ԼՏ րււաւտււ Չսօէաւտ » \ \ ա 6 ա « տւ< տսւէՕքյ
1)ւք6շԱսք–Բքօրո6էՁե–6 : ՏՕՈ. « ւ Տ Տ ճ ա ^
17. 1Հս6 ՕՅատտաշ ֊ Ր^1 Տ (13)
Վեցամսէայ 800 ֆր ֊ , Արտ– 10 սալ– կամ 3 անցլ •
161. 008. 15-70՜ Գին 6 Փր^՜^յ։.Օ.Բ.ԲՅՈՏ 167&-63
^ ^ ^ ^ 5 ^ Տ ^ ՜ 1 9 5 0
Կիրակի՜Տ ՅՈՒ՚ՍՈԻԱՐ
26րդ ՏԱՐԻ - 26– ձոո66 1^0. 6046–
շրջան թիւ 1547
խմբագիր՝
&.
ՄԻՍԱ-ԲԵԱՆ
Մ-ԵՐ
հւՕԱ՚ԲԸ
ՄԱՅԲԵՆԻ՝ԲԸ՝
ՅԻՍՆԱՄԵԱԿԻՆ
Բանավէճր
կը չարռւնակու-ի
միշազգայի՚ե
մա–
մոլլին
մէջ,
՝Բսանեբորգ
գաբու
առածին
կէ"Ը
ւըացսՐլ.
1949/5/ ,
թէ պիաի
վերջա՚եայ
1950/5՛ :
Մ իեւնո
յն ւոէոեն իրաբ կբ Հրմչտկեն
բազմա
-
զսւն աեսութ
իւններ՝
յիսնամեակի
նուաճումներու
մասին ,
գրական
- գեղարուեսաական
, րնկերո։–
յին , քագաքական
, անաեսական
, փիլիսոփայա
-
կան , կրօնական
, եւայքն
է
ծ*.
կ՚արձանագրուին
կարեւոր
գէպքերոլ
թուականներր,
սկսելով
1900^^5* ;
(Տեգական
թերթ
մր երէկ
Հրաաարակահ՜
էր
191է>
1919/
քագաքական
ղէսլքերր
կ
ոլաաերագմ
ել ուրիշ
եգելութիւններ
, բայւյ
ոչ մէկ խօսք
Հա–
յա^ինջ Աարսափներոլ
մասին։
Անչուչա
«մանբա
-
մ ասն ութ իւններ»
են ասոնք,
ինչսլէս
նոյնքան
ե–
քլերական
գէսլքեր
...)-
Ղ՚աոնանք
մեր աքէուն
։ «Մեր
եղիկ , մեր
աքրիկ»։
Ի՞նչ
նուաճումներ
կաաարեգ
արեւմաաՀայ
աչ–
խարՀաբարր,
1900^^5՛ / Հ^Ր •
ԱնՀ րամե շա է երկարաչունչ
եւ գի աական
Ու
սումնաս
ի ր ո ւթ իւն մր, գանելու
Համար
Հաբցու
-
մին ամբող^ական
սլաաասխանը
է
Մ ենք
սլիաի
գոՀ անանք արձանագրելով
քանի
մ ր լուսաւո
ր կէաեր , «/ սլէաս գ՚աբգագե
լոգ » :
Տո՚-սաաու
մակաբգակի
մբ Հասահ՜ էր մեր աչ–՛
խարՀաբարր
^ Պոլսոյ
մէ^, գարուն
սկիղբր
: Հեա–
գՀեաէ
կբ թափէ
ին գեգնահ՛
, թօշնահ՝
աերեւներր,
րնչւգէս
ել գրաբարի
կա պանքնե
րբ :
ք^ե րականութիւննե
ր ալ
Հ րա սլա բակ
Հանուահ՜
էին , գործնական
կեանքի
մէ^ կատարուահ՜
նոլա
-
ճում^ւերր
ձ եւա կեր սլե լու , կարգ
- կանոն
Հաստա
տելու
Համար։
Եւ սակայն,
թեւեր
կր պակսէին
, յառա^
խա
ղալու
Համար աղաա
եւ
Համարձակ։
ՍաՀմանափակուահ՜
