•
տ է ^ ^ 13 տ
ՄԻՏ՚ք^
ԵԻ
Ա Ր Ո Ի ե Օ Տ
ՀԱՅԿ֊
ԲԱԱԼԱՏԵ՚ԼԾՈՒԹԻՒՆՆԵԲ
ԱՐԱԲԵՐԷՆԻ
ԹԱՐԳՄԱՆՈԻԱԾ։
ՊՈՒՏ՚Մ
ԾԻԾԱՂ,
ՍՈՒՐԲ 8ԱԿՈԲԷՆ՝
ԼԵՆԻՆ -
ՍՏԱԼԻՆ-–
Պաղասւտի
էսրաբագէա
բմիչկ/լ,
Գ– Ասաար -
ճեան, կբ շաբունակէ
ո ւսումնասի
րութիւններ
Հ ք՛֊
րաաարակել
արաբական
գրականութեան
մաււին,
« Գոյամար,ո»ի
մէշ–. կ՝իմանանք թէ
առանձին
Հաաորի
մր պիաի վերահէ
զանոնք :
Բմիշկր
միեւն
ոյն աաեն
ձեռնարկած
է արա -
բերէնի
թարդմ անե լու
Հա յկական
բանաոաեզհ-ոլ–
թիւններ
֊. Վերչերս
Մուսոլլի
«Նաոիր
էլ Հաք» Օ–
րաթերթին
երեք յաիրգական
թիլերուն
մէ1 նեբ–
կայազուց
Գուրեանի
, Վարումանի
եւ
Մեհարենցի
կեանքն ուզ րական
ոլրուազ
իձ֊եբբ : ճաշակ մբ
աալու
Համար
արաբերէնի
թարգմանած
է Գ՚"~Ր~ :
եանի
«Լիճր»,
Վարումանի
^Հայրենի
լեռներր»
ել՝
Մեհ
արենւլի
«Այգերզր–»
պաՀելով
անվթար
անոնց ;
իմ աոար, աազաչափոլթիլնն
ուերամշաութիւնը՛.
^
Եգիպաոսի
մէջ Պ՛ Գ– Մբորբլեան կր շարու.֊
նակէ իր պաամական
պրսրոումներր
արաբակռն
մաաԼնազրոլթեան
մասին
,մ իեւնո
յն
աաեներեւան
Հանելով
բանասաեզհ֊ական
գոՀարներ
է
Ս՞րր
լոյս մբ պիտի
հ՜ազի Աուրիա–
Լիբանա
նէն
...
ԱՄԷՆ ԲԱՆԷ ԱՌԱՋ
«ՊԱՐՏԻԱ»Ն
Երեէ-անի գրսւկան քննաղատնեյւէն Վ– Համա–
զասպէան, որուն ահսակէանհրէն գոհարներ ար -
աատպած էինք անցեալ աարի, կը գրէ
«Աովե -
տական
Գրականութիւն
եւ Արուեստ»
ամսագրին
մէջ , հետեւեալ յսորագրին տակ
« Երիտասարդ
եւ սկսնակ գրողների ստեղծագործական ան -
ւքան մասին» :
« Անգեալում
եթէ որոշ երիտաոարգ
գրոզ–
ներ
կրելով
էսթետ
ֆսրմալիստների
ազգեգոլթիւ~–
նր
, ՝ իրենց
ոտե զհագորհութիւննեբով
մէկ
«
Զ ՚ ՚ ՚ ֊ ա բ թ ն ո ց » էին Հասնում
, մէկ
կանղնում
վանքի
խո բանի աոաջ
, ապա ա լսօր
երիտասարգ
՚լր՚՚՚լբ այգ վանքերն
ու պատմ ական
Հնո
ւթ իւննե–
րբ
յանձնե
լուի Տո՚֊շա
րձաննե
բ ի
պաՀ պանս
ւթեան
կոմիտէի
խնամքին՝՛ պատմ
ում է ա յզ.
