ՑՈԻՇԵՐ ՄԵՐ ԱԻԱԳ ԸՆԿԵՐՆԵՐՈՒՆ
ԿԵԱՆԲԷՆ
^Ա8 Տ– ԴՍՇնԱԿ8ՈԻ|ՅԻԻ1Ը
(Հ՛ 6՛ Գ– ՝ՕՐՈԻԱՆ
ԱՌԹԻՒ)
Ա–
Վռամեան
ծնած է Հազար ութ Հարիլր... Ո՛չ,
ես
միաք
չունիմ
անոր աոմ արական կենսագրա -
կանր
նչելու,
այլ ւզիաի ցոլացնեմ
քանի մը յոլ -
չեր փչրուած
թափանցկութենէ
մր :
Վռամեանր
մեր մամանակի
.ոգին էր։ Ար -
գիւնք ու պաՀա՚ւ՚շ : քագաքական
կաաարե
լոլ -
թեան մր մէկ ղսպանակր ;
ք^ո փան գակութ եան
մր
անՀ րամե չաո ւթի լեր ;
կաաարելաաիսլ
մ եքենա կան ո ւթե ան
մր մ ղիչ ու -
մր։
Լրացուցիչ
մայւնիկը
եւ լրիւ գործօ՛ն մը
միանգամայն
Այսպէս, եթէ Ակնունին
մեր
կուսակցութեան
իաղագասիրութեան
Առաքեալն էր ել իր Հռեաո -
րութիւն
ր անգե րա գա՜ւ ցե լի ա յն աստիճան որ իր
մամ անակին
, Ռամ կա փա ր - Ազավւաչա յական
մ իք^
նարե րգր եգռգ Ե գի "լա ո ս ի Հա յկական
քա֊ոսր
լո յս
աչփւարՀ ի մր փերածեց
Համ ագո րծա կցո ւթե ան ու–
դփոփ, որուն Հեաքե րր կր փա յելենք
մինչեւ ա յ -
ա»ր : Երբեմն։ Եւ անՀ րաժե չտօրէն– :
Վռամ եանր րնգՀակառակն
ռազմ ափար ճար -
աաաան
մրն էր անպարտելի ել ինքնատիպ
: իր
Համրալր տարածուած
էր Ամ երիկա
յէն
Պոլիս եւ
Երկիր • Գործունէութեան
, լնգարձակ
գետին
, որ
քան
գմուարին
նոյնքան
արգիւնաւոր ;
Վ^ռամեանր Ամ երիկա
յի
մ էԼ Հայկական կոր ՝
գերր Հերկեց խոպան ու գերփռւկ
, ցանքր կատա
րեց
Պ՝ոլսոյ մէշ, իսկ Հունձքը.
. . վայԼլեց
Երկի ֊
րր։ Այո՝
Երկիրը։
*Լռամեանր
ինծի ծանօթ է
մ ասնաւորապէս
Ազատամարտեան
չրշանին
;
Երր ան նաեւ վմէպուս»
էր. Օսմանեան գաՀ -
լիճին անգամ
, Ան իր Հա յ պա չտօն ա կի ցն եր էն կր
զանազանուէր
իր րաց-կարմիր
ճիսաֆիեկան» ֆէ
սով
եւ գլխանոցի պարտագրած
իր Համակերպոլ -
թեամր :
Մթ՚չ Վարգգէսր
ֆէս կրելուն
մէշ ալ րմրո՛սա
ձեւ մը ունէր, Հասած
բալի
գոյն իր
Հաալֆէս»ը
մէշքէն կքած եւ փիւսկիւլբ
(^ծոպ) տուած
Հովին–,
ու քիչ մբն ալ իր կաղ... քալուածքովր
մանա -
ւանգ ամէնուն
Հրաւէր կր կարգար կարծես ՚
< վա՛յ
, ինծի ծուռ
նայողին
• • •» ;
Վռամեանր
լնգՀակառաէն
կոճ կուած
աղեր ֊
լականի
