈ
(վարուման
8– Ուղունեան) ;
Օշ Տօ11 )
ՐտււՏւՇՈ
,
ՐէՅՈՇ6–Տ01Ր
,
ՈտՅա
,
Բ Տ Ո Տ
-
ք*ք6ՏՏ6
արդէն
արտա յա յտուեցան
ա յս խազին
մ աս ին ,
յաքողռւ–
թիւն
մաւլթելով
երիտասարդ
խում րին
։
Ուրիչ
առթիւ
խօսած
ենք,^.՝\.
\՚ՅքՕԱ36&ո
/ւ
մա
սին, երր կր ներկայացնէր
«յսՈտ16Տ»^ է
Ներկայացման
մասէն կր իսօս էնք
առանձին;
Ա–
ՋՈՒԹԱԿԱՀԱՐ
ժորմ
Աինանեան
, որ
վերքեբս
Պ" լիս զագած
էր , փա քլուն
յա քո ղո ւթիւննե
բ չա -
Հելով , Ապրիլ
1
7ին Պէյրութ
Հասած է , ուր եւո
նա աղ աՀանղ է սնե ր սլիտի տայ ։
ԼԻԲԱՆԱՆԻ
երեսփ. րնտրութեանց
մէք,
23
Հռղվւ
1 5
առ Հարիւրէն
սլակաս
քուէ ստացած
րլ -
լալուի,
իրենց
ե րա չխաւո րութեան
գումարր,
5000
ոսկի, (կէս
միլքւոն ֆրանք)
պետութեան
կբ պատ
կան Լւ ; Ուբեմ1ւ Համագումար
115.000
ոսկի
։ Այ"
անբաիստնեբուն
մէք կբ ղտնուին
երկու
Հայեր ,
Նուսլար Թագռ լեան եւ ՏԼ՚ղրան
Շատարեւեան
:
ԱՈՒՐԻՈՅ ԵՒ ԻԱՐԱ8ԷԼԻ
յարարեբութիւննե–
րր նորէն
լա րուե ցան , իրրեւ
Հետեւանք
նոր լ^գ -
Հա րումնե բու : Աղղամոզովին
րնդՀ . քարտուղա -
լ՛բ ) Թրիկվ Լ՛ ԼԼ՛
,
որ Գամ աս կոս կր գտնուի
, խռր–
Հ րգակց ութ Լււն ունեցաւ
Ա ոլրԼւո
յ
վա ր չա պետ
էն
Հետ ։
^ Տ Ա Գ Ա Զ
% Ը
ԿԱՐԳԱՑԷԲ ԵՒ
ՏԱՐԱԾԵՑԷԲ
աԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(38)
կ. ՊՈԼՍՈ8 ՀՐՍԻՈՒՍԸ
Պալթաօղլու
զփնոլորնեբր
սպաննել
տուաւ
ել
բնակէչնեբր
ծախեց
։ ինչ
զաբՀուբելփ
պատերաղմ է
Իսկասլէս
թրքական
անգութ
եւ զարՀռլբելէ
պա -
տերաղմն էր այս։ Պ– Փէբ" կը կարծէ
որ այգ աչ–
տարակր
մէկն է այն երկու աչտարակներէն
, ո -
րոնք տակաւին կբ մնան Աեծ Կզղփէն
մէք։
*
^"Լէ՚՚Ռ
՚
չարունակէ
նո յն դրոզր , Հ էմ ա
՚"յլ եւս բամնուած
էր աչիսարՀԷ
մնացեալ
մասէն,
էր փոքրէկ քաք պաՀակաղօրքր
պէտք է
կռուէր
ա
յն Հղօր թրքական
բանակէն գէմ , որղէնքբ
չորս
կողմէն կր սեղմէր,
ել որ գոնէ
Հա բ էլր
յԼւսուն
Հազար
կանոնաւոր
պատերաղմէկներ
ունէ ր , ա -
՚ւանց
Հաչուելռլ
նռ յնքան
թէ՛՛
մ բ
«պաչրսլօղոլք–
ներու»
, որոնք
արեւելեան
աչխարՀին
Հարստու -
թեանց
ամէնէն մեծ ոստանին այգ Հսկայական ա–
ւարէն
Հրապո
լ
րուե լով վազեր եկեր է ին ;
Թրքական
ն՚սւատորմր,
բազմաթիւ
եւ ղօրա–
՚–"Ր
է
Ոսկեղքիւրի
բերանր
Համաիսմբոլած
, բանա
կին օգնոլթիւնովր
կ՝արգիլէր
մտնելու կամ
գուբս
ելլելու
ոեւէ վարձ : Բայց այգ գմբախտ
քաղաքէն
՚քէք փակուած
քաքերր ուխտած
էին զայն սլաչտ -
՛զանել կամ անոր Համար
մեռնիլ եւ պաչարման ա–
Ոա^ն
աբեբէն էսկ իրենց խփսքԱ բռնեցին ե
իրենց
կբցածր
բրէն » է
Հոս կր սկսէնք , ^ոբՀէւ
մանաւանգ
վենետէկ–
ցէ Պարպարո
յէ եւ յո յն Կրէտոպուլոսէ
թանկագէն
մամանակագրութեանց
, բուն պաչարման
օրա -
գրութէւնբ
։
Կրէտո փուլոս
