^ 6 Ա Ռ Ա Ջ
»
ՊՈՈՏ՝Մ
ԾԻԵԱՂ
ՑՏԵՍՈԻԹԻ՜Ի
՚և • • -
Եթէ
կ*ուզէք
կեսէնքչլ
երազի
, եւ. երազն
ալ
կեանքթ
վերահել,
րեմր
որդեգրեցէք
:
Ո"վ
ղերասան
Լ
Է երկրաղունղէ
թաւալոէձ
րե–
մին
Վյրա
յ ;
Առաուն
, մաՀիճէն
իքն"զը
) առաքին
յ ա ր գ ա –
րանքր
կուաա
յ
իրեն
։
Հանղիսատես
- Հանրռւթիէձւր
կր սսլասէ
մեհ՝
Արա–֊, ին
ւիր ա
յ
յ
ԱՀա
բանուոր
- ղերասանր,
սչաշաօնեայ
,
ար–
Հեսսւաւռր
, կրօնաւոր
, նոյնիսկ
աւելածուն
իրենց
յատուկ
ղե
րե րով
եւ արղուզարղռվ^
: Ա իթէ
դերա–
սաններ
թ / ՚ ն :
« Ւարի
լոյս»,
բեմին
բացման
խօսքբ,
որ
կ՚ուզ–
զենք
մեր Հանիպաձ–
ծանօթին՝
զոց եզած
դերի
մր
սլէս
։
Ռ՞Վ
չէ դ ե ր ա ս ա ն
կեանքի
մէք՛՛՛
Արմէքր
սակայն
, ոբակեալ
եւ մշակուած
դե–
բասանն
է:
ՇաՀխաթունին
կրկնասլէս
արժէք
է թէ
իթրեւ
դ ե ր ա ս ա ն , թէ
իբրեւ.
բեմէն
դուրսի
մաբդ՝.
ի բրել
ա իտղոսաւռ
ր դե րասան՝
թատ
բռնի
բե– \
մրն է եզած
իր
Հ րա սլար ակբ
, ուր իրասլէս
տառա–՛ \
սլած
է , ինչսլէս
ա ռ օ ր ե ա
յ կեանքի
մէք՛.
ի րական
ղ երասանր
, երբ
բեմ
ի վրա
յ է ,
կբ
սէՈւայտի
իր անձնաւո
րած
անձին
ցաւեբուիբ
եւ
կբ
էիարձատրուի
«եղրայր,
կարծես
իրասլէս
կր
աա–
ոապի»ով
մր :
ՇաՀխաթունին
, իրրեւ
կարող
արուեսաագէտ
,
կր տառասլի
բեմին
վբայ
եւ բեմէն
դուրս
:
Իրական
ու մեծ
դերասանին
Համար,
րեմր
եւ
բեմէն
դուրսի
կեանքբ
իրարու
շաբա
յարութիւնն
են
։
Բեմբ,
իրական
կեանքն
է անոր
Համար,
ռ -
րովՀեաեւ
Հոն են դուրսի
բոլոր
երեւո
յթներբ
,
յդՎուած
, նրբացած
եւ խտացած
՚.
Հանդիսականր
կուդայ
Հոն,
ինքզինքր
փլ^
՜
տռելոլ,
իր ցաւերուն
եւ
դժռ ւա րո
ւթ իւններ ո լ ն
լուծումբ գտնելու
յ ո յսով
%
ՇաՀխաթունին
, իբրեւ
արտարեմի
մարդ
ալ
շատ
Համակրելի
է եւ
Հաճելի։
կարծես
բեմին
Հ բ–
մայքր,
Հեար
դուրս
է բերած
շարունակելոլ
Հա
-
մ ար
իբ արուեստր
•
Ամ ենա սլարղ
դէպքն
իսկ
Հմա
յ ք կր
Հաղնի
իր
բերնին
մէք։
կ՝ուզես
մտիկ
րնել,
լսել
զինքր։
Այն
անձր,
որ ռեւէ
դ է պ ք կր պատմէ
առանց
արոլեստի
տարրական
շզարշ
մր ձգելու
անոր
վր^
րայ
, ձանձրալի
է պ ա ր զ ա պ է ս
;
ՇաՀխաթունին
, այս
կիրակի
սլիտի
տօնուի
։
Այդ
առթիւ
բեմ պիտի
գայ,
կ՝րսեն,
կարճ
դերով
մր,
որ վերքինր
պիտի
ըլլայ,
իւր դերասանի
կեան–
քին."