յուսար -՝
ձ աններ
ի շուրջր
վւռուահ
կո լխոզա
յին
հ՜ազ կահ
զաշտերի
ու ա քզիների
ա շխաաաւո
րնե
ր ի ,
կոլխոզ–
նիկների,
զ իլզատնտե՜սութեան
ու անասնապա
—
Հութե՜ան
Հերոսների
մասին ;
էս թետազոզ
ֆորմ ալի սաներն
իբենց
նենզ. ու
ոտոր
մ եթոզներով
Համ
ոզում
է ին
մ ի քանի երի -
տաստրգ
ւլրոզների,
թ 1^ արզ իւ1։աբերութեա^ւ եէ^
Ռսսաոմր
ապրել էր Հայաստանով,
Հայաստանի
գազափտբով
եւ մեոաւ անկախ
Հայասաանի
գրա–
նր, առանց
տեսնելու
իրակա՚1ւութիւ1ւ
զարձահ
ե–
բազբ
...^
Եւ– ո^վ գիաէ , զուցէ
մ ի խոբՀուրզ կար ա յ դ
մ աՀուան
մ էջ • ՚Բրիսաավաբի
աչքերն
է լ
չտեսան
Հայաստանի
անկախութիւեր
, Աիմօնինն
է լ ; Զէ՛
որ իսրա
յէլի աոա^ւո րդներն
է լ , որ իրենց
մոզո–
վուրգր
ազատեցին
եգիպտական
զ երոլթիլնիզ
,
չտեսան Աւետեաց
երկիրբ
. . *
Ա–
՚ԼՐԱՑԵԱՆ
Ոչ
Տիզբայէլին
ել ոչալԶբբչիլբ
կրնան աբ -
մէք
նկատուիլ
Հայ Հառաջգիմական
գիւանագի -
աութեան
մօա։
Մաքիավե՞լր
: Պէտք է խոստովանի
իր սնան
կութիւնը՝
Համեստօրէն
. . .
Գիւանադիաութիւն
մը նուրբ, բարակ,
ճկուն
եւ սոդոսկռւն
: Հայ Հառաջգիմա
կաննե բուն յա
տուկ :
Անմրզելի
են անոնք այգ ճիւգին
մէջ :
Համ
ոզում
ի գալու. Համար
, պէտք չկա
յ Հաս–
տաւիոր Հատորներ
թզթատե
լու :
Հբատարակու–ահ՜ է , Ֆրանսայի
Մ •
քազաքին
մէջ,
Կ**չիկի
ներբանին կէս հաւալով եւ
կաչիի
Հաստութիւնով
տետ բակ
մ ր՝
«Գրպանի
Օրա -
ցոյց»։
Աոէք Հատ մր :
Այգ նիՀար տետրակին
քանի մբ էջերր
չիու֊լի
կր բաւեն
ուսուցանելու
Հառաջգիմական
գիւտ -
նագիտո
ւթիւն
բ
յ
կաաարեալ
իսառնիճագանճ
մ ր : Աուրբն Աա -
րուքէի
, իդնատիոս
ճգնաւորի
կոգքին
կոմունա–
րի , ռեսպսւբլիկայի, սովետական սոցիալիստս/–
կանի պէս բառեբ
....
