մե1Ր Վ.ՏԱՆԴԻՆ ԴեՍ
(ի. եւ վեր յին մաս)
՚Բէսնի որ մ՛եզ շրշսւսչաէոոզ
սլա յմ աններր ան
նսլասա
են եւմեր
Հ
ա ւա քա /չ ան ն/ււթական
ել բա
րո յական
կարելիոլթիլններր
բաւարար
չեն որ -
պէսզէ
մեր
զաւա1լեե
ր ր օաար գպրո ցնե րէն
գուբս
քաշենք
, ձզենք որ անոնք
իրենց
1\ամրան
կարեն :
Ի՜նչ
կ՝րսեմ
, մենք սլկաք է օզնենք
որպէսզի
անոնք
իրենց ապրահ՝
երկիրներու
բարձր
մշակոյթի
կա
աա րնե բուն
Հասնին : Մեր պարտականութիւնն
է
չձգել ոբ մեր կամքին Հակաոակ
աեզի
ունենա
յ
ա յգ ՚էերելքբ ՝. ԸնգՀ ա կաո ակն , մ եր ուզեչով-բ
, մեր
զիանալոփր եւ մեր բարոյական
եւ իՀարկին
նիւ
թական
՝օմանզ ակութեամբ
պ՜էաք է աեզի
ունենա
յ
անթուսաւիելի
գարձահ ա յգ «՚էտանգ աւոր» շե -
էոլ տեսակէտոփ ;
Պ պ ս պ
սւզգ,
գ ա ծ ե դ
ւմ
բ
Գի
ազգային
շաՀերւ
նա կաններ կան որոնք կբ
"ր՛գ են
տԵազա1ւ1ւ1յր զաՍ
ս զ
պս սս
թէ ,
մ ա յրա կան
կա թ ր իր բազկա
ցուցիչ
տարբերուն
Հետ կր պարունակէ Ագի մ բ՝ որուն
մ իշոցով եւ
չնորՀիւ
մայրբ
իր զաւկին կր փոխանց՛է
, իր նկա–
րազրի
գիհերէն մաս մր։ Այսինքն
նորտհինի
մբ
Համար
իր հհահ
կաթր
մարմնականի
Հեա է նաեւ
Հոգեկան
՜սնոլնգ
մ բ ։
,
ճիչգ
այս ձեւոփ ալ, գպրոցի
աուահ դիաե -
լիքներէն կան նիւթեր՝
որոնք
երախային
մէ^ ,
երիտասաբդին
մէ^,
ազզային
չաՀե րոլ
դիտակցու–
թիւնր
կարթնցնեն
, կբ մչակեն եւ կր զարդա -
ցնեն , մարգբ
անասնականէն
փեբ կր
բարձրացնեն
եւ անոր կբ ներչնչեն
Հաւաքական
չաՀերու գի -
աակցութիւնր,
մեհ գագափա
րներու
Համաբ ան–
Հրամեչա
զոՀաբեբութեան
ոգին :
Եթէ
մինչեւ
Հոս պարզուահ
մտքերուն,
չատ
Համեստ
մտքերուն
չուբշ
Հիմնական
տարակար -
հութիւն
չունինք,
մեր
րնելիքր կր դաոնայ չատ
յստակ։
Այսինքն
, մենք կ՝աոնենք
րոլոբ
այն
նիւ
թեր ր՝ ո րոնք դսքրո ցական դիաե լի քներու
մ է^էն
երիտասարդին
մօտ կ՛՛արթնցնեն
ազդա
յին գիտակ–
ցութեւնբ
եւ զա քն կբ մչակեն
, անոնց
փրայ կ^ա–
լելցնենք
այն բուոր
ազգա1լնեբր
որոնք
կրնան
մեր
ե ր իտասա րգութեան
ազզ ա լ են գիմ ագհի
կազմ ու
թեան
նսլաստե
լ ու կր կազմ ենք գաստիարակչա
-
կ^ան մեր հրագիրբ :
Հիմնական աքս սկզբունքէն
մ եկնե լոփ ,
մենք
կր Հասնինք Հետեւեա
լ եզրակացութեան
•
՚ք^անի
որ մեր Հդպրոց»նեբր
չեն կրնար
Րէէալ ա յնպէս
ինչպէս
էին եբէկ
, ինչպէս են այսօր
