է Ց Ա ք հ Ա Ջ *
Ա^ՈՒՍԱՐԱււՓԻ Տ ՍՐհաԸ––
1819
՚*^^ՒՒ
յիչատակին...
«Տառսւիէ
14
Մ "՛յիս է թիւին
մէք է" յ" աեսաս
Հ՛Ե՛
Պօղոսեանի
մէ/լ –^եաաքրքրական
յօդուածը
,
Պոլսահայ սւււաջին մ՚շակոՆթայիՍ միութիւ՜նը
\Աը֊
չաըոլնեանէք
ընկերութիւն)
:
Այս
քնկերութիւնր
, որ
1812/՛՛՛
Հիմնուած
էր,
յանկարծ
՚ Ս ՚ ր ք կուաար
իր դո րծունէութեան
1819–
ին : ինչսլէս
սոյն
յօդուածին
մէք կարդացինք
, ոչ
Հ– ծ ՛
Պօղոսեան
, ոչ ալ «Բանասէր»
, չեն
րա -
ցատրեր
սլաաճաււր
պոլսաՀայ
առաքին
մչակոլ
-
թային
միռւթեան
խափանման։
« Բանասէր
»
կարճ աողերով
աուած
է Ընկերութեան
վերքա
-
նալուն
լուրր , «չատ
չի քչեց սակայն
աս
լնկերու
թիւնր»
ըսելով։
Ամբողքական
սլիտի
չրԱ՚"յէն
արո ւած
տեղե
կութիւններր,
եթէ ակնարկ
մը չնետէինք
1819/
եւ նախընթաց
տարիներու
դէպքերուն
վրայ
:
Աուլթան
Ա՝աՀմռւտ
Բ • դաՀ
րարձրացած
էր
1808/՚1՛։
թուրքիա
եւ քիուսիա
\&\Օէն
ի վեր պա
-
տերաղմի
մէք էին, երր
1812/5՛
Նավ.ռլէոն
Ա.
պա
տերազմ
յայտարարեց
քիուսիոյ
ղ է մ ։ Այս նոր
պա
տերազմի
սպառնալվւքին
առքեւ
քիուսիա
մեզմա
-
ցսւ-ց
թուրքիոյ
Հանգէպ
իր քսիստ սլայմաններր
եւ
փութաց
կնքել
28
Աայիս
1812/
Պ-ւքրէչի՛
Հաշ–
տութեան
դաշինքը
:
Աուլթան
ԱաՀմուտ
Բ • շուտով
զղքացած
էր
որ չէր կրցած
օգտուիլ
Նափոլէոն
Ա՛ի
քհռւսիոյ
վրա
յ տարած
առաքին
յաղթանակներէն
: Պաշտօ
-
նտնկ րրաւ
Ա՝եձ - եպարքոսր
եւ ղլխատել
տուաւ
Բ՛ ՛Իրան աւագ թարղմանր,
Յոյն
ձ ր։ Այս
երկու
քը
Հա շտո
ւթե ան րանա կց ո ւթ իւննե
ր ր վարած
եւ
դաշինքը
ստորագրած
էին։
քիուսիոյ
եւ Բ՛ Գրան
միքեւ
խազազութեան
գաշփնքր
կնքուած
էր
1812/
գարնան։
Պ՚՚լիս
եւ
մանաւանգ
քրիստոնեաներր
մեծ խնգութեան
մէք ^
էին
ռուսեւթուրք
թշնամութեանց
գագարմտն
֊
պաաճտռով։
ԱՀա
այս գարնան
բարեբաստիկ
օրե–
՚
•լ
բուն
կը Հանգիպի
պոլսաՀայ
առաքին
մ շակութա
-
^Խէին ընկերութեան
Հ իմնագրո
ւթի
էնը :
Եւրոպական
^ըմբռնումնեբոփ
եւ բաբենորոդու
թեան
դաղափա–
բով տոգորուած
Աուլթանը
վստաՀութիւն
կբ
նեբ–
չ^^էր
քր իստոնետնե
բուն
ել
մ անաւանգ
Հա յե
-
բուն
:
Իյաղազոլթիէնը
էլնքուելէ
անմիքապէս
վերքն
է ուրեմն
ոբ կը Հիմնուի
«Աըչարունեանց
Ընկե -
րութիւնբ
»
յ
Անոր
Հիմնագիրբ
, Տիւզեան
ՏովՀաննէս
Զէ -
լէպի
ա յ դ շրքանի
ամ էնէն
երեւելի
եւ մեծաՀա
-
բուստ