էին մչակումր
եւ բարե
֊
չրջումր։
Ամէնէն աէւա^
իբրեւ
Հեաեւանք
գաման
բոնակալոլթեան
մր, որ
թ ո յ լ չէր տար
մտաւոբ
յաբաբերութիւններ
մշակել
աբտասաՀմանի
Հետ։
Աակաւաթիւ
բախտաւորներու
վ իճակուաքք
էր
ղաղտնի
կարգալ
կաէկասէն
, Պալքաններէն
,
Փա
րիղէն
կամ
յ ֊ ր ն ե լ է ն Հասած
գիրքեր
ել թերթեր
:
Տետոյ
, չատ
խոր արմ ատներ
ձղ ած
է քն
թբբ–
քաբանութիւնն
ու ֆրանսարանութիւնբ
: Առաջի
-
նբ
Հետեւանք
սովո րամս լութեան
,
երկրորգը
տՀասութեան
(թերխաչ
գիտելիքներ
Հայերէնի
ել
ֆրանսերէնի՝)
:
Առաջին
ոստում բ աեղի
ունեցաւ
Օսմ • Ա աՀ–
մանագրութենէն
վերջ
(1908),
երբ իր
աչքերը
լոյսին
կր բանար
նոբ սերունգ
մբ։ Երբ վերանո
-
րռգիչ
չունչ
մր կր Հոսէր
բոլոր
ճակատներուն
Հ / " " / ՚
չնոբՀիւ
արտասաՀմանէն
Հասած
այլազան
ուժերու
, արեւմտաՀայ
թէ արեւելաՀայ
%
ինչպէս
Հանրային
- քաղաքական
,
նոյնսլիս
լեղո լական
ճակատին
վրայ
տեղի
կ՛՝ունենար
խոբ
յեղաչրջում
: Արղիաղում
, աչխումաղում՝
արաա–
յայտութեան
ճոխոլթեամ
բ եւ կենգանո
ւթեամ բ :
« Մ ա սւ 11111 ա ո տ ՝»ր ել ուրիչ
/առաջգիմ
ական
թերթեր
բառին
վաւերական
իմ աստով
լո յս
կբ գանէին
ոչ միայն
իրենղ անմիջական
չրջապա
աին
վրայ,
այլեւ
շատ
աւելի
Հեոուներր
•
Ամէնէն
պաՀ պան ողա կան գ բի չներն
ալ կ՝սւզղ.ուէին
Հոսան
քէն , ղիաակղօրէն
կամ անզդալարար
;
ինչ
որ ջերմանողի
ղրականա
թիէն
կը
կո
-
չէինք , միայն
բուիանզակութիւն
էէբ ^
"՚յէե՛–
բարբառ
: Երկուքն
ալ տեղի
տուին
գլխիկոր
:
(ԱաՀմանագրու
թենէն աոաջ,
որոշ
ճեղքեր
բա
-
ցած
էբ «Գաւառի»
կամ
«Վաղուան»
զրականու
-
թիւնը,
ուր իբար
կը լրացնէին
ոգին
ել լեզուն)
է
Հակ ակս՚ոաէ
յս բարենշան
իրողութեան
,
տա
կաւին
ծանր
կր կշռէին
թբքա բանութ
իւններ բ :
խմբագիրներ
, ղրագէտ
- բանաստեղծներ
,
մինչեւ
անգամ
քերականագէաներ
կր սիրէին
Հո -
լովել
ինքցինքերնուն . ծեււքէրովնին , ուրաիւոՆ -
թ-իւններնին, թշնամիներնին
ել ուրիչ բարբարո
-
սութիւններ
որոնք
մինչեւ
այսօր
ալ կը
չաբռւնակ–
ուին աբտասաՀմանի