մր րծախնգիր
ա րտաքին բ ունէ ր միչտ
X
Զափուած
ձեւուած : Գա ւա ղան էն՛ անբաժան :
Ա ենք երիտասարգներ՝
մ եր Աւագ Ընկե րնե -
րուն
մ օտենա լու ատեն ակնածանքէ
աւելի աստի
ճանի ինքնաբուխ
վախով
մը կր
Համակուէինք։
ԸնգՀակառակն
մ չաաժպիտ
գիմ ակութ
Վռաձ՚եանի
չուբշր
նո րաբո
յս լնկե բ պատանին
եր , սլարմ
ահ
-ոլ–
Հինեբ անսլակաս էին , եբր Հրապարակ գա բ :
Մ ենք
Հ
ան ած-վա ռած
աւլե րք՝ ղի^քր կապկե լով կր
կարծէինք
Վռամեան
գառնալ։ իսկ
րնկերուՀինեբ
ապաՀ ովա րար անոր անձին մէշ կ՝ րնտ րէին
իրենց
ապագա
յ նչանածբ
ո րմ է էուբ չունէր
X
Մ եղի տրոլած
չէ բ եսլիսկոսլոսնե.րու
թոմ -
պոլլիւկ աշր Համբուրել եւ անոնց քղանցքին
Հպիէ
ի խնգիր պերճագեգ
պճնազարգմաև
եւ վասն բա–
նին։
վռամեանր
աբգարե
ւ Հակառակ
իր ծա յրա
յեղ
լրշոլթեան
ոչինչ
ուԼէր վանողական, եւ այնքան
քա չոզա կան
զօրութիւն կար անոր
Հ
-ողիին
մ էշ ոբ
՛ոչ թէ միայն ի րրնկերական ֊ մտերիմ չրշապա -
տին
կ^աղղէր ա յլ ել ամ րոխին վբա
յ , որուն ձեռ^
քէն չէր աղատեր որեւէ առթիւ՛ եւ ամէն
մողո -
վբղական
Հալս
՚քոյթի
վնտռուած
մարզն էր։
ծ*–
ա յգ Հակառակ
մեբ կո ւսա կց ո ւթ ե ան
Հակառա -
կո րղնե բու
մամ անակակից
խաչակրութեան
X
Իր խօսքր ոչ մէկ
Փրօդ ս գ ոլ
կր ճանչեար : Րա
ռերր կր թռէին
մերթ
Համողիչ
, երբեմն
թունա -
ւո ր սլաքներու պէս : Փ՚սսաերոլ
իսոլբձերով կբ
զգետնէ բ Հակառակորգր աքու ձախ , անվերա -
կանգնելի
կեբպով :
Վռամեանր
խօսելէ աւելի կր պարպէր իր
մարտկոցնեբր
ելեկտրականացնելով
ունկնղիրնե
-֊
յ՛ր՛՛ Ամենամոլեղին
բնղղիմաղիրն
անգամ
զինա -
թափ
կ՝րլլար, կր չչմէր :
Ա՚եոր յարձակոզական
չաււա^երր
այնքան
բուռն
էին , .որ իրե ս լսե լու եկալ, կանխամ տած պառակ–
տիչներր կր կքէին։ Կր փչրուէր
անոնց մտածելա.
կերպր
ձոլլուե
լով րանա խօս
վռամեանի
նորա -
կերտ
, անակնկալ
քուրային
մէշ֊.
Մյգկերպ
երեւոյթի
մր խոր ասլաւո րո լթ
իլն բ
կ՛՚ապրիմ գեռ անշնշելի կերպով. Հակառակ գա .
լաղիր եւ Հիւծախտաւռր
մամանակին
, մոռացոկ ֊
թեանւ
մ ամ ուռին
՚.