Պիաի
գայ
մեզի
մԴւաք բաբով
րսելու
դ ե ր ա
-
սանի
աս պար է ղէն :
Աենք
պիտի
ըսենք
իրեն
,
Տտեսութթւն
Շ աՀ իսա թո
ւն ի
՚ ՚ .
կ.
ՊԵՏՈԻՇ
ՋիլԿի
Հօրաքոյրդ,
կր
յիշե՞ս
...
ի՞նչպէս
կրնայի
չյիչել
, յիչելու
ալ ո՛՛վ
էր
մնացած
որ
. . ՚
Գլիսով
Հաստատական
նշան
տուի
:
Համբուրեց
ղիս՝
ու իր սիրտբ
փլաւ։
ՋՀաբ
-
ցուց
իր "իրելի
ու մէկ
Հատիկ
եղբօր
, Հօրս
մ ա–
սին
, անոր
մեծ , բագմ անդամ
ու ճ ի ւղա ւոր
րնտա
նիքին
մասին,
խոՀեմ
էր ու Հասկցող։
Ա ա ն ա ւ ա ն դ
՛՛Բ*
ինքն
ալ էր չորս
տարի
ապրած
դեՀենին
մէք,
ծանօթ
էր
Եղեռնին
լա
յնքին
ու խորքին
, ալ
ինչու
աւելորդ
վփշտ
պատճառել
վէրքեր
խառնելով
. . •
Եկայ
քեղ Պոլիս
տանելու
, րսաւ
արցունք–
ներուն
Հետ
կռուելով։
Երբ
է"եցի
որ ողք ես,
զա
ւակներս
ձղեցի
Պո լիս
ու վաղե
լով
եկա
յ քեզ
ալ
Հոն
տանելու
: Իրաւ
է որ ան շան Հող է , , րայց ,
ձեէ ով
մբ,
աւելի
ապաՀով
է , Գա թակիցնե
բ կան՛
Հ^ն , կայ նաեւ
ծովր
յ
՚՛
Է՜Հ, ո՞վ
զիտէ".^
Ջլբացուց
, լռեց՝
ռւ ինկաւ
խոբ
մտմտու
-
« ՈԻԽՏԱԻՈՐ
»
ՇԱՀԽԱԹՈԻՆԻՆ
ԱՐԱՄ
ՀԱՑԿԱԶ
ՇՈԻՄԱՆԻ
ԾՐԱԳՐԻՆ
ստոբադրութենէն
ան
-
մ իքապէս
վեբք,
Փարիզի
բբիտանական
դեսպանր
րողոքադիր
մ ր ուղղեց
, ղանզատելով
թէ
Ֆրանսա
տ րամ
աղ
բութ
իւն
յայտնած
է Հրամաբելու
Ռուրի
վե բստուղիչ
մ արմինէն
, առանց
խռ
րՀ ր դ ա կ ց ելու
Անդլիոյ
Հետ։
կր կարծուի
թէ ղեռ
շատ
քռւրեր
պիտի
անցնին
, մինչեւ
ռր ստորադբռղ
վեց
պե
-
տութեանց
խո րՀ
րղա
րաննե
ր ր վաւե
ր ացնեն
ծրա
-
զիրը
(վեց
ամիս
պա
յմ անամամ
տրուած
է) :
Խոր
յուղումով
էր որ տեսայ
, անցեալ
կի՛րա
-
կի
1
Շ ա Հ խա
թ
Ո
ւն ի ի
մ ուտքր
վասպուրականի
Հե
րոսամ արտի
աօնակատարւթեան
ս րաՀ
էն ներս
տ
Ան
փարիղեան
այդ
շ ք ^ ՚ լ սրաՀր
մտաւ
այնպէս
ինչպէս
կր
մտնէին
երբեմն
քեբմեռանդ,
Հաւատ
քով
ղեզուն
մ եր
ոլխտալո
րնե
րր
Ա ուր
բեբու
Տա–
ճ ա բնե
րէն
ներս
;
Այնադո
բո
յն րախտի
ամ ենա էա
ր
Հարուածով