յո յն սլա տուա կան
պատմ
ագիր
մ լ ^ է որ Հինդ գլուԼսով
իր սլատմ՛ ագբութեան
մէք
Ա ռւլթան Ա ԷՀմէտի
բարձր
գործերր
նկա
րագրած
է, այս գործէն չատ օգտոլած եմ այս պատմու -
թեան
մէք :
Պոլսոյ
առումէն
քիչ ետքր, մամանակ
մբ իմ–
պբոս
կ՚լզիի կառավարիչ
եղալ
Լք ուլթանին
անու -
նով , որուն
մ ինչեւ
՚Լերքր
անձնուէր
սքանչացողր
եւ պաամ՚ագիրն
էր–, միեւնոյն
ատեն ալ իր
Հայրե
նակից
Տ"յներուն
գմրախտոլթիւններուն
ալ ղթա–
ց՚՚ղ
մնալով : իր գործր
Աուլթանին
նուիրած էր ։
Այս թանկագին
գործԼւն
ձեռագիրր
գտնուած է Կ՝՛
Պո լսո յ Հ ին պա լատին Ա ւքւլթաննե
բու Ա ատենա -
գարանին
մ՛էքէն
X
Ըստ Պարպարոյի
պատմութեան
, Ապրիլի երգ
կամ 7բ՛է օրը թրքական
բանակր
յաքոբղաբար
մին
չել մէկ
մղոն մօտեցաւ պատնէ չին ; Այղ նոյն
Օրր,
կա յսրր , Պլաքէրնի
պալատր
թողլով
, դնաց իր
րնգՀանուր
բանակատեղին
Հաստատեց
պատնէ չԼւն
ստորոտն
իսկ, Բարիսիոսի
դրան
մօտիկբ,
որ
պա չտսլանո ւթեան
ամէնէն տկար կէտն
էր։ Այգ
միքոցին
արդէն
ամէն
վայրկեան
, առաքին
յար -
ձակման
մր կր սպասէԼն։
Նոյն պաՀուն
,
վենետի
կի Պայլր,
ժի՚րօլամօ
Աինօթթօն ալ կր թոզուր
իր
Բերայի պալատր, եւ իբ Հպատա1լներէն
կարեւոբ–
ներուն մէկ խում րովր չր^պաառւած
,
կ՚երթար
Հաստատուիլ
ՊլաքէրնԼ։
պալատին
մէք , զոր կայս
րր նոբ թողած
էր ; Այգ կէտին
վբայ ,
պարիսպէն
անմ է քական
մօտաւո րութեան
է՛՛հ.
պատճառաւ
ա յնքան
կարեւոբ
այղ գիրքին
պաշտպանութեան
պատիւր
Լւրեն ել իր քաքարի
խումրԼւն էր ինկած ;
Նո յն օրր , կ՝րսէ Պարպարօ
, կա յսեր
Հրամ ա -
նէն վբտ
յ , նաւաՀ անդիս տին
մ էք գտնուող
Հէնգ
Հատ
վենետԼւկեան
ցռկանաւերուն
բռլոբ
նաւաս -
տէներր,
մօտաւորապէս
Հազար
ՀոգԼւ ցամաք ե
լան, ոաքերէն
մինչեւ
գլուխներր
ւլիւնուած , գրօ -
չակներր
առքեւէն
, եւ Հ րամ անատաբն ի դէուխ ,
գինուո բական եւ քաքամ աբաԼւկ
գնացքով
,
իբրեւ
ցոյց
Թուրքերուն
թէ քաղաքին
մէք բաւական
ղփն–
ոլորներ
կան»
։
՛Բա քերոլ
այս պղտիկ
խում բին այգ մարտա -
կան գնացքր
թ բքական
անՀուն
բանակԼւն
աչքին
տակ, ոբ Հհտաքբքրու
թեամբ
կր գիտէր
զայն կար
ծես Հերոսական
բան մր ոլնի իր մէք եւ
փառաւոր
բացում
մ ր կբ կատարէ պատմ ութեան
ամ
էնէն
սոսկալի
պա չարում
Լւն :
^՚ՂՐՐԼ
9/՚5՛
,
բստ Պարպարոյի
, երբ Հասկրց -
ուեցաւ որ Թուրքե
րր որռ չեր է Լ՛ն իրենց
նաւա -
տորմով
օմանգակեց
ցամաքային
բանակին
, սլէտք
եզաւ նաւ աՀանղ իստ Լւն կողմ է կարղ ագ ր ո
լ
թ Լււննե ր
րնել ա յգ
մ աս Լւն : Ատո ր Համ ար , նաւ ե բուն
մ էքէն
իւնր Հատ ամէնէն
խոչոբներր ,
նալաՀանդիստին
բեբանր
գացող
չղթա յին
երկա յնքր
չարեցին
է
Բոլռր այգ նաւերր չատ լալ զինուած
էէն եւ պա–
տերաղմական
վԼւճակէ մէք գրուած :
Fonds A.R.A.M