Արմաչի Ջարխափանի
փանայիրձա5,
օրերէն
մին էր :
Վանքր, ել իր աղաբակր
նկատուած
այգ
գեղեցկակեբտ
ղիւղաքաղաքր,
իր րնղարձակ
շրր–
քապատով
ողողուած է րաղմաՀաղար ու կերպ -
առկերպ
ոլխտաւո
րնե բու
մարգկա
յին Հոսանքով
^
նա ւասա բղե ան
տօն։ ի պէ սպի սութ իւննե րով ռւ
արամ ագրութիւններով ;
(Ր. ե ւ վերջիԹ մաս)
^.
Փորձեցինք
քանւի մր տմգոյն
պարբերու–
թիւննեբռվ
թռուցիկ
ակնարկ
մր նետել Գաչնակ
ցութեան
անցեալին ել ներկային
վբայ
X
Այոօր
սակայն
կեանքր նոր սլաՀանշներ կբ գնէ ապագա
յի Համար եւս իբ վբայ :
Գաչնակցութեան
ղործունէութիւնր
գարձեալ
պիտի լնթանա
յ աղգա յին եւ քաղաք .
ուղղու -
թե ամբ :
Ավւիւռքի
Հայութեան
Համար
կարեւորագոյն
խնգիրներ են՝ ՀայապաՀպանում
, ինքնապաչտ -
պանութիւն
, գաղութնեբոլ
աղղային
կազմակեր -
պութիւննե
ր :
Հ. Տ՛ Գա չնակց ութ իւնր այգ
ճակատներուն
վրաւ եւս պիաի շարունւակէ իր արղիւնաւոբ աչ -
խաաանքր
, մ չակոլթա
յին
Րէէա յ թէ
կրթական
կամ ազգա յին
X
Գա չհ ա կցո
լթ
ի ւն ր
միչա
յենուած
գեմ ոկրա -
տիկ
ս կղբո ւնքն եր ո
լ
վբա
յ , պիտի
մ ասնակց ի ազգ •
ի չփւանո ւթիւննե
բու րնարութեանց
, շանա լով ա -
նոնց ղործունէութիւնր
ղարձնել
արղիւնաւ-որ
X
Հա չա ա բա ր ողիով պիտի աչխա տակցի ա յն տար
րերուն Հետ, որոնք չաՀաղբգռոլած
են ազգա
յին գործերով
յօգուտ
մեբ բարօրութեան : Պիաի
ծառանա
յ ա յն
խմ րա կց ո ւ թ ի ւնն ե բ ո ւ գէմ ,
որոնք
օտար իչխանութեանց
ասլա լին ած կ՝ ուղեն քա յքա–
յե լ մ եբ Հանրա յին ու աղղ ա յին կեանքր
, մ իամա–
մանակ
վտանղելով
մեբ գԻրՔԱ Հիւբթ՚կալ
պե՜տու–
թիւններու
մէշ :
Այս աչխատա՜Լ քնւեբուի սլէտք չէ սաՀմ անափա
կել սակա յնւ Գաչնակցութեան
ղործր
X
Ան , ,^այ
մողուի րղ ի մ եծագո
յն քաղ աքա կան կուս ակց ութ իււ
նր , սլիտի չարոլ1. ակէ
Հե տա պնգել
իր
քաղաք.
