194.9ի
կա^եՆՈ^
դհպքեքււ
(Դ– եւ վերջիՍ մաււ)
ՍԵՊՏ.
1
ՆախագաՀ
Թրում՚քլն կը յայաա
րարէ
«կ^
յուսամ թէ ջչամարար
պիս՚ի վեր -
շանայ
Համայնավար
ազգեցութեան
ենթակս՚յ եր
կիրներու
անձնատ րութեամը»
:
8
Նիւ Եորքի
Մ ի1ազգային
գրամաաունր
20
միլիոն
աոլարի վարկ
մը կը բանայ
Եուկոսլա
ւիոյ :
15.
Տոքթ. Աարնաոլրր
վաբչասչեա
կ՝բնա -
բուի արեւմաեան
Գերմանիոյ
Հանրապետութեան
:
(Աեպտ. ^2ին րնարուեցաւ
նախտզաՀբ) : ՝^
16.
Փէշթայի
մէշ կբ սկսի նախկին նախա -
բաբ
Ռայքի ղատր. (մաՀուան
գատապարառւե
֊
ցաւ
24։ին) , կախուեցաւ
Հոկտեմբեր
1^ին
կկու
րնկերներոլ
Հետ) :
>
18.
Սթերլինր
կ՝արմեդրկուի
30
առ
Հարիլբ
Համեմատոլթեամբ,
իրելով
980
ֆրանքի։
19.
Ֆրանքի
արմեզրկում
բ
22 –5
առ
Հարիւր։
21
Մաօ ցէ 0՝ունկ կր յայտարարէ
Ջի ֊
նաստանի
Հանրա պետութեան
Հասաաաումբ
՜։
22.
կը սկսի արեւմտեան
Գերմանիոյ
գրաւ
ման նոբ կանոնագրին
գորձ-ագրութիւնր
:
23.
ՆախագաՀ
Թրումրն կր ծանուցանէ թէ
վերշերս
Հիւլէական
պա յթում
մը տեղի
ունեցաէք
է ւՍ • Միութեան
մէշ :
՚ԼիշԻ^՚՚՚ԿԻ
կ՝առաշարկէ
դաշինք
մը
կնքել
Հինգ մեծ– պետութեանց
մ իշեւ ,խաղաղո
ւթ
իւն ր ղօ–
բացնելու
Համար ել կր պաՀանշէ
արգիլել
Հի՚֊լէ–
ական
ղէնքերր •
28.
Արմեզրկում
գերմանական
մառքի՛–
Մաքրագործում
Պուլկարիոյ
կառավարա
կան
կազմին
մէշ է
30.
Արեւմտեան
Գերմ անիոյ
խորՀրգարանը
կր խնդրէ դագրեղնե
լ գ.ո րծա րաննե
բու
քանդում
ր :
ՀՈԿՏԵՄԲԵՐ
2.֊ Խ– Միութիւնր
պաշաօնա–
պէս կր ճանչնայ
Համայնավար
Ջինասաա
նր։ Կը
բողոքէ
արեւմտեան
Գերմանիոյ
կառավարութեան
կաղմ ութեան գէմ :
5.~
Առաշին
մողով
Ուոշինկթրնի
մէշ, Աա -
լանտեանի
զինակից
պետութեանց
պաշտպանոլ -
թեան
քանձնախում
բի :
՝Բէօ յի գաՀ
լիճ
ը կը Հ բամաբի
, Համ աձա
յ -
նութիւն գո լացած– չբլլալով
աչխաաավարձքի
եւ
գիներու
մասին :
6,
Ջորս
Մ եծերու
արաաքին
նախաբարներր
մոգով կբ գումարեն
Նիւ Եոբքի
մէշ,
քննելոլ Հա–
մ
էԱւ քտոլ
Հնագիրը
/ււազա՛^ Թը
էւո րաԱսւն
թեաէւ
դա չէ
ում րե կը ստո բագրէ Ե՛
ն ծ՜րագիրբ :
ս/եաութի
ւն
բ
Աւստրիոյ
Նաիս
պա յի զինո րական
օզնոլթեւ
7.