անձնաւո
բութ իւնն է , ոբ , ինչպէս
տեսանք
Հ • Ե • Պ՛ի յօգոէ֊ածէն
, կ՝ուզէբ սատարե
լ իր
մա–
մ տնակի
մտա
ւո ր ա կան վե րե լքին
յ
Բա
յց պէտք
է
նչենք թէ ան մասնալորապէս
Վենետիկեան
Ախի
-
թտրեան
Հա յբե բուն
է ոբ նախապատւութ
իւն
կ՛"–
տայ : Եւ ասիկա
Հասկնա
լի է անոր
Համ տ ր
որ
Տ իւզեան
ՏովՀաննէս
Զ է լէպի
կը պատկանէ
ր Հայ
կաթոլիկ
Համայնքին
, որ
կր ձզտէր
բնղաբձակել
իր
չր քանակր
ու աղգեցութիւնբ
ի վնաս
Հա յաս
-
տանեայց
եկեզեցիին
եւ Պ ատ ր իա րքաբան ին :
ՏովՀաննէս
Զ է լէպի
իր մամ անակին
ամենա
-
Հարուստ
մարգն
էբ։ Բ՛ Գռնէն
վարձու առած
էր
Եւրոպա յէն
նե րածուած
րեՀեզի
եւ
մ ետաքսեա յ
կերպասներու
Հասոյթի
մենաշնորՀբ։
ՏովՀաննէս
Զէլէպի
մաքսերու
վրայ
Հսկելու
պաշտօնին
կոչած
էր
Տարութիւն
Պէզճեանբ
:
Ենի
չէր ինեբբ
այգ
շբքանին
խառնակութիւն
-
նեբ
կր Հանէ ին ել որպէսղի
իրենց
Համ աբ վտան
գաւոր
մեծ եպարքոս
մր վարկարեկեն
,
էլորոշեն
գազանօրէն
սսլաննել
տալ
երեք
Հոգի , լուսաւոր
-
չական
երեւելի
մր, կաթոլիկ
Հայ մը եւ
նոյնպէս
- ե բեւե
լի Հրեայ
մ բ :
Հայերէն
զոՀուե
լու
գա տապա րտո ւածնե
բն
էին
Տտրութիւն
ամ իրա , Նք՚զամ
Ա
ւստասբ
կոչուած
Հացաղործ
մր եւ ՏովՀաննէս
Զէլէպի
Տի՚֊զեանը
:
Տտրութիւն
Պէ՚էճեան
կը յտքողի
իր քեռայ
-
բին , ՏովՀ • Աղանուրի
մ իքոցաւ
, առաքքը
առնել
աղէտին
, կաշառելով
Ան ի չէ ր ինե
րո
ւ պետր :
ՏովՀաննէս
Զէլէպի
ասոր վրայ
Տտրութիւն
Պէղճեանբ
իր վեց զաւակնե
բուն Հաւասար
եւ
եօթ–
նեբորղ
զաւակր
կ՝բնգունի։
Գիտենք
թէ
ինչսլէս
Տ իւղեաններոլ
անՀետացումէն
վերք
Տարութիւն
Պէզճեան
, ծանօթ
9
գա
-եէքէսւ.
Օ
՚՚էք
անեան
փողնրանոցի
վերաաեսոսչ
՚
Ան փողերանոցի
մ էք ոսկի
բոլյիի
կտրել
տալոփ
Հնգկաստան
ղրկել կուտար
ել կր ծախէ
բ
սուղ
գնով : Հետաղային
Աբթին
ամիրա
Հիմնադիրը
գարձաւ
Պոլսոյ
Աղ՛է • Հիւանդանոցին
:
Բացի մաքսերու
Հասոյթէն
, ՏովՀաննէս
Զէլէ
պի արքունի
փողե բսնոցին
գործակալ
կարգուած
էբ՛– Անոնք
այնքան
Հարստացան
որ թնամ
իներու
սադրանքեեբուն
ղոՀ ղացին :
1819^
աղետալի
տարի
մր եղաւ առ
Հասարակ
Հայոց
ու մասնաւորարար
Տ իւզեան
գերղաստա
֊
նին
Համար։
քհոբերդ
Կիր Փորթրր
,
եւրոպացի
ճամբորդ
մր իր յուշերուն
մէք կր ղտնէ
(Յիշէստսւ–
կոՆթիւններ Թ ո ւ ր ք ի ո յ Հ ա յ ե ր ո ւ լքասիԸ ,
թբվմ .