բնականոն
կեան,թ ասլրոգ
մո զոփուրգ1ւե
րու մօտ, մենյ։
մքտր
սլա քմ աններու
ն րնհա /ահ
Հնա բաւ որու թկւննե
ր՛ու
սաՀմանեն
մէ9 եւ նիւթական
կա րե ք եո
ւթեանց
Համ ապատասխան
զ աստ հա րակ չական
ձեւ մ ր պի
աի ստեգհենք
ո < մ իա յն
ձուլում
է փբկե լու Հա -
մար մեր զաւակներր,
աքլեւ տալու
Համար
անոնց
մեր մոզոփոէ րդի անցեալ
փառքերու
սլաչտամուն—
ք լ ն ու ասքազ աք քոքսերու
Հալաաքբ
:
Այդ
ձեւր , անդամ
մր եւս գտահ՜ է արգէն
ին–
քր տսաանգաեան
Հաք մոզոփուրգր
որուն
երե–
սէն տո տուն
կանուխ
արթնզոզր
մեգադրանքներ
ունի նետե լիք :
Ֆբանսաւե
մէ^ բոլոր
Հա / Համա քն,թներու
մօտ
ալ աքս ձեւն է ոբ կ^աչիւատին
կ*իբարկել
րայցդմ–
րախտաբար
• -
1 •
Առանց յստակ
ուսումնական
հրագբի
•
2 •
Առանց
մեր պա
յմ աններուն
Համ ապա -
տասխան
դասագրքի
:
3՛
Աոանց ձեռնՀաս
ուսուցչի :
4 •
Առանց
նիւ թական
մնա յուն
ազբիլրնե -
բու :
Պ ատաՀականոլ
թե ան ձգուահ է ամէն
ինչ եւ
մուլո վ ուրդեն
բադձանքներն
ու թաւիահ
^ԻգերՐ
չեն աար ցանկացուահ
արգիւնքր
:
Մինչ
անգեն
, մ տաւո րականնե ր բ զբազահ
են
«մ աալ ո րական»
բառեն
սաՀմ անում բ ճ չդելոլ պէս
կարեւ
ւրցեբ. ՛Վ–
կրնա՛՛նք
թափուահ
ճիգերր
իրենց
անկագմա–
կերպ
փ իճակին
, խարխափում
ի
շրջանէն
դուրս
Հանել ել գտ քն փե րահել
կր թական
ո ւսո ւմնաս
իր–
ուահ՝ ե». ամ բոգ 9ական
հրազ ր ի մ ր :
Անչուչա
կարելի է եւ աւելի քան անյետաձգելի
:
ինչպէ"ս : Վեբր
յիչուահ
չորս գլիսաւոր
կէտե–
բու
իրականացումբ
յանձնե լոփ
ուսումնական
կեգր. իքորՀուրդհ
մր։
Թերեւս
րսէք թէ այս Հարցին
աւրշ
իսկ
կարելի
չէ Համախմբել
արտմագբեքի
ումերր։ Ես ա յգքան
ալ յոռետես
չեմ : Բայց եթէ այգպէս իսկ
րլլայ,
՚ղԷ՚^Ք
էէ բեհրկԻւ եւ մէկգի
քաչուիլ։
ժամանակ
չունինք
կորսնցնելիք
:
Իրաւունք
չունինք
ազգի. Հայկական
մշակոյ
թէ ՚ Գւ՚Ի
> գրականութեան
անունոփ
խօսիլ
օրն ի
բուն եւ ա ւգ բոլորր վագր
մոռնալ
:
Ե թէ կարեքե չէ Հաւա րական
ումե րով
ր քուխ
Հանեւ
կեդրոնական
մարմնե
մր
էաոմոլթ
1,,նր ,
իմոդ կտաո ւտ իա*ո
սա՚՚նձնէ
նա ե՚աձեռնոէ
թ ՚1լնրէ
Հքրշաններր եր կոնաեեն
կեցահ
են , վստաՀ
եմ ։
\քոաւյ.երր շատ պարդ է
է
ԸնդՀանուր
կրթութիւնր
մեր ոաւակներր
կր
ստանան
օւրաբ գպրոցներու
մէ^։
Մեզի
՚Սլք՛
մնայ
իքՄԲ
Պոլսոյ վերջին թղթաբերէն կր քա.