մէջ։
Պոլիսր
ՀեազՀեաէ
կր դառնար
կենդանի
,
վա–
Բ՚"Կհէ վառարան
մբ։ Թիֆլիսն
ալ՝ իր կարգին
:
Եբկուքին
մերձեցումր
, ղոբծակղոլթիլնր
, գրիչ
-
ներու
հւ գիրքեբու
փոխանակութիլնր
կր
պարղէին
փա
յլուն
Հեռանկար
մբ, երբ պայթեցաւ
առքսջին
ԱչքսարՀամաբաը
է
Օ Ր Ը
0 Ր Ի ն
ՀԱՐՑՆՈՀ
- ՓՆՏՌՈՂ,
ԶԿԱ8
« Աչքէ
Հեռու,
սրաէ
Հեռու»,
կ՝ըոէ
մեր
ի–
մ աստուն
ժողովուրդը
:
Ո՜րքան
ճիչգ։
Մանաւանգ
օաար
ափերու
վրայ
:
Վերջին
սլաաերաղմին
Հեաեւանքով,
քանի
մր
Հաղար դժբախտնե
ր ալ ասլաստանեղան
արեւմ
տ–
եան Գերմանիա
;
Ամէնէն
ստուարաթիւ
գազթակա
յանր
կազ
-
մուեցաւ
Շթութկարտի
մէջ։ Շատեր
ալ
տեղաւոր–
ուեցան
Միւնիխի,
ուրիչ
զերմանական
քադաք1ւե–
բու , Աւստրիոյ
(Վիէննա
եկ
Լինց)
եւ
իտալիոյ
մէջ
(Միլան. Պարի
եւն.)։
Աւելի
քան
երկու աարիէ
ի վեր
ձեռնարկներ
կը կատարուին
, այս տարագիրներուն
տեդափո
-
խոլթեան
Համար :
Մ օտ
1600
^"գի
արտօնութիւն
ստացած
են
Մ • Օ՚սՀ անդնե բուն
մ էջ տեդաւո րուե լու
:
Այս
առթիւ
, ի՜նչ գուրգուրանք
,
բարոյական
ել նիւթական
զոՀոդութիւն՝
անոնց խնամատա
-
րութեան
Համ ար , նա խաձեռնո
ւթեամ բ նոր կազ
-
մակերպութեան
մբ որ կր կոչուի
ԱՆԶԱ :
Երկու
տարուան
րնթացքին
, քանի մբ տաս
-
նեակ
Հայրենակիցներ
ալ վախա գրուեցան
Յք րան
սա , ա չխատանքի
սլա յմ անադիրնե
բով %
Որեւէ ատեն
էսեց ի՛՛ք ձա յն
մ ր , ձեռնարկ
մը,
աշխատանք
մը անոնղ
մասին :
Գոնէ իմացա՛նք
թէ ո՛ւր տեդաւորուած
են :
Երէկ սլաաաՀաբար
տեսանք
Հոգին
վառած
Հայր
մը երկու
ազ^ի1լեերով
եւ բախտակիցնե
-
բով
: Ագարակ
մ ր ինկած
են Փարիգէն
20
քիլ"՜
մ եթր
Հեռու , ճակնդեղ
մ շակելու
Հ ամ ար : (Բո
լո–
րր միասին
շլ
Հոգի) :
Փարիզ եկած
էին, եկեզեղի
երթալու
եւ
Հայ
կական
՚(մնունդր տեսնելու
Համար
:
. Մէկ տարի
է որ եկած
ենք։
Զարաչար
կ՛՛աչխատինք
օրն ի բուն , չափաՀաս
եւ անչափա–
Հաս ա ղջիկներով։
Գիչերր
իբրեւ
ննջարան
ռւնէնք
ցորենի
շաեմ ա րաննե ր ր՛
. • Բարոյական
մ խիթա
-
ըութենէ
անդամ
զրկուած
ենք։
Հարցնող—փնտռող^
չկայ ...