Ժ՝ոգուի բգական
Հանրապետութիւն
կր
յայտարարուի
արեւելեան
Գերմանիոյ
մէշ։
(^ա—
խադաՀ
Փիք,Հոկաեմբեր
11ին)։
էնիո յ
խորՀ րգա
յին
աեզ կբ
Հաստատուի
վերստուդիչ
յանձնամողով
մբ :
14*
0^/"–/
Ա՝"Ք Աղգ՛
մողովին
Հաւանութիւնբ
կը ստանա
յ , Ֆրանսա
յի նոբ գաՀ
լիճը
կազմե
լու
Համար : (Հոկտեմբեր
\՚7ին կբ Հրաժարի) :
Զինաստանի
Համայնավար
գօբքր
՚Բանթոն
կր մանէ :
0. -
Արեւելեան
Գերմւ
զինուորական
իչխանոլթեւ
16 • -
8ոյն ապստամբները
կ՛ո բո չեն
ղաղրե -
Ց^եչ
զինուորական
գո բծ^ոզոլթ
իլննե բ ր :
Մասնակի
ընտրութիւններ
Թո՚֊րքիոյ
մէ^է
սաուաբաթիլ
րնտրոգներ
ձեռնպաՀ կր մնան :
20.
Ռընէ
Մայէր
Հաւանութիւն
կր ստանայ
գաՀլիճը
կազմելու։
Հոկա
. 2Տին կր Հբամարի
։
21.
Արեւմաեան
Եւրոպայի
ամերիկեան
ղեսպաննեբր
մոգով կր գումարեն :
Մ • ՆաՀանզներու
11
Համայնավար
ա -
ո աշնորգներբ
կբ դատապարտուին
:
27.
Ժոռժ Պիտօ
Ազդ • ժողովին
Հաւանու -
թի՚նւը սաանալով,
անմիշապէս
կը կազմէ նոր
դաՀ
լիճը :
28.
Փարիզ - Նիւ Եորք օդանաւր կըշախ -
շախոլի
Ասորեան
կղզիներուն
մէշ։
կ՚ած^խանան
37
ոլգեւորներր
եւ
11
օգ աչուները
, մէշն
րլլալով
Հոչակտւոր
կռվւամարտիկ
Աերտանը եւ շութա -
կաՀար
(Իինէթ
Նրվէօն :
ՆՈՏԵՄԲԵՐ
2.– Կ՚որոչուի
գերիչխան
պեաու–
թեան
վերածել
ինդոնեսիո
յ Մ իացեա
լ ՆաՀանգ -
ները :
3.
Բանակցութ
իւննե բ Մ • ՆաՀանզնե
բուն եւ
Ատլանտեանի
զինակիցնք.բուն
միշԼւ
,
առանձին
Համ աձա
յնութիւննե
ր կնքելու
Համ ար իւրաքան -
էի՚֊րին Հեա , ղինամթե րքի
մ ասին :
Ֆրանսական
կաւ։ ավա րութ իւնր
քլ ո րո չէ
բացաոիկ
սլարւլեւ
մր վճարել
այն աչխաաաւոբ
—
ներ
ուն որ ամ սական
1^
՝^աղա ր ֆրսնքէն
պակաս
կը սաանան :
7.–—•
ՒՏ • Մ իութեան
մառեչա
լնե
րէն
Ա՚ոքոսո -
վսքի կը նչանակուի
աղգ. սլա չտպանութեան
նա —
Iլւ IIIր • Լ
ս պար տպէ ԼեՀ
աստա նի
16՛
ՄաՀավւորձ
մր երեւան կր Հանուի Ան–
գաբայի
մէշ, նաիսազաՀ
իսմէթի
գէմ։
(Կէյ^ծ) :
18.
ԼեՀերբ կր ձերբակալեն
Շթեթինի
ֆր -
րանսական
Հիւպատոսարանին
պաչտօնեաներէն
Մոպինօն է
21.
Ագգամոդովը
կը քուէարկէ
Լիբիոյ եւ
Աոմ ալիներու
երկրին անկա խութ իւնր :
25. –
Ֆ րանսական
կառավարութիւնբ
կ^որոչէ
արէոաքսել
17
ԼեՀեր : Կր ձերբակալուի
Լիլի
լեՀա
կան
ղեր — Հիւպատոս
ր :
26.
Ուրիշ
Ֆրանսացիներ
կբ
ձերբակալուին
ԼեՀաստանի
մէշ։
28.
Փարիզի
մէշ ժողով կբ զումաբեն
երեք
մեծ– պեաութետնց
սպարապետներր
:
(Նո
քեմբեր
29/'Տ՛
եւ ՅՕին իսորՀրդաժոգով
Աալանտեան
12
դա չ^ւակ իցներոլ
ս պա ր ա պե ան ե րո ւն) :
Տ՛ո գով
Լոնաոնի
մէշ ,
աբՀեսաակցական
Մր^քթեանց
ազատ
Գաչնակցութիւն
մրսաեդծե -
լու %ամար :
ԳԵԿՏԵՄԲԵՐ
1 . -
ինը Ֆրանսացիներ՛
կ՚աչ. ֊
տ աքս ուին ԼեՀաստանէն
:
Ագգա մոգովր կր մերմէ
իսորՀ րդա
յին բա -
նաձեւբ
Հինգ մեծ՜ պետս
ւթ իւննե ր է գաչինք
մ ը
կազմելու
մասին :
9.