ղենք հետեւեալ աեղեկութիւնները -—
(Մարմարա
,
17 եւ 19 Յունուար) —
ինչպէս
Հագորգահ
էինք. ասկէ
առա9
,
Բերայի
Ա . Երբորգոլ
թիւն
ե կե դե ց ւո յ վազ րֆներէն
Թօ -
քա թ լե ան սլանզոկի
վարձակալու
թեան
պա
յմ ա -
նամամր
աւարտահ է ել Արսլանեան
արք, կ՝աչ–
իսատի Հապճեպով
նոր
պայմանագրութիւն
մը
կնքել ;
ԳոՀունակութեամբ
կբ տեգեկանանք թէ Բե -
բա
յի նորրնտիր թագ • խո րՀուրդին
կատա
բահ
բլա շտօնա կան
դի՛մ ոլւՌւերուն
Հետեւանքով
շուրր
ինկահ է Արսլանեանի
հրագիբր :
Գագտնիք չէ թէ անՀատ մ ատակ ա ոա րա րնե ր
օրէնքին
դորհագրութեան
չբշանին
,
Արսլանեան
արք. Ա՛ Երրորդութիւն
եկեզեցւոյ
էվգաֆի
նաիս–
կին պա շտօնեա
յ եւ ա յմմ րնտանիքով
արաասաՀ–
ման
մեկնահ Ե րուանգ
ք՚նճէեանի
Հետ
զանազան
անձերու Հետ բանակցութեան
մտահ
էին թո -
• քաթլեան
սլտնդոկը
վարձու
տալու
Համաբ : Այգ
առթիւ
Հ բաշքով
ան յա յտացահ
է ին
Թո քա թ լե ան
վարձակալու
թեան
թզթ ահ րա րներր եւ իբակա -
նութեան
Հակառակ տե ւլե կս ւ թ իւննե բ Հագո
բգուահ՜
էին
է՚թլաֆի
վարչութեան
։
էվգաֆի
նոր
օրէնքին
Հբատա րակո
ւթենէն
վերշ կրկին օրակարգի
՚էբս՚յ
եկահ է
Թօքաթլեանի
վարձակալու
թեան
Հարցր , նկատելով
որ
՚իեբշ
զ.տահ է էվզտֆին
կոզմէ
կնքուահ
պայմանագրու
թեան
պա
յմ անամամ ր :
Լրացուցիչ
տեգեկութեանց
Համաձա
քն , Արս —
լանեան
վարձահ է ճեպբնթաց
պա
յմ անագ
րութիւն
մ բ կնքել • բա յց շուրր
ինկահ ենիր
ձեռնարկ -
ներբ :
Արզ արեւ , էվգաֆի
վար
չու թիւնր
յա յտնահ է
.թէ «վազրֆ»նեբու
բարեվախեալ
նոր օրէնքին
Հա
մաձա
քն վէՈքրամասնութեանց
պատկանոդ
վա -
գրֆներուն
մատակաբարու
թիւնբ
լանձնու ահ
է
մոգով րգ ային ազատ քա էնեբով
րնտրե
լք։ Մ ատա–
կարար
Մ արմ իննե բու , Հետեւաբար
ա յլեւս
իբա–
ւասոլ չէ այդ կարգվ։ մաաակաբարական
զորհերոլ
մ իշամ տե քու կամ վ ս։ րձակա լութեան
սլա յմանա -
ւլ բու թ իւննե ր կնքե լու ;
Աւելի
րյլալով
էվգաֆի
անօրէնոլ
թիւնր Ան -
գարա
Հագորգահ
է գէպքր,
որսլէսգի
ապաՀովուի
նոր օրէնքին
զաբհազբոլթիւնբ
:
ա քաօ I։ ա ս, ՛էէ" Վ՛ .րս՚ցւ
աոու ա
հ է Հայ
կա -
թոգեկէ
Համայնքին
պատկանոզ Ա • Աակոբայ