Մասնաւոր
կոչէւ" մը կր սպասեն
Հայր՛
Մ իու
թիւններր
, Կ՛ խաչերը,
աղզային
կամ
եկեղեցա
կան
Հաստատութիւնները
:
Համ րանք
չե՛՛՛ն ասոնք
ալ :
Երէկ
այսսլէ՛՞ս
կր դիմաւորէինք
մեր ցիրու
-
ցան
բեկորները
. . .
ՎԱՀԷ
ԲԱՐԵԳՈՐ՛ԾԱԿԱՆԻ
Լիոնի
վարչութիւնը
ցա
-
ւով
կը Հազորդէ
զանձասլաՀ
Պ– կարպիս
Տբնկբ–
տրեանի
ին քն ա չա րժ ի արկածբ
, ո բուն
Հեաե լան
-
քով
աջ ոաքէն ծանրապէս
վի րաւո րուած
է եւ ներ–
կայիս
կր գարմանուի
մասնաւոր
ըուժարանի
մը
մէջ
:
ԱՆԳԼԻԱ
ԻՐԱԻԱՊկՍ
ՃԱՆԶ8ԱՒ
Զինասաանի
նոր կառավարռւթիւնբ
(Համայնավար)
,
Տուն
-
ուար
0
թուակիր
ծանուցաղ
բով
մր։ Մ •
ՆաՀանգ–
ներն Կսլ տրամադիր
են ճանչնալու
, բայց
քանի
մր ամիս
վերջը։
Ֆրանսան
ալ
սպասողական
գիբք
մբ բռնած
է, նկատի
առնելով
Հնգկաչինի
կացութիւնը
եւ ուրիչ
խնգիրներ
: Անգլ. կաոա
-
վարութիւնր
Հաղորզելով
ճանաչումը,
անմիջա
-
սլէս զորձ-ակաաար
մբ նշանակեց
:
. Զինաստա
նի աղզայնական
կառավարութիւնը
, որ
3)որմո–
զա
կղզին ապաստանած
է , ուժգնօբէն
բոգոքեց
Անգւիոյ
բռնած
գիբրին
գէմ
, խզելով
իբ դիւա
-
նագիտա
կան
յա րա բեր
ութ իւննե րը
այգ
երկրին
Հետ
:
ԶԵԽԱԿԱՆ
կառավարութիւնբ
երեք օր պայմա
նաժամ
տուաւ
չորս
արեւմ տեան
թդթակ
ի$լնե բո ւ
որպէսղի
Հեռանան
երկրէն։
Թզթակիղներէն
մէկը
նԼ րկա յացուց
իչն է ֆրանսայի
Հեռագրական
ղ ո ր–
ծսւկա լու թեան , երկրորդր
անգլիական
,
մ իւս
երկուքր՝
ամերիկեան
ղո բ^ակա լութ եանց
:
ՄԱՐԱկՏԼԻ
ոսաիկանութիւնր
ձերբակալեց
չե խական
Հ իլսլատո
սա րանին
նախկին
գիւանապե–
ար,
Զէին
, որ ամ բասաանուած
է թէ
կ՝
ուղէբ
դասալքութեան
մ ղե լՕ՚ոա բԼեղէոնի
մէջ
աբձանա–
ղ րուած
Զւ՚խերր։
Խնդիրը
յանձնած
է ղինուոբա
-
յլան ատեանի
:
ՌՈՒՄԱՆԻՈՅ
մէջ ձերբակալուեցան
46
պաչ–
աօնեանԼր
, որոնք ամրաստանուած
են թէ ^կա
-
աարեալ
զանցառութիւն
ղործե լով,
կարեւոր
կո–
բուսանե
ր պատճաո
ած
են միսի
պարենաւոբման
վարչութեան
մէջ՝»։
Ա շ խ ա տ ա վ ա ^ ձ ք հ
խ Ա զ ի դ
Ընկերվարական
կուսակցութեան
րնդՀ - քար՜
աուգարր
ուրբաթ
օր վարչապետին
ներկայացաւ
մասնաւոր
պաաոլիրակութեան