Սգադբական
ցուցաՀանդէս
մը ;
« Մբ առ» կր նչանակէ
կարհեմ
Մ արկոս ա–
ռաքեալ;
Գ. Լ՛ պէտք է նչանակէ
Գրիգոր
Լուսա
ւորիչ : կրնաք եւ կարդա
լ դլուխ
լ լ կ " զ •
արականներու
կտորներ՝
ցանցն ուահ մէջ
ընգ
մէջ :
« Վեւոնդեանց
քաՀանայից»ի
վախարէն՝
«Վե–
ւոնգեանց
քաՀանաներ»
;
Գրարարր՝
աչխարՀաբարին
Հեա կը քալէ
թե
ւանցուկ
; Կէս գրաբար
, կէս աչխաբՀաբար
նա-
խագասութիւններ
;
« Հին Անդ ղօր հեր ՚նգ»//
նման վանկեր, ոբ
պէտք է նչանակէ
«Հինգ չաբթի
. Ա ր բո ցն Անդրո -
նիկոսի
զօրվարին
ել Հերոնիմոսի
ճգնաւորին»
• • •
Կէտագբութիւնը
, իբրեւ
յեաագիմական
ձեւ,
բացարձակապէս
վտարուահ է այգ տետրակէն
:
կը յանձնարարեմ
Պ– Զիթունիին
եթէ հրա–
գրահ է
Հրատարակել
Հանելուկներու
Հաւա -
քահոյ
մր, թոգ նկաաի աոնէ այս
օբացոյցր։
Պիտի
թելադրէինք
սոյն
օրացոյցի
Հեզինա -
կին
, առանց
մամանակ
կորսնցնելու
Հրաաարա -
կել
«Բանալի
Գրպանի
Օրացոյցին
,
1950
աար -
լոյ » մր ,,,
սւ սակայն : Այս բոլոր խառնաբանո
ւթիւննե
րով մէկտեզ, այգ վտիտ տետրակին
մէջ կան եր
կու
էջեր : Նուրբ
գիւանագիտութեան
նմ ո յչ
, եր
կու
սքանչելի
էջեր
. . .
Մ իա յն ա յգ երկու
էջերր կբ բաւեն ,
փոքբիկ
տետրակր
արժէքի
բերելու
։
Մնացահ
էջերուն
Համար
տբուահ
սաակին
մեգք է եգահ– Հ
Այդ
երկու
էջերէն
մին՝ «Աովետ
Հայաստանի
աօնե ր»ուն կր պատկանի
: Խիսա
կարեւոր՝
ամ
էն
Հառաջգիմ
ական եւ «Հա յաստանասէ
ր»
Հա
յու
Հա–
մ ար ։
•
Հոն, այդ էջին մէջ, յիչատակուահ
են «Լե -
նինի մաՀուան» , «Միջադդային
կանանց»
, «Փա–
րիգի
Կոմունարի» ,
հ<Նոյեմբեր
29/ » ,
«Պաքուի \
կոմունարներու»
ել ուրիշ
խիստ
պի տանի տօնե—
րէն
մինչեւ
«Ատալինի
Ծնունգբ»
այս
փերթին
անոքյ,7ւր ամբոզջութեամբ
գլխագիր
։
Բ • էջբ , «Ագգա
յին աօնե բու» յաակացոլահ՝ ,
կր էՀարունակէ
կազանդէն
, Թագէոս ֊
Բարթոգի–
մէոոէն
, Շոգակաթէն
, Արգար
թագաւորէն
մ
ին
չեւ
ասորի Ա. Տակոբ
Մհբնայ
Հայրապետին տօ -
նր
...
Հապա՛՛ Աայիս
28ր :
–Բա՜ւ
լիցի
։ Մ եգա՜յ։ Ատ
ի՜նչ
յետադիմութիւն
: կ՚արմէ՛^
Պաքուիկոմունար–
ներոլ
ել Ա . Տակոբի պէս ազգային
տօնե բու չաբ—
քին
գնել այգ վտանգաւոր
տօնր
...
Հեզինակբ
, նուրբ
դիլանազէա
, Մայիս
28^՛
ալ, սանկ կամացուկ
մր սաՀեցուցահ
է,
ետեւի
խճողումներուն
մէջ՝ «
Հայ Հանր– Աայիս 28 »
նախադասութիւնով
մր,..
իսկ
«Նո քեմ
բեր
29»/՛ 1
Հա յաստանեան
տօնե–
բու յատուկ
էջին կր չողալ
, լստակ
եւ անկրճատ
. .