Ադդաժողով բ կ՚որո չէ միշաղդա յին քա -
զաք
Հռչակել
Երուսաղէմբ
:
13.
1,եՀ ուսոէ ցիչներ արտաքսուած–
ըլլալով
Ֆ րանսա քէն , ԼեՀաստանի
ֆրանսացի
ուսուցիչ -
ներր կ՚արտաքսոլին
:
14.
իսրայէլի
կառավարութիւնբ
կը Հաս -
աատուի
Երուսաղէմ ի մէշ, մայրաքաղաք
Հռչա -
կելով
զայն ւ
՝Բոսթով,
Պուլկարիոյ
փոխ -
վարչապեաը,
մաՀուան կր դատապարտուի
: (կախուեցաւ
Գեկ՜
աեմբեր
16/5,) :
՚6.
Մաօ ցէ Թունկ,
Զինաստանի
կարմիր
վարչապեաը,
կ՚այցելէ Ա թալինի,
Մոսկուա։
1 9.
Զինուորական
նոր յեղա շրշում
Աուր ՜
րիոյ
մէշ:
21–
Հանգիսաւորապէս
կը տօնուի Ա
թալինի
• ւՕամեակը
;
22–
ՆախագաՀ
Թրում
լն կբ յա յաարարէ թէ
Մ– ՆաՀանգներր
անտարբեր
պիտի
չկենան, եթէ
յարձակում
կատարուի
Եուկոսլաւիոյ
դէմ :
27.–
Հռչակում
ինդոնեսիոյ
Ա իացե ալ Նա -
Հանդներոլ
Հանրապեաութեան
:
ՓԱՐԻԶԻ Հ– Մ– ՄԻ
ՄՐՑՈՒՄՆԵՐԸ
Կիրակի
8
Տունուար
առաւօտ
մամ բ
10/5՛
աե
գի ունեցաւ
եղանակի
կիսուն
վերշին
ախոյենա -
լան
մ րցում
ր Հ. Մ– Մ. ,
Տ. 0. V^^տ^^11^տ/
գէմ:
Երեք չաբաթ ղագարէ
մր վերշ
մեր տգաքր
ունԼ —
ցան
գեզեցիկ
խաղարկութիւն
մբ։
ԱՀա
չորս ամիս է մեր տղտքբ
իրարու Հեա կը
իստգան , իրենց խագրնկե
րներբ
բոլոր առաւե
լու -
թ իւննե բով եւ պակասութիւններով
կր ճանչնան
,
քմկքնիքին Հետ , րոլոբ
Հակառակորզ.
խում
րեբու
ուժն ու կաբողութիէնր
, անոնց
խազի գա գան
իքին
թավէանցած– ՐԱալու
են , այլեւս։ Ոչ մէկ
էքմե -
գանք ու տկարութիւն
ներելի չէ , պէտք է
ամէն
^իգ թափել
իրենց դասակարգի
աո աշինր
րլլալու
արդէն
երկբորգ
տեղր ապաՀուիած՜ են որ -
պէսզի
եղանակի
վեբշա
լոր ութեան
դասակարգի
բարձրացումն
ալ չաՀին :
Մեր
մարղի1լներր
պէաք է գիանան թէ զանա
զան
Հայ մարզականներ
արատաւորած
են մեր աղ–
զային
արժանապատուու
թիւնբ
,
ուրեմն
իրենց
կարզ ա սլա Հ ութ
եամ բ
մ իա
յն կրնան
սրբել անար -
, դար վե րադրումնե
ր ր :
իրենց
վարի^ւերբ
մեծ՜ դոՀու^ւակութեամբ
կբ
գիմ աւո
րեն
ձեոք
ձդուած՜
աբդիւնքբ
եւ
իրենց
ճչզ ապաՀ ու թեամ բ կրնան
օրինակ
դաոնա
լ չա -
տերու :
Հ. Մ ՚ Մ ՛ի Ա– խում
բր գաչա
եկաւ
վճռական
եւ ներգաշնակ
խագարկո՚\.թեամբ
:
վ^էրսայլցիներր
ումւլին
քա ր ձ ա կո դա կան ո ւի ոււլեցին
շվւո թութ
եան
մ ատնե
լ մեր տզաքր
, որոնք
իրենց
յտզթ անա կնե՜ -
րով
յարգանք կբ պաբտագբէին
, ամրոզշ
քսան
վայրկեան
առանց դադարի : Հ • Մ՛Ը՛
Մ՛ի երկու
սխալներէ
չկրցաւ
օգաուիլ
Հակառակորդր
,
երկու
^փէնա
լ թի՝տ,նե րն ալ մեր բե րգա
պաՀ Տակոբ
ճար–
սլիկոէ թեամ բ կեցուց
, զարմ ացնե լով