մր Հեա,
իր
աե–
սակէաներր
պարզելու
Համար
աչխաաավարձքի
եւ ուրիշ
խնդիրնե
բու
մասին։
Պ ատուի բակութ
իւ–
նը առաջարկեց
1949
Նոյեմբերի
բացառիկ
պար–
գեւր
, ամ սական
8000
ֆրանք
, շարունակել
բոլոր
այն
աշխատաւորներուն
Համար
որոնք
ամսական
ւօ -000
ֆրանքէն պակաս
կր ստանան
: իր
սլաՀան–
ջին
Համաձայն
, այգ պարգեւէն
պէտք
է
օդտուին
նաեւ
Հողադո բծական
բանո ւո րնե բ ր եւ
պետական
սլա շտռնեանե
ր բ : Այս վճարումներ ր պէտք
է կա
-
տարուին
, մինչեւ
որ սկսի Հաւաքական
պա քմա -
նադիրներու
գործաղրութիւնր
:
ԸնդՀ • քարաուզարր
, Պ • Մ ո լէ , ա յս
առթիւ
Հասկցոլց
թէ
լնկե րվաբական
կուսակցութիւնբ
կրնայ
քաչոլիլ
դաՀլիճէն
, եթէ անմ իջապէս
դո
-
Հ ացում
չտբռւի
:
Վ^արչապետբ
ուչագրութեամբ
լսելէ
վերջ ,
իսոստացաւ
գրաւոր
եւ վերջնական
պաաաս խան
մբ
տալ
երեքչաբթի
օր : Տեսակցութիւն
բ տեւ եց
եր
կու
մամ
:
կարդ մր թերթեր
կր գրեն
թէ
սկզբունքով
Համ աձայնոլթիւն
ղո յացած
է վ ա ր չա պետ
ին
եւ
լնկե րվա րական
պատուիրակութեան
մ իջեւ ,
մա
սամբ չարունակե
լու Համար
8000
ֆրանքի
բացա–
ո-իկ
վճարումը
: Աքսսլէս , ա չխատանքի
նախաբա–
րբ
Համ աձա
լն է որ ա քդ բացառիկ
պարղ եւէն
օդ
տուին
Հողտզ ործական
բանոէ
ււ րներր , կարզ.
մ ր
վե րապաՀումնե
բով : Մ իւս
կոզմէ , ելմ տական
նա
խարարն
ալ
Համ աձա
լն է ո ր պետութեան
փոքր
պաչաօնեանե
րր եւ ս օդտուին
: կբ
մնա յ ճչգել
վբ–
ճարելի
գում արին
քանակութիւ
նը ել
օրէնքին
զործագրութեան
եդանակնեբր
;
Տեսակցութեան
մ իշոցին
, քննուած
է
նաեւ
նուաղ ազո
յն օբապաՀ իկի խնգիրր
, ո բ
նո
յնպէս
մեծ
գժուաբութիւններ
կր
նե րկա քաղնէ : Հրատա
րակուած
աեգեկութեանց
Համ աձա
քն , րնկե րվա
-
րական
սլաաոլիբակութիւնբ
լա քաարարտծ
է վար–
չասլետին
թէ աեգի
սլիտի չաա^ւ երկու
իւնզիրնե
—
բու
մէջ,
1–
ՊաՀպանել
ի րաւա րա րո ւթեան
կա–
մաւոր
(ոչ թէ պաբաաւորիչ)
Հանգամանքր
•
2–
Մ ասնաւո
ր սակագին
մբ որոչել
նուազաւլ.ոյն
եւ ե–
րա շիւաւո րեա
լ աշխատավաբձքի
Համ ար : Վ^սւր չա
պետր սլատասխաներ
է.
-
Ես վստաՀութեան
խնզիբ
չյարոլցի
Ազդ.