Այս տետրտկր
իր Հեղինակին,
կրնալ հառա—
յել
իբրեւ Հաւտաա
րմ ութեան եւ
բարեյո ւսո
լ
—
թեան
ղօրաւոր վկա լական
մբ;
Նեբգաղթի
սլա րագա
յին ալ , իբրեւ
անցա -
գիբ՛–.
կ. ՊԵՏՈՒՇ
կոլիսոգա
յին կեանքի
մ ասին գրուահ
բանաստեզ -
հութիւններր
արուեստի
զո բհե
ր չեն լինի : Նրանք
սաբսավաւմ
էին գրականութեան
սլաբտիականու—
թէււհից , ալսինքն
կոմունիսաական
բոլչեւիկեան
գրականութիւնից
: Նրանց նպատակն էր գրակա—
նութիւնր
կտրել
կեանքից , Հակադրել
կեանքին
ու
նրա
կենսական
Հարցեբին
(«ՍՈՎԵՏ–
ԳՐ • ԵՒ
ԱՐՈՒԵՍՏ»,
1949,
թիլ 7րգ, էջ
103-104) :
1>եռ ուրիշ յայտնութիւն
մը–
՚ « Գրական
գորհերում
վւոխուել է
նաեւ
Հա
լրեն
իքի
Հ ա սկա
ղ ո զո ւ թիւնր
։
Հա
յ րեն
իք ասե -
լով
մեր գրողր
նախ եւ առաջ իր Հայեացքն
ոլզ–
գում է մեր մեհ Մ իութեան
սրտին՝
Մ ոս
կոլա՛՛յին՛
ռե ւո լիւց իա յի օրրան
Լենին գրա
գին
,
Հերոսական
Ա տալինգրագին
։ Աովեաական
Մ իութեան
անհա
յ–
րահիր
սաՀմաններին
: Նրա Հայեացքի տակ փոխ–
ւում է մեր մեհ ու Հղօր երկիրր՝
Պորտ –Աբթու -
րից
մինչեւ
կալին
ինզ բադ,
Արխանզելսկից
մինչեւ
Արաքս
(էջ
105 - 106) :
ԼՐԱՏՈՒ
ԱՐՈՒԵԱՏԻ
Կ՚իմանանք թէ մ եր տագանդաւո
ր դաչ7ւակա–
Հարբ
, Ռաֆֆի
Պետրոսեան
,
չուտով կր մեկնի
Լիբանան
: Պէյրութի
մէջ երկու
նուագաՀանգէս
-
ներ աալէ վերջ
, պիտի
անցնի Պագտատ
, թ՚ԷՀրան
,
Ապատան
, ա յ դ քադա^ւերու1ւ
մ էջ
ե՜ւս նուադա -
Հանդէսներ
տալու
Համար
։
Մ իշին Արեւե
լքի դագութներր
, որոնք առա
ջին անգամ
առիթ
սլիտի
ունենան
լսելու
երիաա–
սարդ արուեսաագ.էտր
, անչուչա
ջերմրնգունելու
թիւն
մր վերապաՀահ
են
իբենց
Հայրենակցին
։ - Ն՛
տ սւոաււռաւո I
–•ռէ
>ո< »ո––
Ո՛Վ ՈՐ ՀԻ՚էւԳ ԻԱԺԱԼՈՐԴ՝ ԳՏ՚հէ,
«ՀԱՏ -
ԲՈՏԺ»ն,
ՑՐԻ «
ՏԱՌԱՋ
» ՊԻՏԵ ՍՏԱ՚ՍԱՏ
ՎԵՑ ԱՄԻՍ :
«ՏԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(33)
Ս Ը ա է ն
Պ Ա թ Ո Ի մ
(ԻՐ ԲԵՐՆՈՎ
ՊԱՏՄՈՒԱԾ)
•Բիչ մբ ետքը
պաՀակները
լուր տուին, թէ
զինուահ
մարդիկ
կուգան.