Տակոբեան
, տպ • Երեւան
բ. Հատոր
էք
8 4 7 ) ;
*
« Աուլթանր
քննութիւն
մր բանալ
տռլալ
Տիւզեաններու
գործառնոլթիւններուն
վրայ
ել
մէկ
միլիոն
գաՀեկան
պակաստլոբ
գաալ
կայսե
-
կիբակի,
30
Ապրիլ
1950։
Գարնան
պայծառ
օր մր։ Տիչատակի
օր մը փարիզաբնակ
Հայու
-
թեան
Համար,
ոբ խռնուած
է էնվալիտի
Աէն
Լուի
եկեղեցին
, իր յաբգանքր
մատուցանելու
,
երկու
ՀամաշփսարՀային
պատերազմներու
րնթացքին
,
զոՀուած
Հայ կամաւո
բնե
բուն
ել ղինուորներուն
;
Ա րբավա
յրին
մէք բազմաթիւ
Հին ու
մաշած
գրօ^եր
, Ֆրանսա
յի պատմ ութեան
զինուո
րական
յազ^անա1^եբու
, փառքի
օրերու
վկաներ
, պատ–
ուոյ կամար
մը կը կազմեն
Հայ անծանօթ
քիաղմի–
կի մաՀարեմ
ին վերեւ,
կը խոնարՀին
անոր
յիշա– \
աակին
առքեւ։
Պատմական
գրօ^երն
ի վեր
կը
1
բարձրանայ
, կը տարածուի
Հայկական
ին^ատիպ
^Ր՚էԸ. ՚ ^Ը. տիրանայ
ներկաներու
ոգիներուն
:
Ու
յանկարծ
յեր տաղանգաւոր
ե րզչո
ւՀ ինե
բու
ներ -
գա^ակ
ու իրենց
մեղմ ութեան
մ էք
խորապէս
յուզիչ
ձա յները
1^արթնցնեն
յի շաաակ
մ բ , մ ե լա–
մաղձոտ
ծ ի ս ա ր կո ւթ ե ան աղղեցութեան
տակ
կը
մտաբերեմ
ուրիշ գարնանային
օր մը :
1941 :
Գարուն
: Պայծառ
ու կանաչազաբգ
ղա–
րուն : կապո
յտ
է երկինքը
ու խազաղ
;
Գերիներու
արղելտրանէն
գուբս
, լայնատարած
մարգագե
—
տիններր
կարծես
Հսկայ
ասեղնագործութիւն
մբ
րլլա յին,
րանուած
անՀամար
գոյնղգոյն
եւ գոլ
-
նազեղ
ծաղիէ^եբով։
Աօտտկայ
շոճիներու
անտա
ռին
թռչուններու
ճռո լալիւնը
կր լսուի
Համ
երգի
մը նման : թիթեւնիկները
պար
բռնած
են
ծաղիկ
նե րու
վեբեւ
: Բնութիւնը
իր կախարգական
գե
-
ղեցկոլթիւնները
կը ցուցագրէ
, անտարբեր
մտրգ–
կութեան
տառապանքներուն
, մինչ
ան
եզերական
խաւար
մբ կ՝ապբի
:
« Չս3.ո<յ էօսէ Ըհտոջշ բօսէ էօւ 1
Յ.