բո լո րբ եւ
ւիՀաաեցնելով
Վէրսա
յ լի խում րր : Հակառակո
ր -
գին մէկ սիսալէն
օգաուելով
, Լօշեան
«փէնալթի
-
ով մր նշանակեց
առաշին
կէար։
՚Բիչ փք՛րէ^ նշանա–
կէտոփ
մը խագր
Հաւասարեցալ
: Ա •
կիսախաղբ
վերշացաւ
1
1 :
Երկբորգ
կիսախաղին
Հ • Մ • Մ • յարձակո -
ղականի
անցաւ ; Երկուստեք
վճռած՜
է ին
շաՀիլ ,
գրեթէ
քառորդ
ժ՜ամ Հաւասարեցաւ
Լ րկու
խում–
րեբու
խաղաբկութիւնբ։
Վերսայլ
թուլութեան
նշաններ
սկսաւ
ցոյց տալ, մեր տզաքր
իրենց
յար–
ձակոզականը
սաստկացուցին
, ա յլեւս
բացարձակ
«ՅԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(32)
Ս Ը Վ & 4 Է Ն Պ Ա Թ Ո Ւ մ
(ԻՐ ԲԵՐՆՈՎ
ՊԱՏՄՈՒԱ&)
Թէեւ այդ կերպ վարուելու
Համաձայն
չէի ,
բայց չէի կրնար
արգիլել։
Միւս օր
առաւօտուն
կարզ աղ րեց ինք , որ այդ աեսակ
որսորդութիւն
չլնենք
այլեւս։
Հայ փախստականները
առի -
թէն
օգտուելով
ղվնոլեբ
էին, գրաւեր
կին
սսլան–
նուած՜
Թուրքերուն
Հագուստներր,
ղէնքեբբ ,
մթերքները
եւայ^ւ
Որոչեցինք
թուրք
ոստիկանի
Հագուստով
մարզիկ
պաՀակ
կեցնել
,
բռնոլածնե
րը
Հարցանքննել
եւ րստ այնմ Հարկ եգածր
անօ -
րինել : Միւս
օրը բերին վեց մարգ, րստ մեր
որո–
չումին,
զանոնք
առաշնորգեցինք
ցախերով
շին ֊
ուած՜ խլ՚^իթ եւ Հարցաքննե
ց ինք ;
Ո՞ր տեղացի էք , ո^ր պօլիլկէն
, եւն՛ :
կր Հասկնայինք
բանաա րկեա
լնե
բու
ղբութիւ֊–
նը,
եւայլն ու ամէնէն
ետքր կր Հարցնէինք
«կեա–
ւուբներու»
մասին։
Անոնք կբ գանգատէին
, թէ
սոված՜ են , խեղճ
են , կբ ՀայՀոյէին
գերմանացի
սպաներուն,
պատերազմին
գէմ. բայց երբ խօսքր
կուգար
Հայերուն
, ոգեւորուած^
շեչաեբով կ՝Ր-
սէին .
Ամէնքն ալ ս բրեց
ինք , մարգ
չմնաց :
Ասոնց
մէշ կային
\ազովացի
(Թոքաաի
մօա)
երկու
Զէրքէգ^՚եբ
, բառին
բուն իմաստով
գազ՛՛՛ն–
ներ
, որոնք չատ մբ սսլաննո ւթիւննեբ
պատմելէ
եաքր
րսին, թէ ինչպէս վարուած՜ են Հայ
կիներու
Հետ , մերկացնելով
, նախատելով
, չարչարելով
:
Այն աաեն
յայանեց
ինք
մեր ով բէէալը :
կեավուրնե
ր չատ կոտորեցիք,
բայց կետ–
վուրներու
ձեռք
ինկաք , սրիկաներ
. . . Զեզի Հա
ճելի կուգար
ձեր րրած-ները
, դուք պաաիւ
, գդա -
ցում
չունի՞ք , ոբ ա յսպէս վարուեցաք
խեդճ կի
ներու Հետ • • •
Թեւերնին
կապել
տուինք եւ գրկեցինք ուր որ
պէաք էր։ Եզօն գնաց
Հեաերնին ել մէկուկէս մա–
մէն վերադարձաւ
:
"
ինչսլէ՞ս
էր , Հարցուցի
:
Հո՜ւ,
Հրաչալի :
Եղօն շատ լալ դիտէր
թագել
առանց
ոեւէ
Հեւ
՛Ք
^դել
Այգս/եղ
մնացինք մօա
25
օր, ամէն
օր մեր
որսր
պակաս չէր, Օրական
6—7
Հոգի
կ՝իյնային
մեր
ձեռքր.