Հի՜
ւսէնգանոցին
նորբնտիր
մատակարար
մարմինր,
որ ժոզով րգա
յին քո ւէա րկո ւթեամ բ րնտրուահ էբ\
Համաձա
քն էվգաֆի
բարեփոխեալ
նոր
օրէնքին
:
կր Հաւաստուի
թէ վա ւե ր ա ց ո ւմ ր
Իսթանպոլլ
Հազորդոլելէ
անմ իշապէս
վերշ տեգի պիտի
ունե–
նս՛ ք պաշտօնական
փոխանցում
ի
գո րհոգո
ւթ
իւնր
եւ այգ կերպով
գրրհնասլէս
վերշ գտահ– պիտի
րլ–
լա ք անՀատ մատակաբաբի
Հանրաւինաս
զ
րութիւ–
Ա • Տակոբա
յ մատակա
րա րո ւ թեան
վաւերա -
ցումէն
՚էերշ , կր սպասուի
նաեւ
վերշին
անգամ
իսթանպուլի.
զանազան
թ ա գ ե բուն
մ էշ մոգով րգա–
յին քուէարկու
թեամ ր րնտրուահ
թագ •
Ի՛՛՛Ր ՜
Հուրդներոլ
մօտալուտ
վաւերացման
:
Նկատելով
որ տեգական
իշ իսան ու
թիւններբ
Հաստատահ
են թէ օրենաւոր
կերպով
կատարուահ
են րոլոբ
րնտրութիւններր
, վստաՀարար
անոնք
ալ պետի
՛քաւ ե րացուեն
շուտով
, ո րսլէսզի
փերք
գտնէ արդի
անորոշ
կացութիւնր
:
Արգարեւ,
1949՛՛ 3"է5>//օք5(
ի վեր
գոբհադրոլ–
թեան
գրուահ է էվգաֆի
նոր օրէնքր, որ սակայն
մ ենչեւ
Հ եմ ա կարե քի չէ եգահ
կիրարկե
լ , որով -
Հետեւ գեռ չեն ամ բոզլաց ահ
բոլոր
թագերու
ա ա
իՕչ առաԱց
թաղթիդ
ՀԱ8ՏԷԼՊԷՐԿ.
23
Ցունուար
(Յաււաջ) —
Ի՛՛նչ
Հրճուանք
՛է մտնել
խանութէ
մր նեբս եւ գնել
ինչ
որ սիրտդ
ուզէ եւ լսել վաճառորդին
հառայա -
կ՝ոլգէիք,
պարոն».– ՚ : Եւ այս ամէնը առանց
սաՀ֊
մանափակումի
, առանց
անիհեալ
այն
դունտւոբ
կան,
խոնարՀ
Հարցումը՝
«գեռ
ուրիչ
ինչեր
թուզթ
երուն,
որոնց
վբայ
ազիւսակի
քաււակոլ. -
սիներուն
մէշ գրուահ
էին՝
«500
կբամ
սեւ
Հաց^^
«02-5
կբամ կարագ»,
«25
կբամ
միս»,
«5
կբամ
մարկարին»
• • ՚
Տասր աարի չարունակ
այսպէս
թուղթով
ել
գրկանքոմ
ապրելէ ետք, մարդ
չի Հաւաաար թէ
իրականոլթիւն
է գարձահ
ազատ վաճառքը
սնն -
՜Գեզէնի,
պաուզի կամ խմիչքի,
արեւմտեան
Գեր
մանիոյ
մէշ։
ԱՀա
մրդեզէնի
իսանութ
մ բ՝
լեցուն
մանտա–
րին, նարինշ,
լեմոն, անանաս,
Հնգկրնկոյզ,
պա^
՛ւ՛ան , չամիչ,
միրգ–՛–
«մինակ
ճնճուզին
կաթր
կը
պակսի՛ք, , պիտի
ըսէին
Թէքիրաազցի
Հայրենա -
կիցներս : Գերմանացի
8 10
տարեկան
տզաքնեբ
Ա՛ռաշին
անզամ կր տեսնեն
պանան ր ել զանազան