մը
ֆիզիքապէս
քայքայուած
, տառապակոծ
ու
վշտաբեկ
, քայլերր
փոիսելու
անկարող
այս
եր —
րեմնի
շքեղաՀասակ,
Համակ
ե ռ ա ն դ ու –կորով
,
տիրական
արուեստադէտր
եկած
էբ
դալաղանով
ծնբաղրելու
Համար
պատկերներուն
առքել
մեր օ—
րերու
Հրաշադռրծ
յյուրբերուն
:
ինչ
ան
շէք
Հ աւատք
եւ ինչ երկիւղած
՚ Ղ " ՚ Լ ՜
տամ
ռւնք
:
Հայրենակիցներուս
օղնո ւթեամբ
յառաքացաւ
ու
տ եզաւո
րուեցաւ
առաքին
շարքի
աթո
ոներէն
մ էկուն
վբա
յ : իր երրեմնի
կո բովի
,
րոցավառ
,
այմմ
թախծալի
, մ ա շած
րա
յ ց խռ րիմ աստ
նա
յ -
ռլածքր
սեւեռեց
բեմին
վբտ
յ կա խ ո լած
Հերոսնե–
բու
պատկերներուն
երկար
ու անթարթ
%
Մօաեցայ
, «Արծուի
վ ա ս պ ո ւ ր ա կ ա ն » ի
բացա–
՛լիկ
թի՚-ր
իր դողդոքուն
ձեռքերուն
մէք դրի
I
Տրտմալից
աչքերր
յառեց
թերթին
, ու
ղարձեալ
պաակե
րնեբուն
, ել արտասուքի
կաթի^եբ
սկր–
սան
Հոսիլ
:
Ո՞ւր
կբ սաւառնէր
միտքր
այդ
պաՀռւն
։
Գէ՛զի
իր
Հայրենի
Արաբատեան
ԱշխարՀր
, ան
-
տարակոյս
, որու
ծառայեց
եբկար
տարիներ
ա–
բիաբաբ
ել Հաւատարմօրէն
:
՚^^ՐյԻչեց
1
անտարակոյս
,
վ ա ս պ ո ւ ր ա կ ա ն
աշիսարՀի
Հերոս
մողովրղին
ոդորումներր
իրՀայ–
բեբու
կողերուն
վրայ
, եւ օր մրն ալ
«դաղթական»
դարձած
նո
յն
մողովրղի
Հերոսական
դռրծեբբ
Արաբատեան
Հայաստանի
Հողին
վբայ,
իր
աչքե
րուն
առքեւ,
միշտ
ի խնդիր
Հայրենիքի
աղատու
թեան
:
Եկած
էր ան , Հակաո
ա կ իր ց աւա տանք
մ ա
բմ–
նին,
իբբեւ
ուխտաւոր
, ոդեկոշելոլ
անմաՀ
յիչա
տակր
անոնց՝
որոնք
ինկան
յանուն
այղ
ազատու
թեան
:
I՛ նչ կ՝րլլա
որ այս
Հայրենասէր
Հայու
բոցա–
՛խս՛ւ
Հաւատքէն
թ ռ ա ծ
կայծ
մր
կենդանացնէր
բոլոբ
ցամքած
, ղօսացած
Հոդիներբ,
որսլէսղի
կարենան,
դոնէ
տարին
քանի
մր մամ,
մոոնտլ
կիրքն
ու ատե
լու թիւնր
, եւ խոնարՀեցնել
իրենց
ամբարտաւան
զլոլիսնեբր
անթառամ
յիշատակին
առքեւ
անոնց՝
որոնք
անձնո
լի
բարաբ
մեռան՝
որ–
պէսղխ
իրենք
ապրին
։
% .