ամէնքն ալ Հրացան -
ները խլելով՝
չամերռւն
ետեւ
գիրք
բռնեցին եւ
մենք պաչարեցինք
եկողներբ
: Զայն
տուինք, որ
անձնաաուր
րլլան : Անոնք կը կրէին բաբախնեբ
եւ
զինուահ
էին թրքական
Հրացաններով
;
Զերքէգ
չէթաներ
կարհեցինք
եւ Հրամայեցինք
, որ
զինա–
թավէ
րլլան։
Տանկարհ
մեզմէ
՚Բէօչէիլրացի
մբ
ճանչցան
եւ անունը
տուին •.Անիկա
անմ իջապէս
Ր~
սաւ, թէ ասոնք
յոյն
տզաքնեբ
են . ասոնք ալ մեզ
չէթա
կարհեր
էին։ Երբ հասկցանք,
իրարու
մօ–
աեցանք
եւ Համբուրուեցանք
;
Ասոնք քիչ աոաջ
երկու
քիւրտ
սպաններ եւ
դէպի
մեղ եկեր
էին՝ մեզ Հետ միանալու
մտԱ՛ -
դրութեամր
, երբ ՝Բէօչէիւրացիներբ
մեր
տեղր
յայաներ
էին իրենց։
Իրարու
Նանօթացանք.
ի՜
րենց
անուններն
էին Վասիլ
, Պետրէ ել Թբիս՛^ ~
տաֆիլ։
Ասոնք
Հա.ղէչլի
Ա.
զիլզէն
էին. խորո -
վահ
պաա րաստե
ց ի՛՛ւք եւ չուրջանակի
նստահ
սկ1Հ~
սանք
իսօսիլ։ Շատ բաներ տեսահ
էին.
ՎասիլԲ
մասնաւսբապէս
նկարադրեց
Անգրէասի
դէպքերՐ՛
բոլոր
Հայերր
կոտոբեբ
էին. մէկուն
խնայեր
ԷԹ
եօթր օտար
լեղու
գիտնալուն
Համար,
բայց #/՛–/""
մը կացինր
վերցնելով,
գլուխր
երկու կտոր
ըրեր
էր : Այս
բսԼ՚՚ԲԲ
աեսնե
լով
, Տոյները
որոչեր
էին
լեռբ
փախիլ
։
Մենք
Համոզուահ
ենք, ոբ Թուրքերբ
մի -
ա յն ձեր թ ;նամ
իներր
չեն , ա յլեւ
մե բ
թ^ամ
ինե–
ւ՚Ը. ՚ ՚Լ""ԼՌ
՚
իւս օր նո յն բանե
ր բ մեղի ալ պիտի
ընեն
, 1լ րսէին
ւ
Երդում
րրին
, որ այլեւս
մեղ Հետ
միասին
պիտի
ապրին
, միասին
պիտի
մեոնին ,
քանի
Թու րքիա դո յութիւն
ունի ; Ուզեցին
մեր տրամա–
գ բու թիւններբ
իմ անա
լ • մ աադրե
ց ինք փոսաա
մ ր
զարնել,
գբամ
ձեռք
բերել եւ յետոյ
որոչել
մեր
հրազիրը
։
Առաւօտուն
կանո
լիս Հասանք
՝Բէօսէ Գգի գո–
մ երբ
, որոնք
չօսէին
մօտ կբ
գանուէին
. *>ԳԲ է
Լուրը լաւ բլլա լուն
կագղոլրուեցանք
,
մանաւանգ
որ լալ ուտելիք
ունէինք։
՛Բիչ յեաոյ
մեր պաՀակ–
նեբր
իմ ա ցուցին
, թէ զինուահ
մ արդեր
կուգան
։
Հեռագիաակներր
առինք,
գիտեցինք, որ ՚Բէօ -
չէիւրտցի
փւաիսստականներն
են . Հարց ու
վարձ
ըրինք եւ իմացանք,