ո&էսրշ «տէ
1&
ա շ ա շ » •
որքան
ճշմաբիա
են Լամառթինի
այս խօս–
քերը , Գերմ անիո
յ մէք , վւշաթելեբով
շբքապատ
-
ուած
արգելարանի
մր ա յլացեղ
ռազմագեբինե
-
բուն, մանաւանգ
ֆրանսական
բանակի
Հայ զին -
ոլորներուն
Համար :
Պայծառ
ու կանտչաղարգ
գարուն
։
կապոյտ
ու խազտղ
երկինք։
Եւ սակայն
տխուր
է արգե —
լարանբ
սովորականէն
աւելի։
Վիրաւոր
են
Հոգի
ները,
մռայլ
ու յուստՀատ
: Հայ գերին
^ոզրայ
կորուստբ
իր սիրելի
ընկերներէն
մէկուն
: Երկ՛"–
օբ առաք , ինչպէս
իրենց
ամէն աղատ
ժտմ ե բուն
,
Հայ
եւ սպանիացի
գերիներու
գնգտկախտղի
խումբերր
իրարու
Հետ
կր մրցէին,
պաՀ
մր մո -
ռա ցութ եան տալու
Համ ար ամենօբեա
յ տառա
-
պանքնեբր։
Կր խաղային
բնղարձակ
Հրաւղաբակին
վրա
յ , պաշաբուած
փ շաթե լեբով
: կ բ
մ րցէին
ե -
բիտասարղի
եռանգով
, վաշիին
մէք, աբեւին
տակ
:
Տարուած
էին խազով
: Գնգակր
կբ չրքէբ
օգին
մէք , ձեոքէ
ձեռք
անցնելով
ւ
Տանկաբծ
, խազին
ամենատտք
պաՀուն
, երբ
Հայ
գերի
մբ ու Ա պանիացի
մր
արազօբէն
կբ
վազեն
ղէպք՛ գնդակը
, ի ւբ ա քան
չի ւր ը ՚էէխով
Հա
կառակո րգէն
խլե
լու
Համար
զա
յն , Հա յուն
եւ
Ա պան իա ց ի ին դլուքսներբ
,ո ւժգնօ
բ էն իրարու
կը
զարնուին
: Զօրեղ
Հարուածին
տակ
Հայ
գերին
կ՝ ի յնա
յ , ուժասպառ
: Կը
Հեռանա
յ
խաղէն
է
ԿԳրթայ,
կ՝առանձնանայ
իբ զերիի
անկողինին
վրայ , տառապելով
գլիու
սաստիկ
ցաւէ
ւ
Ընկերոք
վիճակր ծանրացած
րլլալով
, կր
խագրեն
Հիւանգանոց
, արգելարանէն
քիչ
Հեռոլ;
Ուղեղային
արիւնաՀոսութիւն
ունեցած
էր
: Հ ռ ^
դին
1լաւանզէ երիտասաբգր,
մեբ
տաբաբախո,
րնկերր,
օտարութեան
մէք :
ԲարձրաՀասակ
ու յազթանգամ
,
Համեւ • ստ
ոլ
Համակրելի
Հայ երիտասարգ
մրն
էբ
ան,
սիրուած
իր
բոլոր
բնկերներէն։
Հազիւ
քստներկոլ
տարե
-
կան,
զաւակր
Մարսէյլարնակ
րնտանիքի
մր..
Մեռնիլ
դերսւթեան
մէք, երբ
այլեւս
աղատռւած
պատերազմի
զաշտի
աՀաւոբ
վտանղնեբէն
, աԺէն
օր,
ամէն վայրկեան,
յոյսերով
լի
կբ
սպասես
վե րաղարձ իգ սիբելիներունգ
մօտ , ի՜նչ գառն, ինչ
անողոբմ
ճակ
ատագիր
• • •
Ա՚աՀացած
գերիի
մր
թաղման
միայն
քանի մր
բնկերներ
կրնան
ներկայ
րլլալ։
Հայերբ
կը
յոլզոլին
, կ՝ըմրոստանան
այգքան
անաըղաբ
,
տմարգի,
անղութ
կանոնի մը գէմ : Կ՝ ուղեն
րո
լռ ր բ
միասին,
մօտալոբապէս
Հարիւր
քսան
Հայեր,
/-
րենց վերքփն
եւ տիւուր պարտականութիւնր
կա
֊
տարել
խեղճ ընկերոք
Հանդէպ
:
Արղելարանի
գերմանացի
վաբչութիւնր,
աղգուած
անոնց
եղ - ՚
րայբական
բաբձր
զզացումէն
, բացւսոաբար
կ՝ար– ,