ՆԵՐԿԱՐԱՐԵԱՆ
ԱՆՃԱՀ
Գ Ր Ո Ւ Թ Ե Ա Ն
ՄԸ
ԱՌԹԻՒ
« Արեւմուտք
» / ւ
վերքին
թիլին
մէք
երգա
-
Հանդէսի
մր առթիւ
(Աալ
Շով՚կն)
, ոմն կարօ
Աբ
րաՀամեան
խօսելով
նաեւ
փարիղաՀա
յ արուես
-
տտղէտներոլ
մասին.
Հետեւեալ
տողերբ
կր սա
-
Հեցնէ
« Կը կսւրծէի 2>
Է
պիտի տեսնէինք մեղի սովո–
րաւկան ե րղչ ո ւ ե ին ե ր է ն մին, քանի որ մեր արուես–
տաղէտներուն կը պակսի ընգհանրա պէս ղէթ– երա
ժշտական մշ ա կ ո յթ »:
Ուրիշ
տեզ
մր ալ ան չի վարանիբ
ղանոնք
կո–
չ ի լ <ք.թերարուեստադէտ»
\ \
եւայ^ւ։
Ջեմ
ուղեր
զիտնալ
թէ
ով է ալդ
«քննադա
-
աը»
: Արտաղ
րուած
տողերբ
չատ
պերճախօս
դա–
ղա՚վւաբ
մր կուտան
իր մտայ ն ր ւ թեան
եւ կենցա
-
ղաղիտութեան
մասին
X
Ոա բերա խտա
բար
արուեստի
մ՛էք
ալ
միայն
վերէն
եկած
քարերն
են որ կրնան
վնաս պատճա
-
ռե
լ արո ւես տաղէ տին
յ
Զանց
կ՚առնեմ
գ ե ռ
անդբա
դ ա ռ ն ա
լ
անճոռնի
ոճով
մբ չարագբու
ած
ա յգ
ղբու թեան
մնացեալ
մ ասեբուն
որոնք
"ւրիչ
բ՛՛՛ն
չեն ե թէ ոչ
անձեռբն–
Հաս
՚էրչի
մ ր ծիծաղելի
Հ ակա
սութ
իւննե
բ բ
I
Կ ր ցաւիմ
սակա
յն
Որ
մ ամ ուլր
տեղ
կուտայ
ա
յզ պիսի անպատաս
խանատո
լ եւ ա'^/տեզի
գրու
-
թիւններու
, վիրաւո
րելով
մեր ա րուեստագէ
տնե
-
բուն
զգացումներր
:
Գ ՚
Ք է ր է սթ է ն ե ա ն
•
Սիրելի
«Յաոաք»
, ձեր
Ա ՚ ՚ լ բ ի լ
19/՛
Համարում
լո յ ս տեսած«զ
ասա
խօսո
ւթ ե անր Գ • Ա
ունգուկեանի
մ ասին»խնղ
բեմ կաաարե
լ Հետեւեա
լ ճչգումներր
՚
I .
Առաքին
Հա
յերէն
նեբկա
յացումնե
ր
կաղ–
մակերպոգր
Թիֆլիղի
Նեբսիսեան
գսլրոցի
գաՀլի–
ճում,
1824
28
թուականնե
ր ին , նոյն
գպբոցի
վերատեսուչ
Յարութիւն
քաՀանա
յ ,
յեաագային
վարղասլետ՝
Ալամգարեանն
էր :
2,
Առաքին
Հայկական
թատրոն
կառուցւսնողր
Թիֆլիղում
, Գալուստ
Շիրմաղանեանն
էր
:
Նա
նաեւ
թ տ ա ե ր ա գ ի բ
էր,
բայց
ոչ դ ե ր ա ս ա ն եւ
Հայր
Ալամգարեանի
ա չակե րտնե
բ ից
էբ :
3–
Գաբրիէլ
Առւնդուկեանբ
մեռած
է Թիֆ
~
լիզում,
1912
Մարտի
\եին , Հին
տոմարով։
Դ • Դ ա ւիթխանե ան
^ՅԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(36)
կ. ՊՈԼՍՈՑ
4ՐԱհՈհՄԸ
« Այո գուռբ,
կբ չարունակէ
Պաբպարօ
,
ց՛ո–
մ աքի
գուռներուն
մ էք
ամ էնէն
ակարն
է ր ,
ուստի
եւ
ա յգ
տեզ
չարունակ