ծբազիբր,
մնալով
Հայկ. Գատի առաշալոբ գրօ -
չակտկիրր , յենած
իր նոր եւ թարմ
երիաասար–
ղական
ումերու
վբա յ : Առաշնռբղր
պիտի
Հ ան -
ղիսանյայ
անւ ոնց
ղէսլի Անկաիս , Ազատ ել Ա ի՛աց -
եալ
Հա յասաանր : Գմուա լ՛ին է ա յս ճամ բան՛ ,բա
յց
մ իակ
անՀ րամեչաութիւնւ
ր ապաՀովելոլ. մեր ժո -
՛Լ՞Վ"՚՝ ՐՂԻ ասլագան :
Գա չնո։ կցո ւթի ւնր
Հ աւատա րիմ կբ մնա
յ
Իր ^՚
ազատատենչ
սկզբունքնե
բուն ,աՀա թէ թնչու գէմ |
է բոլչեւիղմին : Գէմ է րոլչելիղմին,
որովՀետեւ
մեբ
ժուրովուրգի
Համ՛ար այղ
խորթ
,
ղազա -
փարա բան
ութ իւնր ել ղո րծ ելա կե ր սլբ կր կաղմ ա - -
լուծէ մեր աղգային
միութիւնր,
կր խաթարէ
մեր
մչակոյթր,
կ՝աղճատէ
մեր մայբենի
լեղուն
X
Մ իացեալ
Հայաստ ա նի
իբաւլո ր ծմ՚քէ^ն
•թե՚գ ի– փ
րր սե րտօբէն կապուած է ա լսօր ոլան
Հայաստանի
անկաիսութեան
եւ աղատութեան
Հետ :
Միա յն ազատ ել անկախ
Հա յաստանբ
կարող
է տկր կանգնել մեր իբաւս ւնք՛.. երո ւն եւ
արմեցնել
ղանոնք
միշաղգա
յին
ր1էմ ի ՛էրա յ :
Մարղարէներ
չենք, ել Հենք կարող
գռւչակել
Գ՚^լիք գէպքերր :
Րայց Գաչնացռւթիւնւր
Հայ մողովուրղի
կող -
Նե րկա
յ է եւ Գաչնակցոլթիլնր
, պաաեՀու -
թիւնր
օղտ ագո բծելու
միտում ով :
Տ եղական
ուժերր
առիթր
յարմ ար
նկատելով
Հ րապարակա
յինւ բեմ կր յարգաբեն
:
ԸնղՀանոլր
իմոՀուբոՀին
մէք՝
ինծի կր վիճակ֊
ուի զանգաՀաբռւմռվ
Հրաւիրել
մ՛ողովուբգբ ,Գաչ–
ն ակց ութե ան խօսքբ
լսելու
Համ ար , օրուան
Հ բա–
տապ Հարցե րոլ
չուրշ , ո րոն ցմ է ղլխաւո
րն է ^բա
ցի - ղոցի»
խ՚՚՚՚լիրր՛
Այս ինւքն եկեղեցին
արարո -
ղութ ե նէ վե րշ մ ո ղո վյ։ ւլ ական բեմ սլէ՞՛ աք է ունե
նայ թէ ոչ։
« Ո^չ» պատասխան, ած են , Հակա
յ եզս՛ փոխա -
կան ՛սե խաչակիբներր
. չապիկ պատռողի
անղի -
շողւսկանոլթեամ՛բ
- • . ;
Օրուան։ մեբ բանբեր սպայակո յտին մաս կր
կազմե՛ն վրացեան
, Ա ելո յեան
, Ջա յեան եւ ուրիչ
ներ
X
Հյլ՚շակայ
Հիլրանոցնեբր
, վրաններր կր պար -
պուին ու մարղ/լային
բաղմութիւնբ
անչնչելի
մթ–
նռլռրտ մր կր ստեղծէ : Հոն են վանքի
վաբիչներբ։
Տարբեր
կուսակցութեանց
ականին
։ Ա ուին ալոր
ոստիկանն՛եր կր կորս ուին խա յաս՚ճամ
ուկ
Հոսան -
քին մէշ :
Աարղկային
ալեկոծութեան
մէշ րեմ
կուղան
ՀետւլՀետէ
Գաչն։ ակց ու թեան
քարոզիչներր
: ք՛ա յց
յանկարծ
պաաւլամի
չաւի
ուժեղ,
ոբոտումէ մր
գե րաղան ց՝
՚էաբս՚կիչ
աւլազակ
մ բ կր լսուի ծագէ
ծագ
ււա՜սւարային
բախումով։
Վռամեանր
կ^ուղենք
, Լլոլղենք
, կ ուղենք
I
Ա ակա քն մենք
ղ իտենք որ Վռամ եանը կր տառապի
կոկո րգի
ան տանւ ելի ցալով
, ել այղպէս ալ ստիպ
ուեցա
յ յա յտարարել
րեմ էն
սլա յմ անագրական
ղանղաՀարումով։
Շզթայաղերծ
աղաղակը
կրկին
կ՝ռրոտայ ;
Վռամեանր
կ՝ոլզենք
, Վռամեա՜նր , -
ռամ ե տ՜նր ՝.