աօնէ որ ամէնքն
ալ ներկայ
բլլան թաղման
:
Գարուն
է, պայծառ
ու կանտչազարգ
: Արե
-
դագի
ճառագայթներբ
կր շողան
մ ա բգազե տ
իննե
րուն
վբայ։
թռչունները
էլերզեն
: Կէսօրուան
ժա
ժբ
մէկին, վշտաՀար
, անձայն
, թտգուած
տէսուր
ժտածուժներու
մէք, Հայ գերիներու
խումբ
մբ կը
յաոաքանայ
ղէպի
՚լերեզմանատուն
: Կէսօրին
աշ
խատանոցէն
արգելարան
վերագարձած
ժամ
ա -
նակ,
ամէն
ղերի
իր ձեռքին
մէք, սրտին
վրայ
սեղմած
փունք մր ծազիկ
ունէր,
քաղուած
դա
շ —
տեբէն։
Գուրդուրանքոփ
ու յուղումով
Հիւսած
էին
Համեստ
ծաղկեպսակներ
, զորս
կր
տանէ ին
իրենց
րնկե րոք
թարմ
գեբեզմ անբ զարգտբելու
, անտե
-
սելով
որ արզիլոլած
էր նոյնիսկ
պաբզ ծազիկ
մր
գնել
գերիի
մ ր
գերեղմ
անին վրա
յ :
0՜
գերիներու
այգ
՛բերքին
Հանզստարանը
,
ամենայետին
վայրերէն
մին, անխնամ
,
անտէր,
սեղմուած
Հսկայ
ծառերու
մէք, կարծես
աշխար
Հէն
գուբս : Տիրող
բացարձտկ
լռութիւնը
սիրտ
կր ճմլէ ,
Հայ
րնկերր
կր Հանգչի
արգէն
այնտեզ : Ազա–
կիր
գերիները
Հաւաքուած
են իր զեբեզմանին
եր
կու
կողմերբ
: Գերմանացի
սպան
պատուի
կը
կանգնի
անոր առքեւ։
Ու տպա
այգ օտաբ,
այգ
ամայխ
վայրին
մէք Հտյ գերիներու
գողդոքուն
չրթներէն
գէպի
երկինք
կր բարձրանա յ աղօթքը
,
մեր
եկեղեցական
ե րգե
ցՈզութեան
Հետ
միասին
:
« Տէր ոզորմեա»ի
տբտունքր
կբ տարածուի
գերեզ
մանատան
մէք։
Աբցունքներբ
կը Հոսին
աչքեբէն։
Կտրղով
կր խոնաբՀին
ե լ
Հրաժեշտ
կ՚առնեն
իրենց
րնկերնեբէն,
իբբեւ
սիրոյ,
Հաւատարմութեան
եւ
յարղանքի
խորՀբդանշան
ձգելով
ծաղկեփունքեր
:
Բոլորին
յուղռւմբ
անղսպելի
եւ
ան -
սաՀման
է
երբ,
ամենավեբքր,
զեբեզմանին
կը մօ
աենայ , տժգոյն
ու շփոթ,
Ա պանիացի
գերին,
որ
ակամայ
պատասխանատուն
եղած
էր
Հայուն
րական
ղանճին
մէք, ինչպէս
նաեւ կտրուած
գրա–
մին
ոսկին բաւական
նուաղ»։
Ասոր վրայ, կ՝րսէ ճամբորգր
,
Տիէ
֊զեան
4
եզ
բա յրներր
ձե բբակա լուե ցան
եւ
պատժուեցան
:
Երկուքբ
գլխատուեցան
պալատին
գրան
առքեւ
,
իյւկ
երկուքը
կա խո ւե ց ան իրենց
րնա կար
անի
պա
տուՀաննեբէն
: Անոնց լնտանիքր
, կին ,
երախայ
նետուեցան
Ետի
Գուլէի
բանտբ
:
Նոյն եւրոպացի
ճամբորգր
կ՝աւելցնէ
թէ
ենի–
չէր իներր Հրապաբակաւ
^նադատած
է ք՛ն Ա
ուլ
թանը , ա յս պատճառաւ
ալ Տ իւզեան
եզբա
յրներր
իրենց
կեանքը
վբայ
տուին :
« Նոյն տաբին
Հայոց
ղէմ
Հալածանքներ
կր սկսին
, ինչպէս
կ՝րսէ Ռոբերդ
Կիր Փորթրր
,
« Ամէն ձեւով եալածանքնեշւ կը
շարունակուին
քազաքի
Հա յերուն
գէմ
, ա յն պատրուակով
թէ.