կա յսեր
քով
կբ
գտնուէին
բազմ
աթիւ
պա րոննե
բ եւ ասսլետներ
իրեն
րնկե
-
րակցելռւ
եւ ում տալու
Համար
»%
Պաչտ
սլանռւթեան
վե բնական
բո
լո բ կարդա
-
րութիւններր
լզելու
Համ
ար , կայսեր
նախագա
-
Հութեան
տակ
գում արուած
պատերազմ
ական
մ
եծ
իա րՀուբդին
մ էք
,
՚՛ Ր"
չելիք
առաքին
խնղ երբ
սա
եղաւ
թէ
որո՞ւ
սլիտի
յանձնոլէր
Ա
. Ռօմէնի
գրան
պաչտպանութիւնր
, որ ամ էնէն
վտանգաւո
ր
կէտն
էր
ել ամէնէն
աւելի
տեւական
ել սաստիկ
յար
-
ձակման
ենթակայ
Թուրքերուն
կողմէ։
կայսեր
Հարցումին
թէ
Յո յներր
եւ թէ
Լատիններր
լռռւ
-
թեամբ
պ ա ա ա ս խ ա ն ե ց ի ն
:
Այն
ատեն
յանկարծ
քաք
ճ իուս
թին
իան
ին
տե
ղէն
ե լլելո վ կա
յսրր
" զ ք ՚ ՚ ՚ - ն ե ց եւ ամ էնուն
ծափե–
բուն
մէք , ստ
պարղ
խօսքերր
արտասանեց
՚
« Աստուծո
յ օղնութեան
ա սլա
լ ի ն ե լռ վ ,
պատրաստ
եմ իմ
բո
լո բ
մ աբռցմ
ովս
՛Բբիստոսի
սիբռ
յն
Համ
ար
ա յգ կէտր
պ ա չ տ պ ա ն ե լ
թ^ամիին
բոլոր
յարձակո
ւմնե
բուն
գէմ
» %
Ագրիանապռլսոյ
դրան
եւ Թէքֆուբ
Ա
արայի
մ Լ՛ քեւ
գտնուող
պատնէ
չին
սլա չ տ պ ա ն ութի
ւձբ
յանձնուեցաւ
ուրիչ
իտալական
զօրագունդ
Լ։
մ ր ,
որու
կբ
Հրամայէին
Փօլ , Անթուան
ել
Թբօյլօ
Պօքիարտօ
երեք
եղբա
յրնե
րբ,
որոնք
ղօրադունգր
իրենց
ծախքովր
կաղմեր
էին։
Պարիսպին
Մ
ի՜
բիանտրիօն
կոչուած
մասն
էբ
այգ,
գմուարաւ
պաչտպանելի
մաս
մր, քաղաքին
ամէնէն
վտան
-
ղտւոր
եւ ամէնէն
տկար
կէտր։
Նոյն
ատեն
ալ
քա–
ղաքին
ամէնէն
րարձր
կէտն
էր ա յ գ
: Այգ
իաա–
լաց
իներր
իրենց
պետերուն
կողմէն
էին
զինուած
« սփինկառ»ներով
ել «բռլիստրներուԼ,
Հեռուէն
թշնամիին
վր՚սյ
քարեր
նետելու
Համար
:
Բալիկարի
գրան
, ա յսինքն
է յ ր ի Գավաւն
եւ
*"յԳ
Կէաէն
սկսեալ
մինշեւ
Թէքֆուբ
Աաբայ
եր
-
կարող
պարիսպին
պաշապանո
լթ
իէնր
յանձնուե
-
ցաւ
Վ^ենետիկցի
Հին ել ք՚"քարի.
սլատե
րաղմ
իկի
՛ք
Րէ
Թէոտոր
Բարիսթայի
, որ Հրաշալի
աղեւլնա–
Հար
էր , նաեւ՝
գերմանացի
նշանաւոր
ճարտա
-
րաղէա
Եան
Կրանթի
, ռր կայսեր
քով ծաոա
յ ո ւ
-
թեան
մտած
էր ել ռր նոյնքան
Համբաւ
սլիտի
շա–
Հէբ
պաշարուլներուն
փորած
դետնուղինեբր
մէք
-
տե
ղ
Հ անե
լով
;
Պլաքէռնի
պալատին
մէք կբ
Հրամայէր
վե
-
նեաիկեան
ղաղութին
քաքարի
Պ՚ոյլր
Ժիոօլամօ
.