ՎաթաԱիԱ*
ձայՇը
Այդ երէկ էբ որյ
Վայրենի
անոլչաբռ"յր
ոլ
մայի
ձորերէն,
խոնարՀներոլ
աննման
բանակը
պատնէչ էբ կանղնած՝
ոտնակոխուած
ել <»^. .
տաՀարռւած
Հայ մողովուրղին
Համար
Ա յ դ երէկ էււ ոՐ)
Հայբենի
լեռներուն
իլրս, ,
քանչիւր
քարն ու Հողր խորախռբՀուրղ
րնակա -
վայր գարձած
էր, մեր խիղախ իսենղերուն՝
որ,,նք
տիւ եւ գիչեր շաՀավառ
տստղեբու պէս կբ Հսկէ,
ին
Հայոց աշխարՀի անմպիտ
Հարսներուն ել աղ–
շիկներուն
Համար
..տ
Ա յ դ երէ կ էր որ,
մեր անՀամար
անտառներուն
եւ Հովիաներոլն
իւրաքանչիւր
թիզ Հողր,
օրՀնը–
ւած ու Համրոյբուած
էր մեր Հե.րոսնեբուն
շրրթ–
ներո,լ, երղեբով եւ վէրքերով,
աղաաութետն
ել
արգաբութեան
Համար
•
• ՚ X
Ա յ դ երէ կ է ր որ,
Հայրենի գաման
ձմրան ,
ձիւնին ու րուքին,
ոտքերնին
բ"պիկ,
ակռանին
սեղմած , կուրծքեբնին
բացուած
, թշնամիին
սար.
սափ կ՝աղգէին
, Հայ ֆէտայիի
Հսլարտութեամ
ր ել
քաշութեամր
՛ ՛ ՛ է
Այդ երէ կ է ր որ,
Աստուածային
խիղախռլ -
թեամր
նոյնէ՝ Հերոսնե րբ, խոնարՀ ու աղնիւ, Հա
յոց պատմութեան
, ոսկեղօծ մէկ է շբ
լուսաւո -
րեցին,
իբենց արիւնով,
լուսամպիտ
ու անտբբ -
տունշ,
յանուն աղատ եւ անկախ Հայաստանի
կո
րիզին
...:
Այդ երէ կ է ր որ,
քաղցր <&վաթանին»
կարմիր
սիրտին
Համ ար
աւքրո ղշ մողո վու րղի
մր
թ արա
նին ղոՀ եղաւ , ո րպէ Ա՛լի , Հ՛այրենիքն
.ռւ մա յ.բենի–
քր յալիտենասլէս
շաՀտվառին
. . . :
Ե՛– գո՛ւն յւերունգգ
իմ աբիւնածին
ու բոցավառ
,
կեցիր պատն է շին
՛քրա յ , –անկաիս , ու աննաՀ անշ ,
սպասէ՛ արշալո յսին , ռբ պիտ՝
ծագի
նոբէն ,
քաղց ր <1.վաիժ ան։ ին։» մաաւսղ ԲԼլալու
Համ ար ;
Ա– ԸՆՏՐԻԿԵԱՆ
ԶՕՐ՛ •ՐԼԵՐ-ՐՒ պաշտօնին
յետաձղումր, իրր
Վտտիկանի
ղեսսլան Աիացեալ
ՆաՀաեգեր՚ոլ
, գեռ
վե լ՛շ չէ տուած րսի բսաւնեբուն
: Ր ո ղո քա կանն ե րն
ու ա ղա՛տա կանէնյեբր
Հաւա\ս արա սլէս
ղմղոՀ՚ոլ -
թեան
ձայն կր բաբձբացնեն
: կաթոլիկ
եկեղեցին
,
երկար մամանակ
ճնշուած
Ամերիկայի
մէշ, Հիմսէ՝
Կ՝եբելի
քաչողականւ
զօր՛ութիւն
մը ունի՜։
1950^^
րնտբոլթիւննւերուն
պա պա1լս/ննե ր ր քուէ
չտոԼին
Ո՚ամ կաւիա բնե բուն
, որովՀետեւ
Աթեփինաքի եւ
Կ.՚"ՐՂԻ^՚"Լ
Մենհեթթիի
ղատավարոլթիւններոմն
՚1""ք2. վեբա՚բերում
մբ ունեցած
էին Համայնավար՛^
նե՛րուն նկատմամբ
է >՚՜ ՚
՚ ՝ ՚" >
քին միչտ պիտի
րլլայ այն ուժերու Հետ ռր
պիաի–
իրականացնէ
Հայաստանի
իրտկան
անկախռլթիլ.