բոլորն
ալ
մ ասնակից
են վեբագբոլած
յան
ցան
-
քին
» :
Աւելորդ
է րսել թէ Տիւզեաններու
բաբձր
Հո
վանաւո րութեամ
բ
Հ իմնուած
Աբշաբունեաց
Ընկե
րութիւնր
ա յս
Հ ա լած անքնե բուն
Հետեւանքով
վերք կուտա
յ իր
զո րծունէութեան
:
կացութեան
փափկութիւնր
նկատի
ունենալով
, « Բանասէր
»
չըսեր
թէ
ինչու խափանուած
է Ընկերութիւնր
:
Պո լսաՀա
յ ա յս Ա • լնկերութիւնր
ա
յնոլՀետեւ
օրինակ ծառա
յած
է
նմ ան
լնկե բութ իւնե րո
լ ,
ո րոնք սատար
Հանդիսացան
Արեւմ տաՀա
յոց
մ շա
կութա
յին վեբազա
բ թումին
:
Աւելորդ
չրլլար
թերեւս
շարունակել
մեբ
՛ւրո յցր,
նոյն
եւ յաքորգ
տարիներու
գէպքերուն
վրայ եւս Համառօտ
ակնարկ
մը
նետելով։
1819
/5՛
է ոբ սկսաւ
յունական
թնգիրր
ծանր
տագնապի
մբ վերածուի
լ Ասմ . կայսրութեան
Հա
մար
: Ա^զլի"ձ
Հովանաւո
րութեան
տակ
Աոնիա
-
կան
կզղիներու
անկախութիւնր
ճանչցուեցաւ
Բ.
Գռնէն
(1819
/5՛)։
Ասոր վրայ
թէփէտէլէնցի
Ալի
փտշա , Եանիայի
կուսակալը
Պոլիս
Հբալիրուե–
-
ցաւ
սլատժուելու
Համար : Փաշան
մերժեց
,
որու
՚1րայ ապստամբ
յայտարարուեցաւ։
Ալի
փաչա
Տոյներոլ
օգնութեան
դիմեց , որոնք սկսան
զին -
ուորաղրոլիլ
թուրք
փաշայի
գրօշին
տակ
:
Այս
կոիւներոլ
լնթացքին
Պոլսոյ
մոլեռանգ
ամբոխին
ատե
լութիւններբ
գարձան
0ո յնե
բուն
դէմ
:
Օրուան վարչապետբ
խաղտզեցնելու
Համար
ամբոխբ
1821
Ասլրիլ 2\ին կախաղան
Հանել
տուաւ
Ցունաց
պատրիարքր
, Վրիղոբիոս
, Հակտռակ
ա–
նոր
որ ան աարի մը առաք բանազրած
էր յոյն
ա–
պսաամրնեբբ
:
Իբրեւ
փոխ փրէժ,
Տոյներր
սպաննեցին
Մէք–
Քէէն վերադարձոզ
ուխտալոբներ
եւ Հրապարա
-
կալ կաիւաղան
Հանեցին
մոԱա
մր։
Օսմանցիներր
իրենց
կարղին
կախաղան
Հա -
նեցին
էվ,եսոսի
եւ Ագրիանապոլսոյ
եպիսկոպոս–
չատ
մր Տոյներ
քտրգեցին
Պոլսոյ
մէք, ե -
հ^՚լեցիներ
սրբապզծեցին
եւ քանդեցին
Մակեգո
-
նիոյ ել Փոքր
Ասիոյ
մէք :
Նանօթ
են Տոյներոլ
կռիւներբ
ի խնգիր
ան -
կախոլթկան
: Ինչ Հերոսական
գործեր
մինչեւ
ի–
րենց անկտ խութեան
տիրացումր
: 1829/՚5՛
վերքա–
ցան
աասնամեակ
մբ տեւող
կռիւներբ։
Տունաս
-
տանի
անկախութիւնր
ճանչցուեցաւ
Բ .
Գրան
կոզմէ–
1830/
մարզաՀամարի
մր Համաձայն
ան
կախ
Յունաստանի
րնակչութեան
թիւն
էբ
մի -
միայն
400.000
Հոգի
:
Այս
իրողութիւնն
ալ գաս
մրն է մեղի,
Հ՛՛՛յ
մողովոլրղին
Համար։
թիւր
չէ որ պայքարի
մբ
^/.ՔՐ կ^որոչէ , այլ որակբ
եւ կռուողներու
կամքբ։
Այս
քանի մր տողր՝
անոնց Համար
որոնք
Հայ
մողովուբգի
կորովը
կը քլատեն
եւ յուսաՀատու
-
թիւն
կը քարոզեն
:
՝Լ–
ՄԵԼԻԲԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