Մ ինօիմթօ
: իբ մօտ,
ա յ գ պալատին
մէք,
կր
՚չրտ
-
նուէին
բազմաթիւ
վաճառականներ
որոնք
միացեր՛
էին
իրեն
լ^կերակցելու
եւ
ղինքր
խրախուսելու
Հ ամ
արէ
Ա՚Գողք
պաշարման
տեւողութեան
միքոցին
ծ-իրանիէ
կայսերական
գբօշր
ծածանեցալ
կայսեր
պալատին
վրայ,
Ա. Աարկոսի
դրօշակին
քով
:
Արդի
Աէրայ
Պուրնուի
մօտ
գտնուոզ
ա շ–
^
աարակէն
մինչեւ
Աիրօփօլ,
ՈսկեղքիւբԼ՛
նալա
-
ՀանղստԼւն
մուտքն
ալ մէքր
ըլլալով,
կր Հրամա
-
յէր
մ՚Լւմիայն
յիսուն
մարղով՝
կապրիէլ
ԹբեվԼւ
-
ղանր
, վենետ
իկե ան ցռկանաւերուն
Հ րամ
անա
-
տարր,
այն անղուական
վենետԼւկցին
, որ կբ ծա
-
ոայէր
«Աստուծոյ
եւ
Համայն»
քրիստոնէու
-
թեան»
:
« Այս
հերռսր,
կ՝րսէ
Լէոնառ,
ոչ թէ վարձ
-
կանԼւ
պէս
, այլ իբր Լ՛ր Հօտր
պաչտսլանող
ճչմ
ա–
բԼւա Հովիւ՝
իր
սլա րտականո
լթ
Լււն ր կատարեց»
է
Ա յ ս վերտին
քով ,
զ ոնէ
սլա չարմ
ան
առաքին
շրքանԼւն
, կբետական
երկու
նաւերու
նալասաԼւնե–
րբ
Օ՛՛ա
յա
Գուռր
կր պաշտպանէ
ին ։իզԼւտօռ
կար–
տինալր
որ միշտ
պատնէշԼւն
՛խ՛ա
յ էր,
արդԼւ
Աէ
-
րայ
Պ ՚ ՚ ւ բ ն ի
վրա
յ էր
երկւււ
Հա
ր իւբ
ՀոգԼւնոց
փոքբ
իսո
լ մ բո՚ի
մ ր ։
ժ ՚ ՚ ՚ ք
Բօն
թ ա ր ին ի
Աամ աթիա
էբ
Հաստատուած
եւ Ա ա րմ ա րա
յԼւ սլար իսպին
արեւ
-
մտեան
մասբ
կբ
պաշտպանէր
:
Բալօյէռներր,
ալսԼւնքԿւ կամաւոբ
յ ո յ ն վանականներր,
պարիսսլին
մ էկ
մ ւլռնի
չափ
մէկ Հատոլ.ածր կ ր պաշտպանէ
Լւն
շրքապատԼւն
նոյն
մասին
մէք
:
Ի րենց
դրացի
է ր Օրի" ան
թուրք
իշխանր
, որ
« իր տիրոքր
գէմ
ասլստամ
բ ա ծ
է բՖ եւ
կայսեր
քով
կբ ծառայէր
: Հոն , իր աղղէն
վարձկան
ղօ -
րականնե
րոլ. պղտիկ
Լսումբի մր կր
Հ րամ
ա յէ ր : Նօ–
տարաս
մեծ
դուքս
ր , սւաՀեստի
՚իոքրիկ
ղ
ունդով
՚^ I՛ դիրք
բռնած
էր ,Ա • Աո աքե
լոց
եկեղեցիին
մօտ,
Հա յսօրուան
Ա աՀմուտիէ
մեծ
մղկիթր)
պատբաստ
պէտք
եղած
տեղր
օղնութիւն
փութացնելու
:
(Շար.)
Fonds A.R.A.M