նր եւ աղատռւթիւն՛բ,
ճանաչելով
միաժամանակ
նբա աբղտր
իրալոլնքբ
իր պատմական
Հողամա
–՚տ
վրայ–
Ա. ԹՈՐՈԱԵԱՆ
Ամբոխին
յարաճուն
ճնչռւմէն
ստիպուած
բեմ
բարձրացաւ
Վռամեան
• վղին փաթաթբ
Ք՚**կելէ .
վերշ ։
Արուակով
շուր կր զետեղեմ
սեղանին
՚Լբայ
յ
ոչ թէ պա յմ անագրական
յարգանք
, ա յլ բացառէ^^
աՆՀրաժեչտութիւն
, կոկոբգի
ցաւին
Համարէ
Րայց մեր րնկերր իր ինքնատիպ
ժպիտով կբ
մերժէ,
աւելցնելով
(գեռ ՚ականշիս
կը .՚յ^Գ^ձ ԻՐ
•լ
յնր
Ես բանախօս
չեմ րնկեր, Հարկ չկայ
քօա. ^
րի
."X
իսկասլէս
Վռամեանր
բանախօս չէբ, ոչ քէԼ
բեմբասաց,
քարոզիչ ալ չէր , ղերասան
-
վարգա–
պեացոլ
ծեքծեքումներռվ
յ
Հա,բկ է ՛ն՛ռր բացաարութիէՏէ
մր ստեղծել յատէ^
կանչելու
Համաբ •
... ^,
Ան Գաշնակցութեան
Պարս յր
Հա յկաղն
էր
1՝
Գրելն ու խօսիլբ
նոյն րաներն էէն Վռամեանի
Հա–.
մ ար
X
Եւ աՀա Վռամեանր
բեմին
վբայ\
Մեր այգ օրե.րուն բարձրախօսի
նորո յթբ գս -
յութիւն
չոԼնէր, եւ ժողովոլրգն
էր որ
ձայնիէԽ
կ՛՚երթար
ծնրագիր
լռութեամբ
X
ճիշգ է թէ Վռամեան։ր
քցամակի
ամպրոպային
ել Ղյսրապաղցիի
որոտ լնգո սա
ձա յնր
ժաաս^գած
չէբ
է
Բայց երր րաղմ ատարած
անտառր
կ՝ենթար~
կուի խոբՀրգաւոբ
ել գերբնական
Լռութեան
^
յստակօրէն
լսելի կը գառնայ
նոյնիսկ
Հ^առեբոլ
կենսապարգեւ
աճում ի մ եղե գին
զարմ անա Հրաչ %
Եբր միշօրէին
իսաղազռւթիւնր
նիրՀի մր
Հանգոյն
կր վւռոլի սարէ սար սրթգի
մր մեներգր
մեղմ
իկ
կր տիրապետէ
րնութեան
բոլոր
անկիւննեբուն
^
ծալքերուն,
մայռէ
ժայռ,
ձորէ ձոր արձ՚ական -
գելով :
(Մնացեալդ յ ա չ ո ^ վ )
ի, ,
ՎՇՏՈՒՆԻ
Fonds A.R.A.M