՜ Կէս—Հասարակահա
քին սլտուզներ եւ նոր կը սոր–
՛ւ ին անոնց
անունները
է
Նպաբավաճառի
խանու թին մէշ չարեր
են սն
՜տուկ
սնտուկի
վրայ
Հաւկիթ––՛
մէկ
Հալկիթր
տասր
մ արք
էլարժէր եւ պէտք էր որ գիւգաց
իին
ոտքր
երթայիր,
խնզրէիր,
սպասէիր
եւ
բացի
գբամ էն ւլեռ նու է ր մ րն ալ տանէիր
• • • Իսկ
Հ իմ ա
17
ֆէնիկ մէկ Հատր եւ գրեթէ
կ՝ազաչեն որ աււ–
նես , . , Աեզանի
մր վրաք չարեր
են լեռ մբ
Հոլան–
տական
կարազիւ
փոքր
հրարներր
, քիլոն
Հինգ
՚ ^ ՚ ս ր ք ,
մինչ յաւքանակ
մր չորս
Հարիւր
մարք . . . յ
Իսկ
գինին , ոՀ այգ գինին • • . որ մէկր
կ՝ուգէք ,
Հոենոսի
սաթի
՛լոյէ՛
շինշ , թափանցիկ
գինինե"րը^
Մ ուլէլի քազցրաՀամ
տեսակնե՞
րր ,
ֆրանսական
• Հարազատ
Պսր՚ոօ
ն, ե՚ոալական
Վ^էրմ ո"՛ ւթ ր , քու–
նական
զ՚լլխիւ
Աամո՚՚սր
, թէ սպանիական
Թաբա–
• կոնան - - . Հապա
իւմիչքներր
, բացի
դերմանա -
կաններէն
կրնաք
զնել իսկական՜
քոնեաքր
երեք
•ւսկե աստզերոփ,
Հէնրսեն
եւայլ
տեսակնեբբ.՛։
Ի տես ա քս աննախրնթաց
առատու
թեան
, մո–
՚/ովա րդր ինկահ է հակա չքի նման
անոնց
փրայ :
ԱեաԿն միտք մրն ա/ կբ մզէ մարդիկ ա քսսլէս փար–
ուելոլ
« Տեսնենք
որքան
սլհտե տեւէ աքս վի
ճակր։
Լալ ապրինք
, երբ աո եթ ր ներկա յացահ
է»։
- ԵւՀ Հակաոակ
զ րամական
նեզու թեան
,
յաբաճո^^^
անզ սրհութեան
եւ ձմրան
բացառիկ
հախքեբո^^ա^
մովԽքուրդր
կր գնէ, կ՜՚ուտէ, կր խմ է . - - :
Գեռ մէկ տարի առաշ ամէն ո^ մտաՀոդ էր ՛իբ
հր մ արմնի
հանրու
թեւնր
բնականէն շատ պակասս
էր, իւսկ այսօբ
մ տաՀոգ է որ սովո րականէն
չա՜ տ
աւեւե հանր
է ։ Փորեբո
եւ մարմնին
իւզ
կապոզ
մասերր
մեհցահ
են
:
Աանաւ անդ իզական
սեռր
անմխք՚թարեքի
մ տաՀոգ ու թ եւննե բու մէշ ինկահ է
Հ՚բւււրակ գքւհր» պտՀելոլ
Համար։
Ե՛– արւ նպատա–
կհն Հա-Բաո
ինչե՜ր
չեն փորձեր։
կ՚րսեն թէ քի -
մխսկան ա ւն ա տխատտնոցներր
, որոնք նիՀարնա -
քու գեդաՀատնեբ
եւ խոտէ
թէյեր կբ սլատրաս -
տեն , տասնապատհկ
վ աճառք
ունին
. . . ;
Բնական եւ Հասկնալի
չէ՛^ այս ժամանտկ
աւո ր
շուայաութ
իւնր տասր
տարուան
զրկումներէն
•տք
էք
ՏԻՐԱՅՐ
ՖՐՈՒՆՃԵԱՆ
րնա ր ո լ թ
ւնն ե ր ր , որպէսզի