վերշին
օրր Հետապնդեցինք
ինը Հոգի,
ո֊՛
րոնցմէ
երկուքր
փախեր
էին ել եօթր
բերին
մեր
գատասաանին
• ամէնքն ալ եբիտասարգներ
էին՛
երեսս
պաշլբի՚ով
ծ՜ահկած
ես ալ ներկայ
եգայ
Հարցուփորձին
:
Ասոնք
սաՀման
չգացած՜ փաիսած՜
ղինուորներ
էին.
բոլոր
Հարցումներէն
ետքր
Հարցուցինք
կեա–
վուրներու
մ ասին : ՏեզաՀ անո ւթե ան
մամ անակ
ղտնուեր
էին Թոքաա եւ Հաճոյքով
կր
պատմէին
իրենց բրած^ ղազանութ
իւննե
րր։
Մէկր
ԱէՀմէա
ՓԷՀլիվան
, պատմեց
Հայ ազշկան մբ մասին, որ
Թոքաաի
վաճառականներէն
մէկուն
աղշիկն էր :
Անիկա
դիմադրե
ր է ր բռնա բա ր ի չնե րո ւն ,
բայց
վերշապէս
զինքր
րոնեբ ու յանձներ
էին
թուրքի
մ ր • գիչերր
Հա յ աղշիկը
աՆելիով
կը
սպաննէ
Թուրքը եւ կր վւախի : Եօթր
օբ չարունակ կր փրն–
տռեն
գինքր ու վերշապէս
գտնելով
, ղինքբ
կբ
սպաննեն
, անվերշ
բռնաբաբելով
:
Թուրքերէն
մ էկը
մ իա
յն լուռ կը մնար
. կ՛՛ ր–
"էբ թէ ես ոչ մէկ բան չեմ րբած
•
լնկե րնե րէս
մէկր ապտակ
մր զարկաւ եւ րսաւ, թէ դուն
ի՞ն չ–
"լէ"
իսլամ՛ ես , որ կեավուր չես սպաններ :
ի՛՛նչ
ընեմ, չեմ կրցած՜
. պատախանեց :
Երբ
^ւնութիէնբ
վերշացաւ
, րսինք.
Մենք
այն կեավուրներն
ենք, որ ձեղի պէս
՚լազաննե
րէն
վրէժ պիաի
լուծ՜ենք , եւ Համ ոզուած՛
եղէք , որ ձեր անիհ-եալ
ցեղր պիաի
ո^Լանայ
,
բայց
մենք ղարձեալ
պիտի
մնանք։
Անմեղ
Թուրքին
խնգիրր մեգ կր մտաՀոգէր ,
չէինք կրնար
ղինքբ ազատ
արձակել եւ ոչ ալ մեզ
մօա պաՀել.
որոչեցինք
ամէնէն
առաշ
գինքը
սպաննել,
որպէսղի
միւսներուն
աանշանքներր
աեսնե,
միւսները ել թաղեցինք
է
Մեր
յոյն
լրտեսը
որ իբրեւ մանրավաճառ կր
էԲէէր ամէն
կողմր - եւ Հովիւնեբր
եկան,
իմա–
Յ՚՚՚-ց
ին , որ կառավա
րութիւնր
մ եծ– պատ րաս
աոլ–
թիւններ կր աեսնէ մեր դէմ, որովՀետեւ
այն եր
կու Թուրքերր, որ փախեր
էին, գացեր,
ամէն
ինչ
պատմեր
էին իշիսանութեան
: Կէս մամոլ
Հ եռա —
լո րութեամ բ տեղափոխուեցանքամէնքսա
լ ել կեր–
՛Գ՛՛՛Է մ ր պատսւղա րուե ցանք : Առաւօտունէ
մ առա–
իալզր պաաած– էբ լեռր, եւ Հեռուէն
Հազիւ
ձայն
մբ
լսեցինք. փախստական
թուրք
մ լն էր, որ բռ–
նուեցաւ մեր րնկերներուն
կողմէ :
Զ Ա ա
ԵՍԱՅԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