ժողով ին
մ էջ եւ որեւէ
ճնչու մ պիտի
չբանեցնեմ
Հանրապետութեան
ԽորՀուրղին
վրաք :
Խ"բՀրդա–
րանին
կ^ի յնա
յ Հասաատել
օրէնքին
վերջնական
բնադիբբ
է
վ ե ո պ ի Ա մ ա Ա
ծէ%Ազէի6
ղհվ
9) րանսա
յ ի
Համ ա յնավա
ր
կուսակցութեան
՚րադաք
. Բիւրօն
իր վերջին
նիստին
մէջ
նորէն
զբաղեցալ
«խաղաղութեան
պա քքարով»
:
Այո
առթիւ
քուէարկուած
բանաձեւը
կ^ողջռւնէ
«նա
-
ւսւՀ՚սնդստի
ա շխաաալո
րները
(տոքըր)
, նալաս—
տիներր,
ե րկա
թուզ
ինե բու
եւ մետաղագործու
-
թեան
բանալորներր
որոնք
լնդգիմանալով
գինա—
մթերքի
սլատ րաստո ւթեան
եւ չինութեան
,
աւելի
բարձր
մ ակարդակի
մ ը կր Հասցնեն
խազազու
-
թեան
պաչտսլանութեան
պայքարր
» %
Յե աո
յ կը Հ րաւիրէ
կուսակցութեան
անգամ–
ներր , բոլոր
Յէրանսացիներր
եւ 3>րանսուՀիներր
,
րնդ առաջ
երթալ
Խաղագութեան
եւ
Ազաաու
-
թեան
Ռազմիքլնեբու
կոչհն : Այգ
ռազմի1^երբ
Հհմեծ պայքար
մ ր կր կազմակերպեն
Հիւլէական
ո ում բին
եւ աչիսարՀակալ
պատերազմ
ի
բո
լոր
սլաարասառւթեանց
գէմ՝
րնգգէմ
Խ • Մ իութեան
,
ռամկավար
ժոզովրգապետոլթեանց
եւ
միջազ
-
դա
լին բանուորական
չաբժման
»:
զական
թերթերր
կր գրեն թէ
Հալանա—
կան
է որ Համայնավար
կուսակցութիւնը
իր ա -
մէնէն
կ
ա ր ե ւո ը յարձակո
զական
ին ձեոնա րկէ
յա–
ոաջիկայ
Հինգ շաբաթներու
լ^թացքին
, դործա
-
գ ու^եր
ել ուրիչ
ձեռնարկներ
սարքելով
Մ •
Նա–
Հանգներոլ
զինական
օգնութեան
գէմ :
ինչպէս
վերի
կո^
ալ կր յայտնէ
, դործադու^երբ
պիտի
կազմակերպուին
բոլոր
նաւաՀանդիստներոլն
,
երկաթուղինեբուէ§
,
դո րծա րաննե
րո էն եւ զինա
-
բաննեբուն
մէջ :
Նոյն
աղբիլրներոէն
Համաձայն
, նաւաՀան
-
գիստնեբոլ
մ էջ՛ խաէիանէէւրար
ձեոնարկներբ
կրր–
նան
սկսիլ
փեարուարի
կիսուն
կամ
քիչ
վեբջբ,
երբ Հւսսած
պիաի ԸԱան ամերիկեան
զինամթերքի
առաջին
բեռներր
: Մ իեւնո
յն ատեն
դործադուլ
-
ներ
կրնան
սկսիլ
ղինարաններու
եւ
մետադագոր–
ծական
Հասաաէոութեանց
մէջ, խանգարելու
Հա -
էքար արեւմաեա՝1։
պետութեանց
պաչտպանողական
ծ բագի
րնե Րր
.
ա
Անշուշւո
ոաղտնի
կբ պաՀուին
ւլ ործունէոլ
-
թեան
ծրադիրներր
: իրազեկներու
կարծիքով
,
,^ԼտէրերոԼ շարունակռւթիւնը կարդալ Դ– էչ)
Fonds A.R.A.M