է՚է՚լաֆը
պաշտօնա -•
կան
ւանձնու մ կաաարէ :
Օր քնական
ձեւ ակեբպութեանց
ա քս
լապագու–
մ Լն
օւյ տու ե քով կարդ
մ բ նաիւկ են անՀատ
մ տտա–
է/արարներ կր փորձեն
էարունտեել
օրէնքով
շրն -
քուահ
նախկեն
դրութհւնր,
որուն Հետ պատմու–
թեան
փոե<ս՚նոոէահ
է նաեւ անՀատ
մտտակարաբ–
նե րոլ Հանգ տմ անքր
I
լրացնել
պակասբ
օգաուելով
Հանգսաի
ժամերէն
կամ
օրերէն :
Ո՞ րն է ա յ դ պակասը
:
Հայերէն
չգիտնա՛՛լր
: Հայոց
պատմութեան
կամ ա շխարՀաւլ
րութեան
մ ասին
հանօթ ու
թիւն
չունենա՛^
լ ր :
^ատ մր օաարնեբ աքս րոլորբ
ինձմէ եւ քեզմէ
աւելի
լաւ
զ իաեն եւ սակա
յն չեն կրնար
մեր ցա֊
լեբով տառապիլ կամ մեր ուբա խութ իւննե րով ո֊
գել ո բուի
լ :
^
Գիտական չէ մեր տագնասլբ։
Հոդերտնա
կան\^
Նու ասա
ու թեան
, ազզ ա քին ստորազ ասա թեան^
գդացումն է մեր աունր
քանգողր
: ՈրովՀեաել
նոր։
սե րանզ բ հանօթութիւն
չունի
մեր տզզային
ար-1
մէքներու
մասին :
Հայերէն
քեզուի , Հայոց
պա՚ոմոէ թեան
ել ա շ–
խարՀադբութեան
ուսո։ ցում ր , մեր պարերն ոլ
երզերր,
արտասանոլթիլններն
ու
ղասաիսօսոլ
թիւնները,
Հանդէսներն
ու լսաբանական
Հաւա
ձթ՚եեըր՝
որոնք
մեր ակնարկահ՜
նորատեսակ
՜ղսչրոցի
նիւթերբ
պիտի
րլլան, պէաք է
ձգտին
մէկ նպատակի
, այն է՝ ագգային
արմէքներու
հա–
\նօթացոլմբ։
Հայ երիտասարգի
մէշէն պէտք
է
քանդել
նս լաս տու թեան
Հոալե բանութ
իւն ը :
Պէաք
է ոբ ան Հպարտութեամ
բ , գլուխր
բարձր
խօսի
ի՜
րեն Հասակակից
օտարնեբուն
Հետ :
կապոյտ
1ւքտչը ունի
կա գմ ս։ կե ր պա կան
կաբս–
՛լութ իւն : կրնայ
նիւթական
մնա յուն
ազբիւրնՍր
ստեզհե
լ եւ մանաւանգ
, իբրեւ
կիներու
կազմա -
կերպո
ւթիւն ել տարիներու
փո րձաոո
ւթեամբ
կրնայ
աեքի
լաւ քան որ եւ է մէկ կազ-
մ ակերպու
թիլն
, ստանձնել
ն ո ր սերունդ
ի ՚սգ"^
Հոգեներն
առաքնորզեքու
փափուկ
, բայց
այնքան
Հաճե/հ
պարաականութիւնբ
:
Այս Համեստ
հրագիրր որ ւետին
Համայնքին
էքոՀացոէմ
տաքու առաւե քու թ իլնն
ունի ,
որեւէ
ձեւով
չհ ժխտեր
իրական
գպրոցներու
անՀբա -
Ժեչտութիւնր
Հոն՝
ուր կարելի է այգ ։
ԱԻԱԱԿ
ԱԻՍԼԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