որ Թուրքերու Հետ կռուի
են
բռնուեր
: Արսէն
Լնոր վւեսան) տիֆէ
բոնուահ– րլ–
լալով,
չէր կրցեր
Հեռանալ եւ կր
չարունակէբ
կռուիլ,
անիկա քաԼ որսորդ էբ ել
11
մամէ ի վեբ
անլնգՀատ
կրյաջոդէբ
թնամին
Հեռու
պաՀել
։
Անմիջասլէս
որոչեցինք
իրենց
օղնութեան
Հասնիլ,
երբ աՀա տեսանք
, տ։ր Հարաւային
կոգմէն
ձիա -
ւորներ
կուգան–
Հարցուցի թէ՝ ո^վ է այդ առաջ
քէն
եկոդ կապոյտ
ձիաւորր։
Ըսին թէ՝
յայտնի
աւազակասլետ
Եուսուֆ
պէ յն է, որ մէկուկէս ա–
միս աոաջ
սոլաններ էր
170
անզէն
Տիվբիկցի
Հա
յեր : Կռիւին
նչանը տուինք
եւ
անմ իջապէս
տզաքր
գՒրքերը
բռնեցին՛
մեր աեղր կիրճ մրն էբ,
կեցայ
ու պոոացի
Եուսուֆ
պէյին •
Շիակուիր
դէպի
մեր կոզմր
։
Ա յնքան չտասլով
շարժուեբ
էի , որ
փոխանակ
իմ ՛լրացանս
առնե լու
առեր էի Վաս
իլին
Հ բացա–
նր - անմ իջասլէս
կրակեցի,
զնդակբ
մտաւ
սրուն—
քին
մէկ կողմէն
III ելաւ
միւս
կողմէն՛
երկրորգ
՚էնդակբ դպաւ
ձիուն
դլիսուն
, որ ղետին
գլորու
ե–
ցաւ
իրեն Հետ
. այն աաեն
Եուսուֆ
պէյ
Հրացանր
գետին
նետեց եւ պոռաց.
-
Թեսլիմ
եմ (անձն ատուր
եմ) , ձեր
ղերին
եմ
։ Վաս
ի լր սպաննեց
ետեւէն
եկող
ձիաւորր
, որ
ՀայՀո յելով
, կրյառաջանար
. ՀեազՀեաէ
ձիաւոբ–
ներր
մէկիկ - մէկիկ
ինկան : Այգ միջոցին
՝Բէօ -
չէաիւտցի
Աւետիս , որուն
Հօբեգբայրր
սպաննահ
էր այգ
Հրէշր,
Հրացանբ
զտրկաւԵուսուֆի
կուբհ–
քին
ել վեբջացոէց : Գմբաիւաաբար
ձիերն ալ
սպաննուեցան
. այգտեղ
ձիու պէաք
ունէինք։
Նբ–
սլաասակս էր Հեհնել
եւ Արսէնին
օղնութեան
Հաս -
նիլ ։
Հազիւ
ասոնց Հեա մեր դորհր
վերջացուցահ
էինք,
երկու Հետեւակ
երեւցան
այն կողմէն,
ուր
կէ ՚Բիւրաերր
կուղա
քին . իրենց
վբայ
զէնք չէբ ե–
րեւար.ել
Թու րքերու պէս Հագուահ
էին՛ երբ
գիբքերուն
մօտեցան
, ամէնս
մէկ Հրացան
արձա
կեցինք,
մէկր
վիբալոբուեցաւ
, միւսր
փաիւալ
,
ղնաց
, իմաց ասւաւ
լոյն
ղ իւղր
եւ Տո յներր
եկան
մեր
գէմ
, որովՀետեւ
այդ երկուքր
Տոյներ
էին եւ
մենք սխալմամբ
զարկեր
էինք։
ԶԱՊԷԼ
ԵՍԱՏԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
